ၾိင်ႈထုင်းပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉ လူႉယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉသိပ်းၵဝ်ႈ

ပေႃးဝႃႈႁွတ်ႈၽႅဝ်ထိုင်မႃးၶၢဝ်းလိူၼ်ႁႃႈ ဢၼ်ပဵၼ်ၶၢဝ်းႁွၼ်ႉမႆႈသုတ်း ၼႂ်းႁွပ်ႈပီၼႆၸိုင် ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းတႆး၊ မိူင်းမၢၼ်ႈ၊ မိူင်းထႆး၊ ပီႈၼွင်ႉတႆးသိပ်းသွင်ပၼ်းၼႃး ဢိၵ်ႇပီႈၼွင်ႉတႆးတႂ်ႈၶူင်း ၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇၸိူဝ်းၼႆႉ မီးပၢင်ပွႆးသၢင်းၵျၢၼ်ႇ လိူၼ်ႁႃႈသွၼ်းၼမ်ႉ လဵၼ်ႈၼမ်ႉၵၼ်မူၼ်ႈမူၼ်ႈသိူဝ်းသိူဝ်း၊ ပွႆးၵိုၼ်းဝႆႉဢိုၵ်ႉဢိုၵ်ႉ၊ ဢၼ်လီမူၼ်ႈလီသိူဝ်းလိူဝ်သေ ပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉၼႆႉ ႁႃပွႆးလႂ်ၼႂ်းသိပ်းသွင်လိူၼ် ပေႃးဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ထိုင်မႃးပီၶရိတ်ႉ 2020 ၊ ပီၵေႃးၸႃႇ 1381 ယၢင်ႈၶဝ်ႈ 1382 ၼႆႉတႄႉ ဢိင်ၼိူဝ်တၢင်းပဵၼ် ၵႃႇလၵူၼ်း (COVID-19) ဢၼ်ႁူဝ်ႁၢၵ်ႈႁူဝ်တေႃမၼ်း မီးတၢင်းမိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉ ၽႄႈလၢမ်းထိုင်ၵႂႃႇ တူဝ်ႈလူၵ်ႈ ၵူၼ်းပဵၼ်ၼပ်ႉႁူဝ်သႅၼ်ထိုင်လၢၼ်ႉပၢႆ၊ ၵူၼ်းလူႉတၢႆၼပ်ႉႁူဝ်မိုၼ်ႇ ၸမ်ႁိမ်းႁူဝ်သႅၼ် ဢိၵ်ႇ တၢင်းပဵၼ်ၵေႃႈ ၶဝ်ႈၽႅဝ်လၢမ်းမႃးထိုင် ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မိူင်းတႆးယဝ်ႉလႄႈ ၾိင်ႈပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉလၢႆဝၢၼ်ႈ လၢႆမိူင်း ဢိၵ်ႇမိူင်းၸိုင်ႈတႆးႁဝ်း ဢမ်ႇပဵၼ်ၸတ်းႁဵတ်းယဝ်ႉ။

ၶူးၶိုၼ်းသႂ် ၸႂ်ယဵၼ် ၽူႈယႂ်ႇၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းတႆး ဢၼ်ပဵၼ်တီႈၼပ်ႉထိုဝ်တႆးတင်းၼမ် လၢတ်ႈဝႃႈ-“ ၾိင်ႈပွႆး သွၼ်းၼမ်ႉသၢင်းၵျၢၼ်ႇၼႆႉ ယူႇၵိုၵ်းတႆး၊ မၢၼ်ႈ၊ ၶမဵၼ်၊ ထႆး မႃးၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီထိုင်ႁိမ်းႁဵင်ပီယဝ်ႉ။ ပီၼႆႉ ႁဝ်းဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းၵေႃႈမၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်သင်၊ ၸူဝ်ႈၵႃႈပိုၼ်းပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉမီးမႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၵမ်းဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ၵေႃႈဝႃႈလႆႈ ဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်း။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းလႄႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈတေလႆႈၸႂ်လဵၵ်ႉၶေႃးၶူမ်ၵၼ် တေယူႇယၢပ်ႇၵၼ်၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈၶၢဝ်းပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၶၢဝ်းဢၼ်ၸိူဝ်းပဵၼ်ပီႈပဵၼ်ၼွင်ႉၵၼ် မႃးႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်၊ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်လႄႈလုၵ်ႈလၢၼ်ၶဝ်ႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်၊ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်လႄႈလုၵ်ႈၼွင်ႉပွင်ႈပၢႆၶဝ် ႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ မၼ်းႁူႉတုမ်ႉတိူဝ်ႉႁဝ်းယူႇ”။

ၵူၺ်းၵႃႈႁႂ်ႈလႆႈႁူႉဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇမီးႁဝ်းၵူၺ်း ဢၼ်တုမ်ႉတိူဝ်ႉ။ ပေႃးတူၺ်းၼႂ်းလိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊၼႆႉ ပွႆးလူင်မီးသီႇပၢင် ဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်း။ မိူၼ်ၼင်ႇၶရိတ်ႉယၼ်ႇၶဝ်မီးပၢင်ပွႆး ဢိသ်ႊတိူဝ်ႊ (Easter) ၊ မၼ်းပဵၼ်ပၢင်ပွႆးဢၼ်ႁပ်ႉတွၼ်ႈၸဝ်ႈယေႇသူႉ လုၵ်ႉတီႈၼႂ်းၶုမ်ပႃႇႁဵဝ်ႈသေၶိုၼ်းလုၵ်ႉမႃး၊ ၶဝ်ႁဵတ်းပွႆးယႂ်ႇ လၢမ်းလူင်တႄႉတႄႉ။ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇၶိူဝ်းၵျူႊၶဝ်ၵေႃႈ မီးပၢင်ပွႆး ၽၢသ်ႉဢူဝ်ႊဝိူဝ်ႊ (Fast over) ၊ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၵူႈပွၵ်ႈၼႆႉ ၶဝ်လႆႈတိုၵ်းတေႃးၵၼ်တင်းဢီႊၵျိပ်ႊၶဝ်သေ ပူၼ်ႉဢွၵ်ႇမႃးပၢၼ်ပဵၼ်ၸၢတ်ႈၶႃႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်း။ ပီႈၼွင်ႉၶႄႇၶဝ်ၵေႃႈ မီးပွႆးၶျိင်းမိင်၊ ႁဵတ်းပွႆးၵၼ်ႇတေႃး လမ်ႁူဝ်ၵူၼ်းထဝ်ႈၸိူဝ်းဢၼ် သဵင်ႈမုၼ်ပူၼ်ႉၵႂႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၼႂ်းလုၵ်ႈလိူၼ်ၼႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ၶဝ်ၵေႃႈလႆႈႁဵတ်းၵႅပ်ႈၵႅပ်ႈ ႁဵတ်းၽႂ်ႁဵတ်းမၼ်း ၸိူင်ႉၼၼ်ၵူၺ်းယဝ်ႉ။ ဢၼ်မႃးတုမ်ႉတိူဝ်ႉပွႆးၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵွမ်ႉၵႃႈၶိူဝ်းတႆးႁဝ်းၵူၺ်း၊ ႁဝ်းထုၵ်ႇလႆႈႁူႉ။

ပေႃးဝႃႈႁူႉၸိူင်ႉၼၼ်ယဝ်ႉ ႁဝ်းလီဢွၼ်ၵၼ်ၶတ်းၸႂ်ပူၼ်ႉၶၢဝ်းယၢမ်း ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ-19 ၼႆႉႁႂ်ႈမၼ်းဝၢႆးၵႂႃႇ။ မိူဝ်ႈလႂ်ဝၢႆးၵႂႃႇယဝ်ႉ ပွႆးၼႆႉႁဝ်းႁဵတ်းၶိုၼ်းၵေႃႈလႆႈယူႇ။ ၵႂၢမ်းတႆးမီးဝႆႉဝႃႈ ၶုၼ်လႄႈတႆးမၵ်ႉပွႆးလိူဝ်ပိူၼ်ႈ၊ ပေႃးပဵၼ်ၶုၼ်လူဝ်ႇမီးပွႆး၊ ပေႃးပဵၼ်တႆးၵေႃႈလူဝ်ႇမီးပွႆးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႆးၼႆႉဢမ်ႇမီးပွႆးၵေႃႈ မၼ်းႁႃႁဵတ်း၊ ပိူၼ်ႈဝႃႈတႆးၼႆႉ ၶၢဝ်းတၢင်းၼိုင်ႈပီမီး 12 လိူၼ်မီးပွႆးၵူႈလိူၼ်။

မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ သၽႃႇဝမၼ်းပဵၼ်မႃးလႄႈ ဢမ်ႇမီးပွႆးၵေႃႈႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ်ယိူၼ်ႉၵၼ်ႈသေ ၼင်ႇဢၼ်ပိူၼ်ႈဝႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈသႂ်ႇၽႃႈသုပ်းၼႃႈ၊ ၽႃႈသုပ်းပၢၵ်ႇ သုပ်းၶူႈလင်၊ လၢင်ႉမိုဝ်းသုၵ်ႈမိုဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းၵေႃႈလူဝ်ႇလႆႈႁဵတ်း ၸွမ်းၵႂႃႇ တိၵ်းတိၵ်း။ ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ် ႁဝ်းၵေႃႈတေယူႇလီၵိၼ်ဝၢၼ်သေ တေၸဵဝ်းပူၼ်ႉၽေး တၢင်းပဵၼ်ၼႆႉ။ ပေႃးပူၼ်ႉယဝ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းတေၸၢင်ႈႁဵတ်းပွႆးလႆႈၶိုၼ်းဝႆးဝႆးယူႇ ယုမ်ႇယမ်ၼင်ႇၼႆ။

ၵူၺ်းၵႃႈၼႂ်းၵႄႈၼႆႉ ယႃႇဝႃႈႁဝ်းတေႁဵတ်းပွႆးလူးၵွၼ်ႇ၊ တႃႇႁဵတ်းပွႆးၼႆႉမၼ်းလူဝ်ႇမီးငိုၼ်းလူး၊ တႃႇမီးငိုၼ်းၼႆႉသမ်ႉ ႁဝ်းသမ်ႉလူဝ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉၵၢၼ်ၵေႃႈမၢင်ၵႂႃႇ၊ ၵၢၼ်ႁဝ်းႁဵတ်းမႃးၵူႈပွၵ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼႆ ႁဝ်းတေလႆႈႁႃလၢႆးပုၼ်ႈတႃႇတေ ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉလူၺ်ႈလၢႆးမႂ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ၵၢၼ်ဢၼ်ႁဝ်းဢမ်ႇယၢမ်ႈႁဵတ်းမႃးၵေႃႈ ႁဝ်းတေလႆႈႁဵတ်းဢိူဝ်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယႃႇပေႁႂ်ႈလႆႈပဵၼ်ၵၢၼ် ဢၼ်လၵ်ႉပိူၼ်ႈၸူၼ်ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉၵူၺ်းယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼၼ်လႄႈ ႁႂ်ႈလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်လီ ၸႂ်ႉၶၢဝ်းယၢမ်းႁႂ်ႈပေႃး သၢင်ႇထုၵ်ႇၵႂႃႇၼၼ်ႉသေၵမ်း။ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းထဝ်ႈၵူၼ်းၵႄႇၵေႃႈ ႁႂ်ႈၸွမ်းၵႂၢမ်းသင်ႇသွၼ် ပူၵ်းပွင် သီႇလ သမႃႇထိ ပၺ်ႇၺႃႇသေ ယူႇၵႂႃႇၵိၼ်ၵႂႃႇသေၵမ်း- ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းလူပ်းလိုၼ်းၵႂႃႇၼင်ႇၼႆ။

ၶူးပိုၼ်ၶမ်း ၽယၵ်းဝူင်း ၽူႈယႂ်ႇၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းတႆး ၵေႃႈလၢတ်ႈၸီႉၸမ်ႈၼႄႉၼမ်းဝႃႈ-“တၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉၼႆႉ ပၢၵ်ႇပီ (100 ပီ) ႁဵင်ပီ (1000 ပီ) ၸင်ႇမႃးၼိုင်ႈပွၵ်ႈ။ ၾိင်ႈသွၼ်းၼမ်ႉၼႆႉ တေမီးၵူႈပီ၊ ဢမ်ႇပၢႆႈႁဝ်းၵႂႃႇလႂ် လႄႈ ႁဝ်းၶႃႈလီတူၺ်းတေႃႇတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၸၢဝ်းတႆးႁဝ်း တင်း တၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းတႆး ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မိူဝ်းၼႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈလီႁူႉတူဝ်သေ ႁဵတ်းၸွမ်းၾိင်ႈၵူၼ်းလီၵႂႃႇၽႂ်မၼ်းယူႇ၊ ၶႂ်ႈၾၢင်ႉသတိထိုင်ၵူႈၵေႃႉ ၼင်ႇၼႆ”-ဝႃႈၼႆ။

ႁူဝ်ပဝ်ႈၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး ၵဵင်းမႆႇ ၸၢႆးသႅင်ယ ၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ-“ၼႂ်းၶၢဝ်းၽွင်းလိူၼ်ႁႃႈ သင်ၶၢၼ် (သၢင်းၵျၢၼ်ႇ)ပဵၼ်ၶၢဝ်းၾိင်ႈသွၼ်းၼမ်ႉၵေႃႈ ၸိုင်ႈမိူင်းၸိူဝ်းထိုဝ်ယမ်ၾိင်ႈသင်ၶၢၼ်မိူၼ်တႆးႁဝ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇ မိူင်းထႆး မိူင်းမၢၼ်ႈၶဝ်ၵေႃႈ ဢွၵ်ႇၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵိုတ်း ၵၢၼ်လဵၼ်ႈၼမ်ႉလိူၼ်ႁႃႈၵၼ် ယွၼ်ႉၵူဝ်ၵူၼ်းဢွၵ်ႇမႃး ၶွၼ်ႈၼမ် ယူႇၸမ်တိူဝ်ႉၼိူဝ်ႉတိူဝ်ႉတူဝ်ၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉသေ တၢင်းပဵၼ်တေၸၢင်ႈတိတ်းၸပ်းၵၼ်ငၢႆႈလႄႈ ၽႄႈလၢမ်းၵႂႃႇၵႂၢင်ႈၵႆလႆႈထႅင်ႈတင်းၼမ်။ ၵွပ်ႈၼႆပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်း ဢမ်ႇလႆႈသွၼ်းၼမ်ႉပီၼႆႉၵေႃႈယိူၼ်ႉဢဝ်၊ ပီၼႃႈၾႃႉမႂ်ႇယင်းမီးထႅင်ႈ”-ဝႃႈၼႆ။

လိူဝ်သေၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 03/04/2020 ၼၼ်ႉ ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆး ဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင် ၵေႃႈဢွၵ်ႇၶေႃႈတႅပ်းတတ်း ပွင်ႇၶၢဝ်ႇထိုင်သင်ၶၸဝ်ႈ ဢိၵ်ႇၵူၼ်းမိူင်းတႆးၵူႈၸႄႈဝဵင်း။ ယွၼ်ႉငဝ်းလၢႆးၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ-19 ႁၢဝ်ႈႁႅင်းသေ ၽွင်းလိူၼ်ႁႃႈသၢင်းၵျၢၼ်ႇၼႂ်းပီၵေႃးၸႃႇ 1381-1382 ၼႆႉ 1.ႁႂ်ႈၵိုတ်းလိုဝ်ႈ လွင်ႈၶိုၼ်ႈဝတ်ႉၶိုၼ်ႈၵျွင်းလွင်းမွၵ်ႇ ပီၵဝ်ႇ ပီမႂ်ႇႁူမ်ႈၵၼ်။ 2.ႁႂ်ႈၵိုတ်းလိုဝ်ႈ ၵၢၼ်လမ်ႁူဝ် ၵၼ်ႇတေႃးၵျွင်းတႂ်ႈၵျွင်းၼိူဝ် ႁူမ်ႈၵၼ်ၵူႈၵူႈတီႈ-ၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။