ၵိၼ်ဢွႆႈငဝ်ႈသူႇပၢႆ မိူၼ်ၵဵဝ်ႉယေႇလၢႆၸၢင်ၸွတ်းၵွတ်း

ဝၼ်းၼႆႉ ၾႃႉမိုတ်ႈမိူင်းမိုတ်းတၼ် ပေႃးဢမ်ႇဝၢႆႇၼႃႈၸူးၵၼ် တၵ်းဢမ်ႇႁိုင်ၼၢၼ်းသင် ဝၼ်းသဵင်ႈသုတ်း ဢၼ်ဢမ်ႇမုင်ႈမွင်းႁၼ် ၸၢတ်ႈတႆးတၵ်းတေတိူၵ်ႈတၢင်းတၼ် ထွႆႈၵႂၢမ်းၸိူဝ်းၼႆႉၽႂ်ၵေႃႈႁူႉႁၼ်ၵူႈၵေႃႉယူႇ မိူၼ်ၵၼ် ဢမ်ႇလွတ်ႈပူၼ်ႉၽႂ်။

လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈပဵၼ်ယူႇၵူႈဝၼ်းၼႆႉ လူၺ်ႈတူဝ်ထူပ်း ၽူႈၸိူဝ်းယူႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ လႄႈ ၽူႈၸိူဝ်းယူႇ ၼွၵ်ႈပိုၼ်ႉတီႈ ၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်း ၽႂ်ၽႂ်ၵေႃႈႁူႉထိုင် လူၺ်ႈၶၢဝ်ႇငၢဝ်းသိုဝ်ႇၵူႈႁူးၵူႈတၢင်း လႄႈတင်းၽူႈလႆႈပၢႆႈၼီ ၽူႈလႆႈၵမ်ႉၸွႆႈ တင်းၼႂ်းမိူင်းၼွၵ်ႈမိူင်းဢမ်ႇၼမ်ၵေႃႈဢေႇၵွႆးပႆႇပေႃး ငိူၼ်ႈငဝ်ႈႁဵတ်ႇၵၢၼ်လွင်ႈတၢင်း ဢၼ် ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈပဵၼ်မႃးၵေႃႈၵူႈၵေႃႉတၵ်းႁူႉထိုင်ယူႇ ႁူမ်ႈဝႃႈဢမ်ႇလႆႈယူႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၵေႃႈ ဢမ်ႇလွတ်ႈႁၼ်ၵပ်းႁူ ၵပ်းတႃ။ ၵွပ်ႈဝႃႈဝၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢပ်ႈပၢၼ် Digital လႄႈလူၺ်ႈတၢင်း TV တၢင်း Clip Video လႄႈသိုဝ်ႇလၢႆလၢႆၾၢႆႇ။

လၢႆလၢႆၵေႃႉၵေႃႈဝႃႈ လိူဝ်သေပိုင်ႈၸဝ်ႈဝၢၼ်ႈၸဝ်ႈမိူင်း ပိုင်ႈၵမ်ၸႃးတႃ(ၵၢမ်ႇၵျမႃႇ) တိူင်ႇၵၢဝ်ႇၾႃႉဝၢၼ်းၽီ လွတ်ႈ “ပုတ်ႉထူဝ်း ပုတ်ႉထူဝ်း ပုတ်ႉထူဝ်း” ၼႆ ဢမ်ႇၸၢင်ႈတေပိုင်ႈဢိင်ၸႂ်ယႂ်ႇၽႂ်လႆႈယဝ်ႉၼႆသေ ၵူမ်ႈႁူဝ်ပႂ်ႉႁပ်ႉ တူတ်ႈ(တၢမ်ႇ) ၵမ် (ၵၢမ်ႇ) ၾႃႉလိၼ်ၵွႆးယဝ်ႉ။ ဢီႈသင်တေၵိူတ်ႇမၼ်းၵေႃႈတၵ်းၵိူတ်ႇၼႆသေ လပ်းႁူ လပ်းတႃ ပႂ်ႉၶွႆႈဢၼ်တေၵိူတ်ႇပဵၼ်မႃးၼၼ်ႉယူႇၵွႆးယဝ်ႉ။

 တၢင်းမုင်ႈမွင်းယႂ်ႇလူင် ဢၼ်ၸႂ်ယႂ်ႇၸႂ်ၵႂ်ႈ ဢၼ်ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈမီးမႃးမိူဝ်ႈ 1959 ၼၼ်ႉ ၵွႆႈယူႇၵွႆႈၸၢင်လူင်းၸၢင်လူင်း မိူၼ်ၵိၼ်ဢွႆႈတၢင်းငဝ်ႈၵႂႃႇၸူးပၢႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ မိူဝ်ႈတႄႇၵိၼ်တၢင်းငဝ်ႈမၼ်းတႄႉဝၢၼ်ၸဵမ်းၸွႆႈၵွႆႈ မိူဝ်ႈလူင်းၸူး ပၢႆ ၵွႆႈယူႇၵွႆႈၸၢင်လူင်း လိုၼ်းသုတ်းၵဵဝ်ႉၵိၼ်ယေႇဢွႆႈလၢႆလၢႆ ဢမ်ႇၵိုတ်းၼမ်ႉဝၢၼ်ၼမ်ႉၸဵမ်းသင်ယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈသင်လႄႈမၼ်းပဵၼ်ၼႆ ၼႆၼၼ်ႉတေၵႂႃႇၼႄးသိုၵ်း ၼႄးၵၢၼ်မိူင်း ၼႄးၵဝ်ၼႄးမႂ်းၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈ ပေႃးတေ လၢတ်ႈသိုဝ်ႈၵေႃႈ ထုၵ်ႇလႆႈၼႄးတႆးၵူႈၵေႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၵၢၼ်ႁၵ်ႉၸၢတ်ႈဢမ်ႇၵႅၼ်ႇၶႅင် ဢမ်ႇမီးႁႅင်း ၵၢၼ်ႁၵ်ႉၸၢတ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈဝဝ်လူင်ဝဝ်ဝၢင် မိူၼ်ၵၢၼ်လၢတ်ႈၸွမ်းသၽႃးဝ ထႃၼၵၢၼ်ပဵၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းၼိုင်ႈ လႄႈ ႁၵ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၶိူဝ်းတူဝ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ထမ်းမၻႃး(သမ်ႇမတႃႇ)။ မၼ်းၵေႃႈပႆႇၼၵ်းၼႅၼ်ႈပဵင်းပေႃး ၼိူဝ်ၵၢၼ်ႁၵ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဢၼ်တၵ်းတေလႆႈမီးဢဵၼ်းဢၢၼ်းၼၵ်းၼႅၼ်ႈဝႃႈ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ႁႂ်ႈမၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ပဵင်းပိူၼ်ႈ တေႁဵတ်းႁိုဝ်သၢင်ႈ ၼႃႈၵၢၼ်ႁႂ်ႈမၼ်းၵၢဝ်ႉယၢင်ႈၶိုပ်ႈၼႃႈလႄႈဢွၵ်ႇၼမ်ႉႁၼ်တူဝ် ၼႄလႆႈတူဝ်ယၢင်ႇ ၵၢၼ်ၶိုပ်ႈၼႃႈ မိူဝ်ႈဝႃးတင်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ပိူင်ႈၵၼ်မႃးလႆႈၵႃႈႁိုဝ် လိူဝ်တိူဝ်းမႃးၵႃႈႁိုဝ် ၵၢဝ်ႉယၢင်ႈၵႂႃႇၼႃႈလၢႆသွၵ်ႇ လၢႆ ဝႃး ဢၼ်တႅၵ်ႈယင်ႇလႆႈ။ ၽူႈႁတ်းႁၢၼ်ၼႂ်းလူၵ်ႈၼႆႉလၢတ်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇၵွမ်ႉၵႃႈငဝ်းလၢႆးၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇၽူႈႁတ်းငၢၼ် လႆႈၵွႆး ၽူႈႁတ်းငၢၼ်ၵေႃႈ ပဵၼ်ၽူႈသၢင်ႈငဝ်းလၢႆး ႁႂ်ႈပဵၼ်တိုဝ်ႉတၢင်း ၵၢၼ်ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇၽူႈႁတ်းငၢၼ်လႆႈ။

ၵၢၼ်ႁၵ်ႉၸၢတ်ႈႁဝ်းမီးၶေႃႈဢၢင်ႈၼမ် – ဢမ်ႇမိူၼ်တင်းတၢင်ႇၸိူဝ်ႉတၢင်ႇၸၢတ်ႈ ၵူၼ်းတင်ႇၸၢတ်ႈၶဝ် ႁၼ်ဝႃႈ ၵၢၼ်ႁၵ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈပဵၼ်ၵၢၼ်သုင်သုတ်းဢမ်ႇမီးသင်တႅၵ်ႈလႆႈ ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈပဵၼ်ၵၢၼ်ယႂ်ႇလူင်သုတ်း ဢၼ်ယႂ်ႇလိူဝ်ၵၢၼ်သူၼ်ႇတူဝ် ၵၢၼ်မုၵ်ႉမူႇၸုမ်းၾုင် ၶိူဝ်းႁိူၼ်းပီႈၼွင်ႉ လႄႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ဢၼ်မီး ၵုၼ်းမုၼ် ဢုၼ်ငဝ်းတေႃႇတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁူမ်ႈပႃးၺႃႇတိပီႈၼွင်ႉ ၶိူဝ်းႁိူၼ်းၶႃႈၵုလ် တူဝ်ၵဝ်ႇဢၼ်ပဵၼ်ၼႃႈပဵၼ်တႃ လႄႈ တူင်ႇဝူင်းယူၵ်ႉယွင်ႈ။

ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈလႄႈသင် ၼွၵ်ႈမိူင်းလႄႈၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၸႅမ်ၸိူဝ်းယူႇၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်း တၵ်းတေယၢမ်ႈဝူၼ်ႉ တေယၢမ်ႈဢုပ်ႇၶႆႈ တေယၢမ်ႈတၵ်ႉတိူၼ်ၵၼ် ဢမ်ႇလွတ်ႈႁူဝ်ၽႂ် လူၺ်ႈၵၢၼ်မုင်ႈမွင်းၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၸွမ်းၼင်ႇ  ဢဵၼ်းဢၢၼ်းမၵ်းမၢႆ။ မိူဝ်ႈမီးဢဵၼ်းဢၢၼ်း သမ်ႉဢမ်ႇၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းတႄႉႁဵတ်းတိူဝ်ႇၵေႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်မီးဢဵၼ်း ဢၢၼ်းလၢႆလၢႆၵွႆးႁဝ်းဢမ်ႇၵႂႃႇႁႃမၼ်း ပဝ်ႈမၢႆၼၼ်ႉမၼ်းၵေႃႈတၵ်းဢမ်ႇသုတ်ႉမႃးႁႃ။

ယႃႇဝႃႈၵၢၼ်တိုၵ်းဢဝ်မိူင်းလႃႈ ၵၢၼ်တုၵ်းဢဝ်လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ(ၻီႊမွၵ်ႉၶရေႊသီ) ၵွႆး လၢႆလၢႆမိူင်း ၶဝ်ၾိုၼ်ႉၵၼ်မႃး တေႃႇသူႈၵၼ်မႃးၼပ်ႉပဵၼ်သိပ်းသိပ်းပီယင်းပႆႇလႆႈတိုၵ်ႉမီးတင်းၼမ် မၢင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်ၻီႊမွၵ်ႉၶရေႊသီႊၼႆၵေႃႈ ယင်းတိုၵ်ႉလၢႆးလၢင်ႇယူႇ ပိူၵ်ႇၼွၵ်ႈမၼ်းပဵၼ်ယၢင်ႇၼိုင်ႈ ၼႂ်းမၼ်းတႄႉတႄႉ ပဵၼ်ယၢင်ႇၼိုင်ႈ တေႃႉတႄႉဢၢင်ႈလႆႈ ဢမ်ႇတဵမ်ပၢၵ်ႇဝႃႈ ၸိုင်ႈမိူင်းဢၼ်ပူၵ်းပွင်ၽွင်းငမ်းလူၺ်ႈပိူင်ထၢင်ႇႁၢင်ႈ လွတ်ႈလႅဝ်း(ၻီႊမွၵ်ႉၶရေႊသီ)။

ၼွၵ်ႈသေမီးလွင်ႈယူပ်ႈယွမ်းၶၢတ်ႇၸုတ်ႈ ၼမ်ႉၵတ်ႉ ၼမ်ႉၸႂ် ပၢႆးဝူၼ်ႉ တၢင်းႁတ်းႁၢၼ် လႄႈဢဵၼ်ႁႅင်း ၵူႈၾၢႆႇ ၾၢႆႇ ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ တင်းၼမ်တင်းလၢႆ ဢၼ်ပဵၼ်ပိုၼ်ႉထၢၼ်ၵႅၼ်ႇလၵ်းႁဝ်းတိုၵ်ႉလူမ်လၢမ်ဝဝ်ဝၢင် ၸင်ႇႁဵတ်း ႁႂ်ႈၸိူဝ်းႁဝ်းငမ်းငဝ်း ပႆပႆႇထုၵ်ႇယၢင်ႈဢၢင်ႈပႆႇထုၵ်ႇလွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉမႃးပဵၼ်ပၺ်ႁႃလူင်မိူၼ်ႁႃငိူၼ်ႈယႂ်ႇမၢၵ်ႇဢူပ်ႇ။

မိူဝ်ႈၵၢၼ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းပႆႇမီး ႁိုဝ် ဢမ်ႇမေႃႁၢင်ႈႁႅင်းၸွမ်းငဝ်းလၢႆးလွၵ်းပိူင်မၼ်းၵေႃႈ ယႃႇဝႃႈတေၵိၼ်ပိူၼ်ႈလႆႈလႃႈ ႁႂ်ႈပေႃးၵႅတ်ႇၶႄဢမ်ႇႁႂ်ႈပိူၼ်ႈၵိၼ်ႁဝ်းလႆႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ပေႃးယၢပ်ႇၾိုတ်ႇၼၵ်းၼႃယူႇယဝ်ႉ။ တိုဝ်ႉတၢင်းငဝ်းလၢႆး ၼႂ်းၵႄႈ ၶၢဝ်းတၢင်းႁူၵ်းသိပ်းပီပၢႆမႃးၼႆႉ ႁဝ်းၵေႃႈတွၼ်ႉမီးတိုဝ်ႉတၢင်းမႃးလၢႆပွၵ်ႈယူႇ  ၵွပ်ႈသင်ႁဝ်းဢမ်ႇဝၵ်ႉ တၢဝ်းဢဝ် တိုဝ်ႉတၢင်းၼၼ်ႉမႃးၸႂ်ႉလႆႈ ပိူင်လူင်မၼ်းၵေႃႈၵွပ်ႈႁဝ်းဢမ်ႇမီးၵၢၼ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်း ဢမ်ႇမီးၽႅၼ် ပၢႆးတိုၵ်း လၢႆးတိုၵ်း လႄႈ လၢႆးၽႅၼ်ၵၢၼ် ၶၢဝ်းၶိုၵ်းၶၵ်း ၶၢဝ်းပွတ်း ၶၢဝ်းယၢဝ်း။

ၵၢၼ်လမ်ႇလွင်ႈလူင်ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ ၽႂ်ၽႂ်ၵေႃႈႁူႉၵႂၢမ်းၶႂၼ် ၵႂၢမ်းထုင်း ပူႇမွၼ်ႇၼၢႆးယႃႈႁဝ်းမီးဝႆႉဝႃႈ ပိူၼ်ႈၼမ်ပိူၼ်ႈလီ ႁဝ်းၼမ်ႁဝ်းလီ(ပေႃးတေဝႃႈႁဝ်းဢမ်ႇၽွမ်ႉၵၼ်ၼႆၵေႃႈ လီဢၢႆသူပ်း လီဢၢႆပၢၵ်ႇတူဝ်ၵဝ်ႇ)။ ယွၼ်ႉၼၼ် လႄႈ ၽႂ်ၽႂ်ၵေႃႈမုင်ႈမွင်း တိုၵ်းသူၼ်း တုၵ်းယွၼ်း ႁဵၵ်ႉႁွင်ႉၶၢၼ်ပၢဝ်ႇမႃးပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈ ပဵၼ်မႃးလႆႈၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈသင်။

ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ  လုၵ်ႉတီႈၵၢၼ်တိုၵ်းသူၼ်း ႁႂ်ႈၵိူတ်ႇပဵၼ်မႃးၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၼၼ်ႉ ယူၵ်ႉၸၼ်ႉမၼ်းသုင်ၶိုၼ်ႈ ပဵင်းၾႃႉပဵင်းမွၵ်ႇ ၵၢႆယဵၼ်းပဵၼ်ၵၢၼ်တႅၵ်ႇငၢၵ်ႈၽိတ်းမေႃး ၵဝ်ၼႄးမႂ်း မႂ်းၼႄးၵဝ် ႁွင်ႉသႅၼ်ႇလႃႇၵၼ် ၽႄႈတိူဝ်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၸွတ်ႇၵူႈယွမ်ႇယႃႈလႄႈ တင်း ၼိူဝ်ဢွၼ်ႊလၢႆႊ ပေႃးထိုင်တႂ်ႈသိၼ်ႈတႂ်ႈသိူဝ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇႁၼ်ပဵၼ်ၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီသင်တေႃႇၽႂ်။ ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵွမ်ႉသိုၵ်းၵွႆး ၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်ၸွမ်းၽၢၵ်ႇ ၵိူင်းၾၢႆႇၼၼ်ႉယဝ်ႉပဵၼ်တူဝ်လီ။

ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ ပေႃးယင်းပႆႇဝူၼ်ႉမႅၼ်ႈႁၼ်ငိူၼ်ႈႁွႆးသပ်းႁႂ်ႈႁဝ်းတႅၵ်ႇၵၼ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁႅင်းႁဝ်းဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇယူပ်ႈ လူင်းၸိုင် မၼ်းၵေႃႈထုၵ်ႇၸႂ် ၸပ်းၸႂ် ဢၼ်ႁဝ်းၶဝ်ႈယဵပ်ႇလူမ်ႇလွၵ်းၽႅၼ်ပၢႆးသိုၵ်းပၢႆးတိုၵ်း ၼႂ်းတူင်ႇႁႅဝ်ႉ ပိူၼ်ႈ ႁၢင်ႈၵၢင်ဝႆႉ မိူၼ်ႁၼ်ယူႇယၢမ်းလဵဝ် မိူင်းတႆးတၵ်းထုၵ်ႇၸၵ်းၸႅၵ်ႇထႅၵ်ႇယွႆႈ ပဵၼ်ၽိတ်ႇပဵၼ်ၽၢၵ်ႇ တႂ်ႈႁူတႂ်ႈတႃ ၼႂ်းၸူဝ်ႈပၢၼ်ႁဝ်းၼႆႉဢမ်ႇၽၢတ်ႈယဝ်ႉႁိုဝ်။

မွၼ်းၶိူဝ်း

(*** ပွင်ႈၵႂၢမ်းႁူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆးဝူၼ်ႉ ၼမ်ႉၵႂၢမ်းလႄႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင်သုၼ်ႇတူဝ် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၸဝ်ႈပၢႆၵမ် ၵူၺ်းၶႃႈဢေႃႈ။)