ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး ၼၼ်ႉ မီးၵူၼ်းလုၵ်ႉတၢင်ႇဝၢၼ်ႈတၢင်ႇဝဵင်း ၼွၵ်ႈမိူင်း မႃး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပွင်ႇၶၢဝ်ႇ၊ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း၊ ၽူႈႁူႉပုၼ်ႈၽွၼ်း လူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸွႆႈထႅမ် ပၼ်တၢင်းႁူႉ၊ ပၼ်လွင်ႈႁူမ်ႈမိုဝ်းၵႅတ်ႇၵင်ႈ တၢင်းပဵၼ် ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ။
တႄႇဢဝ် ႁူဝ်လိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊ 2020 (ၼႃႈလိူၼ်ႁႃႈ) မႃး ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၸိူဝ်းၵႂႃႇ ႁဵတ်းၵၢၼ် တၢင်းမိူင်းထႆး၊ ၸိူဝ်းလုၵ်ႉတၢင်ႇဝၢၼ်ႈတၢင်ႇဝဵင်း တႃႈၵုင်ႈ(ယၼ်ႇၵုင်ႇ) ၊ တူၼ်ႈတီး လႄႈ တၢင်ႇတီႈတၢင်ႇလႅၼ် ပွၵ်ႈမႃး/သူႇၸႂ်းႁိူၼ်း ဢမ်ႇပွင်ႇၶၢဝ်ႇ တီႈၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းပွၵ်ႉယွမ်ႇ ဝၢၼ်ႈဢိူင်ႇ၊ ဢမ်ႇၶဝ်ႈ ၵုမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ၼွၵ်ႈဝၢၼ်ႈ 14 ဝၼ်း ။
ၸၢႆးမွၼ်းလိူၼ် ၽူႈတႅၼ်းသၽႃးၸႄႈမိူင်း ၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈမၢႆ 1 ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး လၢတ်ႈတီႈ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ “ ၼႃႈလိူၼ်ႁႃႈ သွၼ်းၼမ်ႉၼႆႉ ၵူၼ်းၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်း ပွၵ်ႈမႃးၼမ်ၼႃႇၶႃႈ။ ဢမ်ႇပွင်ႇၶၢဝ်ႇ တီႈၶိင်းၵၢင်ႉ ၶိင်းႁဵင်။ လွမ်လွမ်မႃးမူၵ်းယူႇ ႁိူၼ်းၽႂ်မၼ်း။ ပူႈႁဵင်၊ ပူႇၵၢင်ႉ ၽူႈဢုပ်ႉ ပိူင်ႇၶဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇသႂ်ႇၸႂ်၊ ဢမ်ႇၶဝ်ႈၸႂ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းသူၼ် ၸိူဝ်းမႆႈၸႂ်သေမႃးလၢတ်ႈၼႄၵေႃႈမီး” – ဝႃႈၼႆ။
ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးလႄႈ ၵၢၼ်ၸပ်းၽႄႈ ၸိူဝ်ႉမႅင်းၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၼႆႉသေ မိူဝ်ႈတႄႉ ႁႂ်ႈပႂ်ႉတူၺ်း 14 ဝၼ်း၊ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ယိုတ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း ႁႂ်ႈပႂ်ႉတူၺ်း 21 ဝၼ်း။
ၸၢႆးမွင်ႇၵျီး ၽူႈတႅၼ်းသၽႃး ပႃႇတီႇသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ မိူဝ်ႈပီ 2010-2015 လၢတ်ႈဝႃႈ – “ဢမ်ႇဝႃႈ ၵူၼ်းဝဵင်း ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵပ်းၵၢႆႇလွင်ႈ ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃးဝႆႉၼၵ်း၊ လၢႆးသုၵ်ႈမိုဝ်း 7 ၶၵ်ႉတွၼ်ႈ ၼၼ်ႉ ၵေႃႈ ယင်းဢမ်ႇႁဵတ်းၸွမ်း။ မီးၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇ 6 ၵေႃႉ ဢဝ်ၸႂ်ၸေႇတၼႃႇ လူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ပၼ် တၢင်း ႁူႉ၊ ၸႅၵ်ႇပပ်ႉ ၵႅမ်မိုဝ်း (ပပ်ႉမိူင်းၶႄႇ – ပဵၼ်ႇၾၢႆႇတႆး) လၢႆးငိူင်ႉဝႄႈ ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19” – ဝႃႈၼႆ။
ယၢမ်းလဵဝ် တီႈဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး မီးၵူၼ်းထၢင်ႇထိူမ် မိူၼ်ငဝ်းလၢႆး ၸပ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၵေႃႉၼိုင်ႈ၊ ၾၢႆႇယူႇလီ ၵၵ်းတူဝ်ဝႆႉတီႈႁူင်းယႃ ၊ ၵူတ်ႇထတ်း ပႂ်ႉတူၺ်း ပၢႆးယူႇလီဝႆႉယူႇ။
ၸၢႆးၸွမ်ၼုမ်ႇ ၽူႈတၢင်တူဝ်ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး T.Y.O (SRHR) ၸုမ်းၾၢႆႇပၢႆးယူႇလီဝဵငိးမိူင်းၼၢႆးလၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ “ၵူၼ်းဢမ်ႇပွင်ႇၶၢဝ်ႇငၢဝ်းသေ မႃးယူႇႁိူၼ်း ယူႇဝၢၼ်ႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဢမ်ႇမီးလွင်ႈမႆႈၸႂ်သင်ၶႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇပွင်ႇသေတႃႉၵေႃႈ ယူႇတီႈၾၢႆႇဢုပ်ႉပိူင်ႇပွၵ်ႉၶဝ် ႁိမ်းႁိူၼ်းၶဝ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉႁၼ်သေ ၵႂႃႇပွင်ႇလၢတ်ႈတီႈၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၶဝ် ပိူၼ်ႈၵေႃႈလူင်းၵူတ်ႇထတ်း ပၼ်တၢင်းႁူႉယူႇၶႃႈ” ဝႃႈၼႆ။
ဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး ၼႆႉ မီးၵူၼ်း လုၵ်ႉၼွၵ်ႈမိူင်းပွၵ်ႈမႃး၊ ၸိူဝ်းၵႂႃႇတၢင်ႇတီႈသီႇလႅၼ် ပွၵ်ႈမႃးၵေႃႈမီးၼမ်၊ တွၼ်ႈတႃႇ မီးၶၢဝ်ႇၵူၼ်းၸိူဝ်းတေပွၵ်ႈမိူင်းထႅင်ႈၼႆလႄႈ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းယင်း ႁၢင်ႈႁႅၼ်း တီႈယူႇ ဝႆႉတီႈ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင်ထႅင်ႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈၵူၼ်းၸိူဝ်းၵုမ်းၵမ်တူဝ်ယူႇယၢမ်းလဵဝ်သမ်ႉ ပေႃးၵၢင်ၶမ်ႈ လွမ်ပွၵ်ႈ မိူဝ်းၼွၼ်း တီႈႁိူၼ်း၊ ၵၢင်ဝၼ်းသမ်ႉ ပွၵ်ႈယူႇၼႂ်းထဵင် ၼွၵ်ႈဝၢၼ်ႈၶိုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ၊ ၵၢၼ်ထတ်းပၢႆးယူႇလီသမ်ႉဢမ်ႇပေႃးတဵမ်ထူၼ်ႈလႄႈ ယူႇတီႈၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႉၼိုင်ႈသေ ပဵၼ်လွင်ႈမႆႈၸႂ်ယူႇ ၼႆ ၽူႈတႅၼ်းၸၢႆးမွၼ်းလိူၼ်လၢတ်ႈ ၼႄၼင်ႇၼႆ။
ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး ႁဵတ်းဝႆႉ ဢွင်ႈတီႈတႃႇပႂ်ႉတူၺ်းငဝ်းလၢႆးတၢင်းပဵၼ်ၵူၼ်းပွၵ်ႈမိူင်းၵႆမႃး – တီႈႁူင်း ယႃ မိူင်းၼၢႆး တီႈၼိုင်ႈ၊ တီႈႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင်တီႈၼိုင်ႈ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ သင်ဝႃႈ ၵူၼ်းမႃးယူႇၼမ် တီႈ ယူႇ ဢမ်ႇပေႃးၸိုင် ႁၢင်ႈႁႅၼ်းၵႂႃႇဝႆႉတီႈ ဝတ်ႉ/ ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈထႅင်ႈ 3 တီႈဝႃႈၼႆ။
ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၸပ်းတၢင်းပဵၼ် ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ဝႆႉ 7 ၵေႃႉ၊ ပွတ်းႁွင်ႇ 2 ၵေႃႉ၊ ပွတ်းၸၢၼ်း 2 ၵေႃႉ ပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း 3 ၵေႃႉ။ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉသမ်ႉ ၵူၼ်းၸပ်းမီး 146 ၵေႃႉ၊ တၢႆ 5 ၵေႃႉ၊ ယႃ ၶႅၼ်း 10 ၵေႃႉ။ ပတ်းပိုၼ်ႉလုမ်ႈၾႃႉ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ် မီး ႁိမ်း သၢမ်လၢၼ်ႉ၊ တၢႆ 206997 ၵေႃႉ။ ယႃၶႅၼ်းယဝ်ႉ 8 သႅၼ်ပၢႆ။ ၵူၼ်းတၢႆၼမ် တီႈသုတ်း ပဵၼ်မိူင်းဢမေႊရီႊၵၼ်ႊ 54325 ၵေႃႉ၊ ၸပ်းတၢင်းပဵၼ် မီး 9 သႅၼ် 6 မိုၼ်ႇပၢႆ။
