ၼႂ်းလိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းထႆး ႁပ်ႉၶေႃႈတုၵ်းယွၼ်းၾၢႆႇမိူင်းမၢၼ်ႈသေ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ပိၵ်ႉဢိုတ်းပႅတ်ႈ လွင်ႈတေႃႇဝတ်းဝႂ် CI ဢမ်ႇႁပ်ႉႁဵတ်းမႂ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းလုၵ်ႉတၢင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၶဝ်ႈမိူင်းထႆးၵေႃႈ ၼမ်မႃးၵူႈဝၼ်း။ ၸိူဝ်းဢၼ်ယိုၼ်ႈယွၼ်း ႁဵတ်းဝႂ် CI ဝႆႉ ၼႂ်းပီ 2023 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵိုတ်းၶၢင်ႉၼမ်လႄႈ ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး ၸင်ႇငူပ်ႉငီႉၵၼ်တင်းမိူင်းမၢၼ်ႈသေ ၶိုၼ်းတေပိုတ်ႇပၼ်ၶိုၼ်း ၼႂ်းလိူၼ်ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊပိူဝ်ႊၼႆႉၵႂႃႇ တႃႇၶၢဝ်းတၢင်း 6 လိူၼ် ဝႃႈၼႆ။
ၼႂ်းလိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ပိၵ်ႉဢိုတ်းသုၼ် Certificate of Identity (CI) တင်းမူတ်း 8 ဢွင်ႈတီႈ မိူၼ်ၼင်ႇ – ၸႄႈတွၼ်ႈသမုတ်ႇသႃၶွၼ်း၊ သမုတ်ႇပရႃႊၵၢၼ်ႊ၊ ၶျူၼ်ႊပူႊရီႊ၊ ပထုမ်ႊထၼီႊ၊ သူႇရၢတ်ႉထႃႊၼီႊ၊ ၵဵင်းမႂ်ႇ၊ ၼၶွၼ်ႊသဝၼ်လႄႈ သူင်ၶလႃ ၸိူဝ်းၼႆႉ။
ၵူၺ်းၵႃႈ ႁႅင်းၵၢၼ်ၸိူဝ်းယိုၼ်ႈယွၼ်းတေႃႇဝတ်းဝႂ် CI ဝႆႉၸိူဝ်းၼႆႉသမ်ႉ မီးၼမ်ႁႅင်းလႄႈ ၾၢႆႇၽူႈၵဵဝ်ႇ ၶွင်ႈၶဝ် ၸင်ႇ ဢုပ်ႇဢူဝ်းတူၵ်းလူင်းၵၼ်သေ တေပိုတ်ႇႁပ်ႉႁဵတ်းပၼ်ၶိုၼ်း။ တႄႇဢဝ် လိူၼ်ၼူဝ်ႊ ဝႅမ်ႊပိူဝ်ႊၼႆႉၵႂႃႇ တေပိုတ်ႇႁပ်ႉႁဵတ်းပၼ် ဝတ်းဝႂ် CI ၶိုၼ်းၼႆ ႁွင်ႈၵၢၼ်လူင် ၾၢႆႇႁႅင်းၵၢၼ်မိူင်းထႆး လၢတ်ႈၼႂ်းပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း လွင်ႈႁႅင်းၵၢၼ် မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 21/10/2024 ၼၼ်ႉ ၼင်ႇၼႆ။
သုၼ် CI ၼႆႉ တေပိုတ်ႇပၼ်ၶိုၼ်း ၼႂ်းလိူၼ်ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊပိူဝ်ႊ (လိူၼ်ထူၼ်ႈ 11) ၼႆႉ တေႃႇပေႃးထိုင် ဢေႊပရိူဝ်ႊ (လိူၼ်ထူၼ်ႈ 4) ပီတေမႃး တႃႇၶၢဝ်းတၢင်း 6 လိူၼ်။ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇၵူၼ်းႁဵတ်း CI (ပပ်ႉသီၶဵဝ်) ဢမ်ႇပႆႇယဝ်ႉတူဝ်ႈ။ တေပိုတ်ႇတီႈသမုတ်ႇသႃၶွၼ်ႊ တီႈလဵဝ်။ ဢမ်ႇဝႃႈ ႁႅင်းၵၢၼ်ယူႇတီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈလႂ်ၵေႃႈယဝ်ႉ တၵ်းတေလႆႈၵႂႃႇႁဵတ်းတီႈသမုတ်ႇသႃၶွၼ်ႊၵူၺ်း။ သင်ဝႃႈ ႁႅင်းၵၢၼ် ၸိူဝ်း ဢၼ်ၵႂႃႇႁဵတ်း ဝႂ်ႁပ်ႉႁွင်း CI ၼၼ်ႉ ၼမ်ႁႅင်းပူၼ်ႉၼႆ ပိူၼ်ႈ ၸင်ႇၵွႆႈၶိုၼ်းဢုပ်ႇၵၼ် တွၼ်ႈတႃႇ တေ ၽိူမ်ႉပၼ်သုၼ် CI ၵႂႃႇၼႆ သုၼ်ၶေႃႈမုလ်း ႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း (MIC) ဢၼ်ယူႇတီႈမုလ်ၼိထိမႅပ်ႇ (MAP) ဢွၵ်ႇဝႆႉၼင်ႇၼႆ။
ဢိင်ၼိူဝ် လွင်ႈၼႆႉ ထွင်းၶမ်း ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ် ၸုမ်းႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း MAP Foundation လၢတ်ႈၼႄဝႆႉ ၼင်ႇၼႆ –
“ၼႆႉပဵၼ် တႃႇၵူၼ်းဢၼ်တၢင်ႇယိုၼ်ႈယွၼ်းဝႆႉ ၼႂ်းပီ 2023 ၼၼ်ႉ ဢၼ်ၶဝ်ႁဵတ်းပႆႇတၼ်းယဝ်ႉသေ ပိူၼ်ႈသမ်ႉ ပိၵ်ႉသုၼ် CI ၵႂႃႇပႅတ်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း။ ပိူၼ်ႈတေႁဵတ်းပၼ် ၵူၼ်းၵဝ်ႇၵူၺ်း။ ႁဵတ်းပၼ် မႂ်ႇမႂ်ႇဢမ်ႇၸႂ်ႈ။ ပဵၼ်တႃႇၵူၼ်း ဢၼ်ၶဝ်ဢမ်ႇတၼ်းၶိုတ်း မိူဝ်ႈပီၵၢႆၼၼ်ႉၵူၺ်း တင်းဝႂ်သီၶွင်ႇသေ။ ဝတ်းမႂ်ႇတႄႉ ဝႃႈၶဝ်တေႁဵတ်းပၼ်ယူႇ ၵူၺ်းၼႃႇ ပႆႇမီးၶေႃႈတူၵ်းလူင်းဝႃႈ ဝၼ်းလႂ်လိူၼ်လႂ်ပီလႂ်ၼႆ။ တီႈလႂ် ၵႃႈႁိုဝ်ၼႆ ပႆႇႁူႉၶႃႈ”- ဝႃႈၼႆ။
ဢိင်ၼိူဝ် သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၶိူဝ်းၵူၼ်း၊ တင်ႈၸႂ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇမႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်သေ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၶၢႆႉပၢႆႈ ၶဝ်ႈမိူင်းထႆး ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 96 ပီ 97 တေႃႇထိုင် ယၢမ်းလဵဝ်ၵေႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်းသေ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး တိုၵ်ႉလႆႈပၢႆႈ ၶဝ်ႈမိူင်းထႆး ၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်း။ ၸိူဝ်းၶဝ်ႈမိူင်းပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ၵေႃႈမီး၊ ၸိူဝ်းလတ်းလႅၼ်လိၼ် ၶဝ်ႈလူၺ်ႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ၵေႃႈၼမ်။
ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၶဝ်ႈမိူင်းထႆး ၼမ်မႃးၵူႈဝၼ်းလႄႈ သင်ဝႃႈ ဢမ်ႇႁဵတ်းဝတ်းဝႂ်သင်လႆႈ သင်ဝႃႈ လုတ်ႈႁၢမ်းတိုဝ်ႉတၢင်းလႆႈႁဵတ်းဝတ်းဝႂ်ၸိုင် ဢၼ်တေထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇသုတ်းၵေႃႈ ပဵၼ်ႁႅင်းၵၢၼ်။ တေႁႃ ၵၢၼ်ၵေႃႈယၢပ်ႇ၊ တေယူႇတေ ၵိၼ် မိူင်းပိူၼ်ႈၵေႃႈယၢပ်ႇၼႆ ထွင်းၶမ်း ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ် ၸုမ်းႁႅင်းၵၢၼ် ယၢၼ်မိူင်း လၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ –
“မိူဝ်ႈၶဝ်ႈမိူင်းထႆးၵေႃႈ လႆႈၸၢင်ႈပိူၼ်ႈသူင်ႇ သဵင်ႈငိုၼ်းၼမ်။ ၽိူဝ်ႇမႃးထိုင်မိူင်းထႆးၵေႃႈ သမ်ႉလႆႈယူႇ မူၵ်းၸွၵ်ႉမူၵ်းၸဵင်ႇ။ လႆႈယူႇၼႂ်းသူၼ်ၼႂ်းႁိူၵ်ႈပိူၼ်ႈ။ မၢင်ၸိူဝ်း ဢမ်ႇမေႃယူႇမေႃၵိၼ် မႃးယူႇမိူင်းပိူၼ်ႈယဝ်ႉ သဵင်ယႂ်ႇသဵင်လူင် ၽိတ်းမေႃးဢူၼ်ဢၢၼ်း မေႃးမႄးၼႆၵေႃႈ ၵူၼ်းႁိမ်းႁွမ်း တေႁူႉၸွမ်း။ ပိူၼ်ႈႁူႉဝႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇမီးဝတ်းဝႂ်ၼႆသေၵေႃႈ တေၸႅင်ႈၵႂႃႇတၢင်း ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈပလိၵ်ႈၶဝ်။ မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈ ၺႃးၺွပ်းၵႂႃႇဝႆႉတီႈတေႃးမေႃး၊ မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈ တေၸၢင်ႈၺွပ်း ၵႂႃၶင်ဝႆႉသေ ပိူၼ်ႈတေထႆၵိၼ် ငိုၼ်းႁဝ်းထႅင်ႈ”- ဝႃႈၼႆ။
ၸိူဝ်းဢၼ်ပႆႇ လႆႈႁဵတ်းဝႂ်သီၶွင်ႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မိူဝ်းၼႃႈမႃး တေဢမ်ႇတေႃႇပၼ် ဢႃယုဝတ်းဝႂ်ပၼ်။ တေလႆႈပွၵ်ႈ ၶိုၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈသေ သင်ဝႃႈ တေၶႂ်ႈၶဝ်ႈမိူင်းထႆးၶိုၼ်းၼႆၵေႃႈ တၵ်းတေလႆႈၶဝ်ႈမႃး ၸွမ်းၼင်ႇလွၵ်းပိူင် MOU ၵူၺ်းယဝ်ႉၼႆ သုၼ်ၶေႃႈမုလ်း ႁႅင်းၵၢၼ်ယၢၼ်မိူင်း (MIC) ဢၼ်ယူႇ တီႈမုလ်ၼိထိမႅပ်ႇ (MAP) ပၼ်ၾၢင်ႉဝႆႉ လိူၼ်ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉၼင်ႇၼႆ။
ဝၼ်းတီႈ 05/10/2024 ၼႆႉၵေႃႈ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇၵူတ်ႇထတ်း ၵူၼ်းၶဝ်ႈမိူင်းၸိုင်ႈထႆး ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈထႆး တင်ႈၽႅၼ်ၵၢၼ် 120 ဝၼ်း (120 days) ၼၼ်ႉသေ လူင်းပိုၼ်ႉတီႈၵူတ်ႇထတ်း တီႉၺွပ်း လႆႈႁႅင်းၵၢၼ်ၸိူဝ်း ဢမ်ႇယူႇၸွမ်းပၵ်းပိူင် 210,000 ၸမ်ၸမ် ဝႃႈၼႆ။
