ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး မိူင်းၼၢႆး သၢႆၼႄငဝ်းတူင်ႉ တႃႇပႅင်းမႅတ်ႇဢွင်ႈတီႈၵိုၵ်းပိုၼ်း

ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး မိူင်းၼၢႆး တင်း Yangon Film School ႁူမ်ႈၵၼ် ၸတ်းပၢင်ၼႄငဝ်းတူင်ႉ တႃႇပႅင်းမႅတ်ႇ ဢွင်ႈတီႈၵိုၵ်းပိုၼ်း ၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇၵႄႇ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈလႄႈ လွင်ႈပၼ်တၢင်းႁူႉ ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ လွင်ႈႁေႃႈရူတ်ႉၵႃး ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ဝၼ်းတီႈ 21/04/2024 ယၢမ်းႁူဝ်ၶမ်ႈ 5 မူင်း တေႃႇထိုင် 7 မူင်းၶိုင်ႈ (ၵၢင်ၶမ်ႈ) ယူႇတီႈ ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး လႄႈ ၾိင်ႈငႄႈတႆး ဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး ႁူမ်ႈတင်း Yangon Film School ၸတ်းပၢင်ၼႄငဝ်းတူင်ႉ (Documentary) တီႈႁူင်းႁေႃးၵမ်ႇပေႃး ၸ ဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး ၸႄႈတွၼ်ႈလၢင်းၶိူဝ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း မီးၵူၼ်းမိူင်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၼ်ႁႅင်း ဢမ်ႇယွမ်း 50 ၽွင်း ၼၼ်ႉ မီးပလိၵ်ႈမၢၼ်ႈတင်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶဝ်ႈမႃး ၸႅတ်ႈထၢမ်ပႃး ၼႆယဝ်ႉ။

ၼေႃႇၼၢင်းၼူၼ်းႁွမ် ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် Yangon Film School လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ -“မိူဝ်ႈႁဝ်းၶႃႈ တိုၵ်ႉၼႄငဝ်းတူင်ႉယူႇၼၼ်ႉတႄႉ မီးပလိၵ်ႈမၢၼ်ႈၶဝ် မႃးၸႅတ်ႈမႃးထၢမ်ယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇမႆႈ ၸႂ်သင်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ႁဝ်းလႆႈဢုပ်ႇလၢတ်ႈ ၽူႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၶဝ်ဝႆႉလူင်ႈၼႃႈယဝ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ် တေ ဢမ်ႇမီးပၼ်ႁႃၼႆႉ။ မိူၼ်ၼင်ႇ သင်ၶၸဝ်ႈလႄႈ ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး မိူင်းၼၢႆး ၶဝ်ၵေႃႈ လႆႈတၢင်ႇလၢတ်ႈ ဝႆႉလူင်ႈၼႃႈလၢႆတီႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ မီးပိူင်မၼ်းဝႆႉယဝ်ႉလူး တႃႇတေပႅင်းမႅတ်ႇႁႄႉၵင်ႈ ၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇၵႄႇပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ”- ဝႃႈၼႆ။

ၼႂ်းၵၢၼ်လုမ်းလႃး ၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇၵႄႇၼႆႉ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈႁဵတ်းႁင်းၵွႆးဢမ်ႇလႆႈ၊ တၵ်းတေလႆႈဢဝ်တင်း ႁူမ်ႈမိုဝ်း တီႈႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈယဝ်ႉ ၸင်ႇတေလုမ်းလႃး ႁၵ်ႉသႃဝႆႉလႆႈၶၢဝ်းယၢဝ်း။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၸင်ႇၶႂ်ႈၸတ်းငဝ်းတူင်ႉပၼ်တၢင်းႁူႉၸိူဝ်းၼႆႉမႃးၼႆ ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ၵေႃႈလိၵ်ႈလၢႆးမိူင်းၼၢႆး ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈ။

ပၢင်သွၼ်ၾိုၵ်းၽွၼ်ႉ လၢႆးထၢႆႇငဝ်းတူင်ႉၼႆႉ ၸတ်းႁဵတ်းၶၢဝ်းတၢင်း 2 ဝူင်ႈ တီႈႁူင်းထမ်းလူင် ၵၢင်ဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး မိူဝ်ႈ ၼႂ်းလိူၼ်ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊပိူဝ်ႊ ပီ 2023 ။ ပိူင်လူင်မၼ်း ၸတ်းတႃႇၵူၼ်းၼုမ်ႇ မိူင်းၼၢႆး ၵမ်းသိုဝ်ႈ။ မီးၵူၼ်းၼုမ်ႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း 13 ၵေႃႉ။ ပၢင်သွၼ်ၼႆႉ တင်းသွၼ်တင်းလူင်းမိုဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈ ထၢႆႇဢွၵ်ႇငဝ်းတူင်ႉ 2 ႁူဝ် ၵမ်းလဵဝ် ဝႃႈၼႆ။

“ပိူင်လူင်မၼ်းတႄႉ လႆႈၸႂ်ႉၸၢႆႇ တႃႇလုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ်ၵႂႃႇမႃး မိူဝ်ႈလူင်းထၢႆႇငဝ်းတူင်ႉၸွမ်းပိုၼ်ႉတီႈလႄႈ တႃႇၵိၼ်ယႅမ်ႉ လိူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ယွၼ်ႉၾႆးၾႃႉဢမ်ႇမႃးမၢၼ်ႇလႄႈ ၽွင်းတတ်းတေႃႇငဝ်းတူင်ႉ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈသဵင်ႈၵႃႈၼမ်ႉမၼ်း ၸၢၵ်ႈ။ မိူၼ်ၼင်ႇ တႃႇၶိူင်ႈၵမ်ႉၵႅမ် ၼႂ်းၵၢၼ်ထၢႆႇ ငဝ်းတူင်ႉၵူႈလွင်ႈ လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။ ၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇတင်းသဵင်ႈၼႆႉ ယူႇတီႈ Yangon Film School ဢွၵ်ႇပၼ် တင်းမူတ်း။ လုၵ်ႈႁဵၼ်း ဢမ်ႇလႆႈသဵင်ႈသင်ၸွမ်းၶႃႈ”- ၼေႃႇၼၢင်းၼူၼ်းႁွမ် သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူႈပႃႈၵူႈၾၢႆႇ ပေႃးတေႁူႉၸၵ်းသႂ်ႇၸႂ် လွင်ႈပႅင်းမႅတ်ႇၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇၵႄႇ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼႆသေ ၵၢၼ်ထၢႆႇငဝ်းတူင်ႉပၼ်တၢင်းႁူႉ (Documentary) ၼႆႉ ဢၢၼ်းပိုတ်ႇၼႄ ၵူၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၸွမ်းပွၵ်ႉ ၸွမ်းဢိူင်ႇၵႂႃႇ တေႃႇထိုင်လိူၼ် ၼႆႉသဵင်ႈ ဝၢႆးၼၼ်ႉ တေသိုပ်ႇပိုၼ်ၽႄႈၼိူဝ် သူဝ်ႊသျႄႊမီႊတီႊယိူဝ်ႊ ၵႂႃႇထႅင်ႈ ဝႃႈၼႆ။

ပၢင်သွၼ်ၾိုၵ်းၽွၼ်ႉ ငဝ်းတူင်ႉပၼ်တၢင်းႁူႉ (Documentary) ပွၵ်ႈၼႆႉ ဢဝ်လၢႆးတၢင်း ဢၼ်ၸႂ်ႉၼႂ်း မိူင်းဢႅပ်ႊၾ်ရီႉၵႃႉလႄႈ ၸိုင်ႈမိူင်းၼႂ်းဢေႊသျိူဝ်ႊလၢႆတီႈ ထၢႆႇဢွၵ်ႇမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မႃးၼႄ ႁႂ်ႈပဵၼ်လၢႆးငၢႆႈ တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်းၽၵ်းၵႃႇ၊ ဢမ်ႇလူဝ်ႇပဵၼ်ၽူႈဢဝ်ၶၢဝ်ႇ၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းႁဵတ်း Documentary ၵမ်းသိုဝ်ႈၵေႃႈ ႁဵတ်းလႆႈ။

မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈ တေၸၢင်ႈထၢႆႇၼႄ လွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇပိုၼ်ႉတီႈတူဝ်ၵဝ်ႇလႄႈ လွင်ႈယူပ်ႈ ယွမ်းဝၢၼ်ႈမိူင်းတူဝ်ၵဝ်ႇ၊ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈတၢင်ႇထိုင် ၽူႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၶဝ် ၸိူင်ႉႁိုဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉ တေၸၢင်ႈႁဵတ်းထၢႆႇဢဝ် သဵင်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း ၼႄလႆႈ။ လီသေဢဝ်သူပ်းလၢတ်ႈ – ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၼႂ်းပၢင်သွၼ်လၢတ်ႈ သပ်းၸႅင်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

Yangon Film School ဢၼ်မႃးႁူမ်ႈ ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈ ၾိင်ႈငႄႈတႆး မိူင်းၼၢႆးသေ ပိုတ်ႇပၢင်သွၼ် ၾိုၵ်းၽွၼ်ႉ ထၢႆႇငဝ်းတူင်ႉၼႆႉ တႄႇမီးမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 2007 သေ ၶူင်းၵၢၼ် (Project ) ဢၼ်ထၢႆႇၼႄငဝ်းလၢႆး ပိုၼ်ႉတီႈၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉ ပိုၼ်ၽႄႈတႄႉ တႄႇမီးမႃး မိူဝ်ႈပီ 2014 တေႃႇထိုင် ယၢမ်းလဵဝ်။ ပၢင်သွၼ်ငဝ်းတူင်ႉ တီႈၼႂ်းမိူင်းၼၢႆး ၼႆႉ ၵေႃႈ ပဵၼ်ပွၵ်ႈၵမ်းႁႅၵ်ႈ လႆႈႁူႉၼင်ႇၼႆ။

ဢွင်ႈတီႈၵိုၵ်းပိုၼ်း ၼႂ်းဝဵင်းမိူင်းၼၢႆးၼႆႉ ထုၵ်ႇလီယုၵ်ႉယွင်ႈပဵၼ် ၶူဝ်းပူၺ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ UNESCO ၊ ယွၼ်ႉဝႃႈ ပေႃးထတ်းတူၺ်း ၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇၵႄႇၸိူဝ်းၵိုတ်းဝႆႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈႁၼ်ပဵၼ်ၶူဝ်းၶွင်ဢၼ် မီး မႃးႁိုင်ထိုင်1,800 ပီ။ ပဵၼ်ပၢၼ်လဵဝ်ၵၼ်တင်း မိူင်းပိၵ်ႉသၼူဝ်း (ဗိဿနိုး) ဢၼ်မီးၼႂ်းပိုၼ်းမႃးပၢၼ် သိုပ်ႇပၢၼ်ၼၼ်ႉ။ ၵမ်ႈၼမ် ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ မိူင်းၼၢႆး ၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းပူးၵမ်ႇ(ပုဂံ) ထီႉသွင်ၼႆလူးၵွၼ်ႇ ၽူႈ လဵပ်ႈႁဵၼ်းၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇၵႄႇ မိူင်းၼၢႆး ၸၢႆးမွင်ႇၵျီး လၢတ်ႈဝႆႉၼင်ႇ ၼႆ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ဢွင်ႈတီႈၵိုၵ်းပိုၼ်း ၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇၵႄႇ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈၼႆႉ ၼႂ်းမိူင်းတႆး ယိင်ႈၶႅၼ်းမီးၼမ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵူၼ်း ဢၼ်ၾၢင်ႉမႅၼ်ႈလႄႈ မႃးၶူၼ်ႉၶႂႃႇလဵပ်ႈႁဵၼ်း မီးဢေႇႁႅင်း။ ပဵၼ်ယွၼ်ႉၵၢၼ်မိူင်းပၢၼ် သိုပ်ႇပၢၼ်သေ မိူင်းတႆးဢမ်ႇမီး သုၼ်ႇလႆႈထိင်းသိမ်းၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇၵႄႇလီလီ။

ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ၼင်ႇႁိုဝ် တေဢမ်ႇၸၢင်ႈလုမ်းလႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸွမ်းယႃႉၵဝ်း ၵူႈလွၵ်း လၢႆး။ ဢၼ်ထုၵ်ႇယႃႉလႅဝ် ၵူၼ်ႇပင်းပႅတ်ႈၵေႃႈ မီးတင်းၼမ်။ မိူၼ်ၼင်ႇ ႁေႃလူင်ၵဵင်းတုင် ဢၼ်မီး ၵႃႈၶၼ်ၵိုၵ်းပိုၼ်းတႆးၼၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈယႃႉလႅဝ်ၵူၼ်ႇပင်းပႅတ်ႈသေ သၢင်ႈႁူင်းႁႅမ်း ပၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ ၶၢတ်ႈ ဝႆႉတႃႇ 70 ပီ။ ၽွင်းၶဝ်ယႃႉႁေႃၵဵင်းတုင် ၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ႁေႃၵဝ်ႇမၢၼ်ႈ ဢၼ်ၸူမ်ဝႆႉတႂ်ႈလိၼ် ဢၼ်မီးတီႈမိူင်းႁူင်သႃဝတီႇၼၼ်ႉသမ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶိုၼ်းၶုတ်းသေ သႂ်ႇၸႂ်ၵုမ်းၵေႃႇလုမ်းလႃး မႃးလီငၢမ်း ၼႆယဝ်ႉ။