ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပၺ်ႁႃလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆးယၢမ်းလဵဝ် သိုၵ်းဝႃႉတင်းသိုၵ်းထႆးမီးလွင်ႈၶဵင်ႈၶႅင်တေႃႇၵၼ်ယူႇယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ တၢင်းၾၢႆႇထႆး ၸီႉၼႄးဝႃႈ သိုၵ်းဝႃႉပူၼ်ႉပႅၼ်ၶဝ်ႈမႃးပၵ်းတင်ႈတပ်ႉပၢင်သၢဝ်းၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ၶွင်ထႆးၼႆႉၼၼ်ႉ တၢင်းၾၢႆႇထႆးလႆႈၸီႉသင်ႇၵွင်တပ်ႉၽၢၵ်ႈ 3 ႁၢင်ႈႁႅၼ်းၵၢၼ်သိုၵ်းပိူဝ်ႈတႃႇၵႅတ်ႇၶႄ ႁႄႉၵင်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ် တူဝ်ၵဝ်ႇ ၼႆလႄႈလႆႈတေႃႉဢဝ်ၵေႃႉသိုၵ်းၵေႃႉႁၢၼ် တင်းၵွင်ႈၵၢင်ႇမၢၵ်ႇမိုဝ်ႉ ၸိုၼ်းယၢမ်းၵႂႃႇပၵ်းၸွမ်းၼႃႈလိၼ်ၽၢၵ်ႈ 3 ႁူမ်ႈတင်းဢွၵ်ႇၶေႃႈပူင်ၼၵ်း ၶိတ်ႇသဵၼ်ႈတၢႆဝႆႉပၢႆးၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 18 လိူၼ်ၻီႊသႅမ်ႊၿိူဝ်ႊရ် 2024 ၼႆႉႁႂ်ႈထွၼ် တပ်ႉပၢင်သဝ်း ၶွင်သိုၵ်းဝႃႉဢၼ်ပၵ်းယူႇၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ထႆးၼၼ်ႉဢွၵ်ႇ ပဵၼ်ဝၼ်းလိုၼ်းသုတ်း။
လၢႆၾၢႆႇၵေႃႈယိၼ်းၵႂင်ၸႂ်မႆႈၸႂ်ၸွမ်း ပဵၵ်ႉသမ်ႉတပ်ႉပၢင်သဝ်းသိုၵ်းဝႃႉဢၼ်တင်ႈပၵ်း ယူႇၸိူဝ်းၼႆႉမီးမႃး ပဵၼ်သိပ်းပီပၢႆယဝ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈမီး ၶေႃႈဢုပ်ႇဢူဝ်းထဵင်ၵၼ်လႄႈဝႅင်ႇၶဵတ်ႇမၵ်းတမ်းသဵၼ်ႈၶိတ်ႇလႅၼ်လိၼ် တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။ ၵွႆးၵႃႈမိူဝ်ႈမႃးမီးလိူင်ႈထႆး တင်း ၵမ်ႊပူႊၶျႃႊ (ၶမဵၼ်) ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ပၺ်ႁႃၶဵတ်ႇလႅၼ်ၼႃႈၼမ်ႉတီႈ ၵေႃႇၵုတ်ႇ(ၵုၼ်ၵုတ်ႇ)ၼၼ်ႉ ၵမ်ႊပူႊၶျႃႊ လႆႈထဵင်လိပ်းထဵင်လႅင်ဝႃႈ ပဵၼ်ၼႃႈၼမ်ႉ ၵမ်ႊပူႊၶျႃႊ။
ယွၼ်ႉလူၺ်ႈတႂ်ႈပိုၼ်ႉၼမ်ႉၼၼ်ႉလႆႈၵူတ်ႇထတ်းႁူႉဝႃႈ မီးၼမ်ႉမၼ်းလိပ်းၼႆသေ တၢင်ႇၾၢႆႇတၢင်ႇဢမ်ႇယွမ်းၵၼ် ပဵၵ်ႉသမ်ႉၵမ်ႊပူႊၶျႃႊဝႃႈ တေဝႅင်ႇၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီၼင်ႇၵၼ်ၶိုင်ႈတေႃႇၶိုင်ႈၼႆသေတႃႉ တၢင်းၾၢႆႇထႆး ဢမ်ႇ ယွမ်း ၊ ၵွပ်ႈဝႃႈၵေႃႇၵုတ်ႇၼႆႉမၼ်းယူႇၼႂ်းၼႃႈၼမ်ႉ ထႆးလႄႈပဵၼ်ၶွင်ထႆး။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ၽႄႊထွင်ႊထၢၼ်ႊ ၶျိၼ်ႊၼဝတ်း ၸွမ်ၽွင်းလူင်ၸိုင်ႈထႆးယၢမ်းလဵဝ် တင်းၶိူဝ်းႁိူၼ်းၸွမ်ၸိုင်ႈ ၵမ်ႊပူႊၶျႃႊ ၶဝ်သမ်ႉပဵၼ်လွင်ၵၼ် ၵွပ်ႈၼၼ်ၵူၼ်းမိူင်းထႆးၵေႃႈဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉၶေႃႈဢၢင်ႈၶွင်ၵမ်ႊပူႊၶျႃႊ။
မိူဝ်ႈမီးလိူင်ႈၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပၺ်ႁႃၼႃႈလိၼ်ၼႃႈၼမ်ႉၼႆႉ လၢႆၾၢႆႇၸင်ႇပၢႆႉမႃးတၢင်းၼႃႈလိၼ်ပွတ်းႁွင်ႇၶွင်ထႆး-တႆး လႄႈ လႆႈယူၵ်ႉဢဝ်ပၺ်ႁႃ လိၼ်လိၼ် တၢင်းပွတ်းႁွင်ႇမိူင်းထႆး ဢၼ်တိတ်းၸပ်းၵၼ်တင်း ၼႃႈလိၼ်မိူင်းတႆး ပွတ်းၸၢၼ်း တီႈသိုၵ်းဝႃႉမႃးတင်ႈတပ်ႉပၢင်သဝ်းယူႇဝႆႉ ၼၼ်ႉလႄႈ ႁၼ်ဝႃႈသိုၵ်းဝႃႉၶၢမ်ႈပူၼ်ႉၶဝ်ႈမႃး ပၵ်းတပ်ႉပၢင်သဝ်းယူႇၼိူဝ်လႅၼ်လိၼ်ထႆးၼႆလႄႈ ၵိူတ်ႇလိူင်ႈပဵၼ်ပၼ်ႁႃမႃး ႁဵတ်းႁႂ်ႈသွင် ၾၢႆႇ လႆႈၶႅင်ႁၢဝ်ႈ တေႃႇၼႃႈၵၼ်။
လူၺ်ႈလွင်ႈတၢင်းပဵၼ်မႃးၼႆႉ ဝၢႆးသေၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း (ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် “တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး” “TRC/TRA” လႄႈ ၽူႈ ၵေႃႇတင်ႈ “တပ်ႉသိုၵ်း ၽွမ်ႉႁူမ်ႈလုၵ်ႉၾိုၼ်ႉၸိုင်ႈတႆး” သဵင်ႈၵမ်သုတ်းမုၼ်ၵႂႃႇမိူဝ်ႈ 1991 ယဝ်ႉ ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ ဢၼ်ပဵၼ်ၸွမ်ပွင်သိုၵ်းၵေႃႈ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၽူႈၼမ်း သုင်သုတ်းသေ မိူဝ်ႈမႃးထိုင် ပီ1995 လူၺ်ႈၵၢၼ် ၽွင်းငမ်း တႂ်ႈမိုဝ်းၶုၼ်သႃႇ လႆႈၵိူတ်ႇမီးလွင်ႈဢမ်ႇၽဵင်ႇပဵင်း။ လွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈ ႁူမ်ႈတင်းဢမ်းၼၢၸ်ႈၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ လွင်ႈလိူၵ်ႈၼႃႈႁၵ်ႉ မၵ်ႉၼႃႈၸင်းလႄႈ ယူႇႁူမ်ႈၵၼ်ဢမ်ႇလႆႈ၊ ၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈ ၸင်ႇလႆႈၽၢတ်ႇ ဢွၵ်ႇတပ်ႉသိုၵ်း မိူင်းတႆးသေ ၵႂႃႇၵေႃႇတင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး SSNA ယဝ်ႉၵိုတ်းသိုၵ်းတင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ ၽူႈယႂ်ႇ ၵူၼ်းလူင်ၼႂ်းတပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး လႆႈၵေႃႇတင်ႈ “ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး” ၊ ပိူဝ်ႈတႃႇ တူင်ႉၼိုင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈၼႃႈၵၢၼ် တႃငၢၼ်း။ တမ်းဝၢင်းသဵၼ်ႈတၢင်းၵၢၼ်မိူင်းလႄႈ ၵၢၼ်ဢွမ်ႇလွမ်ႈ ၽွမ်ႉပဵင်းၵၼ် ၼႂ်းတပ်ႉသိုၵ်း။
ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈဝၢႆးသေၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇတပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆးၵႂႃႇယဝ်ႉ ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇၸင်ႇ ႁႂ်ႈၸဝ်ႈၵၼ်းၸဵတ်းၵႂႃႇၸွမ်းသူၼ်းတုမ် ၸၵ်ႉၸုင်ႁႂ်ႈၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈပွၵ်ႈမႃးၶိုၼ်း ၊ ဝႃႈတေဢမ်ႇပၼ်တူတ်ႈ (တၢမ်ႇ)သင်။ လိူဝ်သေၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈဢမ်ႇယွမ်းပွၵ်ႈ ၶိုၼ်းမႃး ၵေႃႉသိုၵ်းၵေႃႉႁၢၼ်ဢၼ်ၵႂႃႇၸွမ်းၸဝ်ႈၵၼ်းၸဵတ်း မွၵ်ႈ 300 ၵေႃႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၶိုၼ်းမႃးၸွမ်းၸဝ်ႈၵၼ်းၸဵတ်းၵွႆးဢမ်ႇၵႃး ယင်းပၢႆၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်းၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈပႅတ်ႈထႅင်ႈ မိူၼ်တင်းၸဝ်ႈၵၼ်ၸဵတ်းဢဝ်ၵေႃႉသိုၵ်းၵေႃႉႁၢၼ်ၵႂႃႇသူင်ႇထႅမ်ပၼ် ၸဝ်ႈၵၢၼ်း ယွတ်ႈလႄႈ ၵိုတ်းမႃးၸွမ်းၸဝ်ႈၵၢၼ်ၸဵတ်းၵမ်ႈၽွင်ႈၵွႆး။
မိူဝ်ႈႁူႉဝႃႈၵေႃႉသိုၵ်းၵေႃႉႁၢၼ်ဢၼ်ၵႂႃႇၸွမ်းၸဝ်ႈၵၼ်းၸဵတ်းယင်းပၢႆၵႂႃႇၶဝ်ႈၸူးၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်းလႄႈၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇပဵၼ်လွင်ႈငမ်းငဝ်း ၵႂင်ၸႂ်ဝူၼ်ႉႁႃလွၵ်းလၢႆးၵူႈလွင်ႈၵူႈတၢင်းဢမ်ႇပွင်ႇ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈလွမ်ၵူဝ်တႆး ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈဢမ်ႇယုမ်ႇၸႂ်ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ႁူမ်ႈတင်း ၵေႃႉသိုၵ်းၵေႃႉႁၢၼ် ဢၼ်ပဵၼ်တႆးၼႂ်းတပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆးၼၼ်ႉလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈၸင်ႇလၵ်ႉတိတ်းတေႃႇတင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈလပ်ႉလပ်ႉသေ ဢွၼ်ဢဝ်တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး ဢၼ်မီး “တပ်ႉသိုၵ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈလုၵ်ႉၾိုၼ်ႉၸိုင်ႈတႆး” SURA “တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး” SSA ဢၼ်ဢဝ်တီႈယူႇ ပၵ်းလၵ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ၸဝ်ႈသိုၵ်းၸၢမ်မႂ်ႇဢွၼ်ႁူဝ်လႄႈ“တပ်ႉသိုၵ်းႁူမ်ႈပွင်း” SUA ဢၼ်ၶုၼ်သႃႇဢွၼ်ႁူဝ် မႃးၶွၼ်ႈတုမ် ၵၼ်သေပဵၼ်မႃး တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး MTA ၼၼ်ႉ ယွမ်းဝၢင်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၵူမ်ႈၼွမ်းၸူးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈမိူဝ်ႈႁူဝ်ပီ 1996 ၼီႈ။
ပဵၵ်ႉသမ်ႉၶုၼ်သႃႇဢွၼ်ဢဝ်တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆးဝၢင်းၵွင်ႈၵၢင်ႇပၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵႂႃႇၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်းဢၼ်ပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်း ၵဝ်ႇၶွင် “တပ်ႉသိုၵ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈလုၵ်ႉၾိုၼ်ႉၸိုင်ႈတႆး” SURA ဢမ်ႇယွမ်းဝၢင်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸွမ်း ၶုၼ်သႃႇ သေပႃးဢဝ်ၵူၼ်းမၼ်းၸဝ်ႈ တင်းၵေႃႉသိုၵ်းၵေႃႉႁၢၼ်ဢၼ်ယူႇတႂ်ႈၸဝ်ႈသိုၵ်းသၢင်ႇမူၼ်းႁူမ်ႈ 8 ပၢၵ်ႇပၢႆ ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၶၢမ်ႈၶူင်းၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းမိူင်းတႆး လတ်းၸူးႁႃ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး SSA ပွတ်းႁွင်ႇ လႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး SSNA ပိူဝ်ႈႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်ပဵၼ်မူႇၼိုင်ႈၸုမ်းလဵဝ်။
ၵွႆးၵႃႈထုၵ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁၢမ်ႈတပ်ႉဝႆႉ ဢမ်ႇပၼ်ႁႂ်ႈတပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆးတင်းတပ်ႉသိုၵ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး ဢၼ်ၵိုတ်းသိုၵ်းဝႆႉတင်းသိုၵ်း မၢၼ်ႈၼၼ်ႉႁပ်ႉလႄႈႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ် ဢၢင်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်းပဵၼ်ၵူၼ်းၶွင်ၶုၼ်သႃႇ ပဵၼ်ၸုမ်းဢၼ်ယူႇၼွၵ်ႈၵူတ်းမၢႆ လိူဝ်သေဝၢင်း ၵွင်ႈၵၢင်ႇၵူမ်ႈၼွမ်းၸူးသိုၵ်းမၢၼ်ႈပိူင်လဵဝ်ၵွႆးဝႃႈၼႆ။ ပဵၵ်ႉသမ်ႉတပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆးလႄႈတပ်ႉသိုၵ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး ဢမ်ႇၸၢင်ႈတေ ႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်တင်းၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်းလႆႈၵေႃႈ မီးၶေႃႈတူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ်ၵၼ်ဝႃႈ တေၸႂ်ႉၸိုဝ်ႈတပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆးမိူၼ်ၵၼ်လႄႈ တေၶဝ်ႈ ဢွၵ်ႇႁႃၵၼ်ၵႂႃႇ။
ၼႂ်းၵႄႈၼၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈၸွမ်းဝႅတ်ႉလွမ်ႉၵႅတ်ႇတိုၵ်းလိုပ်ႈႁေႃႈႁႂ်ႈၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်းၶဝ်ပေႃဢမ်ႇယူႇလႆႈ ၵႂႃႇဝၢၼ်ႈလႂ်ၵေႃႈ ယႃႇႁႂ်ႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလဵင်ႉၶဝ်ႈလဵင်ႉၼမ်ႉၼႆသေ တမ်းဝၢင်းၽႅၼ်သိုၵ်း တႅပ်း 4 တႅပ်း တႅပ်းၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ် တႅပ်းၵၢၼ်တိတ်းတေႃႇၶၢဝ်ႇငၢဝ်း တႅပ်းလွင်ႈတိတ်းတေႃႇၵပ်းသၢၼ် တႅပ်းၵၢၼ်ၵႂႃႇမႃးႁႃသူႇၵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉသေၸွမ်းၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၸုမ်းၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်းၶဝ် ဢၢၼ်းၽဵဝ်ႈႁႂ်ႈ မူၺ်ႉၸိပ်းဝၢႆး ယႃႇႁႂ်ႈၵိုတ်းလိူဝ်ၸိူဝ်ႉလိူဝ်ၽၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်းၵေႃႈၶိုၼ်းပွၵ်းမႃးပူၵ်းတင်ႈငဝ်ႈငုၼ်းတီႈလွႆတႆးလႅင်းၼိူဝ်သၼ်လွႆလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆး တေႃႇၼႃႈၵၼ် တင်းမိူင်းမႄႈႁွင်ႈသွၼ်ၶွင်ထႆး မိူဝ်ႈ 1998 ယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃးပီ 2000 ၸွမ်သိုၵ်းၶိၼ်ႇၺုၼ်ႉ ၸင်ႇပူင်ၵႂၢမ်း ယူၵ်ႉယၢႆႉ ၶၢႆႉဢဝ်ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းဝႃႉတၢင်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ လူင်းမႃးပၵ်းသဝ်းတင်ႈထိၼ်ႇထၢၼ်ယူႇၵိၼ်သဝ်းပွတ်းၸၢၼ်း တၢင်းမိူင်းယွၼ်း ဝၢၼ်ႈႁုင်ႈ မိူင်းသၢတ်ႇမိူင်းတူၼ် ၼႃးၵွင်းမူးပုင်ႇပႃႇၶႅမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးတင်းၵူၼ်းမိူင်း ၵူၼ်းသိုၵ်းၶူၼ်းၶဝ်းလေႃးၵၼ်လူင်းမႃး။
ထိုင်မႃးပီ 2002 ၸုမ်းၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်းၶဝ် ၶဝ်ႈၵႂႃႇလူမ်ႇတပ်ႉမၢၼ်ႈဢၼ်မႃးပၵ်းတပ်ႉတီႈပၢင်မႂ်ႇသုင် ပၢင်ၵမ်ႉၵေႃႇ (ငဝ်ႈၸိုင်ႈၶွင် SURA ၵဝ်ႇ) ဢိၵ်ႇတင်းတီႈဢွင်ႈႁွႆးၵဝ်ႇ ၵုတိၵိၼ်ၽဵလ်း(ၵျွင်းသုင်းသွမ်း) ၵဝ်ႇသင်ၶၸဝ်ႈဝတ်ႉဝဵင်း ဢိၼ်း ၼၼ်ႉလႄႈ ယိင်ႈၶႅၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇပေႃးၸႂ် ၶႅၼ်ႉၸႂ်တႄႉတႄႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၸီႉၼႄးဝႃႈထႆးၸွႆႈၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်းၼႆသေသူင်ႇလိၵ်ႈသၢၼ်ၶတ်း တၵ်ႉတိူၼ်။
တေႃႇမႃးထိုင်ပီ 2005 သိုၵ်းမၢၼ်ႈသူင်ႇႁႅင်းဢီးၵမ်ႉထႅမ်သိုၵ်းဝႃႉ ႁႂ်ႈယိုတ်းလွႆတႆးလႅင်း ပေႃးသိုၵ်းဝႃႉယိုတ်းလႆႈလွႆတႆးလႅင်းၵေႃႈ တေပၼ်သိုၵ်းဝႃႉယူႇၼႆႈလႄႈ သိုၵ်းဝႃႉၸင်ႇပိုတ်ႇသိုၵ်းၶိုၼ်ႈတိုၵ်းလွႆတႆးလႅင်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈၵမ်ႉၸွႆႈမၢၵ်ႇမိုဝ်ႉၸိုၼ်းယၢမ်းတင်းၼမ် သူင်ႇၸွႆႈသိုၵ်းဝႃႉလႄႈပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်းတႄႉတႄႉ။ ႁူမ်ႈဝႃႈၼၼ်သေတႃႉ သိုၵ်းဝႃႉဢဝ်ဢဵၼ်ဢဝ်ႁႅင်းတင်းၼမ်ၶိုၼ်ႈလေႃႇ တိုၵ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇၶိုၼ်ႈယိုတ်းလွႆတႆးလႅင်းလႆႈလႄႈၸင်ႇဝၢင်းပၵ်းဝၢင်းတပ်ႉပၢင်သဝ်းၶဝ်ယူႇၸွမ်းတိၼ်လွႆတႆးလႅင်းလႄႈၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် တႆး-ထႆး မႃးတေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၼႃႈလိၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇၸႅင်ႈလႅင်းဝႃႈ တီႈသိုၵ်းဝႃႉပၵ်းတပ်ႉပၢင်သဝ်းၶဝ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ်ၶဵတ်ႇလႅၼ်လိၼ်ၶႅၼ်ႈၸပ်းၵၼ်လႄႈ ဢမ်ႇၸႅင်ႈလႅင်းဝႃႈယူႇၼႂ်းၼႃႈလိၼ်မိူင်းတႆး ႁိုဝ် ထႆး။
(*** ပွင်ႈၵႂၢမ်းႁူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆးဝူၼ်ႉ ၼမ်ႉၵႂၢမ်းလႄႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင်သုၼ်ႇတူဝ် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၸဝ်ႈပၢႆၵမ် ၵူၺ်းၶႃႈ ဢေႃႈ။)
