မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇဢုပ်ႇၽူႈပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်းသုင်သုတ်းထႆးတၢင်းဢွၼ်ႊလၢႆႊၵဵဝ်ႇလွင်ႈၶႄႇမူၼ်ႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈမျႃႉဝၻီႇ

ႁဵတ်ႇၵၢၼ်လွင်ႈ ၸၢဝ်းၶႄႇ ၶႄႇမူၼ်ႇ(ထႆးဝႃႈၸိၼ်းထဝ်ႊ) ၼႆၼၼ်ႉပွင်ဝႃႈ ၵူၼ်းၵုမ်ႇၼႆႉ ငဝ်ႈငႃႇလႄႈတီႈမႃး ၵမ်ႈၼမ်ပဵၼ် ၸၢဝ်း ၶႄႇ ဢၼ်မူၵ်းယူႇၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် မၢၼ်ႈ ထႆး ၶမဵရ်(ၵမ်ႊပူႊၶျႃႊ) ႁဵတ်းၵၢၼ် ၽိတ်းၵူတ်းမၢႆ လွၵ်ႇလႅၼ်ပႅတ်ႉၵိၼ် တၢင်းဢွၼ်ႊလၢႆး ပဵၼ်ၵိူင်းၶွလ်ႊသဵၼ်ႊတိူဝ်ႊလႄႈၵၢၼ်တေႃႇလွင်းတၢင်းဢွၼ်ႊလၢႆႊ ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ “ၶႄႇမူၼ်ႇ” ၵွပ်ႈပဵၼ်ၵူၼ်းၶႄႇ ႁဵတ်းၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၼႂ်း သီမူၼ်ႇ ဢမ်ႇၸႅင်ႈလႅင်း ဢမ်ႇပိုတ်ႇတူဝ် ဢမ်ႇပၼ်ပိူၼ်ႈႁူႉလွင်ႈယူႇလွင်ႈၵိၼ် လွင်ႈၵႂႃႇလွင်ႈမႃး လႄႈလွင်ႈႁဵတ်းႁႃၵိၼ်။

ႁူမ်ႈဝႃႈပဵၼ်ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶႄႇၼႆသေတႃႉၵေႃႈ တေႁဵတ်းၼႂ်းမိူင်းၶႄႇဢမ်ႇလႆႈ ၵွပ်ႈပဵၼ်ၵၢၼ်ၽိတ်းၵူတ်းမၢႆလႄႈ ၸင်ႇဢွၵ်ႇမႃးမူၵ်းသိူင်ႇတူဝ်သေႁဵတ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈလပ်ႉႁူလပ်ႉတႃ တီႈႁၢင်ႇၵႆၸဝ်ႈၼႃႈတီႈဝၢၼ်ႈမိူင်း။ လွၵ်ႇ လႅၼ်ဢဝ်ၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်းထႆးၵူၼ်းၸိူဝ်းမၵ်ႉမိုတ်ႈသူင်ၵၢၼ်လႆႈငိုၼ်းတၢင်းလတ်း။ လွၵ်ႇလႅၼ်ဢဝ်ၵူၼ်းၸိူဝ်း ယူႇၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်မႃးႁူမ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွမ်း ပၼ်ငိုၼ်းၵႃႈတွပ်ႇတႅၼ်းသုင်။ မိူဝ်ႈထုၵ်ႇလႅၼ်ၵျေႃးၶဝ်ႈမႃး ႁဵတ်းၵၢၼ်ယဝ်ႉ တေဢွၵ်ႇပွၵ်ႈမိူဝ်းၶိုၼ်းဢမ်ႇငၢႆႈ ပေႃးၶဝ်ႁူႉဝႃႈတေလၵ်ႉပၢႆႈၵေႃႈ ထုၵ်ႇ တိမတ်ႉ ပေႃႉထုပ်ႉ ၶႃၸႂ် ၵူႈလွင်ႈၵူႈလၢႆး။

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ “ၶႄႇမူၼ်ႇ” (ၶႄႇ ဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ် သီမူၼ်ႇ- ထႆးဝႃႈၸိၼ်ႊထဝ်ႊ) ဢၼ်ပဵၼ်ၵိူင်းၶွလ်ႊသဵၼ်ႊတိူဝ်ႊ ၶဝ်ႈမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်လွၵ်ႇလႅၼ်မၢၵ်ႈၼမ်ၽႄႈၵႂၢင်ႈ ယူႇၼႂ်းမျႃႉဝၻီႇ ဢၼ်တိတ်းၸပ်းလႅၼ်လိၼ်ထႆး ပွတ်း မႄႈသွတ်ႈၼၼ်ႉ မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇလႆႈႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် ဢွၼ်ႊလၢႆႊတင်းၸွမ်သိုၵ်းလူင်သူင်ႊဝိထ်ႉ ၼုၼ်ၽၵ်းၻီႊ ၽူႈပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်းသုင်သုတ်းသၢမ်ၵွင်တပ်ႉထႆး ၵဵဝ်ႇလွင်ႈၵၢၼ်ႁူမ်ႈမိုဝ်း ႁၢင်ႈႁႅၼ်းၽႅၼ်ၵၢၼ်ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉ ၸုမ်းၶႄႇမူၼ်ႇ ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်မျႃႉဝၻီႇၼႂ်းဝႆးဝႆးၼႆႉ။

လူၺ်ႈၵၢၼ်ဢၼ်ၽူၺ်ၽႄႈဢွၵ်ႇမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 12 လိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊပူၼ်ႉၼႆႉ ၸွမ်သိုၵ်းမိၼ်း ဢွင်ႇလၢႆႇ (ၽူႈၼမ်းယိုတ်းဢမ်းၼၢၸ်ႈၸိုင်ႈမိူင်း) ၼႂ်းထႃၼ ၽူႈၼမ်းၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်ၸိုင်ႈမိူင်း(SAC) သိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႆႈႁဵတ်း ပၢင်ၵုမ်ဢွၼ်ႊလၢႆးတင်းၽူႈပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်းသုင်သုတ်းသၢမ်ၵွင်တပ်ႉထႆးၸွမ်သိုၵ်းလူင်သူင်ႊဝိထ်ႉၼုၼ်ၽၵ်းၻီႊ တင်းၽူႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ် ၸွမ်သိုၵ်းယေးဝိၼ်းဢူး ႁူဝ်ၼႃႈၽူႈပွင်ၵၢၼ်ႁွင်ႈၵၢၼ်သိုၵ်းသုင်သုတ်းလႄႈၽူႈမၢႆ ႁူမ်ႈတင်းသၽႃးပွင်ၵၢၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈၸွမ်သိုၵ်းလူင်တပ်ႉဢႃးၵၢသ်ႇ(ၵၢင်ႁၢဝ်) ၶျႃႊၵွၼ်ႊ တႃႊဝၼ်းၸဵင်ႉ ႁွင်း(ၵႅမ်)ၾၢႆႇဢွၼ်ၼမ်းသိုၵ်း ၶွင်ၵွင်တပ်ႉဢွၼ်ၼမ်းသိုၵ်းထႆး။

ႁူဝ်ၶေႃႈဢၼ်ၽူႈပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်းသုင်သုတ်းၶွင်ထႆးတင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢုပ်ႇၵိူဝ်းၵုမ်ၵၼ် ထုၵ်ႇပိုတ်ႇၽူၺ် ၽၢၼ်ႇ သိုဝ်ႇၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ၵဵဝ်ႇလွင်ႈတၢင်းၵိူဝ်းလီၸမ်ၸႂ်လႄႈႈလွင်ႈႁူမ်ႈမိုဝ်း 2 ၵွင်တပ်ႉ လူၺ်ႈၵၢၼ်ၵႅတ်ႇၵင်ႈ လႄႈၵႂၢတ်ႇၽဵဝ်ႈ သိင်ႇလွင်ႈၽိတ်းၵူတ်းမၢႆ(ဢုပတေႇ) ၸွမ်းၶႅပ်ႇလႅၼ်လိၼ် သွင်ၸိုင်ႈမိူင်း လူၺ်ႈပိူင်လူင်မၼ်း ၵိူင်းလွၵ်ႇလႅၼ်ပႅတ်ႈၵိၼ်တၢင်းဢွၼ်ႊလၢႆႊ ၵိူင်းၶွလ်ႊသဵၼ်ႊတိူဝ်ႊလႄႈပၢင်တေႃႇလွင်းတၢင်းဢွၼ်ႊလၢႆႊ ဢၼ် ပၵ်းယူႇၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈမျႃႉဝၻီႇ မိူင်းယၢင်း ဢၼ်တေႃႇၼႃႈၵၼ်တင်းၸႄႈဝဵင်းမႄႈသွတ်ႇလႄႈ မႄႈရႊမၢတ်ႉ ၸႄႈတွၼ်ႈတၢၵ်ႇၶွင်ထႆး။

ပၢင်ၵုမ်ဢွၼ်ႊလၢႆႊဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းၵမ်းၼႆႉၼပ်ႉပဵၼ်ႁွပ်ႈတီႈ 2 ၼႂ်းၸူဝ်းၶၢဝ်းယၢမ်းဢမ်ႇထိုင် 3 ဝူင်ႈ ဢၼ် ၸွမ်းသိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ လႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်ၸွမ်းၵွင်တပ်ႉထႆး ၵဵဝ်ႇလွင်ႈၵၢၼ်ၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉၽဵဝ်ႈ ၵၢၼ်ႁဵတ်း ၽိတ်းၵူတ်းမၢႆ လွၵ်ႇလႅၼ်ပႅတ်ႉၵိၼ်တၢင်းဢွၼ်ႊလၢႆႊၼႂ်းမျႃႉၻီႇ လူၺ်ႈလွင်ႈၶပ်းၶိုင်ၸတ်းၵၢၼ်ၵိူင်းၸုမ်းၸိူဝ်း ႁဵတ်းၽိတ်းၵူတ်းမၢႆ ၸၢဝ်းၶႄႇ ဢမ်ႇၼၼ် ၶႄႇမူၼ်ႇ။

ဢွၼ်ၼႃႈၼႆႉ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 27 လိူၼ်ၻီႊသႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ  2023 ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸွမ်းသိုၵ်းၸၵ်းၵၽူင်ႊ ၸၼ်ႊၽဵင်ႊၽဵၺ်ႊ(ၽဵၼ်း) ၾၢႆႇၸီႉၼမ်းဝၢင်းၽႅၼ်ၵၢၼ်ပၢႆးတိုၵ်း လႆႈၼမ်းဢွၼ် ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၽူႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ ၼႂ်းၵွင်တပ်ႉ သိုၵ်းထႆး ဢွၵ်ႇတၢင်းမိူဝ်းၵႂႃႇႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်ၵၼ်တင်းၸွမ်သိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ တီႈဝဵင်းလူင် ၼေႇပျီႇတေႃႇ ပိူဝ်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၵိူဝ်းၵုမ်ၵၼ်လွင်ႈၼႆႉၵမ်းသိုဝ်ႈ။

တင်ႈတႄႇၵၢင်ပီ 2023 မႃး လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶႄႇ လႆႈဢဝ်တႄႉဢဝ်ဝႃႈၵဵဝ်ႇၵပ်းၵၢၼ်ၵႂၢတ်ႇၽဵဝ်ႈလၢင်ႉ တိၺွပ်း ၵုမ်ႇၸိူဝ်းႁဵတ်းၽိတ်းၵူတ်းမၢႆၸၢဝ်းၶႄႇ ႁိုဝ် “ၶႄႇမူၼ်ႇ” ဢၼ်မႃးပၵ်းသဝ်းယူႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈလႅၼ်လိၼ်မၢၼ်ႈ ပိူဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၽိတ်းၵူတ်းမၢႆ ပိူင်လူင်မၼ်းဢၼ်လွၵ်ႇလႅၼ်ပႅတ်ႉၵိၼ်တၢင်းဢွၼ်ႊလၢႆႊ လူၺ်ႈလႆႈၼႅၼ်ႉ ၵၢၼ်ဝႆႉၼၵ်းပၵ်းၸႂ်ၼိူဝ်ၵၢၼ်ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၵိူင်းၽူႈႁဵတ်းၽိတ်းၵူတ်းမၢႆ ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်မိူင်းတႆး-မိူင်းၶႄႇ ပဵၼ် လၵ်းၵွၼ်ႇလႄႈမီးၵၢၼ်တိၺွပ်းလႆႈၸၢဝ်ၶႄႇ(ၶႄႇမူၼ်ႇ) သူင်ႇပၼ်ၶိုၼ်းၸဝ်ႈၼႃႈတီႈမိူင်းၶႄႇၵႂႃႇၶပ်းၶိုင်ၶၻီႊ (ဢမု)  ပၼ်တူတ်ႈ (တၢမ်ႇ) ယဝ်ႉ 40,000 ၵေႃႉ။

ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ ပိုၼ်ႉတီႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၵုမ်ႇႁဵတ်းၽိတ်းၵူတ်းမၢႆ ၸၢဝ်းၶႄႇ(ၶႄႇမူၼ်ႇ) ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးပိုၼ်ႉတီႈမႂ်ႇ ဢၼ်ၵႂၢင်ႈယႂ်ႇထႅင်ႈတီႈၼိုင်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈလႅၼ်လိၼ် ယၢင်း-ထႆး ၼႂ်းမိူင်းမျႃႉဝၻီႇ တေႃႇထိုင် ယၢမ်းလဵဝ်ၵေႃႈ ယင်းပႆႇမီးၵၢၼ်ၽဵဝ်ႈၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉပုတ်းၶၢတ်ႇတႄႉတႄႉ။

ပၢင်ၵုမ် ဝူင်ႈၵၢင်ၸွမ်သိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇတင်းၸွမ်သိုၵ်းလူင်သူင်ႊဝိထ်ႉ ၼုၼ်ၽၵ်းၻီႊ ၽူႈပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်း သုင်သုတ်းသၢမ်ၵွင်တပ်ႉထႆး ဢၼ်ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈပဵၼ်မႃးပွၵ်ႈလိုၼ်းသုတ်းၼႆႉ ၶၢတ်ႈလၢမ်းဝႃႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပဵၼ်ၽွင်းယၢမ်းႁၢင်ႈႁႅၼ်းတႃႇပိုတ်ႇပၢင်တိုၵ်းလိုပ်ႈ ၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉၽဵဝ်ႉမူၺ်ႉၶႄႇမူၼ်ႇ ၼႂ်းမျႃႉဝၻီႇတႄႉတႄႉဝႃႈ ဝႃႈၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်းဝႆးဝႆးၼႆႉ။

မွၼ်းၶိူဝ်း

20240118

(*** ပွင်ႈၵႂၢမ်းႁူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆးဝူၼ်ႉ ၼမ်ႉၵႂၢမ်းလႄႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင်သုၼ်ႇတူဝ် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၸဝ်ႈပၢႆၵမ် ၵူၺ်းၶႃႈဢေႃႈ။)