သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃးဝႃႈ တႄႇဝၼ်း 01-15/10/1024 တႃႇၶၢဝ်းတၢင်း 15 ဝၼ်း တေႁႂ်ႈၶႃႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ် လူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း ၼႂ်းဝၢၼ်ႈၼႂ်းဝဵင်း တႃႇပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဝႃႈၼႆသေတႃႉ ၵူၼ်းမိူင်းမႆႈၸႂ် ၵူဝ်ပဵၼ်တႃႇၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆၵူၼ်း တႃႇၾိုၵ်းၵၢၼ်သိုၵ်း။
ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ လူင်းၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆၼႆႉ – တွင်ႈထၢမ် ႁူဝ်ယွႆႈသပ်းသေး၊ မၢင်ၶေႃႈ မၢင်ၵႂၢမ်းထၢမ်ၼႆႉ မိူၼ်ဢမ်ႇၵဵဝ်ႇ ၵၼ်တင်း တႃႇၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆ ႁူဝ်ၵူၼ်း တႃႇတွတ်ႈၶႅပ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ၊ ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉ တီႈတူၵ်းၸႂ်လႄႈ ပႅၵ်ႇလၢၵ်ႇၸႂ် ၼၼ်ႉတႄႉပဵၼ် – တွင်ႈထၢမ် ၵဵပ်းသဵၼ်ႈၸိုဝ်ႈ ၵူၼ်းၸၢႆးၼုမ်ႇလႄႈ ၵဵပ်းပႃးႁူဝ်ၼပ်ႉ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸၢႆးၼုမ်ႇ ၼႂ်းႁိူၼ်းယေး။ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းၼမ်ႉၸၢင် ပဵၼ်ဢၼ်မႆႈၸႂ် ၵူဝ်ပဵၼ်ဢၼ်ၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆ တႃႇႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း။
ၼၢင်းယိင်း ၵူၼ်းမိူင်း ဝဵင်းၼမ်ႉၸၢင် ဢႃယု 27 ပီ ၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ -“ၶဝ်မႃးထၢမ် ၸွင်ႇမီးရူတ်ႉၵႃး၊ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၸွင်ႇပႃႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈယဝ်ႉ။ ႁူႉလိၵ်ႈလၢႆၵေႃႉ ဢမ်ႇႁူႉလိၵ်ႈလၢႆၵေႃႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ထၢမ်ၼမ်ၼႃႇလႄႈ ၵူၼ်း ၼႂ်းဝဵင်းမႆႈၸႂ်၊ ႁိူၼ်းမီးလုၵ်ႈၸၢႆးၼၼ်ႉသမ်ႉ ၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆ ၵႂႃႇထႅင်ႈႁင်းၶေႃၶေႃ။ ၵူဝ်ပဵၼ် ၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆ တႃႇႁၢပ်ႇ ၵၢၼ်သိုၵ်း”- ဝႃႈၼႆ။
ယွၼ်ႉသိုၵ်း မၢၼ်ႈၸီႉသင်ႇလႄႈ ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း ယူႇတီႈႁွင်ႈၵၢၼ် ၾၢႆႇၵူတ်ႇထတ်း ၵူၼ်းၶဝ်ႈမိူင်း (လဝၵ) ၊ ႁွင်ႈ ၵၢၼ် ၾၢႆႇၽွင်းငမ်းၵူႈလွင်ႈလႄႈ ၽူႈၵွၼ်းဢိူင်ႇ၊ မေႃသွၼ် ဢၼ်ႁၢပ်ႇၵၢၼ်ဝႆႉ တီႈႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လႄႇႁႃၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆၵူၼ်းၼႂ်းပွၵ်ႉ။
မိူၼ်ၼႆ ၼင်ႇၵဝ်ႇ ၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 07/10/2024 ၼၼ်ႉ တီႈၸႄႈဝဵင်းလွၵ်ႉၸွၵ်ႇ ဢိူင်ႇၵွင်းပူဝ်ႉ (ကောင်းဘို့) ၵေႃႈ ၶႃႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ် မႃးၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆၵူၼ်း ထၢမ်ၶေႃႈထၢမ်ၼမ် မိူၼ်ၵၼ်။
ၼၢင်းယိင်း ပိုၼ်ႉတီႈထုင်ႉၵွင်းပူဝ်ႉ လၢတ်ႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ -“ၶဝ်မႃးထၢမ်ဢၼ်မီးၼႂ်းသဵၼ်ႈမၢႆ ႁူဝ်ႁိူၼ်းၵူၼ်းၼၼ်ႉ ၵူႈၵေႃႉ၊ ၶဝ်ၵႂႃႇလႂ်၊ လႆႈငိုၼ်းလိူၼ် ၵႃႈႁိုဝ်၊ ၼိုင်ႈပီၼႆႉ ငိုၼ်းၶဝ်ႈၵႃႈႁိုဝ်၊ ပေႃးပဵၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၶႅၼ်းထၢမ်ၼမ်၊ ထၢမ်ပႃးတီႈယူႇ လူးၵွၼ်၊ ပေႃးယဝ်ႉထၢမ်ပႃးထႅင်ႈ ၶဝ်မီးငိုၼ်းၵႃႈႁိုဝ်၊ ထၢမ်ၼမ်ၼႃႇလႄႈ ပိူၼ်ႈၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၵူဝ်”- ဝႃႈၼႆ။
ၽွင်းၶႃႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ် မႃးၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းယဝ်ႉ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈမႆႈၸႂ် လွင်ႈၵဵပ်းၶွၼ်ႇလႄႈ တႃႇႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်းသေ ၵူဝ်တဵၵ်းၸႂ်ႉ သႂ်ႇဝႂ်ၵၢင်ၸႂ်ၼႆ မၼ်းၼၢင်း သိုပ်ႇလၢတ်ႈထႅင်ႈၼင်ႇၼႆ။
မိူဝ်ႈပီ 2014 ၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း ၶေႃႈထၢမ် တေမီး 41 ၶေႃႈ။ ပီ 2024 ၼႆႉ ၶေႃႈထၢမ်မီး 68 ဢၼ်၊ ၶေႃႈထၢမ် ဢၼ်ၽိူမ်ႉထႅမ်မႃးၼႆႉၵေႃႈ တေပႃးၶေႃႈထၢမ်ဢၼ်ဝႃႈ ၵူၼ်းယူႇတႄႉတႄႉမီးၵႃႈႁိုဝ်၊ ၵူၼ်းၵႂႃႇ သမ်ႉမီးၵႃႈႁိုဝ် ၽူႈမီးပၺ်ႇၺႃႇ မီးၵႃႈႁိုဝ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵူၺ်းၼႆ – ဢူးမိၼ်ႉၵျၢႆႇ (ဉီးမြင့်ကြိုင်) ၾၢႆႇၵူတ်ႇထတ်းၵူၼ်းၶဝ်ႈမိူင်း လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။
ယၢမ်းလဵဝ် ယွၼ်ႉငဝ်းလၢႆး ဝၢၼ်ႈမိူင်း ဢမ်ႇၼိမ်သဝ်း သဵင်ၵွင်ႈတႅၵ်ႇၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ – ပွတ်းၸၢၼ်း ဢမ်ႇထၢတ်ႇလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇယုမ်ႇ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယၢမ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ဢွၵ်ႇပိူင်ၵဵပ်းသိုၵ်းမႂ်ႇဝႆႉလႄႈ ၵွပ်ႈၼႆ ၵူၼ်းမိူင်းမႆႈၸႂ် ၵူဝ်တူၵ်းလွၵ်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈ။
ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းတူၼ်၊ မိူင်းသၢတ်ႇ၊ တႃႈၶီႈလဵၵ်း၊ ၵဵင်းတုင်၊ မိူင်းယၢင်း၊ မိူင်းလူၺ် ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၵေႃႈ ၶႃႈႁၢပ်ႇ ၵၢၼ်ၶုၼ် လူင်းၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း မိူၼ်ၵၼ်။
ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ လၢႆမူႇၸုမ်း ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢွၼ်ၵၼ်သၢၼ်ၶတ်း လွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လူင်းၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆ ႁူဝ် ၵူၼ်း။
တႅမ်ႈ – ယိင်းသဵဝ်ႈၶၢဝ် (ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၾိုၵ်းၵၢၼ်)