တပ်ႉၵိၼ်ၸၢင်ႈ ႁူမ်ႇလူမ်ႈၶွင်မိူင်းၶႄႇ တေမႃးႁဵတ်းၵႄႇ ၼႂ်းၵႄႈ ၸုမ်းသိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းႁဝ်းယဝ်ႉႁိုဝ်

ၸဵမ်မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 05/11/2024 ပေႃးဝႃႈ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ၽႅဝ်မိူင်းၶႄႇၵေႃႈ ၶၢဝ်ႇဢွၵ်ႇဝႃႈမၼ်းၵႂႃႇတူၵ်းလူင်း ႁႂ်ႈပွႆႇတပ်ႉၵိၼ်ၸၢင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၶွင်မိူင်းၶႄႇ မႃးတူၺ်းလူၵႅတ်ႇၶႄၶူင်းၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၶႄႇလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၶႄႇ ဢၼ်မႃးမီးၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ၵမ်းလဵဝ်။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ တင်းသွင်ၾၢႆႇဢမ်ႇပွႆႇၶၢဝ်ႇဢွၵ်ႇၵႂၢင်ႈလႄႈ ၵူၼ်းၼမ်ဢမ်ႇပေႃးသူၼ်ၸႂ်၊ ပိူဝ်ႈႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ တေဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ ၼႆၵေႃႈ ပႃးယဝ်ႉ။ ၼႂ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008 ဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢဝ်ႁဵတ်းၵႃႇထႃႇလူမ်ႈ တူဝ်ၶဝ်ဝႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈ တီႈမတ်ႉတႃ 42 (ၶ) ပႃးဝႆႉဝႃႈ -“ၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ တေဢမ်ႇပွႆႇ ႁႂ်ႈတပ်ႉမိူင်းၼွၵ်ႈ ဢၼ်လႂ်တမ်းတပ်ႉ” ၼႆလႄႈ ၸင်ႇဢွၼ်ၼပ်ႉဝႃႈ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ လၵ်းမိူင်းၼႆႉၵူၺ်းပဵၼ်ၶိူင်ႈလဵၼ်ႈ တႃႇၽၢမ်းတႃၵူၼ်းမိူင်းၵူၺ်းလႄႈ ၶႂ်ႈၶၢမ်ႈႁိုဝ် ၶႂ်ႈၶူမ်ႇမီးတီႈ ၶဝ်ၸႃႉၸိူဝ်းဢၼ်ဝႃႈ ဢမ်ႇႁတ်းႁဵတ်း ဢမ်ႇမီးသင်ၼၼ်ႉတင်းပိုၵ်းယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်း 52 မိူင်း ဢၼ်မႃး လူင်းတိုၼ်းသၢင်ႈ ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးယူႇ တီႈမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မိူင်းၶႄႇပဵၼ်ဢၼ်ၾင်တိုၼ်း ၼမ်လိူဝ်သုတ်းထီႉသွင်၊ ၼင်ႇႁိုဝ် တေဢမ်ႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉၽွၼ်းပၢင်ႈမိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉ တေၶတ်းၸႂ်ၵႅတ်ႇၶႄယူႇၼႆ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ လၢတ်ႈပႃးယူႇ မိူဝ်ႈမၼ်းႁူပ်ႉတင်း ၸဝ်ႈၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၸၢဝ်းၶႄႇၶဝ်၊ ၵူၺ်းဢမ်ႇထၢင်ႇဝႃႈ မၼ်းတေႁဵတ်းထိုင်ၶၵ်ႉ ပေႃးလႆႈႁွင်ႉဢဝ် တပ်ႉၵိၼ်ၸၢင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈမိူင်းၼွၵ်ႈ မႃးတမ်းၼႂ်းမိူင်းႁဝ်း။

ပႅၵ်ႉသမ်ႉဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇဝႃႈ လုၵ်ႉတီႈမိူင်းၶႄႇ တိုၵ်ႉယိုၼ်ႈယွၼ်းမႃး တႃႇႁူမ်ႈတင်ႈ ၶွမ်ႊပၼီႊတပ်ႉႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၸွမ်းၵၼ် ၼႆၵေႃႈယႃႇ လပ်ႉလင်ၶၢဝ်ႇတႄႉ လႅပ်ႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူၵ်းလူင်းဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။

ၸွမ်းၼင်ႇ CNN လႆႈၶၢဝ်ႇဝႆႉ ၼႂ်းၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းလိူင်ႈတပ်ႉၵိၼ်ၸၢင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ပီ 2021 ၼၼ်ႉၼႆ ၸိူဝ်းၸိုင်ႈမိူင်း ၼႂ်းလၢပ်ႈလိၼ်မႄႈၶွင် ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၵမ်ႇပူးၶျႃး၊ မိူင်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်မီးဝႆႉ ၶွမ်ႊပၼီႊ တပ်ႉၵိၼ်ၸၢင်ႈ သုၼ်ႇလဵဝ် 49 ဢၼ်ၼၼ်ႉ တႃႇ 29 ဢၼ်ၼႆႉ ၵဵဝ်ႇၶွင်ႉတင်း ၶွမ်ႊပၼီႊမိူင်းၶႄႇဝႆႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ၸဵမ်မိူဝ်ႈၸင်ႇယိုတ်းမိူင်းယဝ်ႉ ၶွမ်ႊပၼီႊၵိၼ်ၸၢင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၶဝ် ပေႃးမႃး ယင်ႇႁၢၵ်ႈဝႆႉၼႂ်းလၢပ်ႈမိူင်းႁဝ်း ယဝ်ႉႁိုဝ်ၼႆ တႃႉလီၶႆႈၸႂ်ဝႆႉယူႇ။ တေႃႈၼင်ႇ ၸုမ်းသိုၵ်း PNO ယင်းၺႃးဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇဝႃႈ ႁပ်ႉသိုၵ်းၵိၼ်ၸၢင်ႈ မိူင်းရတ်ႉသျႃႊ မႃးပူင်သွၼ်ပၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်းဝႆႉၼၼ်ႉယိုင်။

တပ်ႉၵိၼ်ၸၢင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ တႃႇမႃးၶဝ်ႈပႃးၸွမ်း ၼႂ်းၵၢၼ်သိုၵ်းသွင်ၾၢႆႇတိုၵ်းတေႃးၵၼ်၊ ၵူၺ်းပဵၼ်တႃႇမႃးဢဝ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈပၼ် ၶူင်းၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးမိူင်းၶႄႇလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၶႄႇ ဝႃႈၼႆသေၵွၼ်ႇလႃႈ။

ၶူင်းၵၢၼ်လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၶႄႇၼႆႉ ၸွင်ႇဢမ်ႇမီးၸွတ်ႇတူဝ်ႈမိူင်းၵႂႃႇႁိုဝ်။ ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇလႄႈ တီႈဢၼ်သိုပ်ႇသွၼ်ႉမၼ်းၵူၺ်း ၶူင်းၵၢၼ်ၶႄႇၼႆႉ ပေႃးမီးပဵၼ် 19 ဢၼ်ယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉတႃႇ 10 ဢၼ်ၼႆႉ ၽႅဝ်ဝႆႉၼႂ်းမိုဝ်း ၸုမ်း ၸၢဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ်။

ၾၢႆၵုၼ်လူင်၊ ၶူဝ်ၵုၼ်လူင်၊ ၶူင်းၵၢၼ်ႁူ မ်ႈမၢၵ်ႈမီး လႅၼ်လိၼ်ၶျိၼ်းသူၺ်ႁိူဝ်၊ ၾၢႆၼွင်ၾႃႉ၊ သုၼ်ၵၢင်လႄႈ ႁူင်းႁင်း ၶိူင်ႈၶူဝ်းၵေႈၶေႇၽေးသၽႃႇဝ လၢၼ်ႉၸၢင်ႉ – မႄႈၶွင်၊ ၶူင်းၵၢၼ်ၶူဝ်လႄႈ သဵၼ်ႈတၢင်းႁူၺ်ႈၵိုတ်ႈ၊ ၸၢၵ်ႈၵိူဝ်ဝၢၼ်သိၼ်းသျူၺ်ႇလီႇ မၢႆ(2) ၊ ႁူင်းၸၢၵ်ႈလိၼ်ပုၼ် ဢႄႇလ်ၽႃႇ၊ ႁူင်းၸၢၵ်ႈၼီႇၵႄႇ တႃႈၵွင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပႆႇၸၢင်ႈႁႃႁၼ် လၢႆးတေၵႅတ်ႇၶႄဢဝ်ပၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈ။ ၸဝ်ႈၶွင်မၼ်း ဢၼ်ပဵၼ်မိူင်းၶႄႇ ၵမ်းၵမ်းတုၵ်းယွၼ်းႁိပ်ႇ ၵိၼ်းၼႃႇလႄႈ တေႃႈၼင်ႇ MNDAA ၸုမ်းသိုၵ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉ ယင်းလႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇ မိူဝ်ႈလိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊ 30 ဝၼ်း ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ လွင်ႈဝႃႈတေဢမ်ႇႁႂ်ႈတုမ်းတိူဝ်ႉ ၶူင်းၵၢၼ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။

ဢဝ်ၸဵမ် တေႃႈလွတ်ႇၵႅတ်ႉသ်၊ လွတ်ႇၼမ်ႉမၼ်း ဢမ်ႇမီးၸုမ်းၸၢဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈ ၸုမ်းလႂ်ႁတ်းတိူဝ်ႉသေတႃႉ ၶႄႇၼႆႉ ဢမ်ႇယိူၼ်ႉပႂ်ႉလႆႈ တႃႇတေယင်ႉဝႆႉၶူင်းၵၢၼ်မၼ်းယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉသိုၵ်းၵၢင်မိူင်းသေ တေလႆႈပွႆႇၽႅၼ် ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၵွတ်ႇလူၵ်ႈမၼ်း ၸိူင်ႉၸိူဝ်ႈလိူဝ်ၼႆႉထႅင်ႈၵေႃႈ လႅပ်ႈတေဢမ်ႇၶႂ်ႈပဵၼ်လႆႈယဝ်ႉ။

ၸင်ႇၼၼ် မၼ်းၶိုင်ၶဝ်ႈမႃး တင်းလၢႆးႁူမ်ႈတင်ႈၶွမ်ႊပၼီႊ ၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၶွမ်ႊပၼီႊသိုၵ်းၵိၼ်ၸၢင်ႈသုၼ်ႇလဵဝ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶွမ်ႊပၼီႊ ၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ဢိင်ၼိူဝ် တၢင်းလူဝ်ႇသွင်ၾၢႆႇသေ တေၸၢင်ႈပဵၼ်မီးမႃးၼႂ်းဝႆးဝႆးယူႇ၊ မိူင်းၶႄႇၼႆႉ ပေႃးၵဵဝ်ႇလိူင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈမႃး ၼွၵ်ႈလိူဝ်တၢမ်တူဝ်ၵဝ်ႇ မၼ်းတိုၼ်းၶႅၼ်ဝႃႈ တေဢမ်ႇႁႂ်ႈမိူင်းၼွၵ်ႈသေ မိူင်းမိူင်းၶဝ်ႈၵႅဝ်၊ သုတ်းတီႈမိူင်းထႆး တေၸတ်းပၢင်ၵုမ်လိူင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ ၼႂ်းလိူၼ်တီႊသႅမ်ႊပိူဝ်ႊ တေမႃး ၼႆႉ မၼ်းယင်းမိပ်ႇဝႃႈ ဢမ်ႇမွၵ်ႇပႃးၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇလႆႈၼႆလူး။

ပိူဝ်ႈတႃႇ ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တေလိပ်းၶီးၶိုၼ်းမႃးၼႆႉ လႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်းလၢႆးလႂ်ၵေႃႈ လႅပ်ႈတေၸႂ်ႉလူင်ၵႂႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸင်ႇၼၼ် မွၵ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢူၼ်းဢၢပ်ႈဢႃႇၼႃႇပၼ် ၶွင်ႇသီႇႁူမ်ႇလူမ်ႈၸိုင်ႈမိူင်း တႃႇႁၢင်ႈႁႅၼ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၼၼ်ႉ ၶွမ်ႊပၼီႊ ၵိၼ်ၸၢင်ႈၶဝ်ၵေႃႈ တေတၼ်းတမ်းတပ်ႉၶဝ်ယဝ်ႉတူဝ်ႈယူႇ။

တပ်ႉၵိၼ်ၸၢင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆႉ တိူၵ်ႈတီႈဝႃႈ ဢမ်ႇယုင်ႈပႃးၸွမ်း ၼႂ်းၵၢၼ်သိုၵ်းၵေႃႈ တၵ်းပဵၼ်ႁူဝ်ႉၼၢင်ၶႂၢင်ၶႅၼ်ႈပႅတ်ႈ ၼႂ်းၵႄႈၵၢင်သိုၵ်းသွင်ၾၢႆႇ ဢမ်ႇႁၢင်ႉလႄႈ သိုၵ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵေႃႈ တေလႆႈၼပ်ႉယမ်၊ ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵေႃႈ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈၵႂ်ႈၸမ်။

လိုၼ်းလၢႆးဝၢႆးမႃး ယင်းတေႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ် ဢမ်ႇၸၢင်ႈတူင်ႉၼိုင်ပိုတ်းယိုဝ်း လႆႈထၢင်ႇႁၢင်ႈၵွၼ်ႇ။ ၽွင်းယၢမ်းၵူႈမိူင်းမိူင်း တိုၵ်ႉလႆႈႁေႈႁူထွမ်ႇ ပေႃႇလသီႇၵဵဝ်ႇလိူင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈသေ လႆႈႁူဝ်ၶႆႈမႆႈၸႂ်ၸွမ်း လၢႆး ၵၢၼ်ဝႆႉဝၢင်းတေႃႇတင်းလူၵ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ဢၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈထရမ်ႉ တေၶိုင်မႂ်ႇမႃးၼၼ်ႉ  မိူင်းၶႄႇတႄႉ တေဝၵ်ႉပဵၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းလီ တႃႇၶဝ်ႈၸိမ်ၼႂ်းၵႄႈၵၢၼ်မိူင်း မိူင်းမၢၼ်ႈယူႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ လၢမ်းႁူႉထိုင်ၵၼ်ၵေႃႈယႃႇ ၸွမ်းလူၺ်ႈၸုမ်း ၸၢဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼင်ႇၵၼ် ဢမ်ႇၶွၼ်ႈၵႅၼ်ႇၼႅၼ်ႈၼႃပဵၼ် ၵွၼ်ႈလဵဝ်ၵၼ်ဝႆႉလႄႈ တႃႇတေၶၢမ်ႈပူၼ်ႉလွၵ်းၶႄႇၼႆႉ တေဢမ်ႇၵိုင်ႉၵၢင်ႉႁႃႁၼ်လၢႆးၵႅတ်ႇၵင်ႈမၼ်းသႄႈ။

ဢမ်ႇသၢင်ႇထုၵ်ႇၸိုင် ၸုမ်းၸၢဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉမၢင်ၸုမ်း ယင်းၸၢင်ႈလႆႈၶဝ်ႈပႃးၸွမ်း ၼႂ်းၽႅၼ်ၵၢၼ် ၶွမ်ႊပၼီႊၵိၼ် ၸၢင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၶွင်ၶႄႇၼၼ်ႉၵွၼ်ႇၼႆ ႁႂ်ႈလႆႈယွၼ်းပၢႆးၼႄၶေႃႈႁၼ်ထိုင်သေၵမ်း။