ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ၽူႈၼမ်း ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ႁိုဝ် ၽူႈပူၵ်းပွင်ၼႃႈႁိူၼ်းၵမ်ႈပႃႈၼမ် တေမီးၸႂ်ၶဵင်ႈၶႅင် ၼိူဝ် ပၢႆးဝူၼ်ႉတူဝ်ၵဝ်ႇသေ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈ လုၵ်ႈလၢၼ် ၶႂ်ႈႁႂ်ႈလုၵ်ႈၼွင်ႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၽူႈၸွမ်းလင် ၽူႈယူႇတႂ်ႈၶပ်းၵၢၼ် ႁဵတ်းၸွမ်းပၢႆးဝူၼ်ႉတူဝ်ၵဝ်ႇ ႁိုဝ် ပွၼ်ႈပၢႆးဝူၼ်ႉတူဝ်ၵဝ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈတၢင်းယုမ်ႇယမ်တူဝ်ၵဝ်ႇလႄႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈႁပ်ႉပၢႆးဝူၼ်ႉတူဝ်ၵဝ်ႇၵႂႃႇၸတ်းၶိုင် ၼႂ်းၼႃႈတီႈၵၢၼ်ငၢၼ်း ႁိုဝ် ၼႂ်းၸီးဝိတ်ႉ ၵၢၼ်ယူႇၵိၼ် ၵူႈဝၼ်းဝၼ်းပဵၼ်လၵ်း။
ဢၼ်ႁဝ်းႁၼ် လွင်ႈဢၼ်ႁဝ်းဝူၼ်ႉဝႃႈ ပဵၼ်သိင်ႇမီးၵႃႈၶၼ် ပဵၼ်ၵၢၼ်လီႁဵၼ်းႁူႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ထုၵ်ႇလႆႈ ဢဝ်မႃး ၸႂ်ႉတိုဝ်း ၼႂ်းၸီးဝိတ်ႉ ၵၢၼ်ယူႇၵိၼ်ႁဝ်းၵူႈဝၼ်းဝၼ်းၼၼ်ႉ တေတဵၵ်းၼိုဝ်ႉ တဵၵ်းယဵတ်ႈ တဵၵ်းၶိၼ်ၸႂ် ၼၢဝ်ႉၼွင်ႇၼမ်းၸုင် ႁႂ်ႈၶဝ်သူၼ်ၸႂ် ႁဵတ်းၸွမ်း ပၢႆး ဝူၼ်ႉ လၢႆးႁဵတ်းလၢႆးသၢင်ႈ မိူၼ်ႁဝ်းတင်ႈၸႂ် မိူၼ်ႁဝ်းယုမ်ႇယမ် မိူၼ်ႁဝ်းၶဝ်ႈၸႂ်ၼၼ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းႁုၼ်ႈသႅၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ တၵ်းဢမ်ႇငၢႆႈ။
လူၺ်ႈငဝ်းလၢႆး လူၺ်ႈၵၢပ်ႈပၢၼ် လူၺ်ႈၵႂၢမ်းယုမ်ႇယမ်သေလႄႈ ၵၢၼ်ၸုၵ်းမၼ်ႈလူၺ်ႈပၢႆးဝူၼ်ႉတူဝ်ၵဝ်ႇ တၢင်းယုမ်ႇယမ်တူဝ်ၵဝ်ႇ ၼၼ်ႉသေ ၽႂ်ၵေႃႈတၵ်းတေၸုၵ်းယိုၼ်းလူၺ်ႈပၢႆးဝူၼ်ႉလႄႈ ၵႂၢမ်းယုမ်ႇယမ်တူဝ် ၵဝ်ႇၼၼ်ႉၵွႆး။ တေဢဝ်လၢႆးၵဝ်ႇၵဝ်ႇ ပိူင်ၵဝ်ႇၵဝ်ႇ မႃး တဵၵ်းယဵတ်ႈတဵၵ်းပွၼ်ႈပၼ်ၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇငၢႆႈယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ ပၢႆးဝူၼ်ႉဢၼ်ႁဝ်းၸႂ်ႉတိုဝ်းၵၼ်မႃးမိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈၼၼ်ႉ တႃႇၵူၼ်း ႁုၼ်ႈသႅၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ဢမ်ႇမီးတီႈပွင်ႇ ဢမ်ႇပွင်ႇလွင်ႈတႃႇၸိူဝ်းၶဝ်ၵူၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် လိူဝ်သေဝႃႈပၢႆးဝူၼ်ႉၵဝ်ႇၵဝ်ႇ ဢၼ်ယင်းမီး တၢင်းၵတ်ႉယမ် လႄႈပိူၼ်ႈတိုဝ်းသူင်ၵမ်ၵၼ်ယူႇၼၼ်ႉၵွႆး။
ဢမ်ႇၵွမ်ႉတၢင်းႁဵတ်းလႄႈပၢႆးဝူၼ်ႉၵဝ်ႇၵွႆး ဢၼ်မႂ်ႇၽႅဝ်ပူၼ်ႉတီႈလႄႈပၢႆးဝူၼ်ႉ “ပႅၼ်ပႄႈ” ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၼင်ႇၼၼ် ပၢႆးဝူၼ်ႉဢၼ်ၶၢမ်ႈ ပူၼ်ႉၾိင်ႈတိုဝ်းၵမ်လႄႈၶတ်းၵၼ်တင်းၾိင်ႈမၢင်လွင်ႈမၢင်ဢၼ်ၵေႃႈ ၸၢင်ႈပဵၼ်မႆႉဝိူဝ်ႇမႆႈမဝ်း ၼႂ်းမုၵ်ႉမူႇၶိူဝ်းၵူၼ်းဢၼ်မီးၾိင်ႈ ဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇလီငၢမ်းၼၼ်ႉယူႇ လူၺ်ႈတေဢဝ် သူၼ်ႇဝႅင်ႇသူၼ်ႇလႆႈ ၵူႈတီႈႁႂ်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၵူႈလွင်ႈၼၼ်ႉ မၢင်လွင်ႈၵေႃႈတေၸၢင်ႈ ၽိတ်းသိလ်ထမ်း ႁိုဝ် ထမ်းမၸၢတ်ႈပိူင်ၵူၼ်း လူၺ်ႈဢမ်ႇလႆႈတင်ႈၸႂ်ၵေႃႈၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈ။
မိူၼ်ၼင်ႇၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးႁဝ်းဢၼ်မီးမႃးၸဵမ်လႂ် ဢမ်ႇဝႃႈငၢၼ်း(ပွႆး)ၸွမ်းလိူၼ်လႂ်လိူၼ်ၼၼ်ႉ ငၢၼ်း(ပွႆး) သၢင်ႇလွင်းလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ တေၵႂႃႇသၢၼ်ၶတ်း ႁႅတ်ႉႁၢမ်ႈ သႄႉၼႄး ပဵၼ်ၼၼ်ပဵၼ်ၼႆဝႃႇ ပဵၼ်ၵၢၼ် သဵင်ႈပိူင်ဝႃႇ ဢမ်ႇၵိုင်ႇတၢင်းမၢင်ၸိူဝ်းပေႃးလႆႈၵူႈယိုမ် ပဵၼ်ၼီႈပဵၼ်သိၼ်လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈပဵၼ်ၾိင်ႈ ဢၼ်တိုဝ်းၵမ် လႄႈပဵၼ်ၵၢၼ်ယုမ်ႇယမ်ပၢႆးၸႂ် ဢၼ်ဢမ်ႇမီးသင်တေမႃးႁၢမ်ႈ တပ်ႉမၼ်းလႆႈ။ ဢမ်ႇဝႃႈတၵ်းလႆႈသဵင်ႈ ၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇၵႃႈႁိုဝ် ၸိူင်ႉႁိုဝ် မၼ်းၵေႃႈႁၢၼ်ႉၸႂ်တဵမ်ၸႂ်ပဵင်းပေႃးၸႂ်လူၺ်ႈသတ်ႉထႃး ဢၼ်ၽိူၵ်ႇ ၸိုၼ်ႈၶၢဝ်သႂ်ယူႇယဝ်ႉ။
ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈတေဢၢင်ႈထိုင်ႁဵတ်ႇၽူလ်(ႁေတုၽလ) ၸိူင်ႉႁိုဝ်လွင်ႈလႂ်သေၵေႃႈလီ မၢင်ၸိူဝ်းဝႃႈ ၽိူဝ်ႇတေ ဢဝ်ငိုၼ်း ၵႂႃႇၸႂ်ႉပႅတ်ႈ ၼႂ်းၵၢၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႇလွင်း တႃႉဢဝ်မႃးၸွႆႈၵၢၼ်ၾၢႆႇလိၵ်ႈၾၢႆႇလၢႆးလေႃႇၼႆသေတႃႉ ၸိူဝ်းဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ် ပဵၵ်ႉသမ်ႉဢမ်ႇမီးလုၵ်ႈ မီးလၢၼ်တေဢဝ်လုၵ်ႈလၢၼ်မႃးႁဵတ်းသၢင်ႇလွင်း ၵူၼ်းၵေႃႉ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇဢဝ်ငိုၼ်းတႃႇႁဵတ်းသၢင်ႇလွင်းမႃးၸွႆႈ ၵၢၼ်လိၵ်ႈ ၵၢၼ်လၢႆးၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵူၼ်းၸိူဝ်းၶဝ် ဢဝ်လုၵ်ႈလၢၼ်ၶဝ်ႁဵတ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉလူၺ်ႈၸႂ်သတ်ႉထႃးၶဝ် ဢမ်ႇဝႃႈမၼ်းတေ ၵိူတ်ႇၽူလ်ၽွၼ်း သင်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ မိူဝ်ႈလႆႈႁဵတ်းလႆႈသၢင်ႈ ၵႂႃႇၸွမ်းၸႂ်ဢၼ်ယုမ်ႇယမ်ၵိူဝ်းလီ ၸွမ်းသတ်ႉထႃး ၸဝ်ႈၵဝ်ႇယဝ်ႉ မၼ်းၵေႃႈလီၸႂ်ၸူမ်း သိူဝ်း ႁၢၼ်ႉၸႂ်ပိတိ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းသုၶ်းၸႂ်တၢင်းၼိုင်ႈ။
ၵွပ်ႈၼၼ်ၵၢၼ်ဢၼ်ၵိူတ်ႇမီးၸႂ်ပႅၼ်ပႄႈတင်းပၢႆးဝူၼ်ႉၼၼ်ႉ တၵ်းလႆႈတူၺ်းငဝ်းလၢႆးပိူၼ်ႈႁဝ်း မိူၼ်ၵၼ် ပိူင်ႈၵၼ် ၸိူင်ႉႁိုဝ် တီႈလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇ။ ၵၢၼ်တေဢဝ်ၸႂ်ပိူၼ်ႈသႂ်ႇၸႂ်ႁဝ်း ဢဝ်ၸႂ်ႁဝ်းသႂ်ႇၸႂ်ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းၶဝ်ႈၵၼ်ဢမ်ႇၶဝ်ႈၵၼ်တီႈလႂ် ဢၼ်လႂ် လွင်ႈလႂ်တေဢဝ်ၸႂ်ႁဝ်းသႂ်ႇၸႂ်ၶဝ်လႆႈ လွင်ႈလႂ်တေဢဝ်ၸႂ်ၶဝ်သႂ်ႇၸႂ်ႁဝ်းလႆႈ တၵ်းလီလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁႂ်ႈမီးၶေႃႈမုလ်း သေၵွၼ်ႇၸင်ႇ ထတ်းသၢင်။
ၵၢပ်ႈပၢၼ်ယၢမ်းလဵဝ် ႁဝ်းမီးတင်းၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ဢၼ်ယူႇၼႂ်းပိုၼ်ႉထၢၼ်ထမ်းမၻႃး လႄႈယူႇၸွမ်းၾိင်ႈပိူင်ႁိတ်ႈႁွႆးၸၢဝ်းဝၢၼ်ႈ ၸၢဝ်းသူၼ်ၸႂ်ႉဢဵၼ်ၸႂ်ႉႁႅင်း ထႅင်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွမ်းၾိင်ႈၵၢပ်ႇမႂ်ႇထဵၵ်ႉၼူဝႅႊလူဝ်ႊၵျီႊ ၵႃႉၶၢႆႁႃၵိၼ်ၸွမ်းၼိူဝ်ၼႅင်ႈ သိုဝ်ႇဢွၼ်ႊလၢႆႊ ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႄႉ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈႁဵတ်းၵၢၼ်တၢင်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ဢမ်ႇဝႃႈၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်ၵူၼ်း ၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်ပၢႆးယူႇလီ ဢၼ်လႆႈႁပ်ႉတၢင်းၸွႆႈတီႈၸဝ်ႈမၢၵ်ႈမီးငိုၼ်းၶဝ် ၶဝ်ႈမႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈတႃႇၼ လႄႈပဵၼ်ဢၼ်ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်တင်းၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈဢၼ်ၸုၵ်းလူၺ်ႈၶႅင်ႈၶွင်တူဝ်ၵဝ်ႇ ႁိုဝ် ၵူၼ်းမိူင်းပဵၼ် ၽူႈၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ႁႅင်းၼပ်ႉၶၢဝ်းတၢင်းမႃး 5-6 သိပ်းပီလႄႈလၢႆးႁဵတ်းလၢႆးသၢင်ႈ လၢႆးယူႇလၢႆးၵိၼ်ၵေႃႈပိူင်ႈၵၼ်။
ၾၢႆႇဢၼ်လႆႈႁပ်ႉတၢင်းၸွႆႈတီႈၸဝ်ႈတႃႇၼမႃးၵေႃႈ တၵ်းလႆႈႁဵတ်းၸွမ်းၵၢင်ၸႂ်ၸဝ်ႈတႃႇၼၶႂ်ႈပဵၼ် ၵမ်ႈၼမ်တေၸွႆႈထႅမ်တၢင်း (ၽူႈ တုၶ်ႉယၢၵ်ႈထူပ်းၽႆး) ၵူၼ်းထူပ်းၽေး သိုၵ်းသိူဝ် ႁၢမ်းႁႅၵ်းတီႈယူႇတၼ်းသဝ်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸိူဝ်းႁၢမ်းႁႅၵ်းပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ လႄႈလွင်ႈပၢႆးယူႇလီ (ၽူႈၼီၽႆး) ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ၸွမ်းပၢင်သဝ်း ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး (ၽူႈၼီၽႆး) ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆး ၸိူဝ်းၼႆႉတေၶဝ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ် ၸွမ်းပိူင်ၵူၼ်း ၶဝ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ မုၵ်ႉၸုမ်းဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ NGO။
ယွၼ်ႉၼၼ်လၢႆးႁဵတ်းၵၢၼ် ၵဵဝ်ႇတၢင်းၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈယိပ်းဢဝ်လၢႆး NGO မႃးၸႂ်ႉၵေႃႈ လၢႆးႁဵတ်းလၢႆးသၢင်ႈ တၵ်းမီးလွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်တင်းၾိင်ႈတိုဝ်းၵမ်ၵဝ်ႇၵဝ်ႇလၢႆးယၢင်ႇလႄႈ မၢင်ၸိူဝ်းမၢင်လႂ်မိူၼ်ၵၼ်ၵေႃႈမၢင်ၸိူဝ်းမၢင်လႂ်ႁူႉၵႃႈ တၵ်း ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်တင်းလၢႆးႁဵတ်းလႄႈပၢႆးဝူၼ်ႉ။
ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီၾၢႆႇလႂ်ၾၢႆႇၼၼ်ႉ ႁူႉတၵ်းႁဵတ်းၸွမ်းၼႃႈတီႈပုၼ်ႈၽွၼ်းၵၢၼ်ငၢၼ်းၽႂ်မၼ်းယူႇၵေႃႈ တေဢမ်ႇပေႃးလႆႈဝူၼ်ႉထိုင် ၵၢၼ်ၶဝ်ႈၸႂ် လႄႈ ႁဵတ်ႇၽူလ်ၾၢႆႇပုၼ်ႉၾၢႆႇၼႆႉ ယွၼ်ႉၼႆၸင်ႇၶႂ်ႈတၵ်ႉတိူၼ်ဝႃႈ “ဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ႈပၼ် ၸွင်ႇမၼ်းမႅၼ်ႈဢၼ်ၶဝ်ၶႂ်ႈလႆႈ” ၼႆၼၼ်ႉယူႇ ႁူမ်ႈဝႃႈပဵၼ်ၽွၼ်းလီဢိူဝ်ႈၼႆႉၵေႃႈ ၸွင်ႇမီးၵႃႈတႃႇပုၼ်ႈၶဝ်။
မွၼ်းၶိူဝ်း
20241031
