မိူင်းမၢၼ်ႈတႅၵ်ႇဢမ်ႇတႅၵ်ႇ မိူင်းတႆးႁိမ်ၸႅၵ်ႇၼႃႈလိၼ်

တၢင်ႇၾၢႆႇတၢင်ႇၶွၼ်ႈႁႅင်း တၢင်ႇၾၢႆႇတၢင်ႇမႅတ်ႇပႅင်းႁုပ်ႈၼႃႈလိၼ် တၢင်ႇၾၢႆႇတၢင်ႇၶိၼ်ၵဵပ်းသိုၵ်း တၢင်ႇၾၢႆႇ တၢင်ႇႁႅၼ်းၽႅၼ်သိုၵ်း တၢင်ႇၾၢႆႇတၢင်ႇၽွမ်ႉတိုၵ်း သိုၵ်းဢၼ်တေၵိူတ်ႇၵမ်းၼႆႉၼၵ်းၼႃ ႁႃတၢင်းယူတ်းယႃ ယိင်ႈယၢပ်ႇ  မိူဝ်ႈမၼ်းပဵၼ်ဝူတ်ႈဝဵၼ်းၵၢမ်ႇ (ၿၢပ်ႇၵမ်(sin)) ၵူၼ်းမိူင်း ထိုင်သုတ်းတိူၵ်ႈ လႆႈပိုၼ်ႉၽႃႈတိူၵ်ႇႁိူၵ်ႈ သူၼ်ၼႃး ပႃးၵၼ်ၼီဢွၵ်ႇၽူင်ႉပၢႆႈပႅတ်ႈႁိူၼ်းယေးဝၢၼ်ႈၶူင်ႇ မိူင်းတီႈယၢမ်ႈယူႇ ဢူႇတီႈယၢမ်ႈၼွၼ်း ဢၼ်ပူႇ မွၼ်ႇယႃႈ ၽုၵ်ႇၵႃႈသွမ်ႈဝၢၼ်ႇမႃးလၢႆသိုပ်ႇၸူဝ်ႈၵူၼ်းၸဵမ်မိုၼ်းသိုၼ်းဢွၼ်။

သဝ်ႁိူၼ်းတမ်းၾင် ႁွႆးလမ်ၾႆးမႆႈ လႆႈၵၢႆယဵၼ်းပဵၼ် သၢၵ်ႈၸဵၼ်ယုၵ်းယၵ်း ၵၢၵ်ႇမုၼ်ႈမၵ်းၽွင် ၶီႈထၢၼ်ႇ ၵွင်တဝ်ႈ ၶဝ်ႈၶွင်ၶူဝ်းႁိူၼ်းဢမ်ႇလိူဝ်ၵိုတ်းသင်။ လၢႆၸုပ်ႈသိုပ်ႇပၢၼ် ပူႇမွၼ်ႇသၢင်ႈမႃးလူၺ်ႈၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈသၢႆၸႂ် ၽႅၼ်ႇလိၼ်ၵႂၢင်ႈယႂ်ႇ ၾုၼ်ႇငႂ်ႈၼမ်ႉလီ ၼမ်ႉမႄႈ ၼမ်ႉႁူၺ်ႈ ၼမ်ႉႁွင်ႈ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇလဵၵ်ႉယႂ်ႇ ၼွင်လဵၵ်ႉ ၼွင်ယႂ်ႇ မႆႉသၵ်းမႆႉတိုင်း မႆႉပႅၵ်ႇ မႆႉပဝ်း မႆႉငႄႉ မႆႉတီးတွၵ်ႈ မႆႉၸလၢၼ်းမႆႉပူၵ်ႇမႆႉဝွင် ၵူႈၸိူဝ်ႉၵူႈသႅၼ်း။

ဝေႃႇငိုၼ်းဝေႃႇၶမ်း ဝေႃႇၵႅဝ်ႈဝေႃႇသႅင် ဝေႃႇလဵၵ်း ဝေႃႇတွင်း ႁဵၵ်ႇ ထၢၼ်ႇၾႆးငိူၵ်ႈႁႄႈၽွတ်ႈလၢႆၸိူဝ်ႉလၢႆသႅၼ်း ၼမ်ၸေး ၵူၼ်းမိူင်းတႆးဢမ်ႇလႆႈၸၢမ်ႇပူၺ်ႈ ဢမ်ႇလႆႈလႅမ်ႉႁိမ်းၸိမ်းရူသ်းၸၢတ်ႈ(ဢရသႃႇ) ထုၵ်ႇၵူၼ်းၼွၵ်ႈ ၵူၼ်းမီးဢမ်းၼၢၸ်ႈမႃးႁိမ်ၸိင်းၶိၼ်ဢဝ်ပဵၼ်ၶွင်တူဝ်ၵဝ်ႇမႃးတေႃႇႁၢၼ်ႉၼႆႉ 62 ပီတဵမ် ၵူၼ်းမိူင်းထုၵ်ႇၶီႇၼဵၵ်း တဵၵ်းတဵင် ဢမ်ႇၵွမ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵွႆး ႁူမ်ႈတင်းၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇလၢႆမူႇလၢႆၸုမ်း ဢၼ်ၶၢၼ်ပၢၵ်ႇႁဵၵ်ႈၶၢၼ် ႁဵတ်း ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း ပူတ်းပွႆႇၵၢၼ်ထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း ပူတ်းပွႆႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း။

မိူဝ်ႈတႄႇငဝ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းၶဝ်ႈၸႂ်ၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ႁႅင်း ယိုတ်ႈယၢဝ်းမႃးပဵၼ်သိပ်းသိပ်းပီ တေႃႇၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ပေႃးၵွတ်းပေႃးၽၢၼ် ၵၢၼ်ၶဝ်ၸဝ်ႈယင်းပႆႇပူၼ်ႉၸၢႆးၶႃး   မိူဝ်ႈၵူၼ်းတုၶ်ႉယၢၵ်ႈၵွတ်းၽၢၼ်ဢိုပ်းၶဝ်ႈ ဢိုပ်း ၵိူဝ် သမ်ႉထုၵ်ႇၵဵပ်းလူၺ်ႈဢမ်းၼၢၸ်ႈတဵၵ်းတဵင် ဢမ်ႇၵွမ်ႉၶဝ်ႈၼမ်ႉငိုၼ်းတွင်း ၵူၼ်းႁၢတ်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇၵေႃႈ ဢမ်ႇဝႆႉၵိုတ်းလိူဝ် ထုၵ်ႇၵမ်ၵိၼ်းၶိၼ်ၸႂ်ဢဝ်ႁဵတ်းသိုၵ်း ဢၢင်ႈဝႃႈၸၢႆးမိူဝ်ႈမီးဢႃယု 18 ၶိုၼ်ႈၼိူဝ် တၵ်းလႆႈႁၢပ်ႇ ၼႃႈၵၢၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်း(ႁဵတ်းသိုၵ်း)။

ၼႂ်းမိူင်းတႆးဢမ်ႇၵွမ်ႉမီးၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆးၶိူဝ်းလဵဝ် တၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈဢႅပ်ႇဢၢင်ႈၵၢၼ်ၵႅတ်ႇၶႄၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸမ်ဝၢၼ်ႈလႂ် ဢိူင်ႇလႂ်ၵေႃႈ တဵၵ်းၶိၼ်ၵဵပ်းၶဝ်ႈၼမ်ႉငိုၼ်းတွင်းလႄႈၵူၼ်း ပိူဝ်ႈၵေႃႇလၢင်ႈသၢင်ႈႁႅင်း ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလူၺ်ႈလၢႆးၶိၼ်ၸႂ်။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ယင်းမီးၽူႈၸႂ်ႁၢႆႉမႂ်ႈ ႁၼ်လုၵ်ႈမႄႈၼၢင်းသၢဝ်ပိူၼ်ႈၵေႃႈ ပူၼ်ႉပႅၼ်လူ လၢႆ ၵၼ်ႉၸၼ်ဢဝ်တၢႆၵေႃႈမီးတင်းၼမ်ၶႂ်ႈၵူႈၸုမ်း မၢင်ၸုမ်းဢမ်ႇပၢႆႈပိူင်ႈၵၼ်တင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႂၢၵ်ႈမိူင်း။

ဝၢႆးသေမိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ႁုပ်ႈယိုတ်းဢမ်းၼၢၸ်ႈ 2021 ၵမ်းၼႆႉ ယိင်ႈၶႅၼ်းပဵၼ်ၵၢၼ်သၢင်ႈပၼ်ႁႃယႂ်ႇလူင် ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းလုၵ်ႉႁိုၼ်ႇသၢၼ်ၶတ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်း မိူဝ်ႈတႄႇမၼ်း ၵူၼ်းမိူင်းတူဝ်လၢႆမိုဝ်းပဝ်ႇသေၵေႃႈ မိူဝ်ႈထုၵ်ႇသိုၵ်း မၢၼ်ႈႁၢႆႉႁၢဝ်ႈႁႅတ်ႉၶေႃး တိၺွပ်းၶႃႈၽၼ်း ယိုဝ်းသႂ်ႇဢဝ်တၢႆၾုင်ၵူၼ်းယူႇၾၢႆႇလဵဝ်။ ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈၶႅင်ႁၢဝ်ႈၶတ်း တႃႉ ႁတ်းႁတ်းႁၢၼ်ႁၢၼ် ၶိုၼ်းတွပ်ႇတႅၼ်းလူၺ်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇမၢၵ်ႈမိုဝ်ႈၸိုၼ်းယၢမ်း ၼင်ႇၵႃႈဝၵ်ႉမႃးႁႃလႆႈ ပဵၼ် တူၼ်ႈတိုၼ်းသေၽိုၼ်ႉဝၢႆႇၶိုၼ်းတိုၵ်းတပ်ႉမၢၼ်ႈတီႈၼိုင်ႈယဝ်ႉတီႈၼိုင်ႈ ႁုပ်ႈယိုတ်းလႆႈတပ်ႉလႄႈ ၵွင်ႈၵၢင်ႇ မၢၵ်ႇမိုဝ်ႈၸိုၼ်းယၢမ်း ၶွင်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶိုၼ်းဢဝ်ပဵၼ်ၵွင်တိုၼ်းႁႅင်း။

ၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢၼ်မီးသိုၵ်းၸုမ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉ တဢၢင်း ဢႃႊရၵၼ်ႊ ပိုတ်ႇသိုၵ်းၵၼ်တင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ မီးၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇ(ဢႃႊဝုထ်ႉ) လီ ဢၼ်လႆႈတၢင်းၸွႆႈပၢႆးၼွၵ်ႈ ဢိၵ်ႇတင်းႁႅင်းၸႂ်လႄႈၸင်ႇၶိုၼ်းတိုၵ်းလိုပ်ႈႁေႃႈ ပႅတ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢၼ်ယူႇၼႂ်းၼႃႈတီႈ ဢမ်ႇမီးႁႅင်းၵမ်ႉၸွႆႈ ၵွင်သိုၵ်း တပ်ႉထႅမ်ၾၢႆႇလင်မႃးဢမ်ႇၶိုတ်း မႃးဢမ်ႇလႆႈလႄႈၵႃႈလႆႈယွမ်းယူၵ်ႉတုင်းၶၢဝ် လီသေတၢႆ။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈငဝ်ႈငုၼ်း ၼေႇပျီႇတေႃႇလိူတ်ႇႁွၼ်ႉမႆႈၵူၼ်ႈ တၼ်ဢူၵ်းတၼ်ၸႂ် တင်းၸႂ်လမ်သႆႈၵမ်ႇသေ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇၵူတ်းမၢႆ ၵမ်ၵိၼ်းၵူၼ်းမိူင်း ၼုမ်ႇသၢဝ် ဢႃယု 18 ၶိုၼ်ႈ ၵူႈၵေႃႉတၵ်းတေလႆႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း ပဵၼ်ၵၢၼ်ဢဝ်ဝုၺ်းမေႃႈ တႃးၼႃႈၵႆႇလဝ်ႉလဵဝ်ၵၼ် ပိူဝ်ႈၶိုၼ်းမႃးတေႃႇၵၼ်။

ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵူတ်းမၢႆၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် ပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်းၵူႈၵေႃႉ မၵ်းတမ်း ၸၢႆး ဢႃယု 18 – 35 ပီလႄႈ ယိင်း ဢႃယု 18 – 27 တၵ်းတေလႆႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၸၢတ်ႈ 2 ပီ။ ၽူႈၸိူဝ်းမီးၼမ်ႉၵတ်ႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇ မေႃယႃ ဢႃယု 18 – 45 ပီ တွၼ်ႈတႃႇၽူႈၸၢႆး 18 – 35 တင်းၽူႈယိင်း တေလႆႈ ႁပ်ႇၵၢၼ် 3 ပီ လႄႈၼႂ်းၸူဝ်ႈယၢမ်းၶိုၵ်ႉၶၵ်းယင်းၸႂ်ႉတိုဝ်းၶၢဝ်းယၢမ်းႁပ်ႉၸႂ်ႉၸၢတ်ႈ ၵူႈၵုမ်ႇ ၶႄးၸၢင်ႈ မႄႇယိုတ်ႈ ၶၢဝ်းယၢမ်းထိုင် 5 ပီ လႄႈၽူႈဢမ်ႇဝႆႉၼမ်ႉၼၵ်းၼိူဝ်မၢႆႁဵၵ်ႈၶၢၼ်ႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်း ပိူင်ႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း တၵ်းတေ ၸၢင်ႈလႆႈထုၵ်ႇတူတ်ႈ(တၢမ်ႇ) ၶွၵ်ႈ 5 ပီ။

သိုၵ်းမၢၼ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၽူၺ်ၽႄႈၽၢၼ်ႇတၢင်းသိုဝ်ႇၶွင်မၢၼ်ႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 10 ၾႅပ်ႉၿိဝ်ႊရီႊပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ၼႂ်းဝူင်ႈၵၢင်သိုၵ်းမၢၼ်ႈတင်းၸုမ်းသိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတိုၵ်ႉၶႅင်ႁၢဝ်ႈတေႃႇၵၼ်ယူႇလၢႆပိုၼ်ႉတီႈ တူဝ်ႈပတ်းပိုၼ်ႉ မိူင်း မၢၼ်ႈယူႇ။ လိုၼ်းသုတ်းသိုၵ်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းယိုတ်းလႆႈဝဵင်းလၢႆဝဵင်း ထိုဝ်ဝႃႈပဵၼ်ၵၢၼ်တႃႉတၢႆးၵၢၼ်ယႂ်ႇသုတ်း တေႃႇၵွင်တပ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈတင်ႈတႄႇ ၼေႇဝိၼ်းယိုတ်းဢမ်းၼၢတ်ႈၵမ်းဢွၼ်တၢင်းသုတ်း 1962။

လူၺ်ႈၵၢၼ်ဢၼ်ၵွင်တပ်ႉသိုၵ်ႊမၢၼ်ႈ ပိုၼ်ႇၽၢဝ်ႇၵၢၼ်ၵဵပ်းသိုၵ်းၵမ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈၵူႈႁူဝ်မိူင်း တူၵ်းၸႂ် တိုၼ်ႇသၢၼ်ႈတူဝ်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ်။ ဢမ်ႇၵွမ်ႉပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်တိုၵ်ႉပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်း ႁႂ်ႈတင်းၼႂ်းမိူင်းလူင်ၶွင်မၢၼ်ႈ ၸဵမ်တႃႈၵုင်ႈ ဝဵင်းလိူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တိုၼ်ႇသၢၼ်ႈတုမ်ႉယွၼ်ႈၸွတ်ႇသဵင်ႈ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ ၵေႃႈ ပေႃးၼၵ်းၼႃလိူဝ်ဝႃႇၵႂႃႇႁႅင်းယဝ်ႉ သမ်ႉထုၵ်ႇတဵၵ်းငႅၼ်းႁႂ်ႈၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်းထႅင်ႈၼႆ ၵူၼ်းမိူင်းတိူၵ်ႈ တၼ် မိုတ်းမိတ်းလပ်းသိင်ႇသဵင်ႈယဝ်ႉ။

ၽွင်းယၢမ်းၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းၽူင်ႉတိုၼ်ႇပၢႆႈၼီႈၵၢၼ်ႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၽႂ်မီးတိုဝ်ႉတၢင်းလႂ် ၽၵ်းတူႁူးလႂ်ၵေႃႈ သွၵ်ႈႁႃမူၼ်ႉဢွၵ်ႇမိူင်းၵူႈႁူးၵူႈတၢင်းလၢႆးၽႂ်လၢႆးမၼ်း ၸိူဝ်းဝႃႈလႆႈပွင်ပဵၼ်ၵေႃႈဢွၵ်ႇတၢင်းႁိူဝ်းဝိၼ် ၵမ်ႈၽွင်ႈ ၵေႃႈ တင်းရူထ်ႉတၢင်းၵႃး ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈပႆတိၼ် တၢင်းႁၢဝ်းႁူၺ်ႈႁူးလွႆ ၵမ်ႈၼမ်ၶဝ်ႈမိူင်းထႆး ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈတေ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၵႂႃႇတၢင်းလႂ် တၵ်းတေလႆႈတူၵ်းပဵၼ်ယိူဝ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵႂႃႇထႅင်ႈ။

တေႃႇသိုပ်ႇၵႂႃႇၼႆႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇသၢဝ်ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈတေဢေႇယွမ်းလူင်း တေၵိုတ်းၵူၼ်းထဝ်ႈလႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်ဢမ်ႇမီးၵူၼ်းႁႃလဵင်ႉလႄႈမိူဝ်းၼႃႈထႅင်ႈ 2-3 ပီ ၾၢင်ႁၢင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ မိူင်းတႆး တေပဵၼ်ႁိုဝ်။

မွၼ်းၶိူဝ်း

(*** ပွင်ႈၵႂၢမ်းႁူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆးဝူၼ်ႉ ၼမ်ႉၵႂၢမ်းလႄႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင်သုၼ်ႇတူဝ် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၸဝ်ႈပၢႆၵမ် ၵူၺ်းၶႃႈဢေႃႈ။)