သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉလႆႈ၊ သိုၵ်းမၢၼ်ႈသမ်ႉ ဢဝ်လၢႆးမိူၵ်ႈမႂ်ႈသေ ၶိၼ်ပွင်ဝၢၼ်ႈမိူင်းယူႇမႅၵ်းမႅၵ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ တုမ်ႉတိူဝ်ႉ လွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ မႂ်ႇသုင်ဝၢၼ်ႈမိူင်း။ တုမ်ႉတိူဝ်ႉၵူၼ်းမိူင်းလဵၵ်ႉယႂ်ႇၼုမ်ႇထဝ်ႈ သၢမ်ပၢၼ်ၸဵတ်းသႅၼ်း၊ ပိူင်လူင် တုမ်ႉတိူဝ်ႉပၢႆးတူဝ်လႄႈ ပၢႆးၸႂ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇ သႅၼ်းႁုၼ်ႈမႂ်ႇ။
ၸွမ်းၼင်ႇၵႂၢမ်းထုင်းမီးဝႃႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းဝၢၼ်ႈမိူင်းၼႆႉမီးတီႈၵူၼ်းၼုမ်ႇၼႆလႄႈ သင်ၸိူဝ်ႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇ တုမ်ႉတိူဝ်ႉပၢႆးၸႂ်မႃးၸိုင် မိူဝ်းၼႃႈဝၢၼ်ႈမိူင်းတေပဵၼ်ႁိုဝ်ၼႆ သမ်ႉပေႃးဢမ်ႇၶႂ်ႈႁတ်းဝူၼ်ႉ။
ဝၼ်းဢၼ်ၾႃႉၵၢမ်ႈ ၾူၼ်တူၵ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵေႃႉယၢၼ်ႁိူၼ်း ဢမ်ႇမီးတၢင်းသိူဝ်းၸႂ်။ ၽႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ၸဵမ်ယိင်းလေႃးၸၢႆး တၵ်းၸႂ်ထိုင်ႁိူၼ်းယေးပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢမ်ႇႁၢင်ႉ။
ဝၼ်းၾူၼ်သိင်းသွၵ်းသႅၵ်းဢမ်ႇထၢတ်ႇမဵတ်ႉဝၼ်းၼိုင်ႈ ၼႂ်းလိူၼ်သႅပ်ႉထႅမ်ႊပိူဝ်ႊ 2024 ၼၢင်းယိင်း ဢွၼ်ႇ သႅၼ်းပၢၼ်ဢႃယု 22 ပီ ၵေႃႉၼိုင်ႈ ၼင်ႈၼႂ်းသုမ်ႉၽၢၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်မီးတီႈဝၢၼ်ႈဢွၼ်ႇ ဝၢၼ်ႈၼိုင်ႈ တီႈလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆးတီႈၼိုင်ႈ – ယိပ်းၵမ်ၸိုမ်းယိပ်းၸေႈ ဢွၼ်ႇမၼ်းၼၢင်းသေ တေတႅမ်ႈမၢႆၶေႃႈမုလ်းၶၢဝ်ႇသၢၼ် ၵၢၼ်သိုၵ်းၵၢၼ်မိူင်း လွင်ႈဢမ်ႇၽဵင်ႇပဵင်း ဢၼ်ပဵၼ်ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢၼ်မၼ်းၼၢင်းတွင်ႈထၢမ်ႁႃမႃးလႆႈၼၼ်ႉယူႇ ။
ၽွင်းလူမ်းၽတ်ႉမႃးပဵၼ်ၵမ်း ဢၢႆၾူၼ်ၽွင်ၽူင်ႉၶဝ်ႈမႃးတိူဝ်ႉသႂ်ႇ ၸွမ်းတူဝ်ၶိင်းၼႃႈတႃလႄႈ ၸေႈၶၢဝ်ႇမၼ်းသမ်ႉပေႃးယမ်း။ မၼ်းၼၢင်းၼင်ႈမိူၼ်ႇတူၺ်းမဵတ်ႉၾူၼ်ဢၼ်သိင်းဝႆႉယူႇၼၼ်ႉသေ ဢုပ်ႇၶႆႈၼေလွင်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ ဢၼ်လႆႈထူပ်းၽေးသိုၵ်းသိူဝ် ဢၼ်ၺႃးၸၢၵ်ႇပၢင်တိုၵ်း သေလႄႈ လႆႈလူႉတၢႆ သုမ်းသၢႆၸႂ်၊ ဝူၼ်ႉထိုင်လွင်ႈမၼ်းၼၢင်းလႆႈၽၢတ်ႇဝၢၼ်ႈယၢၼ်ႁိူၼ်း ပႆႇၸၢင်ႈပွၵ်ႈမိူဝ်းၶိုၼ်း ၼၼ်ႉသေ မဵတ်ႉၼမ်ႉတႃယွႆႉယမ်းလႆလူင်းၸွမ်းၵႅမ်ႈမၼ်းၼၢင်း ၼႂ်းၵႄႈမဵတ်ႉၾူၼ်။
မၼ်းၼၢင်း ၸိုဝ်ႈႁွင့် “ၼၢင်းငဝ်းလိူၼ်” ။ ပဵၼ်ၼုမ်ႇယိင်း သႅၼ်းႁုၼ်ႈမႂ်ႇ ၊ ယႂ်ႇမႃးၼႂ်းၵၢပ်ႈပၢၼ် ဝၢၼ်ႈမိူင်းဢၼ်မီးလွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ၊ ပဵၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ႁဵၼ်းလိၵ်ႈလၢႆးပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ၶိုတ်းၵၢပ်ႈပၢၼ် လႅတ်းသႅဝ်းၽႂ်းၽၢႆ – ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉလႆႈလွင်ႈတဵၵ်းတဵင်လူလၢႆၵၼ်။
ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်မိူင်းၵၢၼ်သိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းဝၢၼ်ႈၵိူတ်ႇမိူင်းၼွၼ်း၊ ဢိင်ၼိူဝ် သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်း လိုပ်ႈလမ်းၸွမ်းမၼ်းၼၢင်း သေ မၼ်းၼၢင်းလႆႈငိူင်ႉဝႄႈ ၽၢတ်ႇယၢၼ် ႁိူၼ်းယေးတီႈယူႇဝႆႉ။
တင်ႈတႄႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းမႃး မၼ်းၼၢင်းလႄႈ ဢူၺ်းၵေႃႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလဵဝ် ဝဵင်းလဵဝ်ၵၼ် ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉလႆႈၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းလႄႈ တႅပ်းတတ်းႁဵတ်း CDM ဢမ်ႇသိုပ်ႇႁဵၼ်းလိၵ်ႈ ဢမ်ႇၸွႆႈၵၢၼ်ၼႃႈဝၢၼ်ႈတႃၶူင်ႇ တူင်ႇဝူင်းပွၵ်ႉယွမ်ႇယဝ်ႉသေ ၊ ဢွၵ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ် သၢၼ်ၶတ်း ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်း ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈလိုပ်ႈလမ်းတီႉၺွပ်းလႄႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈယူႇသဝ်း တီႈႁိူၼ်း တီႈယေး၊ တႅပ်းတတ်းၽၢတ်ႇယၢၼ်ၵူၼ်းမုင်ႉႁေႃႁိူၼ်း ၊ ပွႆႇၽႃႈတၢင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၾိုၵ်းၵၢၼ်သိုၵ်းတီႈ တပ်ႉသိုၵ်းၵႅတ်ႇၶႄၵူၼ်းမိူင်း PDF ၊ ၼွၼ်းၼိူဝ်လိၼ် ၵိၼ်ၼႂ်းတွင် ဢမ်ႇမီးၶူဝ်းၶွင် ၸႂ်ႉတိုဝ်းပဵင်းပေႃး၊ ၵိၼ်ၶဝ်ႈမၢႆႇၵိူဝ် လႆႈၵိၼ်ၼိုင်ႈတႃႇ ဢိုပ်းၼိုင်ႈတႃႇ။ ၸႂ်ၶႅင်တၢၼ်ႇလႂ်ၵေႃႈ ၽွင်းငဝ်းလၢႆးပဵၼ်ၼၢင်းၽီတူၵ်းၽုင်ႇၼၼ်ႉ လႆႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉပၢႆးၸႂ် – ဝၼ်းလႂ်တေထိုင်တႃႈမုင်ႈယိူင်းမၢႆ ဢမ်ႇႁူႉသေ လႆႈလပ်းႁူလပ်းတႃ လတ်းၽၢၼ်ႇၶၢမ်ႈပူၼ်ႉမႃး ။
ၼၢင်းငဝ်းလိူၼ် တႄႇလၢတ်ႈၼႄဝႃႈ – “တႄႇဢဝ်တၢင်းပဵၼ် Covid လၢမ်းၶဝ်ႈ ၵၢၼ်ႁဵၼ်းလိၵ်ႈၵေႃႈ လႆႈၵိုတ်းဝႆႉ။ တုမ်ႉတိူဝ်ႉပၢႆးၸႂ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ယဝ်ႉၵမ်းၼိုင်ႈ။ ယိူင်းဢၢၼ်းၶႂ်ႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈၸၼ်ႉၸွမ်၊ လႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈၶူးသေ ဢၢၼ်းတေမႃးၸွႆႈၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းၼႂ်းဝၢၼ်ႈၼႂ်းဢိူင်ႇ။ ၽိူဝ်ႇငဝ်းလၢႆးလီ ဢၢင်ႈတေလႆႈၵႂႃႇႁဵၼ်း လိၵ်ႈၶိုၼ်း၊ သိုၵ်းမၢၼ်ႈသမ်ႉ ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်းထႅင်ႈ။ မိူဝ်ႈဝၼ်းဢၼ်လႆႈငိၼ်းဝႃႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းၼႆၼၼ်ႉ ႁႅင်းၸႂ်ယိင်ႈၶႅၼ်းတူၵ်း၊ ၶႅၼ်းဝူၼ့်သင်ဢမ်ႇပွင်ႇသင်သေဢိတ်း ၊ ဝၼ်းၼၼ်ႉ လႅင်းၾူၼ်း လႅင်းဢိၼ်ႊထိူဝ်ႊၼႅတ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈ။ လၵ်ႉယွၼ်းသူးဝႃႈ ယႃႇႁႂ်ႈမၼ်းပဵၼ်လွင်ႈတႄႉသေၵမ်းၼႆယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယွၼ်းသူးဢမ်ႇတဵမ်ထူၼ်ႈမႃး။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵႂၢမ်းၾၼ်ဢၼ်မုင်ႈမွင်းဝႆႉၼၼ်ႉ လႆႈႁၢႆၼမ်ႉႁၢႆၾႆး”- ဝႃႈၼႆ။
သႅၼ်းႁုၼ်ႈမႂ်ႇ ၸိူဝ်းယႂ်ႇမႃး ၽွင်းပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ၽွင်းပီ 2010 မႃးၼႆႉ ပဵၼ်သႅၼ်းဢၼ်လႆႈလတ်းၽၢၼ်ႇလွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈထိုင်တီႈထိုင်လႅၼ်။ လႆႈယူႇၸွမ်းၶိူင်ႈ ၸႂ်ႉတိုဝ်း ထႅၵ်ႊၼူဝ်ႊလူဝ်ႊၵျီႊ ၶိုတ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်။ ၽွင်းမီးလွင်ႈၸႂ်ႉဢႃႇၼႃႇတဵၵ်းတဵင်ႁၢမ်ႈႁႄႉဢိုတ်း ၵူႈၸိူဝ်ႉၵူႈလွင်ႈၸိုင် ၵူၼ်းၼုမ်ႇသႅၼ်းႁုၼ်ႈမႂ်ႇ တိုၼ်းဢမ်ႇမေႃယူႇသဝ်း။
ၼၢင်းငဝ်းလိူၼ်လၢတ်ႈၼႄထႅင်ႈဝႃႈ- “ ယွၼ်ႉႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းၽဵင်ႇပဵင်းၼႆသေ ထိုင်မႃး 2-3 ဝၼ်း ဢုပ်ႇၵၼ်တင်းဢူၺ်းၵေႃႉၼႂ်းဝၢၼ်ႈၼႂ်းဝဵင်းသေ တႅပ်းတတ်းဢွၵ်ႇၼေၵၢင်ၸႂ်။ ၶၢဝ်းတၢင်းၼႄၵၢင်ၸႂ်ႁိုင်မွၵ်ႈလိူၼ် ။ ဝဵင်းႁဝ်းၶႃႈ ပဵၼ်ဝဵင်းလဵၵ်ႉလႄႈ ၼႂ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်ၼၼ်ႉ ၽႂ်ပဵၼ်ၽႂ်ၵေႃႈ ႁူႉၸၵ်းၵၼ်ယူႇယဝ်ႉဝႃႈ။ မၼ်းဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈသင်သေဢိတ်း ။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈမႃးတီႉၵူၼ်းၼႂ်းဝၢၼ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈယဝ်ႉၵေႃႉၼိုင်ႈ – ၸင်ႇႁူႉဝႃႈ ယူႇၼႂ်းငဝ်းလၢႆး ဢမ်ႇမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်း။ ” – ဝႃႈၼႆ။
ၽွင်းၼၼ်ႉပိုၼ်ႉတီႈဝဵင်းၼၢင်းငဝ်းလိူၼ်ၶဝ်ယူႇသဝ်းၼၼ်ႉ ငိၼ်းဝႃႈ မီးၸုမ်းသိုၵ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇ PDF ပိုၼ်ႉတီႈ ၵမ်းၵမ်းငွႆးယိုဝ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆလႄႈ မၼ်းၼၢင်း ပဵၼ်ႁႅင်းၸႂ် ၶႂ်ႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈၼႂ်းၵၢၼ်ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉ ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်း။
“ႁူႉၶႂ်ႈ ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းၵူၺ်းယဝ်ႉ။ ၶႃႈတႅပ်းတတ်းတေၵႂႃႇၾိုၵ်းၵၢၼ်သိုၵ်း။ သမ်ႉၵူဝ်ပေႃႈ မႄႈ ႁူႉယဝ်ႉၸႂ်ဢမ်ႇလီၸွမ်း ဢမ်ႇၶႂ်ႈပၼ်ၵႂႃႇၼႆလႄႈ ၸင်ႇလႆႈလႅၼ်ပေႃႈမႄႈဝႃႈ တေၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ် ႁႃငိုၼ်းၸွမ်း ဢူၺ်းၵေႃႉၼႆသေ တိုဝ်သေဢွၵ်ႇႁိူၼ်းမႃး။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဢွၵ်ႇမႃးၸွမ်းလွင်ႈမုင်ႈမွင်းလႄႈ ၽွင်းၼၼ်ႉဢမ်ႇႁူႉတိူဝ်ႉၸႂ်သင်။ ထၢမ်ဝႃႈၸွင်ႇၶၢဝ်းတၢင်းယၢပ်ႇႁႃႉၼႆတႄႉ – ယၢပ်ႇဢေႃႈ ။ တႃႇထိုင်တီႈပိူၼ်ႈၾိုၵ်းၵၢၼ်သိုၵ်းပုၼ်ႉၼႆ လႆႈပႆလတ်းႁူၺ်ႈလတ်းလွႆၵႂႃႇသွင်ၶိုၼ်း သၢမ်ဝၼ်း ။ ႁႃၽၵ်းႁႃၼေႃႇသေ ၵိၼ်ႁႂ်ႈဢိမ်ႇတွင်ႉၵူၺ်း ယဝ်ႉဝႃႈ။ ၼႂ်းၸႂ်ၼႆႉၵေႃႈဝူၼ်ႉဝႃႈ – “ၵဝ်တိုၼ်းတေလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉႁႂ်ႈဢွင်ႇပေႉ” ၼႆသေ ယုမ်ႇယမ် ဝႆႉၼႂ်းၸႂ်ဝႃႈ “တိုၼ်းတေဢွင်ႇပေႉ” ၼႆၼၼ်ႉပိူင်လဵဝ်” – ဝႃႈၼႆ။
ဝၢႆးလင်သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ ၵူၼ်းပတ်းပိုၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်း ၼႄၵၢင်ၸႂ်သၢၼ်ၶတ်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယဝ်ႉမွၵ်ႈၶၢဝ်းတၢင်း 3-4 လိူၼ် ယူႇတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ NUG လႄႈ ၶွမ်ႊမတီႊ ၽူႈတႅၼ်းသၽႃးၵူၼ်းမိူင်း CRPH ဢွၵ်ႇၸိုဝ်ႈၵမ်ႉယၼ်ပၼ်ႁႅင်းသေ တႄႇဝၼ်းတီႈ 5 လိူၼ်မေႊမႃး ၵူၼ်းၼုမ်ႇဝဵင်းလိူဝ်ႇ (မၼ်းတလေး) – ၸႄႈၵႅင်း-မၵူၺ်း- ပႃႇၵိူဝ်- တႃႈၵုင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉတႄႇၶွၼ်ႈၵၼ် ၶဝ်ႈထိူၼ်ႇ ယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၾိုၵ်းၵၢၼ်သိုၵ်း ၶွတ်ႈပဵၼ်တပ်ႉသိုၵ်းၵႅတ်ႇၶႄၵူၼ်းမိူင်းပိုၼ်ႉတီႈ PDF ၼႆမႃး။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်ႁႅင်းၸႂ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇသႅၼ်းႁုၼ်ႈမႂ်ႇပတ်းပိုၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်း ဢွၼ်ၵၼ်လႆၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ်ၾိုၵ်းၵၢၼ်သိုၵ်း။ ၽွင်းၼၼ်ႉ NUG ယုၵ်ႉဢဝ် ဢူးယီႇမုၼ်ႇ ၽူႈတႅင်ႇတႅမ်ႈဝွၵ်း ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ မိူင်းမၢၼ်ႈ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၾၢႆႇၵႅတ်ႇၶႄ (တပ်ႉသိုၵ်း)။
“ မိူဝ်ႈၶႃႈယူႇႁိူၼ်းပေႃႈႁိူၼ်းမႄႈ- ၶႃႈဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်သင်။ ၽိူဝ်ႇၶႃႈၵိုင်ႉၵၢင်ႉထိုင်မႃး ၼႂ်းထိူၼ်ႇသေ ၾိုၵ်းၵၢၼ်သိုၵ်း- ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၶဝ် ယိုတ်းဝႆႉမိုဝ်းထိုဝ်ဝႆႉလႄႈၶႃႈဢမ်ႇၸၢင်ႈ တိတ်းတေႃႇၵပ်းသိုပ်ႇ ၸူးၽႂ်။ လႆႈယူႇလႆႈၵိၼ်ၸွမ်းပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈၼႂ်းတပ်ႉ။ ဢမ်ႇလႆႈတိတ်းတေႃႇတၢင်းႁိူၼ်းလႄႈ ပဵၼ်ဢၼ် မႆႈၸႂ်မႄႈ။ ဝၢႆးမႃးၸင်ႇလႆႈႁူႉဝႃႈ – မႄႈၶႃႈထၢင်ႇဝႃႈ ၶႃႈတၢႆယဝ်ႉ ၼႆသေ ႁႆႈၵူႈဝၼ်း။ ဝူၼ်ႉမႅၼ်ႈၶိုၼ်း မိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈ ငိၼ်းၸႂ်ဢမ်ႇလီၶိုၼ်းတႃႇသေႇ။ ဢမ်ႇႁၼ်ထိုင်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းတၢင်းႁိူၼ်းသေ ပႆၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းဢၼ်တူဝ်ၵဝ်ႇ ယုမ်ႇယမ်လႄႈၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ် မဵဝ်းလဵဝ်” – ၼၢင်းငဝ်းလိူၼ် ၵိုတ်းလွင်ႈလၢတ်ႈၸႃသေ ၸဵတ်ႉၼမ်ႉတႃႇဢွၼ်ႇမၼ်းၼၢင်းၵမ်းၼိုင်ႈ။
မၼ်းၼၢင်းလၢတ်ႈဝႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းဢၼ်ထုၵ်ႇပႆ ထုၵ်ႇႁဵတ်းၼႆ လႄႈ ယိူၼ်ႉၸႂ်ၾိုၵ်းၵၢၼ်သိုၵ်း ၼႂ်းၵႄႈလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵိၼ်းၸႂ်ၵူႈလွင်ႈ တေႃႇပေႃးယဝ်ႉတူဝ်ႈ- ဝႃႈၼႆ။
ဝၢႆးလင်ၾိုၵ်းၵၢၼ်သိုၵ်းယဝ်ႉ 3 လိူၼ် ၽွင်းတၢင်းမူႇၸုမ်းပၼ်ပွၵ်ႈႁိူၼ်းၶိုၼ်း တႃႇမိူဝ်းယူႇမိူင်းတႆးသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်။ သမ်ႉမႅၼ်ႈၽွင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ႈဝၢၼ်ႈၶဝ်ႈဝဵင်း ၶိုၼ်ႈႁိူၼ်းလူင်းႁိူၼ်း ၵူတ်ႇထတ်း ထဵတ်ႈထၢမ် ႁႃတီႉၺွပ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၸိူဝ်းဢၼ်ၶဝ်ထၢင်ႇထိူမ်။ တီႉၺွပ်းလူၺ်ႈဢမ်ႇမီးႁဵတ်ႇမီးၽူလ် ဢမ်ႇမီးလွင်ႈမီးတၢင်း။
ၼၢင်းငဝ်းလိူၼ်လၢတ်ႈဝႃႈ -“ ၽွင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ ဢၼ်လႆႈၾၢင်ႉယူႇၾၢင်ႉၵိၼ် လႆႈဝႆႉႁူဝႆးတႃဝႆး ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ၽွင်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ႁၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇတီႈလႂ်ၵေႃႈၶဝ်တီႉ ၊ ၶဝ်တိုၼ်းဢမ်ႇဝူၼ်ႉ ဢမ်ႇပွႆႇပၼ်ၽႂ်။ ႁၼ်ၸွမ်းတႃႈၸွမ်းတၢင်းၵေႃႈ ဢမ်ႇထၢမ်လွင်ႈထၢမ်တၢင်း- တီႉမတ်ႉပေႃႉထုပ်ႉ ႁဵတ်းႁၢႆႉမၢတ်ႇၸဵပ်း၊ ယိုဝ်းတၢႆၵမ်းလဵဝ်ၵေႃႈမီး။ ပဵၼ်ဢၼ်လီယုပ်းၽၢၼ်ႈလွင်ႈမိူၵ်ႈမႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ။ ၵွပ်ႈၼႆၶႃႈၵေႃႈ ဢမ်ႇႁတ်းၼွၼ်းတီႈႁိူၼ်း။ လႆႈဢဝ်ထူင်ၽႃႈသေ ပၢႆႈၵႂႃႇသွၼ်ႈတူဝ် ၼွၼ်းၼႂ်းသိုင်ႇ ၼႂ်းထဵင် ၼႂ်းသူၼ် ၼႂ်းထိူၼ်ႇ ။ ဢမ်ႇမီးၾႆး ဢမ်ႇမီးဢူၺ်းၵေႃႉ။ ၶႃႈယင်းႁၼ်ၼႂ်းတႃယူႇ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။ ဝႆၽႃႈသေ ႁႅၼ်တူၺ်းတွင်ႉၾႃႉ ႁၼ်လိူၼ်လႅင်းလႅင်းၼႂ်းထိူၼ်ႇလပ်းသိင်ႇၽိတ်း။ ၵူဝ်ၵေႃႈၵူဝ် – ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈပဵၼ်ဢၼ်တုမ်ႉတိူဝ်ႉပၢႆးၸႂ်ၶႃႈႁဝ်း။ ဢမ်ႇမီးတၢင်းသိူဝ်းၸႂ်သေဢိတ်း”- ဝႃႈၼႆ။
ဢၼ်ၼႃႇလိူဝ်ႁႅင်းသမ်ႉ – ၽွင်းၼၼ်ႉငဝ်းလၢႆးၼႂ်းဝၢၼ်ႈၼႂ်းဢိူင်ႇ ဢမ်ႇၸၢင်ႈယုမ်ႇယမ်လႆႈသေဢိတ်း။ ၼွၼ်းတီႈလဵဝ် ၵူႈၶိုၼ်းဢမ်ႇလႆႈ။ ၶိုၼ်းၼိုင်ႈယဝ်ႉၶိုၼ်းၼိုင်ႈ လႆႈပၢႆႈ လႆႈၶၢႆႉတီႈၼွၼ်း ။ ဢမ်ႇမီးၽႂ် မႃးႁၼ် သေတႃႉ ၸႂ်လွၵ်ႇၸႂ်လႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈဢမ်ႇမီးလွင်ႈယုမ်ႇယမ်သင်သေလွင်ႈ။ ဢၼ်မႆႈၸႂ် ၵူဝ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ မႃးတီႉၺွပ်းႁဵတ်းႁၢႆႉပေႃႈမႄႈၵူၼ်းႁိူၼ်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵိၼ်းၸႂ်ထိုင်တီႈပေႃးၶႂ်ႈယွင်ႇ ။ ၼၢင်းငဝ်းလိူၼ်ၸင်ႇဝူၼ်ႉႁႃလၢႆးတၢင်းတႃႇၵႄႈလိတ်ႈလႄႈယူတ်းယႃဢၼ်တုမ်ႉတိူဝ်ႉပၢႆးၸႂ်ဝႆႉယူႇၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်တေယူႇလွတ်ႈ။
“ ၽွင်းၼၼ်ႉ ဢူၺ်းၵေႃႉၶႃႈၵေႃႈ ႁွင်ႉၶႃႈၵႂႃႇ ၸွႆႈၵၢၼ်ၼႂ်းထိူၼ်ႇၶိုၼ်း ။ ၶႃႈမႃးဝူၼ်ႉထတ်းသၢင်ႈဝႃႈ လၢႆးတၢင်းဢၼ်တေပေႃႉႁူဝ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈလႆႈႁႂ်ႈယမ်မႅၼ်ႈ ၼႆႉပဵၼ်လၢႆးလႂ်။ ၶႃႈဝူၼ်ႉဝႃႈ ၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၼႆႉ ဢမ်ႇတၢပ်ႈလူဝ်ႇပဵၼ်ဝႃႈ ယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇမဵဝ်းလဵဝ်။ ယိပ်းၵမ်ၸိုမ်းသေ ႁဵတ်းၵၢၼ် ၶၢဝ်ႇတႅမ်ႈၼေ ႁၢႆးၼေလွင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁဵတ်းလွင်ႈပူၼ်ႉပႅၼ် ႁဵတ်းလွင်ႈဢမ်ႇၽဵင်ႇပဵင်းၼိူဝ်ၵူၼ်းမိူင်း။ ယင်းၸၢင်ႈပဵၼ်ႁႅင်းဢီး သူင်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶိုၼ်ႈလုမ်းတြႃးလုမ်ႈၾႃႉ ႁပ်ႉတူတ်ႈတၢမ်ႇဢၼ်လုမ်ႉၾႃႉပၼ် ၵေႃႈလႆႈလူး။ ယင်းတေၸၢင်ႈယူတ်းယႃပၢႆးၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၊ ပဵၼ်ဢၼ်ႁႄႉၵင်ႈပႃးၵူၼ်းႁိူၼ်းႁဝ်းလႄႈ ၵူၼ်းၼႂ်းဝၢၼ်ႈႁဝ်း ၼႆသေ ၶႃႈဝႆႉၸႂ်ႁတ်းႁၢၼ် ၶိုၼ်းပွၵ်ႈမိူဝ်းႁိူၼ်း သေ ၸင်ႇႁႃလၢႆးတၢင်း ၶဝ်ႈၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇမႃး တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ၶႃႈၵေႃႈၵူတ်ႇထတ်းႁၼ်ဝႃႈ ၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၼႆႉပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းတႃႇၶႃႈတေပႆ သၢင်ႇထုၵ်ႇယဝ်ႉ ။”
ယၢမ်းလဵဝ် ၼၢင်းငဝ်းလိူၼ်ၼႆႉ ႁၢပ်ႇၵၢၼ်ဝႆႉပဵၼ်ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ တီႈႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇယႂ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈ။ သွၵ်ႈၶူၼ်ႉလမ်းႁႃပိူင်ပဵၼ်ဢၼ်ဢမ်ႇပဵၼ်ထမ်း ဢၼ်ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တဵၵ်းတဵင် ပေႉၵိၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ၊ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈဢဝ်ၵူၼ်းမိူင်းဝႆႉပဵၼ်ပဝ်ႉမၢႆ သေဢမ်ႇပေႉမေႃႈပေႃႉၵၢၵ်ႇ ၊သုမ်းသိုၵ်းတေႃႇသိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းယဝ်ႉ ဢဝ်ၶိူင်ႈမိၼ်ယိုဝ်းသႂ်ႇဝၢၼ်ႈသူၼ်ႁိူၼ်းယေးၵူၼ်းမိူင်း ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းမၢတ်ႇၸဵပ်းလူႉတၢႆ ပၢႆႈယၢၼ်ႁိူၼ်းယေးတီႈယူႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ ဢဝ်မႃးတႅမ်ႈ ဢွၵ်ႇႁၢႆးငၢၼ်း ၶၢၼ်ပၢၵ်ႇၼႄပၼ်ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်းလႄႈ လုမ်ႈၾႃႉလႆႈႁူႉၸွမ်း။
ၸုမ်းတူၺ်းလူၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈၵၢၼ်မိူင်း AAPP ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 12/09/2024 ၼႆ့ဝႃႈ – ၶၢဝ်းတၢင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းမႃးၼႆႉ ၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႇပတ်းပိုၼ့် ထုၵ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈမၢပ်ႇမႂ်တီ့ၺွပ်းၵႂႃႇ 27361ၵေႃ့ ၊ ၼႂ်းၼၼ့် ပႃးၼၢင်းယိင်း 5000 ပၢႆ ။
ယွၼ်ႉပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်သေၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 3 ပီပၢႆၼႆႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႃႈႁႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းတၢႆ 5 ႁဵင်ပၢႆ ၊ ဢၼ်လႆႈပၢႆႈ ၽၢတ်ႇယၢၼ် ႁိူၼ်းယေး တီႈယူႇ တၼ်းသဝ်းယွၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈမီး 2 လၢၼ့် 6 သႅၼ်ပၢႆ ။ဢၼ်ၼႆႉပႆႇလႆႈၼပ်ႉပႃးႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၼုမ်ႇပၢႆႈဢွၵ်ႇမိူင်း ယွၼ်ႉမၢႆမီႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ။ ယွၼ်ႉပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈၼၼ်ႉသေ တင်ႈဢဝ်လိူၼ် ၾႅပ်ႉပိဝ်ႊရီႊမႃး တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵ ဝ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇပၢႆႈဢွၵ်ႇမိူင်းမီးၵူႈဝၼ်း။
လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တုမ်ႉတိူဝ်ႉပၢႆးၸႂ်။ မိူၼ်တႅပ်းၶႃ ႁၢၵ်းႁုၼ်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၼင်ႇႁိုဝ်တေဢမ်ႇမီးလွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်။
ၼၢင်းငဝ်းလိူၼ်ၼႆႉ ယၢမ်းလဵဝ် ဢမ်ႇၸၢင်ႈၵိၼ်ၶဝ်ႈႁူမ်ႈမူႇ ဢမ်ႇလႆႈယူႇသဝ်းတီႈႁိူၼ်းယေး ၸွမ်း ပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉ မၼ်းၼၢင်း ဢၼ်မီးၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ဢၼ်မီးတီႈလႅၼ်ၶႅၼ်ႈမိူင်းတႆးလႄႈ မိူင်းမၢၼ်ႈတူင်ႈပဵင်းၼၼ်ႉသေတႃႉ မၼ်းၼၢင်းယုမ်ႇယမ်ၼိူဝ် ၶေႃႈတႅပ်းတတ်းမၼ်းၼၢင်း ၸုၵ်းမၼ်ႈပႆယၢင်ႈၸွမ်းၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်း ဢၼ်ဝႃႈယိပ်းၵမ်ၸိုမ်းသေ ၶဝ်ႈပၢင်တိုၵ်းတေႃး ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်း လူၺ်ႈၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၼၼ်ႉဝႆႉယူႇတီႈလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆးတီႈၼိုင်ႈ။
မၼ်းၼၢင်းယုမ်ႇယမ်လႄႈမုင်ႈမွင်းဝႃႈ ဝၢႆးလင်လူမ်းလႅင်ႉလႄႈ ၾူၼ်လူင်ၼႆႉ ပၢင်တိုၵ်း ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းတေဢွင်ႇမၢၼ်ထိုင်တီႈသေ မၼ်းၼၢင်းတေၸၢင်ႈပွၵ်ႈဝၢႆႇ သၢႆႇမိူဝ်းမူၵ်းၽႃႈဢုၼ်ႇၸွမ်းပေႃႈမႄႈမၼ်းၼၢင်းၶိုၼ်းယူႇ ထႅမ်ႁႅင်းၸႂ်ဝႆႉၼင်ႇၼႆသေ —– ၸဵတ်ႉၼမ်ႉတႃ ယႃၸႂ် မၼ်းၼၢင်း ယူႇၶႃႈဢေႃႈ။
တႅမ်ႈ- ယိင်းသဵဝ်ႈၶၢဝ် (ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၾိုၵ်းၵၢၼ်)
( မၢတ်ႈမၢႆ – ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၾိုၵ်းၵၢၼ်- ယိင်းသဵဝ်ႈၶၢဝ် ႁူပ်ႉထူပ်းတွင်ႈထၢမ်ဝႆႉ ၼၢင်းငဝ်းလိူၼ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇသႅၼ်းႁုၼ်ႈမႂ်ႇ ၸႂ်ၵႅၼ်ႇၶႅင် ယိပ်းၵမ်ၸိုမ်း ႁဵတ်းၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇသေ ၶဝ်ႈပၢင်တိုၵ်းၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်းဝႆႉယူႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ-သေ တႅမ်ႈမၢႆတၢင်ႇပိုၼ်းဝႆႉ။ (ၽူႈထတ်းလိၵ်ႈ))
