ႁေႃလူင်ၵဵင်းတုင် လင်မႂ်ႇ ၵေႃႇသၢင်ႈယဝ်ႉတူဝ်ႈလီငၢမ်း

ႁေႃလူင်ၵဵင်းတုင် လင်မႂ်ႇ ဢၼ်ယူႇတီႈ ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်း မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ပဵၼ်ၸဝ်ႈတႃႇၼ ဢွၼ်ႁူဝ် ၵေႃႇ သၢင်ႈမႃးၼၼ်ႉ ယၢမ်းလဵဝ် ၵေႃႇသၢင်ႈယဝ်ႉတူဝ်ႈလီငၢမ်းယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။

ႁေႃလူင်ၵဵင်းတုင် လင်မႂ်ႇၼႆႉ တႄႇၵေႃႇသၢင်ႈမႃး မိူဝ်ႈလိူၼ်ၵျုၼ်ႊ 2022 ၼၼ်ႉသေ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်လိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ 2024 ၶၢဝ်းတၢင်း 1 ပီပၢႆ 6 လိူၼ် လႆႈၵေႃႇသၢင်ႈယဝ်ႉတူဝ်ႈလီငၢမ်းယဝ်ႉ ဢွင်ႈတီႈၵေႃႇသၢင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်တီႈဝၢင်းသၵဵတ်ႉ (ၵဝ်ႇ) ပွၵ်ႉ 5 ႁိမ်းၾင်ႇၼွင်တုင် ဝဵင်းၵဵင်းတုင် ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း ၼႆယဝ်ႉ။   

လုင်းသၢမ်တိပ်ႉသိူဝ် ၽူႈၶဝ်ႈတူင်ႉၼိုင် မုၵ်ႉၸုမ်းပူၵ်းပွင်ၶိုၼ်း ၶႃႈၵုၼ်ပိုၼ်ႉမိူင်းတႆး လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ႁေႃလူင် လင်မႂ်ႇၼႆႉ ၵေႃႇသၢင်ႈယဝ်ႉၵႂႃႇ ၼႂ်းလိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊၼႆႉမူတ်းယဝ်ႉ။ ယၢမ်းလဵဝ် တိုၵ်ႉႁၢင်ႈႁႅၼ်း ၽုၵ်ႇမွၵ်ႇ ယဝ်ႉၵေႃႈ ဢွင်ႈ တီႈဝႆႉၶူဝ်းၵိုၵ်းပိုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။ တေပိုတ်ႇပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် မိူဝ်ႈလႂ် ၸိူင်ႉၼႆတႄႉ ပႆႇလႆႈဢုပ်ႇ ၵၼ်။ ၵေႃႉတေမႃးပိုတ်ႇၵေႃႈ တေ ပဵၼ်မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ မႃးပိုတ်ႇ ယွၼ်ႉမၼ်းပဵၼ်ၵေႃႉႁဵတ်း ၸဝ်ႈတႃႇၼလူင်ႁေႃမႂ်ႇၼႆႉ”- ဝႃႈၼႆ။

ႁေႃလူင် ၵဵင်းတုင် လင်မႂ်ႇၼႆႉ ၵေႃႇသၢင်ႈဢွင်ႈတီႈလိၼ်မႂ်ႇ ၵေႃႇသၢင်ႈႁႂ်ႈမိူၼ်ႁေႃၵဝ်ႇၶိုၼ်း ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵေႃႇသၢင်ႈ ပဵၼ် ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇလႄႈ ၽူႈႁပ်ႉၵေႃႇသၢင်ႈ ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၼၼ်ႉသမ်ႉ ပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊမိၼ်းတိၼ်ႇ။ ယဝ်ႉ ၵေႃႈ ဢၢၼ်းဝႆႉ ငိုၼ်းၵေႃႇသၢင်ႈ ၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇ 40,000 သႅၼ်ပျႃးလႄႈ တေဢၢၼ်းၵေႃႇသၢင်ႈႁႂ်ႈယဝ်ႉၼႂ်းၼိုင်ႈပီ ဝႃႈၼႆ။

“တင်းမူတ်း မႅၼ်ႈငိုၼ်းၵႂႃႇၵႃႈႁိုဝ်တႄႉ ပႆႇလႆႈဢုပ်ႇၵၼ် ယူႇတီႈၵေႃႇမတီႇၶဝ် တေႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် ဢုပ်ႇဢူဝ်းထႅင်ႈၵမ်ႉ။ ယၢမ်း လဵဝ် ဢၼ်လၢမ်းႁူႉဝႆႉၶၢဝ်ႉၶၢဝ်ႉတႄႉ သဵင်ႈၵႂႃႇမွၵ်ႈ 30,000 သႅၼ်ယဝ်ႉ။ ႁေႃလူင် လင်မႂ်ႇၼႆႉ တေႁဵတ်းပဵၼ်ႁွင်ႈၼႄပိုၼ်း။ တႃႇႁႂ်ႈၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်း/ ၼႂ်းမိူင်းပေႃးတေမႃးဢႅဝ်ႇယႅမ်ႉတူၺ်းၼမ်”- လုင်းသၢမ်တိပ်ႉသိူဝ် သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။

ယဝ်ႉၵေႃႈ ၸွမ်းၼင်ႇ ပၢႆႉႁၢင်ႈႁေႃ၊ ၶႅပ်းႁၢင်ႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၶူဝ်းၶွင် တႃႇဢဝ်မႃးဝႆႉ ၼႂ်းႁွင်ႈၼႄပိုၼ်း တီႈႁေႃလူင် ၵဵင်းတုင် လင် မႂ်ႇၼႆႉ တေၸႂ်ႉလိၵ်ႈသွင်ၽႃသႃ တေပဵၼ်ၽႃသႃလိၵ်ႈတႆးၶိုၼ်လႄႈ လိၵ်ႈမၢၼ်ႈ။ မိူၼ်ၼင်ႇ ပၢႆႉႁၢင်ႈႁေႃၼႆ ၵေႃႈ တေသႂ်ႇၽႃသႃလိၵ်ႈတႆးၶိုၼ် “ႁေႃလူင်ၸဵင်းတုင်” လိၵ်ႈမၢၼ်ႈသမ်ႉ “ကျိုင်းတုံဟော်နန်း” ၸိူင်ႉၼႆ။

ပိူင်ၾၢင်ႇႁၢင်ႈ ႁေႃလူင်ၵဵင်းတုင် လင်မႂ်ႇၼႆႉ တေဝၢႆႇၼႃႇၸူးၼွင်တုင်။ တၢင်းၵႂၢင်းၼႃႈႁေႃ မီး 101 ထတ်း/ ပေႇ၊ တၢင်း ယၢဝ်း မီး 121 ထတ်း။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ဢွင်ႈတီႈလိၼ်သမ်ႉ တၢင်းၵႂၢင်ႈမီး 300 ထတ်းပၢႆ၊ တၢင်းယၢဝ်းမီး 200 ထတ်းပၢႆ – လႆႈႁူႉ ၼင်ႇၼႆ။

ႁေႃလူင်ၵဵင်းတုင် ဢၼ်တႄႉမၼ်းၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈပီ 1906  ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၸဝ်ႈၵွၼ်ႈၵႅဝ်ႈဢိၼ်းထလႅင် ဢွၼ်ႁူဝ် ၵေႃႇသၢင်ႈဝႆႉ ပၼ်။ ထိုင်မႃး ပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼဝတ ၸွမ်သိုၵ်းလူင် တၢၼ်းသူၺ်ႇ ၽွင်းငမ်းၼၼ်ႉ မႃးထုပ်ႉယႃႉလႅဝ်ပႅတ်ႈ ႁေႃလူင်ၵဵင်းတုင် ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းႁၵ်ႉၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 9/11/1991 ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် 7:41 မူင်း။ ယၢမ်းလဵဝ် ဢွင်ႈတီႈႁေႃ ၵဝ်ႇၼၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈသၢင်ႈဝႆႉႁူင်းႁႅမ်းသေ ၶၢတ်ႈပၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊဝႆႉတႃႇၶၢဝ်းတၢင်း 70 ပီ။ ၵူၼ်းမိူင်းယွၼ်းၶိုၼ်းၵေႃႈ သိုၵ်း မၢၼ်ႈဢမ်ႇၸၢင်ႈပၼ် ဝႃႈၼႆ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ ပူၼ်ႉမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 11/4/2023 ယၢမ်းဝၢႆးဝၼ်း 2 မူင်း ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ယိုတ်းမိူင်း မႃး ပိုတ်ႇႁေႃမႂ်ႇသႅၼ်ဝီ ဢၼ်တိုၵ်ႉၵေႃႇသၢင်ႈယဝ်ႉတူဝ်ႈ ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် တီႈပွၵ်ႉ 3 ဝဵင်းသႅၼ်ဝီ ၸႄႈတွၼ်ႈလႃႈသဵဝ်ႈ ၸိုင်ႈတႆး ပွတ်းႁွင်ႇ။ ၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းမႃးလူႇတၢၼ်း တႃႇသၢင်ႈႁေႃၼႆႉ ငိုၼ်း 3 မိုၼ်ႇသႅၼ်ပျႃး ၼႆယဝ်ႉ။

ႁေႃသႅၼ်ဝီ လင်မႂ်ႇၼႆႉ တႄႇၵေႃႇသၢင်ႈမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 25/12/2020 ႁိုင်သၢမ်ပီ ၸင်ႇတေၵေႃႇသၢင်ႈယဝ်ႉ။ ႁေႃမႂ်ႇၼႆႉ တၢင်ႈၵႂၢင်းမီး 134 ထတ်း၊ တၢင်းယၢဝ်းမီး 195 ထတ်းလႄႈ သဝ်ႁေႃ တင်းမူတ်းမီး 250 သဝ်။