ၵူၼ်းတင်းၼမ် ၸိူဝ်းပႆႇႁူႉ လွင်ႈ BGP သေ တေမီးၵႂၢမ်းထၢမ်ၵၼ်မႃးယူႇ – လွင်ႈဝႃႈ ပလိၵ်ႈပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ် (BGP) ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉပဵၼ်သင်? ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ တႄႇၶွတ်ႇၽွတ်ႈမီးမႃး မိူဝ်ႈလႂ်? ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။
မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး လၢႆဝူင်ႈၼႆႉ သိုၵ်းရၶႅင်ႇ (AA) ၶဝ်ႈတိုၵ်း တပ်ႉပၢင်သဝ်း ပလိၵ်ႈပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ် (BGP – Broder Guard Police) ဢၼ်ယူႇၾၢႆႇတႂ်ႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵုမ်းၵမ် တီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်း မွင်ႇတေႃး ၊ မိူင်းရၶႅင်ႇ၊ လႅၼ်လိၼ် မိူင်းမၢၼ်ႈ – မိူင်းပင်းၵလႃးတိတ်ႉသ် ။ တီႈၼႂ်းပၢင်တိုၵ်းၼၼ်ႉ ပလိၵ်ႈပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ် မိူင်း မၢၼ်ႈ ပၢႆႈၶဝ်ႈၵႂႃႇ တီႈၼႂ်းၾင်ႇမိူင်းပင်းၵလႃးတိတ့်သ် ၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇ ။ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၾၢႆႇမိူင်းပင်းၵ လႃးတိတ့်သ် ၸင်ႇၶိုၼ်းဢဝ် ၸုမ်းပလိၵ်ႈပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မွပ်ႈဢၢပ်ႇပၼ် တီႈမိူင်းမၢၼ်ႈ။
ပလိၵ်ႈပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ့် ပဵၼ်ၽႂ် ? ၶဝ်ႁဵတ်းၵၢၼ်သင် ? ၼႃႈၵၢၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၶဝ် မီးၸိူင့်ႁိုဝ် ?
ပလိၵ်ႈပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ်ၼႆ့ ပဵၼ်ၸုမ်းဢၼ်ၽႄဢွၵ်ႇမႃးတီႈ ၸုမ်းပလိၵ်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သေ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈဝႆ့။ သႂ်ႇၸိုဝ်ႈဝႆ့ဝႃႈ ၸုမ်းပလိၵ်ႈပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ် ၼႆသေတႃႉ ၼႂ်းၼၼ်ႉ မီးပႃးၸုမ်းၾၢႆႇၵဵပ်းၶွၼ်ႇလႄႈ ၾၢႆႇၵူတ်ႇ ထတ်း ၵူၼ်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇမိူင်း (လဝၵ) ။ ၸုမ်းပလိၵ်ႈပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ် ၸုပ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်းၼႆႉ ပၵ်းသဝ်းဝႆ့ တီႈၼႂ်းမိူင်းရၶႅင်ႇ လႅၼ်လိၼ်မိူင်းပင်းၵလႃးတိတ့်သ်။
ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼႆ့ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ယၢမ်ႈမီးၸုမ်း ဢၼ်ၸိုဝ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ ၼၸၵ (ၸုမ်းၾၢႆႇ ၵုမ်းၵမ် လႅၼ်လိၼ်) ဢၼ်ၵူၼ်းတၢင်းၼမ် ႁူႉၸၵ်း ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ တေမီးပႃးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၊ လဝၵလႄႈ ၾၢႆႇၵဵပ်း ၶွၼ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸုမ်းၼၸ ၵၼႆႉ လႆႈမွတ်ႇယႃႉပႅတ်ႈ ၼႂ်းပီ 2013 သေ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၸုမ်း ပလိၵ်ႈပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ်၊ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ပဵၼ်ၸွမ်ၽူႈၵွၼ်းပလိၵ်ႈ ဢူးဝိၼ်းၶွင်ႇ။ တီႈယူႇ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶိုၼ်းဢဝ်ပလိၵ်ႈမၢၼ်ႈသႂ်ႇ။
ၼႃႈၵၢၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ပလိၵ်ႈပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ်ၼႆႉ တေလႆႈၵူတ်ႇထတ်း တီႉၺွပ်းၵူၼ်းလႄႈ ၶူဝ်းၶွင် ဢၼ်ဢမ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်း ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈသေ လၵ်ႉလွမ်ၶဝ်ႈ မႃးၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်။
မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ၸုမ်းၼၸၵၼႆႉ ယူႇဝႆႉၾၢႆႇတႂ်ႈ တပ့်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵုမ်းၵမ် ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸုမ်းပလိၵ်ႈပႂ်ႉ လႅၼ်လိၼ်တႄႉ ယူႇတီႈ တူဝ်ၸွမ်ၽူႈၵွၼ်းပလိၵ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈသေ ၵုမ်းၵမ် ၵမ်းသိုဝ်ႈ ။
ၸုမ်းၼၸၵၼႆ့ မိူဝ်ႈၽွင်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇ ၵပ်းသိုပ်ႇၵၼ်တင်း ၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇမၢပ်ႇမႂ်ဝႃႈ ပူၼ်ႉပႅၼ် သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းလႄႈ မီးလွင်ႈၵိၼ်သူးၵိၼ်လၢပ်ႈ တင်းၼမ်တင်လၢႆ ။
ၸွမ်းၼင်ႇ ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ ဢၼ်တိုၼ်းမီးဝႆ့ (တည်ဆဲ ဥပဒေ) သေ သင်ဝႃႈ ၸုမ်းပလိၵ်ႈပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ်ၶဝ် ႁဵတ်းၽိတ်းပူၼ်ႉပႅၼ်မၢႆမီႈၸိုင် တေဢဝ်တၢင်းၽိတ်းၵႂႃႇ ၼႆယဝ့်။
ဢၢင်ႈဢိင် – BBC