Friday, March 29, 2024

ဢိုတ်းၽၵ်းတူလႅၼ်လိၼ်သွင်မိူင်း တုမ်ႉတိူဝ်ႉၵၢၼ်ဢူၼ်းငိုၼ်း ၶူဝ်းၵိၼ်ယႅမ်ႉၶၼ်ၶိုၼ်ႈ

Must read

ဢိင်ၼိူဝ်တၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 လၢမ်းၽႄႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းမႃး ၼႂ်းလူၵ်ႈၼႆႉသေ ၼင်ႇႁိုဝ်တေၵုမ်းၵမ်လႆႈၼၼ်ႉ လၢႆလၢႆၸိုင်ႈမိူင်း ဢွၼ်ၵၼ်ဢိုတ်းႁပ်းၽၵ်းတူတၢင်းၶဝ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၽႂ်မၼ်း ဢမ်ႇပၼ်ၵူၼ်း ၼွၵ်ႈၶဝ်ႈ ၵူၼ်းၼႂ်းဢွၵ်ႇ။ ၼႂ်းၶူးၼႂ်းဝဵင်းၵေႃႈဢိုတ်းႁပ်းဝဵင်း (Lock down) ၊ မၢင်မိူင်းမၢင်ဝဵင်းၵေႃႈ ဢိုတ်းႁပ်းတပ်ႉပႅတ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်းလူင် ဢမ်ႇပၼ်ရူတ်ႉၵႃးၵႂႃႇမႃး ၶဝ်ႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၸႄႈဝဵင်း၊ ၸွမ်းဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈၼႃးပၢင်ႇၵေႃႈ မၢင်တီႈႁဵတ်းႁူဝ်ႉတပ်ႉၶိုမ်းတၢင်းၶဝ်ႈဝၢၼ်ႈဝႆႉ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈလႆႈႁၼ်မီးမႃး။

Photo by – U Htun Maesai/ ၽၵ်းတူ လႅၼ်လိၼ် တႆး – ထႆး တီႈၾင်ႇမႄႈသၢႆ ပိၵ်ႉဝႆႉ

တေႃႈၼၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ တီႈလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆး တီႈတႃႈၶီႈလဵၵ်း-မႄႈသၢႆၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈထႆး-မၢၼ်ႈ လႆႈၸႂ်ၵၼ်ဢိုတ်းႁပ်းလၢၼ်ႇလႅၼ်လိၼ် ဢၼ်ပဵၼ်ၶူဝ်ၵၢႆႇၶၢမ်ႈၸူးၵၼ် သွင်ၸိုင်ႈမိူင်းဝႆႉ တင်ႈတႄႇဝၼ်းတီႈ 23/03/2020 မႃးတေႃႇထိုင် ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇမႃး၊ ၵူၼ်းတူၵ်းၵၢၼ်တူၵ်းငၢၼ်းၼမ်၊ ၵႃႈၶၼ်ၶူဝ်းၶွင်ၸႂ်ႉသွႆ တၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉၶိုၼ်ႈသုင်။

- Subscription -

ၼၢင်းသႅင်လိူၼ် ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ဢူၼ်းငိုၼ်း တီႈတႃႈၶီႈလဵၵ်း လၢတ်ႈဝႃႈ- “ၸူဝ်ႈပိူၼ်ႈဢိုတ်းလၢၼ်ႇႁူဝ်ၶူဝ် တႃႈၶီႈလဵၵ်း-မႄႈသၢႆမႃး ၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈပိူၼ်ႈဢိုတ်းၵၢၼ်ဢိုတ်းငၢၼ်း ဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၵၼ်လႄႈ ဢမ်ႇလႆႈ ဢူၼ်းငိုၼ်းလီမိူၼ်မိူဝ်ႈၵဝ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယင်းလႆႈဢူၼ်းယူႇဢိတ်းဢွတ်း၊ ဢဝ်မုၼ်ပၼ်ႇၼႂ်းသဵၼ်ႈမၢႆယေးငိုၼ်း ၸိူင်ႉၼၼ်ၵူၺ်း။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ၶၼ်ငိုၼ်းၶိုၼ်ႈမႃး။ မိူဝ်ႈပိူၼ်ႈပႆႇပိၵ်ႉလၢၼ်ႇၼၼ်ႉ ပေႃးဢဝ်တူဝ်ငိုၼ်းသူတ်ႇလႅၵ်ႈ ငိုၼ်းထႆးမွၵ်ႈ 2,350 ဝၢတ်ႇ တေႃႇငိုၼ်းမၢၼ်ႈၼိုင်ႈသႅၼ်၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဝၼ်းၼိုင်ႈလႄႈဝၼ်းၼိုင်ႈၶၼ်ငိုၼ်း ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်။ ဝၢႆးသေပိူၼ်ႈပိၵ်ႉလၢၼ်ႇမႃးၼႆႉ ႁပ်ႉဢူၼ်းတၢင်းသဵၼ်ႈမၢႆယေးငိုၼ်းၵူၺ်းလႄႈ ၶိုၼ်ႈမႃးပဵၼ်ငိုၼ်းထႆး 2500 ဝၢတ်ႇ တေႃႇငိုၼ်းမၢၼ်ႈၼိုင်ႈသႅၼ်”-ဝႃႈၼႆ။

ၼင်ႇႁိုဝ်ၵူၼ်းမိူင်းသမ်ႉပေႃးတေ ဢမ်ႇဢိုပ်းၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်ၼၼ်ႉ ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်းၶိူဝ်ႊၾိဝ်ႊ (Curfew) ၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းသိုၵ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇဝႃႈတၢင်းမိူင်းထႆး၊ တၢင်းမိူင်းတႆးၵေႃႈ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ပၼ်ရူတ်ႉၵႃး တေႃႉတၢင်ႇၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ် ၵႂႃႇမႃးယူႇ။

“လွင်ႈၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်တႄႉ ထႆးၶဝ်ပိုတ်ႇပၼ်ယူႇ၊ ၵႃးတၢင်ႇၵုၼ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ လုၵ်ႉတၢင်းမိူင်းထႆးမႃးလႆႈယူႇ၊ ၶဝ်ဢမ်ႇပၼ်ၵူၼ်းၶၢမ်ႈၵႂႃႇမႃးၵူၺ်း”- ၼၢင်းသႅင်လိူၼ် လၢတ်ႈထႅင်ႈၼင်ႇၼႆ။

ဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်တဵမ်တီႈတဵမ်ထူၼ်ႈ ၸွမ်းၼင်ႇၵၢင်ၸႂ်ၶႂ်ႈႁဵတ်း ၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်တေတႃႉၵေႃႈ လႆႈႁဵတ်းၵၢၼ် ဢိတ်းဢွတ်း ၶႅၼ်းသေၵူၼ်းတူၵ်းၵၢၼ်တူၵ်းငၢၼ်း ဢမ်ႇမီးငိုၼ်း။

ၼၢင်းမွၼ်း ၵူၼ်းႁပ်ႉဢူၼ်းငိုၼ်း တီႈတႃႈၶီႈလဵၵ်းၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ- “ဝၢႆးသေတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 လုၵ်ႉမိူင်းၶႄႇၽႄႈလၢမ်းမႃးသေ ဝၢႆးပိူၼ်ႈဢိုတ်းလၢၼ်ႇႁူဝ်ၶူဝ် တႃႈၶီႈလဵၵ်း-မႄႈသၢႆမႃးၼႆႉ ၵၢၼ်ဢူၼ်းငိုၼ်း ဢမ်ႇပေႃးပဵၼ်ယဝ်ႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ယင်းလႆႈဢူၼ်းဢိတ်းဢွတ်း ယူႇလွတ်ႈလႆႈၵႂႃႇ၊ ၶႅၼ်းသေဢမ်ႇမီးၵၢၼ်သင်။ ၵႃႈၶၼ်ငိုၼ်းတႄႉၶိုၼ်ႈၶိုၼ်ႈလူင်းလူင်း မၢင်ဝၼ်းလႆႈဢူၼ်း 2,400 ဝၢတ်ႇတေႃႇငိုၼ်းမၢၼ်ႈၼိုင်ႈသႅၼ်၊ မၢင်ဝၼ်းလႆႈဢူၼ်း 2,420 ဝၢတ်ႇၵေႃႈမီး၊ မၢင်ဝၼ်းၵေႃႈၶိုၼ်ႈ 2,460 ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီး-ဝႃႈၼႆ။

သိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ- “လွၵ်းလၢႆးဢူၼ်းငိုၼ်းတႄႉမိူဝ်ႈလဵဝ် ၸႂ်ႉလၢႆးဢူၼ်းၼႂ်းမူႇဝၢၼ်ႈၵမ်ႈၼမ်၊ မိူၼ်ၼင်ႇႁဝ်း ဢဝ်ငိုၼ်းႁဝ်းမိူဝ်းဝၢင်းဝႆႉၸွမ်းမူႇဝၢၼ်ႈ ၸွမ်းဝဵင်း ၸွမ်းပီႈၼွင်ႉ ၵူၼ်းႁူႉၸၵ်းၵၼ်တၢင်းမိူင်းတႆး ပွတ်းၸၢၼ်း ပွတ်းၵၢင်။ ပေႃးလုၵ်ႈၵႃႉၶႂ်ႈဢူၼ်းၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ဢူၼ်းၶဝ်ႈၼႂ်းသဵၼ်ႈမၢႆယေးငိုၼ်း ႁဝ်းဢွၼ်တၢင်း။ ႁဝ်းၸင်ႇတိတ်းတေႃႇလၢတ်ႈပၼ်တီႈမိူင်းတႆး ဢဝ်ငိုၼ်းမိူဝ်းသူင်ႇထိုင်ႁိူၼ်းၵမ်းလဵဝ်”-ဝႃႈၼႆ။

ယွၼ်ႉၽေးတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 သေ ၵႃႈၶၼ်ၶူဝ်းၶွင်ၵိၼ်ယႅမ်ႉ ၽၵ်းယိူဝ်ႈၼၢင်းၶဵဝ်ၵေႃႈၶၼ်ၶိုၼ်ႈ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၼၢင်းမွၼ်း လၢတ်ႈၼႄဝႃႈ- “တင်ႈတႄႇပိူၼ်ႈဢိုတ်းလၢၼ်ႇႁူဝ်ၶူဝ်မႃးၼႆႉ တၢင်း တႃႈၶီႈလဵၵ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ထူဝ်ႇၽၵ်းယၢဝ်းၵမ် 20 ဝၢတ်ႇ၊ ဢွၼ်ၼႃႈၼၼ်ႉၵမ် 10 ဝၢတ်ႇ။ ယွတ်ႈမၢၵ်ႇဢၢင်ၶၢင် ၵီႊလူဝ်ႊ 70 ဝၢတ်ႇ၊ ၶိင်ၵီႊလူဝ်ႊ 100 ဝၢတ်ႇ လႆႈဢေႇဝႃႈလႆႈဢေႇ ဢမ်ႇမိူၼ်ၵူႈပွၵ်ႈ”-ဝႃႈၼႆ။

ၼႂ်းလူၵ်ႈၼႆႉၸိုင်ႈမိူင်းလႂ်ဢမ်ႇဝႃႈ ပေႃးဝႃႈမီးၽေးမႃးသေၸိူဝ်ႉသေပိူင် ဢမ်ႇဝႃႈၽေးၵၢၼ်သိုၵ်း ၵၢၼ်မိူင်း၊ ၽေးၵၢပ်ႈၵႃႇလတၢင်းပဵၼ်လၢၵ်ႇလၢႆး၊ ၽေးသၽႃႇဝၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ် ရႃႇသီႇဢုတုဢမ်ႇၽဵင်ႇ ၾႃႉလႅင်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶူဝ်းၶွင်ၵိၼ် မၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉ ၵႆႉၶၼ်ၶိုၼ်ႈတႃႇသေႇ။ ဝၢႆးထႆး-မၢၼ်ႈ ဢိုတ်းလၢၼ်ႇလႅၼ်လိၼ် တႃႈၶီႈလဵၵ်း-မႄႈသၢႆမႃးၼႆႉ ၶူဝ်းၵုၼ်ႇ သိၼ်ၵႃႉၶွင်ၵိၼ်ယႅမ်ႉ ၼႂ်းဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်းၶၼ်ၶိုၼ်ႈမႃး။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၼၢင်းသႃႇဢူႉ ၽူႈၸတ်းၵၢၼ်ၸုမ်းမွၵ်ႇၵွၼ် တႃႈၶီႈလဵၵ်းလၢတ်ႈဝႃႈ-“မိူဝ်ႈတႄႇပိူၼ်ႈဢိုတ်း လၢၼ်ႇႁူဝ်ၶူဝ်တႄႉ ၶူဝ်းၶွင်ၵႅၼ်ယႅမ်ႉၼႆႉ ၵႃႈၶၼ်ၶိုၼ်ႈတႄႉၶိုၼ်ႈဝႃႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ်သမ်ႉဝႃႈ တေဢမ်ႇလႆႈၶိုၼ်ႈ၊ ၽႂ်ၶိုၼ်ႈၵေႃႈတေဢဝ်လိူင်ႈ ၸိူင်ႉၼႆႁိုဝ် ၵႃႈၶၼ်ၶူဝ်းၵေႃႈဢမ်ႇပေႃးၶိုၼ်ႈ။ တီႈၼႆႈပိူၼ်ႈၸႂ်ႉ ငိုၼ်းဝၢတ်ႇ၊ ပေႃးမိူၼ်ၼင်ႇၵူႈပွၵ်ႈ ၶဝ်ႈသွႆးမႃးမႃႉ ပိူၼ်ႈၶၢႆ 5 ဝၢတ်ႇၵေႃႈၶိုၼ်ႈမႃး 6 ဝၢတ်ႇ 7 ဝၢတ်ႇၼႆႉၵူၺ်း၊ ႁႂ်ႈမၼ်းၶိုၼ်ႈတူပ်ႉၼႅပ်ႇတႄႉဢမ်ႇပဵၼ်။ ၼမ်ႉမၼ်းၼိုင်ႈတဝ်ႈၵေႃႈ မိူဝ်ႈၼႃႈၼႆႉ 40 ဝၢတ်ႇၵေႃႈၶိုၼ်ႈပဵၼ် 50 ဝၢတ်ႇ”။

သိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ-“ၶူဝ်းၶွင်ၼႆႉၶၼ်ၶိုၼ်ႈၵူႈၸိူဝ်ႉၵူႈပိူင်ယူႇ၊ ဢၼ်ဢမ်ႇၶိုၼ်ႈဢမ်ႇမီး။ လွင်ႈၶဝ်ႈသၢၼ်တႄႉ ဢမ်ႇပေႃးၶိုၼ်ႈ၊ ၶူဝ်းၵုၼ်ႇဢၼ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ(မိူင်းတႆး)ၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃးၶိုၼ်ႈ။ ၶူဝ်းၵုၼ်ႇဢၼ်ၶိုၼ်ႈ ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်လုၵ်ႉတၢင်းမိူင်းထႆးမႃး။ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈၼႆႉ ၸဝ်ႈၵုၼ်ႇယွႆႈၶဝ်ၵႂႃႇတေႃႉမႃးၶၢႆယွႆႈၵေႃႈမၼ်းလႆႈ၊ မိူဝ်ႈလဵဝ်တႄႉ ပေႃးဢမ်ႇဢဝ်ၵႃးပဵၼ်လမ်းပဵၼ်လမ်း မၼ်းဢမ်ႇလႆႈ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈမၼ်းၵႃႈ ၶဝ်ဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်”- ၼၢင်းသႃႇဢူႉ သိုပ်ႇလၢတ်ႈထႅင်ႈၼင်ႇၼႆ။

ယွၼ်ႉၽေးတၢင်းပဵၼ်ၸိူဝ်ႉမႅင်းၶူဝ်ႊရူဝ်ႊၼႃႊ သၢႆၽၼ်းမႂ်ႇ (COVID-19) ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈဝဵင်းဝူႊႁၢၼ်ႇ ၸႄႈမိူင်းႁူပိူၺ်ႇ ၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉ လၢမ်းၽႄႈၸပ်းၵၼ်ၶၼ်ဝႆးၼႂ်းမိူင်းၶႄႇ ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး လၢမ်းၵႂႃႇ ၸွတ်ႇတူဝ်ႈလူၵ်ႈ၊ ထိုင်မႃးၼႂ်းလိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် ဢေႊပရိူဝ်ႊၸိူဝ်းၼႆႉ လၢမ်းၶဝ်ႈၽႅဝ်ထိုင်မႃးၼႂ်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မိူင်းမၢၼ်ႈ ၸိုင်ႈမိူင်းတႆး။ ၼႂ်းမိူင်းတႆး ပႆႇမီးၵူၼ်းပဵၼ်ၼမ် လူႉႁၢႆတၢႆသုမ်းၼမ်သေတႃႉ ၼႂ်းမိူင်းၶႄႇတၢင်းမိူင်းဝၼ်းတူၵ်း ပိူင်လူင်မၼ်းမိူင်းဢမေႊရိၵႃႊ တင်းမူတ်းႁူမ်ႈၵၼ်တႄႉ တိတ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ်မီးလၢၼ်ႉပၢႆ ၵူၼ်းလူမ်ႉတၢႆမီးသႅၼ်ပၢႆယဝ်ႉ။

 

ဢၢၼ်ႇယဝ်ႉႁူမ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်တီႈၼႆႈ

- Subscription -
- SHAN's Apps -spot_img

ၶၢဝ်ႇလိုၼ်းသုတ်း