ပၢင်တိုၵ်းဢၼ်ပဵၼ်ယူႇၼႆႉ ၽႂ်တေလိူၵ်ႈ “ပၢင်တိုၵ်း”လႄႈ ၽႂ်လႅပ်ႈတေလိူၵ်ႈ “ငမ်းယဵၼ်” ၼႆၼၼ်ႉတႄႉ မုင်ႈႁၼ်တေဢမ်ႇပေႃးယၢပ်ႇ။
တူၺ်းဢဝ်တီႈပၢင်ၵုမ်သုတ်းယွတ်ႈ “NATO” ၶွပ်ႈႁွတ်ႈ 75 ပီမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 9 လိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ တီႈဝဵင်းလူင်ဝေႃႊသျိင်ႊတၼ်ႊၸိုင်ႈမိူင်းဢမေႊရိၵႃႊ ၼွၵ်ႈသေပဵၼ်“မိူင်းဢူၺ်းလီတၢင်းၵၢၼ်သိုၵ်း” 32 ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈ မိူင်းၼႂ်းယူႊရူပ်ႉလႄႈဢမေႊရိၵႃႊၼိူဝ် ႁၼ်ဝႃႈၼၼ် ယင်းတိုတ်ႉၸၼ် ဢွတ်းသ်တရေႊလျႃႊ ၵျပၼ်ႊ ၵူဝ်ႊရီႊယိူဝ်ႊၸၢၼ်း လႄႈ ၼိဝ်ႊၸီႊလႅၼ်ႊ ၶဝ်ႈမႃးႁူမ်ႈၵၼ်ပဵၼ်ပၵ်းပဵၼ်ပိူင်လႄႈ ႁူမ်ႈတူင်ႉၼိုင် ၸွမ်းၵၼ် ဢမ်ႇၵွမ်ႉလူၺ်ႈဝႃႈ “NATO” ၵွႆး။
တၵ်းမီး“ဢဵၼ်ႁႅင်းဢမ်းၼၢၸ်ႈသုင်သုတ်းၸွမ်းၼင်ႇဢၼ်ယၢမ်ႈမီးမႃး”လူၺ်ႈၵႂၢမ်းဢူတ်ႇဢၢင်ႈသမ်ႇမႅၼ် ဢုပ်ႇ ယႂ်ႇလူၼ်ႉလိူဝ်ၶွင်ပူႇထဝ်ႈ “ၸူဝ်ႊ သျိမ်ႊၶျဝ်ႊ“ ၽူႈၼမ်းဢမေႊရိၵႃႊ ႁိုဝ် မီး “ၵၢၼ်ၶွၼ်ႈႁႅင်းသုင်သုတ်း” မိူၼ်ၼင်ႇ “Jens Stoltenberg” ၽူႈၼမ်းၼႂ်း “NATO” ၶၢၼ်ႁပ်ႉႁိုဝ်? မွၵ်ႈၵႃႈႁိုဝ်? ၵွႆးၵႃႈၾၢင်ႁၢင်ႈ ၵၢၼ်ဝၢင်း တူဝ်ၶွင် “NATO” ၶၢဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇဝႃႈၼႂ်းၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵိူဝ်းၵုမ် ၸိူဝ်းၼႂ်းဢၼ်ပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်းၸၼ်ႉၼမ်းႁိုဝ် “ၵၢၼ်ၸႅင်ႈႁၢႆးငၢၼ်းႁူမ်ႈ” ၵေႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇသိုဝ်ႇတၢင်းၵၢၼ်ၶွင်မိူင်းၶႄႇ “Global Times” ၶဝ်ႁုပ်ႈႁူမ်ႈဝႆႉ ၼႂ်း ၽိုၼ်ပွင်ႈလိၵ်ႈၽူႈၸတ်းၵၢၼ်သိုဝ်ႇ။
လိုၼ်းသုတ်းမိူဝ်ႈဝၼ်းသုၵ်း တီႈ 12 ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈဝႃႈၸုမ်းၼႆႉ တေသွၼ်ႉသိူင်ႇမူၵ်းတူဝ်ဝႆႉသေ ၼႄႁၢင်ႈ ၾၢင်ငၢႆးမိူၼ်ငမ်းယဵၼ်ပိူဝ်ႈႁူမ်ႇတူမ်းလွင်ႈပဵၼ် “ၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈပၢင်တိုၵ်း” ၶွင်တူဝ်ၵဝ်ႇၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ တႄႉတႄႉမၼ်း ၼၼ်ႉ “NATO” ဢမ်ႇလႆႈၼႄထိုင်ၾၢင်ႁၢင်ႈၵႂၢမ်းတင်ႈၸႂ် ၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင် ပိူဝ်ႈတႃႇလွင်ႈငမ်းယဵၼ် သင်သိင်သေ ဢိတ်းသေဢီႈ။
ယိင်ႈထုၵ်ႇလႆႈသၢင်ႈၵႂၢမ်းၵိူဝ်းလီၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် ၵွႆးသမ်ႉမုင်ႈၸူးၵၢၼ်သၢင်ႈ “ၶဵၼ်” လႄႈ “ထတ်းသၢင်” ဢမ်ႇၵွမ်ႉ ၼႂ်းၼႅဝ်းပၢႆးတိုၵ်းလမ်ႇလွင်ႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇယူႊရူပ်ႉမိူင်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ပွတ်းဝၢၼ်းဢွၵ်ႇၵၢင်ၵွႆး ယင်းမုင်ႈမၢႆဢူငဝ်း ၽႄႇၵႂၢင်ႈ ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်း“ဢေႊသျိူဝ်ႊ-ပေႊသျိၾိၵ်ႉ” ထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ။
ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၵွမ်ႉၵႃႈသူၼ်းႁႂ်ႈယူႊၶရဵၼ်ႊၶတ်းၶႂၢင်လႄႈ တွပ်ႇၶႅၼ်ႉရသ်ႉသျိူဝ်ႊၼႂ်းတႅဝ်းႁူမ်ႈယူႊရူပ်ႉ တႃဝၼ်းဢွၵ်ႇ ထုမ်ႉယွတ်ႇငိုၼ်း ဢႃးဝုထ်ႉ(ၵွင်ႈၵၢင်ႇမၢၵ်ႇမိုဝ်ႈၸိုၼ်းယၢမ်း) ၼပ်ႉပဵၼ်သႅၼ်သႅၼ်လၢၼ်ႉ ဢမ်ႇဝႃႈ မၢၵ်ႇလဵၵ်ႉ မၢၵ်ႇယႂ်ႇ ရူထ်ႉထၢင် ၵွင်ႈလူင် ႁူမ်ႈပႃးဢႃဝုထ်ႉႁၢႆႉႁႅင်း သႅၼ်းၸရူတ်ႇ ႁိူဝ်းဝိၼ်တိုၵ်း ဢၼ်ၸႂ်ႉဢႃးဝုထ်ႉၼိဝ်ႊၶလေႊယ်လႆႈတင်းၼမ်တင်းလၢႆ လိုၼ်းသုတ်းယင်းဝူၼ်ႉထိုင်ၵၢၼ်ၼမ်းဢဝ် “ၼိဝ်းၶ လေႊယ်သႅၼ်းယိုဝ်းၵႆ” တိတ်းတမ်းတင်ႈဝႆႉၼႂ်းၵျူဝ်ႊမၼီႊ ဢိၵ်ႇတင်းဝူၼ်ႉဝႃႈ တေသၢင်ႈၽိူမ်ႉထႅမ်ၶိူင်ႈပိူင် ႁႄႉၵင်ႈၽႆး တၢင်းဢႃးၵၢသ်ႇႁႅင်ႇမႂ်ႇၼႂ်းၽၢၵ်ႈၼိူဝ်ၶွင်ပူဝ်ႊလႅၼ်ႊၻ် ဢၼ်တိတ်းၵၼ်တင်းၽၵ်းတူႁိူၼ်း ရသ်ႉသျိူဝ်ႊ။
လိူဝ်ၼၼ်ႉယင်းႁၢင်းႁႅၼ်းငိုၼ်းၽိူမ်ႉထႅမ်ၸွႆႈယူႊၶရဵၼ်ႊ43,280 လၢၼ်ႉၻွလ်ႊလႃႊရ် ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ယင်း ၵိတ်ႇၵၼ်ႈၶႄႇ ဝႃႈပဵၼ် “ၽူႈၵမ်ႉထႅမ်ၽူႈမီးဢမ်းၼၢၸ်ႈၶီႈယၢၼ်ႈ” ပၼ်မီၶၢဝ်(ရသ်ႉသျိူဝ်ႊ) ထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ လႄႈပဵၼ်ၵမ်းႁႅၵ်ႈဢၼ် 32 ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈၸုမ်းဢူၺ်းလီ ႁူမ်ႈၵၼ်သႄႉၼႄးၶႄႇ ၼင်ႇဢၼ် “Jens Stoltenberg” ၵၢဝ်ႇလၢတ်ႈ။
ၼႂ်းၽွင်းယၢမ်းဢၼ် ၽူႈဢမ်ႇဝူၼ်ႉတေဢဝ်ၸွမ်း “NATO” ဢမ်ႇဝႃႈတၢင်းသိုဝ်ႈႁိုဝ် တၢင်းဢွမ်ႈ ပႃးၵၼ် သွတ်ႇသွင်ႇၾိုတ်ႉၶိၼ်ႁႃ “ငမ်းယဵၼ်” ဢမ်ႇဝႃႈတေပဵၼ်ၼိုင်ႈၼႂ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈမိူင်း ၶွင်လုၵ်ႈၸုမ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၸွမ်ၽွင်းလူင် “Viktor Orban” ၸိုင်ႈမိူင်းႁင်ႊၵႃႊရီႊ ဢၼ်ၶတ်းၸႂ်ဢိင်ပိုင်ႈဢူငဝ်းၼႃႈတႃတၼ်းႁဵင်း “ၽူႈၼင်ႈ ၸိုင်ႈၵေႃၵမ်ၵၢၼ်ယူႊရူပ်ႉ” (European Council) ဢၼ်ပၼ်ႇၶွပ်ႈမႃးထိုင်မိူဝ်ႈဝၼ်းၸၼ်တီႈ 1 လိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊ ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ပဵၵ်ႉသမ်ႉမီးၶၢဝ်းယၢမ်း ယူႇလႆႈၼႂ်းတၼ်းႁဵင်းၸူဝ်ႈၶၢဝ်းတၢင်း 6 လိူၼ်ၵွႆးၵေႃႈလီ မၼ်းၵေႃႈ ယင်းၶတ်းၸႂ်ၵၢဝ်ႉယၢင်ႈလိူၼ်ႈသၢႆၵႂႃႇထူပ်းၽူႈၼမ်းယူႊၶရဵၼ်ႊ ၽူႈၼမ်းရသ်ႉသျိူဝ်ႊ မိူဝ်ႈဢမ်ႇလၢႆဝၼ်း ပူၼ်ႉ
မႃးၼႆႉ ပိူဝ်ႈၶူၼ်ႉသွၵ်ႈႁႃသဵၼ်ႈတၢင်း “ပွတ်းသုတ်းလႄႈဝႆးသုတ်း” ဢၼ်တေၼမ်းမႃးသူႇၶေႃႈႁဵၵ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ “ငမ်းယဵၼ်”။ ၼွၵ်ႈၼိူဝ်သေၼႆႉ မိူဝ်ႈလိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊဝၼ်းတီႈ 8 ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉၵေႃႈယင်းၶတ်းၸႂ် ယိုတ်ႈၶူဝ်ၵၢႆႇၸူး ႁႃၸွမ်ၸိုင်ႈ “သီ ၸိၼ်ႉၽိင်” ၽူႈၼမ်းၶႄႇ ၼႂ်းထႃၼၽူႈယၢမ်ႈမီးၵႂၢမ်းတင်ႈၸႂ်တႄႉတႄႉ ဢၼ်တေၼမ်းပႃး ၽူႈပဵၼ်ၵူႈၶတ်းၶႅင်ႈၶႃၵၼ် မိူၼ်ၼင်ႇ ရသ်ႉသျိူဝ်ႊ-ယူႊၶရဵၼ်ႊ မႃးသူႇၼိူဝ်ၽိူၼ်ပိူဝ်ႈလႆႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၵိူဝ်းၵုမ် ၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ်ႁႂ်ႈလႆႈ။ ႁူမ်ႈတင်း ယင်းၸၵ်ႉၸူဝ်း ယွၼ်းၸွမ်ၸိုင်ႈ ၽူႈၼမ်းတူႊရၵီႊ “Recep Tayyip Erdogan” ဢၼ်ပဵၼ် ၼိုင်ႈၼႂ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းလုၵ်ႈၸုမ်း “NATO” ဢၼ်ယၢမ်ႈၶတ်းၸႂ်ၶဝ်ႈမႃးပဵၼ် “တူဝ်ၵၢင်” ၼႂ်းၵၢၼ် ဢုပ်ႇဢူဝ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ် ဢွၼ်ၼႃႈၼႆႉၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈၸွႆႈၵမ်ႉထႅမ် “ပဵၼ်ၵၢၼ်တႄႇၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၶွင် ႁင်ႊၵႃႊရီႊ” ႁိုဝ် “Budapest’s peace initiative on Ukraine” ပႃးထႅင်ႈ။
ပၢႆယင်းၸတ်းတမ်း ၶပ်ႉမၢႆဝႆႉဝႃႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းတေဢုပ်ႇတင်း ၵူႈၶႄႉ ၵူႈၶႅင်ႇၸွမ်ၸိုင်ႈ ဢမေႊရိၵႃႊပၢႆပီၼႆႉ ၸိူင်ႉၼင်ႇ “ထရမ်ႊပ်” ႁူမ်ႈဝႃႈထရမ်ႊပ် မိူၼ်ၵူၼ်းယွင်ႇၵေႃႈ ဢမ်ႇထိုဝ်ဝႃႈ “ယွင်ႇပၢင်တိုၵ်း” တီႈ ရီႊသွတ်ႇ “Mar-a-Lago” ဝၢႆးပၢင်ၵုမ်သုတ်းယွတ်ႈ “NATO” ဢၼ်တိုၵ်ႉၽၢၼ်ႇပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ၽွမ်ႉတူဝ်ႈတၼ်းတေၵၢဝ်ႉယၢင်ႈ သုတ်ႉလိူၼ်ႈသၢႆ ဢုပ်ႇဢူဝ်းႁႂ်ႈလႆႈပႃးမူတ်း ၼႂ်းမူႇၽူႈဢၼ်ထုၵ်ႇႁဵၵ်ႈၶၢၼ်ဝႃႈ “Five main actors” ဢမ်ႇဝႃႈ ၾၢႆႇယူႊၶရဵၼ်ႊ-ရသ်ႉသျိူဝ်ႊ-ၶႄႇ-ဢီႊယူႊ လႄႈ ယူႊဢဵသ်ႊ ပိူဝ်ႈႁႂ်ႈသိင်ႇဢၼ်ႁဵၵ်ႈဝႃႈ “ငမ်းယဵၼ်” မီးတိုဝ်ႉ တၢင်းၵေႃႇႁၢင်ႈ ၵေႃႇၾၢင် ၵေႃႇတူဝ် ၶိုၼ်ႈမႃးႁႂ်ႈလႆႈ။
ၵွပ်ႈဝႃႈတီႈတႄႉမၼ်းၼၼ်ႉ လူၺ်ႈၵႂၢမ်းတင်ႈၸႂ် ၵႂၢမ်းၶႂ်ႈပဵၼ်ၶွင် ၼိုင်ႈၼႂ်းၽူႈပဵၼ်ၵူႈၶတ်းယႅင်ႈၵၼ် ၸိူင်ႉၼင်ႇ ရသ်ႉသျိူဝ်ႊ ဢၼ်ႁဵၵ်ႈၶၢၼ်ဝႃႈ “ငမ်းယဵၼ်ပိူင်ဝႅပ်ႇၶႅမ်ႉလႅပ်ႈတဵမ်ထူၼ်ႈ” “ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵွမ်ႉၵွႆးၵိုတ်းတိုၵ်းၸူဝ်ႈၶၢဝ်း” ႁိုဝ် ၵၢၼ်“သိုဝ်ႉၶၢဝ်းယၢမ်း” ပိူဝ်ႈႁႂ်ႈယူႊၶရဵၼ်ႊမီးတိုဝ်ႉတၢင်းႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူဝ်ႁွမ်ၶွၼ်ႈဢႃးဝုထ်ႉ မၢၵ်ႇမိုဝ်ႈၸိုၼ်း ယၢမ်း ၵၢၼ်တိုၵ်းတေႃးတေႃႇသူႈရသ်ႉသျိူဝ်ႊ မိူၼ်မိူင်းဝၼ်းတူၵ်းယၢမ်ႈ “လွၵ်ႇရသ်ႉသျိူဝ်ႊ” လူၺ်ႈ “ၶေႃႈတူၵ်း လူင်း တီႈမိူင်းမိၼ်ႊသ်” (Minsk Agreement) ဢၼ်ပူၼ်ႉမႃးမွၵ်ႈ 10 လိူၼ် ပီႈပူၼ်ႉၼၼ်ႉ ၼင်ႇၽူႈၼမ်းၵဝ်ႇ ၵျူဝ်ႊမၼီႊ “ၼၢင်း Angela Merkel” ယၢမ်ႈဢွၵ်ႇမႃးယွမ်းႁပ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈထိုင်တီႈဝႃႈ ယုင်ႈ ယၢၵ်ႈသင်ၵႃႈႁိုဝ် မၼ်းၵေႃႈမွၵ်ႈၵႃႈၽၢၵ်ႇတၢင်းတႃဝၼ်းဢွၵ်ႇတင်းလၢႆ ၵိုတ်းယုတ်းၵၢၼ်မႄႇၶႂၢၵ်ႈ ဢမ်းၼၢၸ်ႈ ဢူငဝ်း (Enlargement) ၶဝ်ႈၵႂႃႇၸမ်ႈၶေႃးႁွႆၶွင်ရသ်ႉသျိူဝ်ႊ ႁူမ်ႈတင်း “ယွမ်းႁပ်ႉၵႂၢမ်းပဵၼ်မီးတႄႉ” ဢၼ်တေၸၢင်ႈၶိုၼ်းႁူၼ်မႃးထႅင်ႈယူႇ။ ၼႂ်းၸိူဝ်းၽူႈၵူၼ်းပိုၼ်ႉမိူင်း ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ 4 ၶဵတ်ႇ 4 ထုင်ႉ ၶွင် ယူႊၶရဵၼ်ႊ ဢၼ်ထုၵ်ႇၶႃႈႁႅမ်တၢႆၵႂႃႇထိုင် 14,000 ၵေႃႉ ထိုင်တီႈယိူၼ်ႉဢမ်ႇလႆႈလႄႈ တၵ်းႁူၼ်မႃးႁဵၵ်ႈႁွင်ႉ ႁႂ်ႈၵိူတ်ႇၶေႃႈတူၵ်းလူင်းတီႈမိူင်းမိၼ်းသ် ႁိုဝ် ဝၢႆႇမႃး ႁူမ်ႈပဵၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈဢၼ်လဵဝ်ၵၼ် လိၼ်လႅၼ်ရသ်ႉသျိူဝ်ႊ လူၺ်ႈၶေႃႈယင်ႇၵၢင်ၸႂ်ၶွင်ၵူၼ်းမိူင်း။
ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈၵေႃႈလီ ၼၼ်ႉမၼ်းပဵၼ် “ငမ်းယဵၼ်” ဢၼ်ဢမ်ႇမီးၵႃႈမီးၶၼ် မီးၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇသင်သိင်မၢၵ်ႈၼမ် မိူဝ်ႈတႅၵ်ႈၵၼ်တင်း ၵၢၼ်လူင်းတိုၼ်းပဵၼ်သႅၼ်သႅၼ်လၢၼ်ႉၻွလ်ႊလႃႊရ် ပိူဝ်ႈၵၢၼ်ၵမ်ႉထႅမ် ႁႂ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း သလၢပ်ႊလူၺ်ႈၵၼ် မိူၼ်ၼင်ႇၸၢဝ်းယူႊၶရဵၼ်ႊလႄႈရသ်ႉသျိူဝ်ႊ ၶႃႈႁႅမ်ၵၼ် တၢႆတင်းသွင်ၾၢႆႇ ၼပ်ႉပဵၼ် လၢၼ်ႉလၢၼ်ႉၵေႃႉ ထႅမ်ယင်းတေမႄႇၽႄႈၵႂၢင်ႈယႂ်ႇ ယဵၼ်းပဵၼ် “သိုၵ်းလူၵ်ႈပွၵ်ႈၵမ်း 3 ” ႁိုဝ် ပၢင်တိုၵ်း ၼိဝ်ႊၶလေႊယ် ၶိုၼ်ႈမႃးမိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈလႆႈ ၶႄးၸၢင်ႈတေပဵၼ်ၽွၼ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉတေႃႇၽူႈၵူၼ်းတင်းလူၵ်ႈ လူမ်ႉတၢႆဢမ်ႇတႅမ်ႇ 2,000 လၢၼ်ႉၵေႃႉ။
လူၺ်ႈၶေႃႈမုလ်း ထပ်ႉထိမ်ႊ ၽယႃႊထႆးသေ
မွၼ်းၶိူဝ်း- တႅမ်ႈ
(*** ပွင်ႈၵႂၢမ်းႁူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆးဝူၼ်ႉ ၼမ်ႉၵႂၢမ်းလႄႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင်သုၼ်ႇတူဝ် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၸဝ်ႈပၢႆၵမ် ၵူၺ်းၶႃႈဢေႃႈ။)
