ဝၼ်းသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး ၶႂ်ႈပဵၼ်သင်

ဝၼ်းတီႈ 10 တီႊသႅမ်ႊပိူဝ်ႊ ၼႆႉပဵၼ်ဝၼ်း သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၵူႈၸၢတ်ႈၸိုင်ႈၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ International Human Rights Day ။ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ် ပၢင်ၵုမ်လူင်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ Universal Declaration of Human Rights ဝႃႈ ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉ လႄႈၵူႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ မီးလၵ်းၸဵင်ဢၼ်ဝႃႈ မီးသုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ၵူႈၵေႃႉ ။ ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း UDHR  ဢၼ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵႂႃႇမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 10/12/1948 ၼၼ်ႉပႃးဝႆႉ 30 ၶေႃႈ။ ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း လုၵ်ႈၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ လူင်းလၢႆးမိုဝ်းဝႆႉယဝ်ႉလႄႈ တၵ်းတေလႆႈႁဵတ်းၸွမ်း ။ ယင်းၸႂ်ႉႁႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸိုင်ႈမိူင်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈသင်ႇႁႂ်ႈၾၢႆႇပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၸိုင်ႈမိူင်း ဢဝ်သႂ်ႇၼႂ်း လၵ်းသုတ်ႇသေ ပူင်သွၼ်ပႃးၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းလူးၵွၼ်ႇ။  

ၼႂ်း 30 ၶေႃႈၼၼ်ႉပဵၼ်သင်လၢႆလၢႆ။

1. ၸဵမ်မိူဝ်ႈၵိူတ်ႇမႃး ၵူၼ်းႁဝ်းပႃးမႃးသုၼ်ႇလႆႈလႄႈ ၵုင်ႇသိၵ်ႈၶႃႇ ဢၼ်ၽဵင်ႇပဵင်း။
2. ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉ ၸဵမ်ယိင်းၸၢႆး ၵူႈသီၽိဝ် ၵူႈငႅင်ႈ ၵူႈၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ် မီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်မူတ်း။
3.  ၵူႈၵေႃႉ တၵ်းလႆႈမီးသုၼ်ႇလႆႈမီးသၢႆၸႂ်လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်။
4. ၽႂ်ၵေႃႉလႂ်တၵ်းတေဢမ်ႇလႆႈတူၵ်းပဵၼ်ၶႃႈလိပ်းၽႂ်။
5. ၽႂ်ၵေႃႉလႂ် တၵ်းတေဢမ်ႇလႆႈတဵၵ်းငႅၼ်းပေႉၵိၼ်ၵၼ်။
6.  တီႈၼႃႈၶႂၢင်ႇတြႃးၵေႃႈ ၵူႈၵေႃႉတၵ်းထုၵ်ႇလႆႈ ၵပ်းသိုပ်ႇသိုဝ်ႇသၢၼ်ၼင်ႇၵူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ။
7.  တီႈၶႂၢင်ႇတြႃးၼၼ်ႉ ၵူႈၵေႃႉတၵ်းလႆႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ၼႂ်းၸၼ်ႉထၢၼ်ႈၵူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ။ တေဢမ်ႇလႆႈၸႅၵ်ႇၼႃႈဝႆႉလင်။
8. သင်ၸိူဝ်ႉထုၵ်ႇပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင် -ၵေႃႉထုၵ်ႇပူၼ်ႉပႅၼ်ၼၼ်ႉ မီးသုၼ်ႇ လႆႈတၢင်းၸွႆႈထႅမ်တၢင်းပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ။
9.  တၵ်းတေဢမ်ႇလႆႈတီႉၺွပ်းၵၼ်လူၺ်ႈဢမ်ႇမီးပၵ်းမီးပိူင် ၊ တၵ်းတေဢမ်ႇလႆႈလိုပ်ႈၵၼ်ဢွၵ်ႇၼွၵ်ႈဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈမိူင်း။
10. ၵူႈၵေႃႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈႁပ်ႉလွင်ႈတတ်းသိၼ်တြႃးၽဵင်ႇပဵင်း၊ တၵ်းတေလႆပဵၼ်ၶႂၢင်ႇတြႃးဢၼ်ၵူႈၵေႃႉၶဝ်ႈႁူမ်ႈထွမ်ႇၸွမ်းလႆႈ၊ တေလႆႈပူင်ႇသႂ်လူင်ႉလႅင်းၽဵင်ႇပဵင်း။
11.  ၵႃႈပႆႇမီးလၵ်းထၢၼ်သၢၵ်ႈသေႇဢၼ်ၵႅၼ်ႇၶႅင်ၼႅၼ်ႈၼႃဝႃႈမီးတၢင်းၽိတ်းၼႆႉ ၵူၼ်းၵေႃႉၼၼ်ႉတိုၼ်းဢမ်ႇမီးတၢင်းၽိတ်း။
12.  တေဢမ်ႇလႆႈၶဝ်ႈႁိူၼ်းယေးပိူၼ်ႈ၊ ဢမ်ႇလႆႈယႃႉတူၺ်းလိၵ်ႈပိူၼ်ႈ လူၺ်ႈယိူင်းဢၢၼ်းဢၼ်ဢမ်ႇလီ။
13.  ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉ ၵႂႃႇမႃးႁႃၵိၼ်လႆႈလွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်း ၼႂ်းဝၢၼ်ႈၵိူတ်ႇမိူင်းၼွၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ။
14.  သင်ၸိူဝ်ႉထုၵ်ႇပၼ်တူတ်ႈတၢမ်ႇလူၺ်ႈဢမ်ႇၽဵင်ႇပဵင်းပဵၼ်ထမ်းၸိုင် -မီးသုၼ်ႇလႆႈယွၼ်းပိုင်ႈႁူမ်ႈယူႇသဝ်းၼႂ်းတၢင်ႇၸိုင်ႈမိူင်း။
15.  ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈပဵၼ်ၵူၼ်းၵိုၵ်းမိူင်း မိူင်းလႂ်မိူင်းၼိုင်ႈ။ ပေႃးမီးၵၢင်ၸႂ်ၶႂ်ႈႁပ်ႉပဵၼ်ၵူၼ်းတၢင်ႇမိူင်းၸိုင် မီးသုၼ်ႇႁပ်ႉလႆႈ။
16.  ၵူႈၵေႃႉယိင်းၸၢႆး ၸိူဝ်းဢႃယုၶွပ်ႈတဵမ်သႅၼ်းပၢၼ်ယဝ်ႉၼၼ်ႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈတႄႇတင်ႈၼႃႈႁေႃတေႃႁိူၼ်းႁင်းၵူၺ်းလူၺ်ႈၵၢင်ၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။
17. ၵူႈၵေႃႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ မီးၶူဝ်းၶွင်ပဵၼ်ၶွင်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။
18. ၵူႈၵေႃႉမီးသုၼ်ႇလႆႈ ၼပ်ႉယမ်ၽႃႇသႃႇသႃႇသၼႃႇဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႆႈၸႂ်။ သင်ၶႂ်ႈလႅၵ်ႈၽႃႇသႃႇ သႃႇသၼႃႇၵေႃႈ လႅၵ်ႈလႆႈလွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်း။
19. ၵူႈၵေႃႉမီးသုၼ်ႇလႆႈ ပိုတ်ႇလၢတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း။
20.  မီးသုၼ်ႇလႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈၼႂ်းမူႇၼႂ်းၸုမ်းဢၼ်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈဝႆႉလူၺ်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်။
21. ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈတွတ်ႈၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ်လိူၵ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸိုင်ႈမိူင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။
22. ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈ ႁပ်ႉပူၺ်ႈလွင်ႈၵမ်ႉႁွင်းပၢႆးတူင်ႇဝူင်း
23.  ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉမီးသုၼ်ႇလႆႈၶဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်၊ မီးသုၼ်ႇလႆႈငိုၼ်းလိူၼ်တီႈမူႇၸုမ်းဢၼ်ၸႂ်ႉႁႅင်းၵၢၼ်။
24.  ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႈမီးသုၼ်ႇလႆႈ လိုဝ်ႈၵၢၼ်။
25. ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉမီးသုၼ်ႇလႆႈယူႇသဝ်းၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းလႄႈမီးသုၼ်ႇလႆႈယူတ်းယႃတူဝ်။
26.  ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉမီးသုၼ်ႇလႆႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈလၢႆး။ မီးသုၼ်ႇလႆႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈၾရီႊၼႂ်းၸၼ်ႉငဝ်ႈ ။
27.  ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈၼႂ်းၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်း ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းလႄႈႁိမ်းႁွမ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇယူႇသဝ်း။
28.  ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉ တၵ်းလႆႈၼပ်ႉယမ် သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ဢၼ်ပႃးၼႂ်း ၽိုၼ်လိၵ်ႈၽိုၼ်ၼႆႉ။
29.  ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉတၵ်းလႆႈၼပ်ႉယမ် သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းတၢင်ႇၵေႃႉ။
30. ၽႂ်တၵ်းတေဢမ်ႇလႆႈပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ဢၼ်ပႃးၼႂ်းၽိုၼ်လိၵ်ႈၽိုၼ်ၼႆႉ။

ထိုင်မႃး 76 ပီယဝ်ႉ ၵူၺ်းၵႃႈၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ယင်းပႆႇႁူႉၸၵ်းသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉပဵၼ်သင်

လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ့်ၸွမ်ဢၼ်ႁဵတ်း CDM သေ ငိူင်ႉၽေးသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်း လိုပ်ႈလမ်းတီႉၺွပ်း ဝႆႉယူႇၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ထုၵ်ႇတဵၵ်းတဵင်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်မႃးတင်းၸူဝ်ႈတင်းၸၢတ်ႈ လႄႈ ၵမ်ႈၼမ် ယင်းဢမ်ႇႁူႉၸၵ်းဝႃႈ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉပဵၼ်သင် – ဝႃႈၼႆ။

ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း မိူဝ်ႈၼႆ့ ဝၼ်းသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼႆ့သေ ႁႂ်ႈၵူၼ်းၵူႈၵေႃႈ  မီးသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းသေၵမ်းၼႆ  ယွၼ်းသူးပၼ်ၼင်ႇၼႆ ။ ငဝ်ႈလၢႆးဝၢၼ်ႈမိူင်းယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇလႆႈႁူႉဝႃႈ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းပဵၼ်သင် ။ ပေႃးၵိူတ်ႇမႃးပဵၼ်ၵူၼ်းယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ပဵင်းၵၼ်   ၊ ၵူၺ်းၵႃႈယၢမ်းလဵဝ် တီႈမိူင်းႁဝ်းယွၼ့် ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်း ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇဝၢၼ်ႈမိူင်းဝႆႉ၊ တဵၵ်းတဵင်ၵူၼ်းမိူင်း ပိၵ်ႉႁူပိၵ်ႉတႃၵူၼ်းမိူင်းဝႆႉၵူႈၾၢႆႇလႄႈ  ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇတွၼ်ႉမီး  သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ။ လႆႈယူႇသဝ်းတင်းၵူဝ် ၊ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၊ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းသေဢၼ် ။ ဢၼ်ဝႃႈ သုၼ်ႇလႆႈ ယူႇသဝ်းလွတ်ႈလႅဝ်း ၊ သုၼ်ႇလၢတ်ႈၸႃ လွတ်ႈလႅဝ်း ၼႂ်းၶေႃႈတူၵ်းလူင်း သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း 30 ၶေႃႈၼၼ့် ၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈႁဝ်းဢမ်ႇလႆႈသေၶေႃႈ ။ ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ၵေႃႈ တႄႇ 2021 ယိုတ်းမိူင်းမႃးၼႆ့ ပူၼ့်ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၶႃႈႁႅမ် ၵူၼ်းမိူင်း တင်းၼမ် တင်းလၢႆ ။ ယဝ့်ၵေႃႈ ပူၼ့်ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၶႃႈ  တႅပ်း 4 တႅပ်း ။ ၼႆ့ ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ဢဝ်တင်းၵွင်ႈၵၢင်သေ လွၵ်ႇငိုတ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ဢမ်ႇႁတ်းယူႇၵိၼ်လူမ်ၸႂ် ၊ လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆ့ ၵူၼ်းဢၼ်ယူႇၼႂ်းမိူင်းလႄႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁူႉလီလီ လွင်ႈဝႃႈ  ယၢပ်ႇၵိၼ်းၸႂ်ၵႃႈႁိုဝ်ၼႆ  ။  ဢၼ်မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ ပေႃးလၢတ်ႈၼႆ သမ်ႉပေႃးဢမ်ႇၼပ်ႉဢမ်ႇဢၢၼ်ႇလႆႈ၊ ဢမ်ႇယဝ်ႉဢမ်ႇတူဝ်ႈလႆႈ ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ဢၼ် ၸုမ်း ICC ၶဝ် ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ  ႁၢင်ႈႁႅင်းတႃႇၶိုင်ပွင်တၢင်ႇလၢတ်ႈ တေလိုပ်ႈလမ်းတီႉၺွပ်း ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈမိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇၼႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်ႇလီ တႃႇၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၵူႈၵေႃႉယဝ်ႉ။ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈလူင်းမိုဝ်းလိုပ်ႈလမ်းတီႉၺွပ်းမၼ်းဝႆးဝႆးၶႃႈဢေႃႈ။ ပေႃးတီႉၺွပ်းမၼ်းယဝ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၸင်ႇတေၸၢင်ႈလႆႈယူႇလွတ်ႈလႅဝ်းၵတ်းယဵၼ်ဝႆးဝႆးဢေႃႈ။ ၵူႈၵေႃႉၵေႃႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းတႃႇတေႃႇသူႈၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ၊ မီးပုၼ်ႈၽွၼ်းသူၼ်းဢီးႁႂ်ႈလုမ်ႈၾႃႉႁူႉဝႃႈ ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းၼႆႉ ပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းႁႅင်းၼႃႇယဝ်ႉၼႆသေ ႁႂ်ႈၸဵဝ်းၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းဝႆးဝႆးသေၵမ်း။

 ပေႃးၵုမ်ႇတဵၵ်းတဵင်သုၼ်ႇလႆႈၼေႃႇတႅၼ်းၶိူဝ်း ၽႂ်တေမႃးပုတ်ႈလၢႆႈပူၵ်းပွင်ဝၢၼ်ႈမိူင်း

 ပေႃးၶႂ်ႈႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၼိုင်ႈလုၵ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင် ပေႃးၶႂ်ႈႁႂ်ႈၸိူဝ်ႈၸၢတ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင် ၽူႈပွင်မိူင်းမိူင်းၼၼ်ႉတၵ်းလႆပူၵ်းပွင်ၵူၼ်းၼုမ်ႇပၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇၼႆ ၸဝ်ႈၵျေႃႇလႃ့  B.A ( Political Science ) သင်ၶၸဝ်ႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈလၢႆးၸဝ်ႈၼိုင်ႈလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။

တႄႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်းမႃးၼႆ့ ဢမ်ႇဝႃႈၵူၼ်းၼုမ်ႇၵူၼ်းလူင် သႅၼ်းပၢၼ်လႂ်ၵေႃႈယဝ့် ဢမ်ႇမီးတႃႇတေလႆႈလၢတ်ႈသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်။  ႁဝ်းၶႃႈမီးတၢင်းယၢပ်ႇၽိတ်ႇၸိူင့်ႁိုဝ်ၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈလၢတ်ႈတႄ့တႄ့ ယဝ့်ၵေႃႈထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်းဢၼ်ယႂ်သေပိူၼ်ႈ တွၼ်ႈတႃႇတေၶူင်သၢင်ႈ ပူၵ်းပွင်ဝၢၼ်ႈမိူင်း ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးႁဝ်း တင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈၵေႃႈဢမ်ႇမီး သုၼ်ႇလၢတ်ႈ ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ၺႃးႁိမ်ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၵႂႃႇၼၼ့် ၊ ၵၢၼ်ႁဵၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈႁဵၼ်းလီလီ ၊ လုၵ်ႈဢွၼ်တႆးႁဝ်းၵေႃႈ ပၢႆႈၽေးယၢၼ်ၵႆႁိူၼ်းယေး ၊ တႃႇတေလႆႈႁဵၼ်း ၊ တႃႇတေလႆႈသဝ်းၼိူဝ် ၼင်လိၼ်ၸဝ်ႈၵဝ် ၵိူတ်ႇၼၼ့်ၵေႃႈ ဢမ်ႇမီး  ။

သင်ဝႃႈ ဢမ်ႇမီးၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးႁဝ်းၼႆၵေႃႈ ၵူၼ်းတေမႃးတႅၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် တႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႆဢမ်ႇမီး။ ဝၢႆးသေ သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်းမႃးၵေႃႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼုမ်ႇတႆးႁဝ်း ဢမ်ႇမီးတိုဝ့်တၢင်း လဵပ်ႈႁဵၼ်း လႆႈပၢႆႈၽေးသိုၵ်းၽေးသိူဝ် ၊ ၽေးၼမ့် ၊ ၼႆ့ၵေႃႈၶဝ်ႁိမ်ဢဝ် သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ၼုမ်ႇႁဝ်း။ ၸွင်ႇၼၼ် တႃႇတေပူၵ်းပွင်ဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်းၼႆ့ၵေႃႈ ယၢပ်ႇ ။ မီးၵႂၢမ်းၶေႃႈၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႆ့ဝႃႈ ပေႃးၶႂ်ႈႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင် ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၶူင်သၢင်ႈ ပူၵ်းပွင်ႁႂ်ႈမၼ်းငၢႆႈ ႁဝ်းတေလႆႈပူၵ်းပွင်ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းၼႆ့ပဵၼ် လွင်ႈၵၢၼ်ႁဵၼ်းႁူႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇ တင်းႁူႉတင်းမေႃၼႆ့လမ်ႇလွင်ႈသေပိူၼ်ႈ ။

တူၺ်းဢဝ်ဢၼ်တီႈႁၼ်လႆႈၼႆႉၵူၺ်းၵေႃႈတီႉၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်း ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း လႆႈယဝ်ႉ

ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်း ဢၼ်ပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းမိူင်းယူႇယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ တူၺ်းဢဝ်လၢႆးမိူၵ်ႈမႂ်ႈဢၼ်မၼ်းၸၢႆးႁဵတ်း ဢၼ်ႁၼ်လႆႈၼႆႉၵူၺ်းၵေႃႈ ၵုမ်ႇထူၼ်ႈတႃႇတီႉၺွပ်းမၼ်းၼႃႇယဝ်ႉၼႆ ၸၢႆးၼုမ်ႇၸၢႆး ဢၼ်လႆႈပၢႆႈ လွင်ႈမၢႆမီႈၵဵပ်းသိုၵ်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။

တႄႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်းမႃးၼႆ့ ၾၢႆတၢင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပူၼ့်ပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း။ ၶႃႈႁႅမ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉၽႂ်ၽႂ်ၵေႃႈႁူႉၸွမ်း။ ဢၼ်ႁၢႆႉႁႅင်းၼႆႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ တတ်းၶၢတ်ႇသၢႆၵပ်းသိုပ်ႇၵပ်းသၢၼ် ၾူၼ်း ဢိၼ်ႊထိူဝ်ႊၼႅတ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇလႆႈငိၼ်း ဢမ်ႇလႆႈႁၼ် တၢင်းႁူႉတၢင်းႁၼ်ဢၼ်ထုၵ်ႇလႆႈႁူႉ။ ဢမ်ႇလႆႈလူဢၢၼ်တူၺ်းၶၢဝ်ႇငၢဝ်းဢၼ်ၶိုတ်းတၼ်း။

ၽွင်းၼင်ႇၼႆသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းတၢႆပဵၼ်မူႇပဵၼ်ၾုင်၊ ၽဝ်ႁိူၼ်းယေးၵူၼ်းမိူင်း ၊ ဢဝ်ၶိူင်ႈမိၼ်ပွႆႇမၢၵ်ႇသႂ်ႇႁိူၼ်းယေးၵူၼ်းမိူင်းလူႉၵွႆတင်းဝၢၼ်ႈတင်းဝဵင်း၊ တဵၵ်းၸႂ်ႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်းသေ လိုပ်ႈလမ်းတီႉၺွပ်းလႄႈ  ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းၼုမ်ႇဢမ်ႇႁတ်းယူႇသဝ်း မိူင်းၵိူတ်ႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေပၢႆႈဢွၵ်ႇဝၢၼ်ႈမိူင်းၵႂႃႇၵေႃႈမီး ။

တူၺ်းဢဝ်ဢၼ်ၵူၼ်းတၢင်းၼမ်ႁူႉၸွမ်းၼႆႉၵူၺ်းၵေႃႈ ၵုမ်ႇထူၼ်ႈၼႃႇယဝ်ႉ တႃႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႇတီႉၺွပ်းၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်းၼႆႉ။ ယူႇတီႈၵူၼ်းမိူင်းသေ တုၵ်းယွၼ်း ႁႂ်ႈတီႉၺွပ်း ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈမိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇဝႆးဝႆးသေၵမ်း။

ပေႃးတတ်းလွင်ႈၵမ်ႉၸွႆႈၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းလႆႈ ၵေႃႈပဵၼ်ၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းမိူင်းယဝ်ႉ

ၸုမ်းၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး SHRF တႄႉ တူၵ်ႇလၢတ်ႈတၵ်ႉၼၢႆဝႃႈ – ၵၢၼ်ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်း ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈပဵၼ်ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၵူၺ်း။ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈလူင်းမိုဝ်းႁဵတ်းတႄႉတႄႉ ၸင်ႇတေဢွင်ႇမၢၼ် ဝႃႈၼႆ။

တႃႇလုမ်ႈၾႃႉ တေတီ့ၺွပ်း ၵူၼ်းပူၼ့်ပႅၼ် သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပဵၼ်ၽႅၼ်ၵၢၼ်တႄ့တႄ့ ၊ ဢမ်ႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈမီးၼႂ်းလိၵ်ႈ ၊ ဢမ်ႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈမီးၼႂ်း လိၵ်ႈၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇၵူၺ်း ။ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ပၼ်တႄ့တႄ့ ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈသင်ၼႆ ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းမိူင်းတႆး  ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈပတ်းပိုၼ့်ၼႆ့ ဢွၼ်ၵၼ်ၺႃးလွင်ႈယၢပ်ႇၵိၼ်းၶၢၼ်ၸႂ်လူင် ယွၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းသေ ဢဝ်လၢႆးမိူၵ်ႈမႂ်ႈ တဵၵ်းတဵင်လူလၢႆ  ၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ ။

ဢမ်ႇၵႃးၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈမိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇၵေႃႉလဵဝ်ၵူၺ်း ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈတင်းမူတ်း၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၸိူဝ်းၶဝ်လႄႈၵူၼ်းမိူင်းၸင်ႇလႆႈတၢႆ လႆႈပၢႆႈ ဝၢၼ်ႈလူႉမိူင်းႁၢမ်း။ ယွၼ်ႉၼႆ လူဝ်ႇႁႂ်ႈၶဝ်ၵိုတ်းယိုတ်းလွင်ႈႁဵတ်းမိူၵ်ႈမႂ်ႈၼႆႉၵမ်းလဵဝ်။    လိူဝ်သေ ICC  ယဝ်ႉ တၢင်ႇၸုမ်းၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီပၼ်ႁႅင်းဢီးၵၼ် ယႃႇၸွႆႈထႅမ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ လူၺ်ႈတၢင်းၵၢၼ်လႄႈလူၺ်ႈတၢင်းဢွမ်ႈ။ တတ်းၶၢတ်ႇလွင်ႈၵမ်ႉၸွႆႈ တၢင်းငိုၼ်းတွင်း၊ တၢင်းၶူဝ်းၶွင်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်းၵၢၼ်သိုၵ်းလႄႈ လွင်ႈၼမ်ႉမၼ်းၸၢၵ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉပႅတ်ႈတင်းမူတ်း ၸင်ႇတေတိူဝ်းယမ် ၼႂ်းၵၢၼ်ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်း ၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼႆႉၶႃႈဢေႃႈ။

တၵ်းလႆႈႁူႉသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵွၼ်ႇၸင်ႇတေၸၢင်ႈႁူႉသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း

လုၵ်ႈၸုမ်းၸုမ်းၽွမ့်ႁူမ်ႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းတႆး TSU Tai Student Union ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ -ၵူၼ်းမိူင်းတႆး လႆႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉၸၢၵ်ႇသိုၵ်းဢၼ်ပိူၼ်ႈမႃးမင်ႁူဝ်ၵၼ် ၊ထိုင်တီႈဢမ်ႇၸၢင်ႈပူၵ်းပွင်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်တူဝ်ၵဝ်ႇလႄႈ တူင်ႇဝူင်း၊ ၵွပ်ႈၼႆ ၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးထုၵ်ႇလႆႈႁူမ်ႈၵၼ် ၽွမ်ႉၵၼ်သေ ၵႆႉႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် ပႃးၸဵမ်ၼႂ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇလႄႈ ႁူမ်ႈမိုဝ်းၸွမ်း မူႇၸုမ်း၊ ပႃႇတီႇ ၊ တပ်ႉသိုၵ်း သေ ပူၵ်းပွင်ဝၢၼ်ႈမိူင်း ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၵႂႃႇ ဝႃႈၼႆ။

ပေႃးလၢတ်ႈဝႃႈ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼႆၸိုင် မၼ်းတေၵဵဝ်ႇတင်းၵူၼ်းၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ ၵူႈၵေႃ့ ။ ၵွၼ်ႇႁဝ်းပႆႇ တူၵ်ႇတၵ့်ထိုင် သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်း ၼၼ့် ႁဝ်းလူဝ်မႃးတူၺ်း သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၸဝ်ႈၵဝ်မီးသင်ၼႆ လၢႆလၢႆ ။

ဢမ်ႇဝႃႈၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ၊ ပၢႆးပၺ်ၺႃႇ ၊ ၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင့်တွင့် ၊ ၵၢၼ်ၵူႈသႅၼ်းသႅၼ်း ၵပ်းၵၢႆႇၵၼ် ၊ ၵွပ်ႈၼႆ ႁဝ်းၵေႃႈ ထုၵ်ႇႁူႉႁၼ်သုၼ်ႇလႆႈႁဝ်းသေ  ႁဝ်းၶႂ်ႈပဵၼ်သင်ၼႆ လူဝ်ႇမေႃဢွၵ်ႇသဵင်   ႁႂ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ႁူႉၸွမ်း။

ပေႃးမႃးတူၺ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆ ယႃႇဝႃႈ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းလႃႈ ။ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၵေႃႉလဵဝ်ၵူၺ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇမီး ။ ၵွပ်ႈၼႆၼင်ႇႁိုဝ်လုမ်ႈၾႃႉပေႃးတေႁူႉဝႃႈမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မီးၶုၼ်လိူင်း ၶိၼ်ၽွင်းငမ်းမိူင်း၊ ဢဝ်လၢႆးႁၢႆႉ ၸႂ်ႉတိုဝ်းတေႃႇၵူၼ်းမိူင်း၊ ၶတ်းၸႂ်ပိၵ်ႉႁူ ဢိုတ်းတႃၵူၼ်းမိူင်း ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇမီးတၢင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ၼႆၼၼ်ႉ။

ဢိင်ၼိူဝ် တိုၵ့်တၢင်းဝၼ်းသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼႆ့သေ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းႁူႉ သုၼ်ႇလႆႈ သုၼ်ႇပဵၼ်  ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ  ၊ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၸိုင်ႈမိူင်း  ၊   ႁဝ်းထုၵ်ႇလီပၼ်ႁႅင်း ၶဝ်ႈပႃးတူင့်ၼိုင် တႃႇ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း   မိူင်းတႆးႁဝ်း ။

ယၢမ်းလဵဝ်ၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း ပိူၼ်ႈမႃးတိုၵ်းတေႃးပိုတ်းယိုဝ်းၵၼ်။ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းလႆႈၺႃးၵိၼ်ၸၢၵ်ႇမၼ်း။ ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉလီလီ။တႃႇၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းတေမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၼၼ်ႉ ပုၼ်ႈၽွၼ်းမီးၼိူဝ်ၵူႈၵေႃႉ။ပႃးၸဵမ်  သိုၵ်း ၊ ပႃႇတီ ၊ ၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်း ။ လူဝ်ၵွင့်သၢၼ် ၵွင့်မိုဝ်းၵၼ်သေ ႁႃလၢႆးတၢင်းတွၼ်ႈတႃႇတေၵႄႈလိတ်ႈႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်းၵတ်းယဵၼ် ၊ ႁႂ်ႈယႃႇမီးပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်သေ ႁႂ်ႈပေႃးမီးလွင်ႈၵႄႈလိၼ်ႈၵႂႃႇငၢႆႈငၢႆႈလူမ်လူမ်ၼၼ့် ၊ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈမီး  ပၢင်ၵုမ်ဝႃႇ ပၢင်ဢူပ်ႇဢူဝ်းဝႃႇ၊ ဢမ်ႇဝႃႈ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင် ၊ ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း ၊ ႁႂ်ႈမေႃဢူပ်ဢူဝ်းၵၼ်လီလီငၢမ်းငၢမ်း ပူၵ်းပွင်ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ၊ ႁႄႉၵၢင်ႈပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ၊ ၵူႈဝၼ်းၼႆ့ ၵုမ်ႇလႆႈပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ၊ ၽေးသိူဝ် ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇလႆႈပူၵ်းပွင် တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်  ၊ ၵူၼ်းမိူင်းၼႆ့ ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇသင်သေဢိတ်း၊ တွၼ်ႈတႃႇတေလုမ်းလႃးပၢႆးယူႇလီၸဝ်ႈၵဝ်  ၊  တႃႇပူၵ်းပွင်လုမ်းလႃးတူၺ်းထိုင်ၼႂ်းၼႃႈႁိူၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵူၺ်းၵေႃႈဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းသင် ၊ ယွၼ့်ပိူဝ်ႈၼၼ်လႄႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်း တူၺ်းထိုင် သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၵူၼ်းမိူင်းသေ ႁူမ်ႈၵၼ် ပွင်ဝၢၼ်ႈပွင်မိူင်းၵႂႃႇ သေၵမ်း ၼႆၶႃႈဢေႃႈ   ။

တႅမ်ႈ -ယိင်းသဵဝ်ႈၶၢဝ် (ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၾိုၵ်းၵၢၼ် )