ၾိင်ႈၽုင်ၵူၼ်းၼမ်ပေႉပုၼ်ႈလႄႈ လိူင်ႈပိုတ်းတိုၵ်းၽိတ်းပၵ်းပိူင်

ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ဢၼ်ၸင်ႇၵိူတ်ႇ ဝၢႆးလင် 2021 ၼႆႉ ပေႃးဢဝ်ႁူဝ်ၼပ်ႉဝႃႈၼႆ ၵူၼ်းႁူႉလိၵ်ႈႁူႉလၢႆး ၼႂ်းတပ်ႉၶဝ် တေၼမ်လိူဝ် ၵူၼ်းၼႂ်းတပ်ႉ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၸိူဝ်းမီးမႃး တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈ ပၢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃလႄႈ ဝၢႆးပၢၼ်ပႃႇလီႇမၢၼ်ႇၼၼ်ႉယူႇ။

ပေႃးတူၺ်းၶိုၼ်း လွင်ႈၼပ်ႉယမ် ပိူင်ၵၢၼ်ပၢင်သိုၵ်းဝႃႈၸိုင် ၵူၼ်းသိုၵ်းၼႂ်းပၢၼ်မႂ်ႇ ဢၼ်တိုၵ်ႉပဵၼ် ယႂ်ႇလိုဝ်းလင်မႃး ဝၢႆး 2021 ၼႆႉ လႅပ်ႈလူမ်လၢမ် လိူဝ်တွၼ်းဝႆႉတႄႉယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇၵူၺ်းဝႃႈ ၵူၼ်းယိပ်း ၵွင်ႈၾၢႆႇတႂ်ႈ NUG ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸုမ်း “ပ” သၢမ်တူဝ်ၼၼ်ႉသႄႈ၊ ၸိူဝ်းၶဝ်ႈတိုၵ်းၸွမ်း ၼႂ်းၽႅၼ်ၵၢၼ် သိုၵ်း 1027 လွပ်ႈသွင် ဢၼ်တႄႇမႃးမိူဝ်ႈလိူၼ် ၵျုၼ်ႊ 25 ဝၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လွင်ႈၼပ်ႉယမ် ၵမ်ၸွမ်း ပၵ်းပိူင်ပၢင်တိုၵ်းၼႆႉ ဢေႇၼႃႇ။

ႁူမ်ႈဝႃႈ ၾၢႆႇၼိူဝ်ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ပၼ်ၾၢင်ႉပူင်ၼၵ်းဝႆႉၵေႃႈယႃႇ ၸိူဝ်းၵေႃႉသိုၵ်းၵူၼ်းသိုၵ်း ၾၢႆႇတႂ်ႈတႄႉ ၽိူဝ်ႇဝႃႈလိူတ်ႈတႃတႅၵ်ႇယဝ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၸႅၵ်ႇဢမ်ႇလိူၵ်ႈ ဢၼ်လႂ်ပဵၼ်ၽူႈၶဵၼ် ဢၼ် လႂ်ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၽႃးၵႃႇ၊ ပိုတ်းယိုဝ်းမင်မိင်လူင်ၵႂႃႇ ထၢၼ်ႈပေႃးဢမ်ႇလီယဵမ်ႈလီငိၼ်းယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပဵၼ်လိူင်ႈပိုတ်းတိုၵ်းၽိတ်းပၵ်းပိူင်ဢိူဝ်ႈၼႆ ဢမ်ႇပေႃးမီးၵူၼ်းႁတ်းဝႃႈ။

ဢေႃႊၵတ်ႊသ် ဝၼ်းတီႈၼိုင်ႈ ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်း ပွႆႇမၢၵ်ႇတႅၵ်ႇသႂ်ႇႁူင်းယႃ တီႈလၢဝ်းၵၢႆ၊ ဝၼ်းတီႈသွင် ၸုမ်းသိုၵ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ဢၼ်သိုၵ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉဢွၼ်ႁူဝ်သမ်ႉ ပိုတ်းယိုဝ်းသႂ်ႇႁူင်းယႃ တီႈလႃႈသဵဝ်ႈ။ တင်းသွင်တီႈ ၵူၼ်းတၢႆ ဢမ်ႇဢေႇ၊ ပႃးၸဵမ်ၼၢင်းယိင်းလႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။

ၸဵမ်မိူဝ်ႈဝႃႈ တီႈႁူင်းယႃၼႆၼၼ်ႉ ႁူႉပႃးၵူၼ်းပဵၼ် မေႃယႃယဝ်ႉ။ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ပိူင်ပဵၼ်သွင် လွင်ႈၼႆ့ ၸုမ်းပိုတ်းယိုဝ်းတင်းသွင်ၾၢႆႇ ဢမ်ႇမီးၵႂၢမ်းယွမ်းၼွမ်းတွင်းပၢၼ် (ဢမ်ႇၸႂ်ႈတွင်းပၢၼ်ႇ) သေ ၵေႃႈယႃႇ လႆႈႁၼ်လွပ်ႊပီႊ (Lobby) ၶွင်ၶဝ် တႅမ်ႈတၢင်ႇႁုၼ်ႉ ႁႂႃႉလႃႉလင်တေႃႇၵၼ်ၼႆႉ တႃႉလီဢၢႆၼႃႈ တေႃႇၵူၼ်းမိူင်းလုမ်ႈၾႃႉတႄႉယဝ်ႉ။ ပေႃးတေတေႃႇသဵတ်ႈၵႂၢမ်းၵၼ်တႄႉ ဢမ်ႇၵႃးမိူင်းႁဝ်း တီႈယူႊၶရဵၼ်ႊၵေႃႈ သိုၵ်းရတ်ႉသျႃး ပိုတ်းတိုၵ်းမိူၼ်ၼႆယူႇ၊ တီႈႁႃႊမၢသ်ႊၶဝ်ၵေႃႈ ဢိတ်ႊသရေႊ ပွႆႇမၢၵ်ႇတႅၵ်ႇသႂ်ႇ ၼင်ႇၼႆယူႇ ၸၢင်ႈဝႃႈလႆႈသႄႈ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးမီးၵေႃႉၶိုၼ်းတွပ်ႇဝႃႈ ဢၼ်ၶဝ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈသိုၵ်း ၵၢင်မိူင်း၊ ဢၼ်ၶဝ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းလဵဝ် ပိုတ်းတိုၵ်းၵၼ်ၼႆ သမ်ႉတေၼႄးဝႃႈပဵၼ်ၵူၼ်း မေႃၸႅၵ်ႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၼႆၵွၼ်ႇ။

ပေႃးၼၼ်ပႄႇ လိူင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉပိုတ်းတိုၵ်းတေႃႇၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ယိူင်းဢၢၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇ တင်ႈပဵၼ် ၶိုၼ်းၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ ၸုမ်းမႂ်ႇၵူၺ်းႁႃႉၼႆ တေလႆႈထၢမ်ထိုင်တႅၵ်ႇလႅင်းယဝ်ႉ။

တီႈတႄႉမႃး ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် တဵၵ်းႁိမ်ယိုတ်းမိူင်းၼႆႉ ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၵေႃႉသိမ်း တေဢမ်ႇၶႂ်ႈ မီးၽူႈလႂ်ၸုမ်းလႂ် လႆႈၸႂ်ပဵင်းပေႃးသႄႈ။ ၸင်ႇၼၼ် ၽႂ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတေႃႇ ၸုမ်းသိုၵ်းယိုတ်းမိူင်း ၼၼ်ႉၵေႃႈ တိုၼ်းပဵၼ်ၽူႈဢူၺ်းလီ တႃႇၵူၼ်းမိူင်းၽႃးၵႃႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႆႉ ပဵၼ် တူဝ်ပဵၼ်ႁၢင်ႈမႃး ႁၼ်ၼမ်ႉႁၼ်တူဝ်မႃး တၢၼ်ႇတၢၼ်ႇယဝ်ႉလႄႈ ၽူႈလႂ်ၽႂ်ၵေႃႈ တေဢမ်ႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈ ၾၢႆႇ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵၢၼ်ႉသုမ်းသႄႈ။

ၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႆႉ ပေႃးတေၵိုတ်းပႅတ်ႈၵၢတ်ႈလၢတ်ႈၵူဝ်းလူဝ်း ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ပေႃးဢၢၼ်းယွမ်း ယွၼ်ႇပႅတ်ႈ ၵွၼ်ႇပႆႇယဝ်ႉပႆႇတူဝ်ႈၸိုင် ပွႆႇႁႂ်ႈၸုမ်းသိုၵ်း ယိုတ်းမိူင်းပေႉၵႂႃႇပႄႇ တေတွပ်ႇတႅၼ်းၶိုၼ်း ႁုၵ်းႁုၵ်းႁၢႆႉႁၢႆႉဢိူဝ်ႈ။ ပူၼ်ႉမႃး မီးဝႆႉလၵ်းထၢၼ်ယူႇၼႃႇ၊ ပီ 2009 တေႃႇ 2015 ၸုမ်းသိုၵ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉ လႆႈၺႃးမႃးၸိူင်ႉႁိုဝ်။ မုင်ႇသႃႇလႃႉ လႆႈတၢႆၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ၽူင်ၵျႃးသိူင်း လႆႈပၢႆႈၸိူင်ႉႁိုဝ်။ ယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် ဢဝ်ၸဵမ်ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်းယႂ်ႇၶဝ်လႄႈ ၸုမ်းၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်း ၵူၼ်း ၵမ်ႈၼမ်ၼမ်၊ ၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇယႂ်ႇ ၵမ်ႈၼမ်ၼမ် ဢွၼ်ႁပ်ႉတွၼ်ႈယွင်ႈၵုင်ႇပၼ်ႁႅင်း ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈမႃး ၵလီးၵထီး။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၾၢႆႇတပ်ႉၼၼ်ႉ ယွင်ႈၵုင်ႇပၼ်သူးပႃး တပ်ႉႁၢၼ်၊ ၶႂႆႇၶႃပႄလႅင်လႄႈ ၾၢႆႇၶေၾႆး ဢၼ်ၸိူဝ်း ၵွပ်ႇၵူႈၸွႆႈ ၵူၼ်းမၢတ်ႇၵူၼ်းၸဵပ်းၼၼ်ႉၵွၼ်ႇ။ ယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် ၸုမ်းသိုၵ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉၼႆႉ တိုၼ်းပဵၼ် ၽူႈၶဵၼ်ယႃႉမိူင်းၼႆ ၽွမ်ႉၵၼ်ပၼ်မဵတ်ႇမၢႆမႃး။

မိူၼ်ၼႆၼင်ႇၵဝ်ႇ ၼႂ်းပီ 2012 တေႃႇ 2017 လိူဝ်လိူဝ် ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈတပ်ႉမတေႃႇ ယဵပ်ႇယမ်ႈပူၼ်ႉပႅၼ် ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းရူဝ်ႇႁိင်ၵီယႃႇ တင်းမိူၵ်ႈတင်းလိူင်း၊ ၶၢဝ်ႇလိုဝ်းလင်တူဝ်ႈလူၵ်ႈ ယွၼ်ႉၵူၼ်း လႆႈပၢႆႈၼပ်ႉသႅၼ်လူင် ၸမ်ၸမ်လၢၼ်ႉ၊ ဝၢၼ်ႈသူၼ်လူႉႁၢမ်း၊ ၺႃးတဵၵ်းၵၼ်ႉၸၼ် မိူၼ်တူၵ်းငရၢႆးလိပ်း။

ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ၶွင်ႈမၢပ်ႇၼၼ်ႉ ဢဝ်လိူင်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ႁဵတ်းၽႅၼ်ႇပူၵ်ႉတႃႁေၵေႃႈ ၶိုင်မွတ်ႇႁၢႆ ပႅတ်ႈလွင်ႈႁုၵ်း ႁၢႆႉၶဝ်ၵူၺ်း ပႆႇဢႃးလႃး ၽိူဝ်ႇထိုင်ႁၢင်ပီ 2019 ၼႆ တၢမ်တူဝ်ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢွၼ်ႁူဝ် ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်း ၵႂႃႇၶိုၼ်ထဵင်တၢင်ႇလဝ်ႈတီႈ ICJ ၊ တႅၼ်းတၢင်တပ်ႉမတေႃႇသေ လပ်းႁူလပ်းတႃထဵင်ဝႃႈ ၶဝ်တိုၼ်းဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်း လိူင်ႈၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉၶိူဝ်းၵူၼ်း ၼႆယဝ်ႉ။

ဢၼ်ၼႆႈၵေႃႈ ၵူၼ်းၵၢၼ်မိူင်းၾၢႆႇ NLD လႄႈ ၽူႈၶႅပ်ႇၶၢင်ႈၶဝ်၊ ဢိၵ်ႇပႃး ၸိူဝ်းၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ၾၢႆႇသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းလႂ်၊ ၵူၼ်းၵၢၼ်ၾၢႆႇပၢႆးပၵ်းပိူင်လႂ်၊ ၵူၼ်းၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇလႂ် ၵမ်ႈၼမ်ၼမ် ၼႆႉ ဢွၼ်ယုၵ်ႉၶႅၼ်ပႅၼ်မိုဝ်းႁွင်ႉသႅၼ်ႇဝႃႈ We stand with Aung San Suu Kyi ၼႆသေ ၼႄၼမ်ႉၸႂ် ႁၵ်ႉၶိူဝ်းတိပ်ႇၵႅပ်ႈယဝ်ႉ လပ်းတႃဝၢႆႇၼႃႈပႅတ်ႈ လိူင်ႈႁုၵ်းႁၢႆႉလိူင်းၸိူင်း ၶွင်တပ်ႉသိုၵ်း တပ်ႉမတေႃႇ ယဝ်ႉ လူလၢႆတေႃႇတူင်ႇဝူင်းရူဝ်ႇႁိင်ၵီယႃႇမႃး။ ဢဝ်ၾိင်ႈၽုင် ၵူၼ်းၼမ်ပေႉပုၼ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ယႂ်ႇမႃး ၼင်ႇဝႃႈ မူၼမ်မူပေႉမႃ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ သိုၵ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉ ဢၼ်ၽုင်ၵူၼ်းၼမ် ယၢမ်ႈႁူမ်ႈမၵ်းမၼ်ႈပဵၼ်မႃး ၽူႈၶဵၼ်ယႃႉမိူင်းၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းၵိုင်ႉၵၢင်ႉပိၼ်ႇပဵၼ်ၽူႈႁတ်းႁၢၼ် ၵႅတ်ႇၶႄမၢၼ်ႈမိူင်း၊ ၽူႈႁၵ်ႉၸၢတ်ႈပိုတ်းတိုၵ်းတေႃႇ ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၵႂႃႇ တႃႇၽုင်ၵူၼ်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ႁူမ်ႈဝႃႈ ၸုမ်းသိုၵ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉ ဢမ်ႇလႅၵ်ႈလၢႆႈလွၵ်းၸုၵ်းၵေႃႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၽုင်ၵူၼ်းၼမ်ၼၼ်ႉ ၶၢႆႉလၢႆႈပဵၼ်ၵႂႃႇ ၽူႈ ၶတ်းၶၢၼ်ႉတေႃႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ လွင်ႈဝႆႉဝၢင်းၸႂ်ၼိူဝ် ၸုမ်းသိုၵ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉ ၸင်ႇပိၼ်ႇပိူင်ႈၵႂႃႇ တေလႆႈဝႃႈ ၼႆယူႇ။

ပေႃးၼႆ မီးမႃးၶေႃႈထၢမ်ဢၼ်ဝႃႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ပဵၼ်ၸုမ်းၸၢဝ်း ဢၼ်ၽုင်ၵူၼ်း ၼမ်ႁပ်ႉႁၼ်လီလႄႈ မၼ်းႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈ ၶဝ်ႈပဵၼ်လွင်ႈတဵင်ႈထမ်းယဝ်ႉႁႃႉ၊ မၼ်းႁဵတ်းဢီႈသင်ၵေႃႈ တေၼပ်ႉဝႃႈ တိုၼ်းထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ ၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈယဝ်ႉႁႃႉ၊ တြႃးတၢင်းၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇယူႇတီႈပိူင်ပဵၼ်လႄႈ တၢင်းႁဵတ်း၊ ၵူၺ်းယူႇတီႈၵၢင်ၸႂ်လႄႈ တၢင်းႁၼ် တေလႆႈဝႃႈၼႆယဝ်ႉႁႃႉ။

ၶေႃႈထၢမ်လိုၼ်းသုတ်းၸမ်ႉ လိူင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇ တၢင်းၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈဢွင်ႇပေႉသေ သၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ႁႃႉ ဢမ်ႇၼၼ် ပိူဝ်ႈတႃႇ တၢင်းၾၢႆႇၽုင်ၵူၼ်းၼမ်ႁၢၼ်ႉၸႂ်သေ ပေႉပုၼ်ႈႁႃႉၼႆ တၵ်းလႆႈ ၼပ်ႉသၢင်ထတ်းၸႅင်ႈ တႅတ်ႈတေႃးယူႇယဝ်ႉ။

ၶေႃႈလူပ်းလိုၼ်းတႄႉ ပေႃးတိုၵ်ႉလူတ်းဝၢင်း ႁႂ်ႈၵၢၼ်ၵူၼ်း ဢၼ်ပွႆႇပၼ်ၾိင်ႈၽုင် ၵူၼ်းၼမ်ပေႉ ပုၼ်ႈၼၼ်ႉ သိုပ်ႇ ၶီးၸိုၼ်ႈယိုင်ႈယႂ်ႇယူႇတႄ့ ၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႂ်းမိူင်း ဢမ်ႇၼၼ် သိုၵ်းၵၢင်မိူင်းၼႆႉ တၵ်းတေပၼ်ႇတူင်ႇ ပဵၼ်မီးယူႇယႂ်းယႂ်းၵူၺ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈယွၼ်းပၢႆးၼႄတၢင်းႁၼ်ဝႆႉ ၼင်ႇၼႆ။