ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ မႃးပၢင်ၸႃႇပၼ ၸဝ်ႈၶူးဝႃးသႅင်လႃႈ

ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်း မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ဢွၼ်လုၵ်ႈၼွင်ႉပွင်ႈပၢႆ မႃးပၢင်ၸႃႇပၼ ၸဝ်ႈၶူးလူင် Dr. ꩪမ်မသီရိ (ႁိုဝ်) ၸဝ်ႈၶူးဝႃးသႅင်လႃႈ တီႈဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း။

ဝၼ်းတီႈ 8/2/2024 ယၢမ်းဝၢႆးဝၼ်း မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ၸွမ်ၸိၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်းလႄႈ မေးၼၢင်း တေႃႇၵျူႇၵျူႇလႃႉ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ လုၵ်ႈၼွင်ႉပွင်ႈပၢႆ မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၸႃႇပၼ ၸဝ်ႈၶူးလူင် Dr. ꩪမ်မသီရိ (ႁိုဝ်) ၸဝ်ႈၶူးဝႃး သႅင်လႃႈ ၽူႈငမ်းပၢႆးလိုဝ်ႉ ပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း ဝတ်ႉသၢႆမိူင်း ပွၵ်ႉသၼ်သၢႆးလိုဝ်ႉ ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း။

ၼႂ်းလိၵ်ႈပိုၼ်ၶၢဝ်ႇ မျၢၼ်ႇမႃႉဢႃႈလိၼ်း ႁၢႆးငၢၼ်းဝႆႉဝႃႈ – “ၸွမ်သိုၵ်းလူင် မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ဢွၼ်ဢဝ်မေးၼၢင်းမၼ်း လႄႈ လုၵ်ႈၼွင်ႉလၢႆၵေႃႉ မႃးပၢင်ၸႃႇပၼ ၸဝ်ႈၶူးဝႃးသႅင်လႃႈသေ မႃးသင်ႇလၢတ်ႈ ႁႂ်ႈၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၶဝ် ၸတ်း ပၢင်ၸႃႇပၼၼႆႉ ႁႂ်ႈၶႅမ်ႉလႅပ်ႈၵိုၼ်းၶွၼ်ႈ။ ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူၼ်းတီႈၸမ်ၵႆ ဢိၵ်ႇပႃးသင်ၶရႁၢၼ်း တၢင်ႇတီႈသီႇလႅၼ် ၸိူဝ်းမႃး ပၢင်ၸႃႇပၼၼႆႉ ႁႂ်ႈၸတ်းတီႈယူႇတီႈၵိၼ် တူၺ်းလူလွမ်ပၼ်ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ”- ဝႃႈၼႆ။

ယဝ်ႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈသြႃႇၽတ်ႉတၼ်ႇတ ၵေႃးဝိတ (ႁိုဝ်) ၸဝ်ႈဝၸီႇပဵၵ်ႉ တီႈဝဵင်းၵဵင်းတုင်ၵေႃႈ မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပၢင်ၸႃႇပၼ ၸွမ်းမိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ မိူၼ်ၵၼ် – ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်းလၢတ်ႈ။

ၸဝ်ႈၶူးဝႃးသႅင်လႃႈ ၸဝ်ႈၵွၼ်းဝတ်ႉသၢႆမိူင်းလႄႈ ၽူႈငမ်းပၢႆးလိုဝ်ႉ ပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း လႆႈၶဝ်ႈသူၼ်မၢၵ်ႇႁၢၵ်ႈၶမ်းၵႂႃႇမိူဝ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 8/2/2024 ၽွင်းဢႃယုၸဝ်ႈလႆႈ 97 ပီ ဝႃႇသႃ 77 ဝႃႇ လူၺ်ႈတၢင်းပဵၼ်ၵူၼ်းထဝ်ႈ။

ၸဝ်ႈၶူးဝႃးသႅင်လႃႈၼႆႉ ၵိူတ်ႇမိူဝ်ႈပီၵေႃးၸႃႇ 1290 လိူၼ်ၸဵင်လွင်ႈ 9 ၶမ်ႈ (ဝၼ်းပုတ်ႉ) တီႈဝၢၼ်ႈယၢင်းၵဵင် ၸႄႈဝဵင်း ၵဵင်းတုင် ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ။ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆး – လုင်းႁွင်လႄႈ ပႃႈပိၼ်း။ ထိုင်မႃး ပီၵေႃးၸႃႇ 1299 လိူၼ်သီႇမူၼ်း ၼုင်ႈလိူင်သၢင်ႇၵၢၼ်း။ ပီၵေႃးၸႃႇ 1310 လိူၼ် 6 မႂ်ႇ 13 ၶမ်ႈ လႆႈၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸၢင်း။

မိူဝ်ႈဢႃယုၸဝ်ႈလႆႈ 10 ပီၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈလႆႈၼုင်ႈလိူင်သၢင်ႇၵၢၼ်းသေ ၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈလၢႆးမႃး လိူဝ်ၼၼ်ႉ လႆႈလဵပ်ႈ ႁဵၼ်းလိၵ်ႈၶိုၼ်(လိၵ်ႈထမ်း) တေႃႇပေႃးယဝ်ႉတူဝ်ႈ ၸၼ်ႉမူႇလထမ်မၸရိယ တီႈဝတ်ႉၵဵင်းယိၼ်း ဝဵင်းၵဵင်းတုင် မိူဝ်ႈပီ ၵေႃးၸႃႇ 1320 ။

ထိုင်မႃး ပီၵေႃးၸႃႇ 1357 ၸဝ်ႈလႆႈၵေႃႈတင်ႈ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈပရိယတ်ႉတိ တီႈဝတ်ႉသၢႆမိူင်း ပွၵ်ႉသၼ်သၢႆးလိုဝ်ႉ ဝဵင်း တႃႈၶီႈလဵၵ်း။ တီႈတိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈၼႆႉ တေပူင်သွၼ်ၸွမ်းၼင်ႇ ၸၼ်ႉလိၵ်ႈပႃလိ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ တမ်းဝၢင်းဝႆႉသေ တေဢဝ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ လိၵ်ႈလၢႆးတႆးၶိုၼ်ႈ(လိၵ်ႈထမ်း) ပဵၼ်လၵ်းသေ ပူင်သွၼ်မႃး ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။

ၼႂ်းၵႄႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈလႆႈၸွႆႈၵမ်ႉထႅမ် လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇပွင်ပဵၼ်လႆႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေဢမ်ႇၵႃး လႆႈၵေႃႇသၢင်ႈမႃး ဢွင်ႈ  တီႈလုမ်းလႃးၵူၼ်းထဝ်ႈ၊ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၽၢၼ်ပေႃႈမႄး၊ ႁူင်းႁဵၼ်း ၼႂ်းဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်းလႄႈ ၵမ်ႉထႅမ်ပႃးထႅင်ႈ တီႈႁူင်း ယႃလူင် တႃႈၶီႈလဵၵ်း ၸိူဝ်းၼႆႉပႃး။

မိူဝ်ႈပီၶရိတ်ႉ 1992 ၸဝ်ႈလႆႈႁပ်ႉ ၸုမ်ႈၶူးယုၵ်ႉယွင်ႈ ဢႅၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတ ပီ 2005 လႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈၶူး ယုၵ်ႉယွင်ႈဢ ၽိတၸ ဢႅၵ်ႉၵမႁႃႇသတ်ႉထမ်ႇမ ၸေႃးတိၵ ပီ 2021 ၼႆႉ လႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈၶူး ဢပိတၸ မႁႃႇရထၵုရု ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး မွပ်ႈယိုၼ်ႈပၼ်ၸုမ်ႈၶူး ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီးထႅင်ႈ လႆႈႁူႉၼင်ႇၼႆ။။