ၸိုဝ်ႈ – ၸဝ်ႈၼေႃႇၶမ်း မိူင်းၵိုင်
ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ – ၸၢႆးထုၼ်းလႃႉ
ပေႃႈၸိုဝ်ႈ – ၶုၼ်သၢင်ႇပၺ်ႇၺႃႇ (ႁဵင်ပိင်ႇၺႃႇ)
မႄႈၸိုဝ်ႈ – ၼၢင်းၶမ်းၶႃႇ
ၵိူတ်ႇ – ၵေႃးၸႃႇ ပီ 1218 လိူၼ် 11 မႂ်ႇ 7 ၶမ်ႈ ဝၼ်းသဝ်၊ 10/10/1857 ၊ ပီထမ်း 2400 ၊ ပီငူး
တီႈၵိူတ်ႇ – ဝၢၼ်ႈတၢၼ်းလွႆ၊ ဢိူင်ႇမိူင်းၼိမ်၊ ဝဵင်းၵေးသီး(ဝၢၼ်ႈၸၢမ်)
ၼႃႈႁိူၼ်း – တႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၵိုၵ်းၸဝ်ႈၼၢင်းၶမ်းၵူႇ ပီႈၼၢင်းၸဝ်ႈၶုၼ်မုင်ႇ ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းၵိုင်၊ မီးလုၵ်ႈႁူမ်ႈၵၼ် 2 ၵေႃႉ ၼၢင်းမျႃႉၸိင်ႇ၊ ၸဝ်ႈၶုၼ်လူႇ။
ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ – ဢႃယု 10 ၶူပ်ႇ ယူႇဝတ်ႉႁဵတ်းၵပ်ႈပီႇ၊ 11 ၶူပ်ႇၼုင်ႈသၢင်ႇ ႁဵၵ်ႈၸိုဝ်ႈၸဝ်ႈသၢင်ႇ ၸဝ်ႈၼၼ်တိၸႃရ ။ လႆႈႁဵၼ်းႁူႉ လူင်ႉလႅၼ်ႇလိၵ်ႈထမ်း/လိၵ်ႈမိူင်း (လေႃးၵီႇ/လေႃးၵုတ်ႈ)။ ဢႃႇယု 22 ဢွၵ်ႇၼႂ်းၽႃႈလိူင်သၢင်ႇၵၢၼ်း လူင်းဝတ်ႉၵျွင်းသေ တႅမ်ႈလိၵ်ႈၵပျႃႇ/ဝွၵ်း လင်ႇၵႃႇ လိၵ်ႈယၢတ်ႇၼမ်ႉ/သူးတွင်း၊ လိၵ်ႈမၢၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း မၢၵ်ႇပွႆးသၢင်ႇလွင်းၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၶၢဝ်ႇလိုဝ်းႁူင်းသေထိုင်တီႈ ၸဝ်ႈၶုၼ်သၢင်ႇၵွၼ်းလၢႆး ၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းၵိုင် ႁွင်ႉမိူဝ်းယူႇ ပဵၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸၢႆးၼႂ်းႁေႃ ပၼ်ငိုၼ်းၸၢႆႇၼိုင်ႈၵၢတ်ႇ 2 ပျႃး။ ထိုင်မႃးပီၵေႃးၸႃႇ 1243 ၸဝ်ႈၼေႃႇၶမ်း ၵိုၵ်းၸွမ်းႁွမ်းပႆ ၸဝ်ႈၵႅမ်မိူင်း ၸဝ်ႈၶုၼ်မုင်ႇ ၵႂႃႇယူႇၼႂ်းႁေႃၶမ်းမၢၼ်ႈ ဝဵင်းလိူဝ်ႇ (မၢၼ်ႈတႃႈလိူဝ်ႇ) ၶၢဝ်းတၢင်း 3 ပီ ၸင်ႇၶိုၼ်းပွၵ်ႈမိူင်းၵိုင်။ ၶၢဝ်းတၢင်းယူႇ မိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈႁဵၼ်းႁူႉတၢင်းမေႃထႅင်ႈ လၢႆၸိူဝ်ႉလၢႆပိူင် ထိုင်တီႈတၢင်းမေႃ ပဵင်းၵၼ်တင်းၽူႈႁူႉမေႃမိူင်းမၢၼ်ႈၶဝ်။
ၽွၼ်းၵၢၼ်(လိၵ်ႈလၢႆး) – ပဵၼ်မေႃ(ၸရေး)ႁေႃးလိၵ်ႈ/တႅမ်ႈလိၵ်ႈ၊ ဢဝ်ၵၢၼ်လိၵ်ႈလၢႆးပဵၼ်ၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ။ တႅမ်ႈၵပျႃႇ/ဝွၵ်း၊ လင်ႇၵႃႇ မူၼ်ႈသိူဝ်းၼူဝ်ထုၵ်ႇၸႂ်ၵူၼ်းတင်းၼမ်တႄႉတႄႉ။ လိၵ်ႈလၢႆးဢၼ်ၸဝ်ႈၼေႃႇၶမ်းတႅမ်ႈဝႆႉလႄႈတိုၵ်ႉၶူၼ်ႉႁႃႁၼ်ၼၼ်ႉ မီး 13 ၽိုၼ်။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်လိုဝ်းလင်သေပိူၼ်ႈ ပဵၼ်ပိုၼ်းၽရႃး – ၸိၼတ်ႉထပၵႃသၼီ။
ၸဝ်ႈၼေႃႇၶမ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းသူင်မိုတ်ႈ လွင်ႈမူၼ်ႈတၢင်းသိူဝ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ၊ ၼႂ်းလိၵ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ လိၵ်ႈၶဵဝ် ဢၼ်ပဵၼ်လင်ၵႃႇမၢၵ်ႇလွင်ႈႁၵ်ႉတၢင်းပႅင်း မီးၼမ်တႄႉတႄႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ၼမ်ႉၵႂၢမ်းၵေႃႈလီ၊ သဵင်ၵေႃႈလီ၊ ႁၢင်ႈၾၢင်ၵေႃႈလီ၊ ၸၼ်ၸႂ်ၵူၼ်းၼမ်သူင်မိုတ်ႈထွမ်ႇငိၼ်းလူလွမ်ယဵမ်ႈတူၺ်းတႄႉတႄႉ။ လိုၼ်းသုတ်း သိလ်ႁႃႈသဵၼ်ႈ ဢၼ်ပၼ်ၵတိသၸ်ႉၸႃႇဝႆႉတီႈ ၸဝ်ႈတူၼ်ၶူးလူင် ၸဝ်ႈၼေႇမိၼ်ႇတ ၽွင်းၶိုၼ်ႈၶဵင်ႇသူႇရသတီႇ သမ်းယႃႈဢႃႇၼႃႇတီႇၼၼ်ႉ ထိုင်တီႈၶၢတ်ႇ/လူႉ တင်းႁႃႈသဵၼ်ႈယဝ်ႉ။
သဵင်ႈၵမ် – ပီၵေႃးၸႃႇ 1257 ပီထမ်း 2439 ၊ ဝၼ်းထီႉ 10/10/1896 ၊ လိူၼ် 11 မႂ်ႇ 4 ၶမ်ႈ၊ ဝၼ်းသဝ်၊ ၼၶတ်ႈပီလိင်း၊ ၽွင်းဢႃယု 39 ပီ လပ်းတႃလိုမ်းမိူင်းသဵင်ႈမုၼ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။
ၶေႃႈမုလ်း -ပပ်ႉမႅၵ်ႉၵသိၼ်း ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မၢႆ 017, May 2019
