ဝၼ်းလိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်းၵူႈပီ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထတူဝ်ႈလူၵ်ႈလႃႈ ႁူမ်ႈၵၼ်မၵ်းမၼ်ႈပဵၼ်ဝၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်း ၵၢၼ်တၢင်းလီ ဢၼ်တေပဵၼ်ၽွၼ်းလီၵုသုလ်တႃႇပိူၼ်ႈတင်းႁဝ်း။ ၵမ်သိလ်သီလ 5 ယိူင်ႈ၊ တူဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇႁဵတ်း၊ ပိူၼ်ႈ ၵေႃႈဢမ်ႇၸႂ်ႉႁဵတ်း ၵၢၼ်ဢၼ်တေၽိတ်းမႅၼ်ႈသိလ်သီလႁႂ်ႈသဝ်ႈဝဝ်းမွင်၊ တိုဝ်းၵမ်ထမ်းသမ ထၼပ်ႉမၢၵ်ႇ၊ ၽႄႈတိူၼ်း ၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထ ထမ်းမ သင်ၶ၊ ယၵ်ႉတူၺ်းထမ်းဝိပသ်ႉသၼႃ ယၵ်ႉတူၺ်းႁႂ်ႈပွင်ႇၸႂ် ၼိူဝ်ၶၼ်ထတင်း 5 ယၢင်ႇႁႂ်ႈႁၼ် ပဵၼ်ဢၼိၸ်ႉၸ တုၵ်ႉၶ ဢၼတ်ႉတ။ ၽႄႈတိူၼ်းၸႂ်မဵတ်ႉတႃႁႂ်ႈသတ်ႉတဝႃတင်းလၢႆ လႆႈယူႇၸိုၼ်ႈၵတ်းယဵၼ်၊ ၼိုၵ်ႉၸႂ် ၵရုၼႃ ဝႆႉၸႂ်ဝူၼ်ႉဢေးလူၼိူဝ်သတ်ႉတဝႃ ၸိူဝ်းဢၼ်လႆႈတူၵ်းၵိၼ်းၶၢၼ်ၸႂ်ၶဝ် ႁႂ်ႈပူၼ်ႉဢွၵ်ႇလႆႈတၢင်းၵိၼ်းလႄႈသၢင်ႈ တူဝ်ၵဝ်ႇလႆႈမိူၼ်ပိူၼ်ႈ၊ ဝႆႉၸႂ်မုတိတႃၸူမ်းသိူဝ်းၸွမ်းသတ်ႉတဝႃၸိူဝ်းလႆႈသိူဝ်း သႃႇမင်ႈမီးပဵၼ်လီ၊ လႄႈ တင်ႈၸႂ်ဢု ပဵၵ်ႉၶႃ ဝႆႉၸႂ်ၽႃႇၵၢင်ဝၢင်းၶိုင်ႈဢမ်ႇႁေႈဢမ်ႇၵိူင်းတၢင်းသၢႆႉ တၢင်းၶႂႃ၊ ဢမ်ႇသိူဝ်းယွၼ်ႉတၢင်းလီ၊ ဢမ်ႇၶီယွၼ်ႉတၢင်း ၵိၼ်းႁဵတ်းၼႆ။
ဝၼ်းလိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်းၼႆႉ ၵဵဝ်ႇတင်းပိုၼ်းပုတ်ႉထၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၵူဝ်းတမႁဝ်း 3 ဝၼ်းၸွမ်းၵၼ်။ တင်းသၢမ်ဝၼ်း မႃးမႅၼ်ႈ ၼႂ်းဝၼ်းလဵဝ်ၵၼ်လႄႈ ပဵၼ်တင်းၵူၼ်းၵေႃႉလဵဝ်ၵၼ်။ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ဝၼ်းၵိူတ်ႇ၊ ဝၼ်းပဵၼ်ပုတ်ႉထလႄႈ ဝၼ်းတၢႆ (ဝၼ်း ပရိၼိပ်ႉပၢၼ်း) မႅၼ်ႈဝၼ်းလဵဝ်ၵၼ်။ ၼၼ်ႉပဵၼ်ဝၼ်းလိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်း ဢၼ်ၸၢဝ်းၵလႃးၶဝ်ႁွင်ႉဝႃႈ ဝၼ်းဝိသႃၶပုၼ် ၼမီး၊ ဝၼ်းဝိသႃၶပူးၸႃး၊ ဝၼ်းဝေးသၢၵ်ႈ(Veshak Day) ၼႆမႃးတေႃႇဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်။ ဝၼ်းပုတ်ႉထၼႆႉ ဝၼ်းၵိူတ်ႇၵေႃႈ လၢၵ်ႇလၢႆး ၸဝ်ႈၸၢႆးသိတ်ႉထတ်ႉထၵိူတ်ႇလဵင်ႉၼႂ်းၵၢင်သူၼ်ပဝ်းမိူင်းသၵ်ႉၵယဝ်ႉ လုၵ်ႉပႆလႆႈၸဵတ်းယၢင်ႈ၊ လၢတ်ႈၵႂၢမ်း လႆႈသီႇၶေႃႈ။ ဝၼ်းတၢႆၵေႃႈလၢၵ်ႇလၢႆး ပုတ်ႉထၽြႃးၵူဝ်းတမဢဝ်ပရိၼိပ်ႉပၢၼ်း ၼႂ်းၵၢင်သူၼ်ပဝ်း မိူင်းမလ်လလူၺ်ႈ မွတ်ႇႁၢႆတင်းရုပ်ႈတင်းၼၢမ်း ဢမ်ႇလိူဝ်ဝႆႉၸိူဝ်ႉၾႆးၵိလေသ ဢၼ်ပဵၼ်ၶၼ်ထတင်း 5 ။ ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးသေပိူၼ်ႈၼႆႉ သမ်ႉ ပဵၼ်ဝၼ်းပဵၼ်ပုတ်ႉထ၊ ၵွပ်ႈပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်ယင်ႇႁူႉသၸ်ႉၸထမ်း 4 ယိူင်ႈ၊ ႁူပ်ႉလႆႈၺၢၼ်းဢႃသဝၵ်ႉၶယ ဢၼ် တတ်းၶၢတ်ႇလႆႈတၼ်ႁႃသေ မွတ်ႇပႅတ်ႈလႆႈၾႆးၵိလေသ (ႁူပ်ႉလႆႈၼိပ်ႉပၢၼ်း) ဢွၼ်တၢင်းပိူၼ်ႈလႄႈ လႆႈၸိုဝ်ႈထူးဝႃႈ ပုတ်ႉထၼႆမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဢမ်ႇမီးဝၼ်းၼႆႉ တေဢမ်ႇမီးပုတ်ႉသႃသၼႃ၊ ပေႃးဢမ်ႇမီးပုတ်ႉထသႃသၼႃၵေႃႈ ၸၢဝ်း လူၵ်ႈတေ ဢမ်ႇႁူႉဝႃႈ ဢၼ်လႂ်ပဵၼ် ၵမ်တၢင်းလီ လႄႈ ဢၼ်လႂ်ပဵၼ်ၼိပ်ႉပၢၼ်း၊ ႁူမ်ႈတင်းသဵၼ်ႈတၢင်းသၢႆၵၢင်(မၸ်ႉသိ မပတိပတႃ) ဢၼ်တေဢွၼ်ႁူပ်ႉႁၼ်မၵ်ႈၽုလ်ၼိပ်ႉပၢၼ်းၼၼ်ႉလႆႈ။
ၸင်ႇဝႃႈ ၵွပ်ႈမီးဝၼ်းပုတ်ႉထ ၸင်ႇမီးၵႂၢမ်းသွၼ်ပုတ်ႉထလႄႈ မီးၽူႈယုမ်ႇယမ်တိုဝ်းၵမ်ၸွမ်း။ ၵွပ်ႈတိုဝ်းၵမ်ၸွမ်းၵႂၢမ်း သွၼ်သႃ သၼႃဢၼ်ပဵၼ်သီလ သမႃထိ ပၺ်ၺႃလႄႈ ၸင်ႇႁူပ်ႉလႆႈမၵ်ႈၽုလ်ၼိပ်ႉပၢၼ်း။ ၵွပ်ႈႁူပ်ႉႁၼ် ၼိပ်ႉပၢၼ်း လႄႈ ၸင်ႇမီး လွင်ႈၵတ်းယဵၼ်ပၢႆးၸႂ်လႄႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းပူၼ်ႉလူၵ်ႈယူႇၼိူဝ်လူၵ်ႈလူဝ်းၵတင်းသၢမ်။ တုၵ်ႉၶဢမ်ႇတိူဝ်ႉၸႂ်၊ သုၵ်းၶဢမ်ႇ တိတ်းၸႂ်၊ ၵူၼ်းၽီလႄႈ မၢရ်းဢမ်ႇမႃးပၼ်တၢင်းတုၵ်ႉၶလႆႈ ၸင်ႇဝႃႈပဵၼ်ၽူႈၵူၼ်းဢရိယ။
ဝၼ်းဝိသႃၶပူးၸႃးၼႆႉ ပိုၼ်းပုတ်ႉထသႃသၼႃဝႃႈ မိူင်းသီႇရိလင်ၵႃ တႄႇႁဵတ်းမႃးဢွၼ်တၢင်းပိူၼ်ႈၸဵမ်မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ပီၶရိသ်ႉတ် 13 ပီမွၵ်ႈၼၼ်ႉ။ ဝၢႆးမႃးၸင်ႇၽႄႈလၢမ်းႁွတ်ႈမိူင်းထႆး မၢၼ်ႈ လၢဝ်း ၶမဵၼ် ၸိူဝ်းပဵၼ်မိူင်းၼိၵၢႆးထေရဝႃတ ပုတ်ႉထသႃသၼႃမွၵ်ႈ မိူဝ်ႈပီၶရိသ်ႉတ် 13 ႁူဝ်ပၢၵ်ႇၸဵင်ပီ။ ထိုင်မႃး ပီၶရိသ်ႉတ် 1999 ၼီႈ ပၢင်ၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်းလုမ်ႈၾႃႉ လႆႈတႅပ်းတတ်းဢဝ်ဝၼ်းဝိသႃၶ (ဝၼ်းလိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်း – မိူင်းၵလႃးပဵၼ်လိူၼ်ၵမ်မူၼ်း) ပဵၼ်ဝၼ်းလိုဝ်ႈၵၢၼ်တင်းလုမ်ႈ ၾႃႉၼႆမႃးလႄႈ မိူင်းပုတ်ႉထသႃသၼႃၸိူဝ်းပဵၼ်ၼိၵၢႆဢႃၸရိယဝႃတ ၸိူင်ႉၼင်ႇမိူင်းၵျပႅၼ်ႊ၊ ထႆဝၼ်း၊ သိင်ႊၵပူဝ်ႊ၊ ဢိၼ်ႊတိယိူဝ်ႊ၊ တိပႅတ်ႊ၊ ၽူတၢၼ်၊ ပႃႊၵိသ်ႉတၢၼ်၊ ပင်းၵလႃႊတဵသျ်ႉ၊ ၵဝ်ႊလီ၊ မွင်ႊၵူဝ်ႊလိယိူဝ်ႊ၊ မိူင်းၶႄႇလႄႈ မိူင်းဝၼ်းတူၵ်းတင်းၼမ်ၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁဵတ်းပွႆးယုၵ်ႉယွင်ႈဢဝ်ၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၶမ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၸွမ်း ၵၼ်သေ ၼႄၼမ်ႉၸႂ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ပိူဝ်ႈတႃႇၽႄႈတိူၼ်းပုတ်ႉထသႃသၼႃ ႁႂ်ႈၶဝ်ႈထိုင်ႁူဝ်ၸႂ်ၵူၼ်းလုမ်ႈၾႃႉပတ်းပိုၼ်ႉလႄႈ ၵေႃႇ သၢင်ႈလႆႈလွင်ႈၵတ်းယဵၼ်ၼႆမႃး။
မႃးၼႂ်းပီ 2019 ၼီႈၼႆႉ ဝၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈလႆႈမႃးယဝ်ႉ 2607 (မၢင်မိူင်းပဵၼ် 2608) တဵမ်။ ဝၼ်းဝိသႃၶပူးၸႃး ဢၼ်ၸဝ်ႈ ပုတ်ႉထဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းပွႆးဝႆႈပူၸႃးၼၼ်ႉ လႆႈမႃးယဝ်ႉ 800 ပီမိူင်းလိူဝ်ယဝ်ႉ ၼႂ်း 21 ႁူဝ်ပၢၵ်ႇၸဵင် ပီၼႆႉ။ သမ်ႉဢၼ်ၸိုင်ႈ မိူင်းလုမ်ႈၾႃႉၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁဵတ်းပွႆးပူးၸႃးဝၼ်းဝေးသၢၵ်ႈ(Veshak Day ) မႃးၼႆႉလႆႈ 20 ပီတင်း ပီ 2019 ၼႆႉ။ ဝၼ်းဝေးသၢၵ်ႈ ၼႆႉ မိူင်းၽႂ်မိူင်းမၼ်းၵေႃႈႁဵတ်း၊ တီႈလုမ်းၸိုင်ႈမိူင်းလုမ်ႈၾႃႉ ဢၼ်တင်ႈယူႇတီႈဝဵင်းလူင်ၼိဝ်ႊယွၵ်ႊ (ဢမေႊရိၶိူဝ်ႊ) ၼၼ်ႉၵေႃႈၸတ်းႁဵတ်း။ ငဝ်ႈငုၼ်းပၢင်ပွႆးလူင်မၼ်းတႄႉ တင်းၼိၵၢႆထေရဝၢတ်ႈလႄႈ ၼိၵၢႆဢႃၸရိယ ဝၢတ်ႈတူၵ်းလူင်း ၵၼ်ဢဝ်တီႈမိူင်းထႆးသေ လႆႈႁူမ်ႈၵၼ်ၸတ်းႁဵတ်းမႃးတီႈသူၼ်ထမ်း ပုတ်ႉထမူၼ်ႈထူလ်း ဝဵင်းလူင်မိူင်းၵွၵ်ႇၵူႈပီပီလႆႈႁူႉ ယိၼ်းၸွမ်းၼင်ႇၼႆ။
တၢင်းဢဵၼ်းဢၢၼ်းဝၼ်းဝိသႃၶပူးၸႃး ဢမ်ႇၼၼ် ဝၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ(ႁုပ်ႈယဝ်ႉ) မီးၼင်ႇၼႆ –
ႁႂ်ႈၸၢဝ်းပုတ်ႉထတင်းလၢႆ ၶုၵ်းၸႂ်လႆႈၵုၼ်းမုၼ်ပုတ်ႉထၶမ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈလွင်ႈဝႃႈ ပေႃးပုတ်ႉထမုၼ်ၶမ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ဢမ်ႇႁူပ်ႉႁၼ်ၺၢၼ်းဢႃသဝၵ်ႉၶယ ဢၼ်တတ်းပႅတ်ႈလႆႈတၼ်ႁႃၵိလေသႃတင်းလူင်၊ ဢမ်ႇႁူပ်ႉလႆႈၺၢၼ်းသပ်ႉပၺ်ၺု တ ဢၼ်ယင်ႇႁူႉသင်ၶတထမ်း တင်းဢသင်ၶတထမ်းတင်းလူင်သေ လႆႈပဵၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈတူၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉလႄႈ သင်ႇ သွၼ်ၸီႉၼႄသဵၼ်ႈတၢင်းသၢႆၵၢင် ဢၼ်ပဵၼ်သီလ သမႃထိ ပၺ်ၺႃဝႆႉၸိုင် ၸိူဝ်းႁဝ်းတင်းသဵင်ႈ တေဢမ်ႇႁူႉၵမ်လီ/ ၵမ် ႁၢႆႉ။ ဢမ်ႇႁူႉမိူင်းၽီ၊ မိူင်းၼရၢႆး လႄႈ ဢမ်ႇႁူႉမၵ်ႈၽုလ်ၼိပ်ႉပၢၼ်းလႆႈ။
ႁႂ်ႈၸၢဝ်းပုတ်ႉထတင်းလၢႆ ႁူႉပွင်ႇလႄႈ တိုဝ်းၵမ်ႁဵတ်းၸွမ်းၵႂၢမ်းသင်ႇသွၼ်ပုတ်ႉထၶမ်းၸဝ်ႈ ပိူဝ်ႈတႃႇဢွၵ်ႇပူၼ်ႉ လႆႈ တၢင်းတုၵ်ႉၶၵိၼ်းၸႂ် (ႁူပ်ႉႁၼ်မၵ်ႈၽုလ်ၼိပ်ႉပၢၼ်း)။
ႁႂ်ႈႁူႉပွင်ႇသၸ်ႉၸထမ်း 4 ယိူင်ႈ (1) ဢၼ်ပဵၼ်တုၵ်ႉၶ (တုၵ်ႉၶၸွမ်းသၽႃဝ ၸိူင်ႉၼင်ႇၵိူတ်ႇ ၵႄႇ ၸဵပ်း တၢႆ။ တုၵ်ႉၶၸွမ်း ၾိင်ႈၵူၼ်း ဢၼ်ဢမ်ႇၶႂ်ႈလႆႈဢမ်ႇၶႂ်ႈပဵၼ်သမ်ႉလႆႈသမ်ႉပဵၼ်၊ ဢၼ်ၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်သမ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈဢမ်ႇပဵၼ်။ တုၵ်ႉၶ ယွၼ်ႉ တၼ်ႁႃၸႂ်တိတ်းႁွႆႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈၽၢတ်ႇၶႂ်ႈယၢၼ်ၼႂ်းၶၼ်ထတင်း 5 ၊ ႁၼ်ၽိတ်းၼိူဝ်ၶၼ်ထ တင်း 5 ဝႃႈၼၼ်ႉပဵၼ်ၶွင်ၵဝ်၊ ၼၼ်ႉပဵၼ်ၵဝ်၊ ၼၼ်ႉပဵၼ်ဢတ်ႉတၵဝ်။ (2) ဢၼ်ပဵၼ်သမုတ်ႉတယ (ၸႂ်တၼ်ႁႃတိတ်း ႁွႆႈသိင်ႇလႂ်သိင်ႇၼိုင်ႈ၊ ၸႂ်ဢုပႃ တၢၼ်ၸပ်းပႅၼ်း ႁႅင်းလိူဝ်ၼႂ်းသိင်ႇလႂ် သိင်ႇၼိုင်ႈ၊ ၵွပ်ႈမီးတၼ်ႁႃၸင်ႇမီးတုၵ်ႉၶ၊ ၵွပ်ႈမီးဢုပႃတၢၼ်ၸင်ႇမီးတုၵ်ႉၶ၊ ယွၼ်ႉၼၼ် တုၵ်ႉၶမီးမႃးယွၼ်ႉသမုတ်ႉတယ)။ (3) ဢၼ်ပဵၼ်ၼိရူဝ်းထ (တၼ်ႁႃ ဢုပတၢၼ်မူတ်းသဵင်ႈၵွပ်ႈၺၢၼ်းဢရ ႁတ်ႉတမၵ်ႈ၊ ၵိလေသႃမွတ်ႇႁၢႆ လႄႈ ပဵၼ်ၽဝၵတ်းယဵၼ်ပၢႆးၸႂ်ဢၼ်မီးရုပ်ႈမီး ၼၢမ်းယူႇၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးၵိလေသတၢင်းမႆႈ ၸႂ်ႁွၼ်ႉၸႂ်)။ (4) ဢၼ်ပဵၼ်မၵ်ႉၵ မီးဢင်ၵ 8 ယိူင်ႈ (တၢင်းတိုဝ်းၵမ်သဵၼ်ႈတၢင်းသၢႆၵၢင် ဢၼ်ယူႇၼိူဝ်ၵၢၼ်လီၵုသုလ် လႄႈ ၵၢၼ်ဢမ်ႇလီဢၵုသုလ်တင်းမူတ်း လူၺ်ႈမီးသမ်မႃတိတ်ႉထိ၊ သမ်မႃသင်ၵပပဵၼ်ၵႅၼ်ၼမ်းတၢင်း)။
ႁႂ်ႈၸၢဝ်းပုတ်ႉထ တင်းလၢႆ ၶဝ်ႈၸႂ်ပွင်ႇၸႂ်ဝႃႈ ထမ်မဝိၼယဢၼ်ပုတ်ႉထၶမ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈသင်ႇသွၼ်ဝႆႉတင်းမူတ်း ယူႇ ၼိူဝ်ပိုၼ်ႉထၢၼ်ဢၼတ်ႉတ (ဢၼိၸ်ႉၸလႄႈ တုၵ်ႉၶၼၼ်ႉ တၢင်ႇသႃသၼႃၵေႃႈမီးသွၼ်မိူၼ်ၵၼ်)။ ဢၼတ်ႉတ ပွင်ႇ ဝႃႈ သိင်ႇမီးၸႂ်၊ သိင်ႇႁၢမ်းၸႂ် တင်းလူင် ဢမ်ႇမီးလွၼ်ႉၵႅၼ်၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဢတ်ႉတ၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတူဝ်ၵဝ်လႄႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶွင်ၵဝ်၊ ဢမ်ႇမီးဝိၺ်ၺၢၼ်းဢၼ်မၼ်ႈၵိုမ်း၊ မၼ်းပဵၼ်သိင်ႇဢၼ်ပိုင်ႈဢိင်ၵၼ်သေ ပဵၼ်မႃးတင်ႈယူႇ မွတ်ႇႁၢႆ (ၵိူတ်ႇယူႇတၢႆ) ၸိူင်ႉၼႆလွၼ်ႉလွၼ်ႉ။ သပ်ႉပေ ထမ်မႃ ဢၼတ်ႉတႃ ၵႃႈပဵၼ်ထမ်းမတင်းသဵင်ႈ ပဵၼ်ဢၼတ်ႉတႃ။ (တီႈႁူႉငၢႆႈမၼ်း ဢၼတ်ႉတ မၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်ၼင်ႇၸႂ်ႁဝ်းဢၢင်ႈ ၸိူင်ႉၼႆ)။
ၶွင်ၾၢၵ်ႇဝၼ်းပုတ်ႉထပီ 2019 လိူၼ်မေႊ ဝၼ်းတီႈ 18 (ထမ်းဢၼတ်ႉတ)
Play not the Darkness will not brighten ! Ask
Nought from the Silence, for it cannot speak !
Vex not your mournful minds with pious pains !
Ah ! Brothers, Sisters ! seek
Nought from the helpless gods by gift and hymn,
Nor bribe with blood, nor feed with fruits and cakes;
Within yourselves deliverance must be sought;
Each man his prison makes.
[The Light of Asia: By Sir Edwin Arnold, 1969, in 8th Shaloke:]
တီႈပွင်ႇၾၢႆႇတႆး (ဝွၵ်းဢင်းၵိသျ်း) ယႃႇဝႆႈဝၢၼ်းယွၼ်းသူးယူႇ(လၢႆလၢႆ)၊ တီႈလပ်းသိင်ႇၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇလႅင်းမႃးလႆႈသႄႈ၊ ၼႂ်းတီႈတဵတ်ႇယဵၼ်ၼၼ်ႉ ယႃႇလပ်းႁူလပ်းတႃသေ ဢွၼ်ႈဝွၼ်းယူႇ၊ မၼ်းဢမ်ႇမေႃလၢတ်ႈၵႂၢမ်းၵူၺ်း၊ ယႃႇပၼ်တၢင်း တုၵ်ႉၶတီႈၸႂ်ႁဝ်း ယွၼ်ႉတၢင်းၵမ်ၶဵင်ႈၶႅင်ၼၼ်ႉယူႇလႃႈ။ ပီႈၶဝ် ၼွင်ႉၶဝ် ထွမ်ႇၽွင်ႈလႄႈ။
မုင်ႈမွင်း(မၢင်ႇလႆႈ) တၢင်းၸွႆႈထႅမ်သေ ယႃႇပေသွင်ႇယႃႇပေယွၼ်းသင်တီႈၽီသၢင်ယူႇတႃႉ၊ (တီႈၶဝ်ၼၼ်ႉ) ယႃႇပေပူႇ ၸေႃႇ လူၺ်ႈလိူတ်ႈ ၼိူဝ်ႉလိပ်းၶႅဝ်း၊ မၢၵ်ႇမႆႉ ၶဝ်ႈမုၼ်းဢီႈသင်ၵေႃႈ ယႃႇသွင်ႇယႃႇတမ်းတႃႉ၊ လွင်ႈဢွၵ်ႇပူၼ်ႉတၢင်းတုၵ်ႉၶ (တႃႇလႆႈၼိပ်ႉပၢၼ်း) ၼၼ်ႉ တေလႆႈၶူၼ်ႉႁႃၼႂ်းတူဝ်ၵႃႇယႁဝ်းၼႆႉၵွႆး။ တူဝ်ႁဝ်း ၶိုၼ်းႁဵတ်းၶွၵ်ႈၶင်တႃႇၶင်တူဝ်ႁဝ်းၵွႆး (ၼႆၼၼ်ႉ ယႃႇလိုမ်းၵၼ်)လူး။
မႁႃမုင်ႉ (မိူင်းၸႄႈ)
