ၵၢၼ်ၵိုတ်းတိုၵ်း ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း ဢၼ်မိူင်းၶႄႇ ပၼ်ႁႅင်း ဢီးၼႆ့ တေမီးလွင်ႈမၼ်ႈၵိုမ်း ၼႅၼ်ႈၼႃ ၵႃႈႁိုဝ်

ပၢင်ဢုပ်ႇၵုမ် သိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႄႈ ၸုမ်းဢူၺ်းလီ ပွတ်းႁွင်ႇ 3 ၸုမ်း ပွၵ်ႈၵမ်း 3 ဢၼ်မိူင်းၶႄႇ ၶဝ်ႈယူႇၵႄႈၵၢင်သေ ငူပ့်ငီ့ပၼ်ၼၼ့် လႆႈၶေႃႈတူၵ်းလူင်း လႆႈၸႂ် တႃႇတေၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ်ၸူဝ်ႈ   ၶၢဝ်း ။

ဝၼ်းထီ့ 10-11 လိူၼ် January ၼႆ့ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႄႈ ၸုမ်းဢူၺ်းလီ ပွတ်းႁွင်ႇ လႆႈႁူပ့်ဢုပ်ႇ ၵၼ် ၶၢဝ်းတၢင်းႁိုင် 2 ဝၼ်း  တီႈ ဝဵင်းၶုၼ်ႊမိင်ႊ ၊ ၸေႈတွၼ်ႈ ယုၼ်ႊၼၼ်ႊ  မိူင်းၶႄႇ ။ ၵူၼ်းၸိူဝ်း  ဢၼ်ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပၢင်ဢုပ်ႇၵုမ်ၼၼ့်တေ့ လၢတ်ႈဝႃႈ ပၢင်ၵုမ်ၼႆႉ မိူင်းၶႄႇၶဝ်ႈ ပၼ်ႁႅင်းဢီးၼႂ်းၵႄႈ။   

တွၼ်ႈတႃႇ တေလႆႈ ၶေႃႈတုၵ်းယွၼ်းၵၼ်ၼၼ့် သိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႄႈ ၸုမ်းဢူၺ်းလီ ပွတ်းႁွင်ႇ 3 ၸုမ်း လႆႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် တေ့တေ့ဝႃႈဝႃႈသေ  ၼႂ်းပၢင်ၵုမ် ဝၼ်းလိုၼ်း သုတ်းၼၼ့် ၸင်ႇတေ တူၵ်းလူင်း လႆႈၸႂ်ၵၼ်ဝႃႈ တေၵိုတ်းပၢင်တိုၵ်း တီႈၼႂ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းႁွင်ႇ ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း ။

ပၢင်ၵုမ် ပွၵ်ႈၼႆ့ ၾၢႆႇတၢင်း ၶွမ်ႊမတီႊဢုပ်ႇဢူဝ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ NMSC ပဵၼ် ၸွမ်သိုၵ်း မိၼ်းၼၢႆႇဢွၼ်ႁူဝ်မူႇၸုမ်းသေ တူဝ်တႅၼ်းၸုမ်းသိုၵ်း – MNDAA – TNLA လႄႈ သိုၵ်းရၶႅင်ႇ AA ၶဝ် ၶဝ်ႈႁူမ်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၸွမ်း ။

မိူၼ်ၼင်ႇ လွင်ႈတႃႇ တေမၵ်းတတ်းပၼ် ၼႃႈလိၼ် ပိုၼ့်တီႈ  ဢၼ်ဢုပ်ႇၵၼ်သေ ဢမ်ႇလႆႈ ၶေႃႈတွပ်ႇ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ပၢင်ၵုမ် ၵမ်းထူၼ်ႈ 2 ၼၼ့်  ဢၢင်ႈတေမႃးသိုပ်ႇဢုပ်ႇၵၼ်ပၢင်ၵုမ် ၵမ်း ထူၼ်ႈ 3 ၼႆ့ၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈသိုပ်ႇဢုပ်ႇၵၼ်ထႅင်ႈ – ၵူၼ်းၸိူဝ်း ဢၼ်ႁူ့ႁၼ်ၸွမ်း လွင်ႈ ပၢင်ၵုမ် ၼၼ့် လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။

တီႈၼႂ်း ပၢင်ဢုပ်ႇၵုမ် ၵမ်းထူၼ်ႈ3 ၼႆ့ သွင်ၾၢႆႇ တူၵ်းလူင်း လႆႈၸႂ်ၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ် ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း။ ၼႂ်းၼၼ့် တေပႃးမိူၼ်ၼင်ႇ လုၵ့်ဢဝ်တီႈ ဢၼ်တပ့်သိုၵ်း သွင်ၾၢႆႇ ႁွတ်ႈထိုင်ဝႆ့ၼၼ့်သေ ၾၢႆႇလႂ်ၵေႃႈယဝ့် တိုၼ်းတေဢမ်ႇလႆႈ ၶႂၢၵ်ႈၼႃႈတီႈၵႂႃႇထႅင်ႈ ၊ ၾၢႆႇၸုမ်းဢူၺ်းလီ ပွတ်းႁွင်ႇ 3 ၸုမ်း တေဢမ်ႇလႆႈ ၶဝ်ႈယိုတ်း ဝဵင်း လႄႈ တပ့်ပၢင်သဝ်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၊ ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵေႃႈ တေဢမ်ႇလႆႈ ပိုတ်းယိုဝ်း ၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇလူင် လႄႈ တေဢမ်ႇလႆႈ ဢဝ်ႁိူဝ်းမိၼ် ပွႆႇမၢၵ်ႇ – ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ။

ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ် ႁူ့ႁၼ်ၸွမ်း လွင်ႈပၢင်ဢုပ်ႇၵုမ်ၼၼ့်တေ့ လၢတ်ႈဝႃႈ – မိူင်းၶႄႇ ပၼ်ႁႅင်းဢီး ၸုမ်းဢူၺ်းလီ ပွတ်းႁွင်ႇ 3 ၸုမ်း ။ ပိူင်လူင်မၼ်းတေ့ ပၼ်ႁႅင်းဢီး ႁႂ်ႈသိုၵ်းတဢၢင်း TNLA ၵိုတ်းတိုၵ်း ။

ယွၼ့်မိူင်းၶႄႇ ပၼ်ႁႅင်းဢီးလႄႈ ၸင်ႇတူၵ်းလူင်းၵၼ်ဝႃႈ တေၵိုတ်းတိုၵ်း ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း ၼႆၵူၺ်း ။ ၼႂ်းၼၼ့် ဢမ်ႇလႆႈမၵ်းတတ်းပႃး ၶၢဝ်းယၢမ်း ဝႃႈတေၵိုတ်းတိုၵ်းထိုင် ဝၼ်းလႂ် ။ သင်ဝႃႈ မီးလွင်ႈ ပူၼ်ႉပႅၼ်ၸိုင် ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ်ၵၼ်ၵေႃႈ ၸၢင်ႈမွတ်ႇႁၢႆ လူ့လႅဝ်ၵႂႃႇ။ပၢင်တိုၵ်း ၸၢင်ႈပဵၼ် ၶိုၼ်းလႆႈ ၵူႈၶၢဝ်း။

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ပၢင်ဢုပ်ႇၵုမ်ၼႆ့သေ ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽွင်းလူင် ၾၢႆႇၼွၵ်ႈမိူင်း မိူင်းၶႄႇ လၢတ်ႈ တီႈၼႂ်းပၢင်သပ်းၸႅင်ႈၶၢဝ်ႇ မိူဝ်ႈဝၼ်းထီ့ 12 ၼၼ့်ဝႃႈ – ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၼၼ့် လႆႈဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်ၵႂႃႇ လၢႆလွင်ႈ ။ မိူၼ်ၼင်ႇ ၼင်ႇႁိုဝ် သွင်ၾၢႆႇ တေၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ် ၊ တွၼ်ႈတႃႇ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်း ၶႄႇ ဢၼ်ယူႇသဝ်းၸွမ်း လႅၼ်လိၼ် 2 ၸိုင်ႈမိူင်း ၊ တွၼ်ႈတႃႇ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ လႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ် တေဢမ်ႇတုမ့်တိူဝ့် ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် တီႈ ၶူင်းၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၶႄႇ ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ  – ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆ့ ဝႃႈၼႆ ။

လိူဝ်ၼၼ့် ယင်းလၢတ်ႈပႃးထႅင်ႈဝႃႈ – ၵၢၼ်ၵိုတ်းတိုၵ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းႁွင်ႇ ဢၼ်ဢိူမ်ႈၸမ် ႁိမ်း မိူင်းၶႄႇၼႆ့ မီးၽွၼ်းလီ တႃႇ ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈသေဢမ်ႇၵႃး ပဵၼ်ဢၼ်ၵမ့်ၸွႆႈထႅမ် တႃႇ လွင်ႈမၼ်ႈၼိမ်တဵင်ႈ ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် မိူင်းမၢၼ်ႈ – မိူင်းၶႄႇ ပႃး – ဝႃႈၼႆ ။

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈ ၵိုတ်းတိုၵ်းၸူဝ်ႈၶၢဝ်းၼႆ့သေ တီႈၼႂ်းၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ သိုၵ်းၵဝ်ႈၵၢင့် MNDAA  မိူဝ်ႈဝၼ်းထီ့ 12 ယၢမ်းတၢမ်းၶမ်ႈ ၼၼ့်ၵေႃႈ ပႃးဝႆ့ဝႃႈ – လႆႈတူၵ်းလူင်း လႆႈၸႂ်ၵၼ် မိူၼ်ၼင်ႇ ၼင်ႇႁိုဝ် တေၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ်ၵမ်းလဵဝ် ၊ ၼင်ႇႁိုဝ် တပ့်သိုၵ်းသွင်ၾၢႆႇ တေဢမ်ႇမီး လွင်ႈတုမ့်တိူဝ့်  ပိုတ်းယိုဝ်းၵၼ် ၊ ၶေႃႈတုၵ်းယွၼ်း လွင်ႈၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ် လႄႈ လွင်ႈဢၼ်လႆႈထဵင်ၵၼ် ၸိူဝ်းၼၼ့် ၵေႃႈတေဢဝ် လၢႆးတၢင်းငမ်းယဵၼ်သေ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵေႈလိတ်ႈၵႂႃႇ ။ လိူဝ်သေၼၼ့်ဢမ်ႇၵႃး လႆႈပၼ် ၵႂၢမ်းမၼ်ႈဝႃႈ တေၵႅတ်ႇၶႄ ႁေ့ၵင်ႈပၼ် သၢႆၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းၶႄႇ လႄႈ ၵၢၼ်လူင်းတိုၼ်း လၢင်း မိူင်းၶႄႇ ဢၼ်မီးဝႆ့ တီႈၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆ့ ။ ဝၢႆးသေ ၵိုတ်းတိုၵ်းၸူဝ်ႈၶၢဝ်း ယဝ့်ၵေႃႈ ၸွမ်းၼင်ႇ ငဝ်းလၢႆးဢၼ်လူဝ်ႇသေ တေသိုပ်ႇႁဵတ်း ပၢင်ဢုပ်ႇၵုမ်ၵႂႃႇထႅင်ႈလႄႈ လွင်ႈတၢင်း တၢင်ႇဢၼ် တၢင်ႇလွင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆ့ၵေႃႈ တေသိုပ်ႇ ဢုပ်ႇဢူဝ်းငူပ့်ငီ့ ၵႂႃႇထႅင်ႈယူႇၼႆ – ၼႂ်းၶေႃႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၼၼ့်  တႅမ်ႈဝႆ့ပႃၼင်ႇၼႆ ။

ၽႅၼ်ၵၢၼ်တိုၵ်း 1027 ၼႂ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းႁွင်ႇ ၶၢဝ်းတၢင်း 2 လိူၼ်ပၢႆၼႆ့ ၸုမ်းဢူၺ်းလီ ပွတ်းႁွင်ႇ 3 ၸုမ်း ယိုတ်းလႆႈဝဵင်း 17 ဝဵင်းလႄႈ တပ့်ပၢင်သဝ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ 200 ပၢႆ ။ ၼႂ်းၼၼ့် ဢၼ်သိုၵ်း တဢၢင်း TNLA ယိုတ်းလႆႈ မီး 7 ဝဵင်း  မိူၼ်ၼင်ႇ ၼမ့်သၼ်ႇ ၊ မၢၼ်ႈတူင်ႈ ၊ ၼမ့်တူႈ ၊ မိူင်းငေႃ့ ၊ မိူင်းလူင် ၊ ၼမ့်ၶမ်း လႄႈ ၵူတ့်ၶၢႆ။

ဝၼ်းထီ့ 12 လိူၼ် January ၼႆ့ တူၵ်းမႅၼ်ႈ ဝၼ်းလုၵ့်ၽိုၼ့် တဢၢင်း ၶွပ်ႈတဵမ် 61 ပီၼႆ လႄႈ ႁူဝ်ပဝ်ႈ သိုၵ်းတဢၢင်း TNLA  ၸွမ်သိုၵ်း တႃႉဢၢႆႈၾူင်း မွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း ၼႂ်းဝၼ်းပၢင်ၵႅဝ်ႈ ၼၼ့်ၵႂႃႇဝႃႈ – ၼႂ်းပီ 2024 ၼႆ့ ပၢင်တိုၵ်း ၸၢင်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းမႃးထႅင်ႈလႄႈ ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း မႅတ်ႇပႅင်း ၸႂ့်တိုဝ်း ၶဝ်ႈၼမ့်တၢင်းၵိၼ်ၵႂႃႇ -ဝႃႈၼႆ ။ လိူဝ်ၼၼ့် ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸၢင်ႈၸႂ့်တိုဝ်း ၶိူင်ႈၵွင်ႈ ၵၢင်ႇ ဢၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇၼၼ့်သေ တိုၵ်းတေႃးမႃး ၾၢႆႇသဵၼ်ႈတၢင်း ၵၢင်ႁၢဝ်လႄႈ ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ပိုၼ့်တီႈ မီးလွင်ႈသတိ ၾၢႆႇၵၢၼ်သိုၵ်းသေၵမ်း – ဝႃႈၼႆ ။

တီႈၼႂ်းပၢင်ဢုပ်ႇၵုမ် ပွၵ်ႈၵမ်း 3 ၼႆ့ ပိူင်လူင်မၼ်း ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢုပ်ႇလၢတ်ႈလွင်ႈ ပိုၼ်ႉတီႈ တပ်ႉပၢင်သဝ်းၶဝ်  ဢၼ်သိုၵ်းတဢၢင်း ယိုတ်းလႆႈသေ  ၵုမ်း ဝႆ့ၸိူဝ်းၼၼ့် – ဝႃႈၼႆ ။

ၵူၼ်းၵေႃ့ဢၼ် လဵပ်ႈႁဵၼ်း ၵၢၼ်သိုၵ်း လႄႈ ၸမ်ၸႂ်ၵၼ်တၢင်း သိုၵ်း TNLA ၼၼ့်တေ့ လၢတ်ႈ ဝႃႈ – ၼႂ်းၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်း သိုၵ်းတဢၢင်း ၼၼ့်ပႃးဝႆ့ဝႃႈ တေဢၢၼ်းယိုတ်းသိမ်းဢဝ် ဝဵင်း ၵျွၵ့်မႄး ၊ မိူင်းမိတ်ႈ ၊ လႃႈသဵဝ်ႈ လႄႈ မူႇၸေႈ ထႅင်ႈၼႆသေ မိူဝ်ႈၽွင်းၼၼ့် ၸင်ႇမီးမႃး ၶေႃႈတူၵ်း လူင်းလႆႈၸႂ် ၵိုတ်းတိုၵ်းၸူဝ်ႈၶၢဝ်း ။

ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း ၵၢၼ်သိုၵ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းႁွင်ႇၵေႃ့ၼိုင်ႈ ထတ်းသၢင်လၢတ်ႈဝႃႈ – ၸေႈတွၼ်ႈ  တဢၢင်း ဢၼ်TNLA ၶဝ်လၢတ်ႈၼၼ့် ဝဵင်းၵျွၵ့်မႄးၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃး ဝဵင်းၼိုင်ႈ။ မၢင်ၸိူဝ်း ၵေႃႈတေ ဝႃႈ  ဝဵင်းၵျွၵ့်မႄး ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ၼႃႈတီႈ SSPP ၵုမ်းၵမ် ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယွၼ့်ၶဝ်ပဵၼ်ၸုမ်း FPNCC ၼင်ႇၵၼ်လႄႈ ၶဝ်တေမီးလွင်ႈမၵ်းတတ်း ပိုၼ့်တီႈပၼ် ၵၼ်ယူႇ – ဝႃႈၼႆ ။

ၵေႃႇမတီႇ ၾၢႆႇဢုပ်ႇၵုမ် လွင်ႈငမ်းယဵၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ႁိုဝ် (Federal Political Negotiation and Consultative Committee – FPNCC ) ၼႆ့ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ 7 ၸုမ်းႁူမ်ႈၵၼ်သေ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈဝႆ့ ။ ၼႂ်းၼၼ့် တေမီးမိူၼ်ၼင်ႇ သိုၵ်းဝႃႉ UWSA ၊ သိုၵ်းၶၢင် KIA ၊ သိုၵ်းတႆး SSPP တပ့်သိုၵ်း မိူင်းလႃး NDAA ၊ သိုၵ်းၵဝ်ႈၵၢင့် MNDAA ၊ သိုၵ်းရၶႅင်ႇ AA  လႄႈ သိုၵ်းတဢၢင်း TNLA။

ဝၢႆးသေ ၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ် ပႆႇတဵမ် 24 ၸူဝ်ႈမူင်း မိူဝ်ႈဝၼ်းထီ့ 12 ၼၼ့် တီႈၼႂ်း ၸေႈဝဵင်း ၵျွၵ့်မႄး ၊ သီႇပေႃႉ ၊ လႃႈသဵဝ်ႈ လႄႈ မိူင်းၵုတ်ႈၸိူဝ်းၼႆ့  သိုၵ်းမၢၼ်ႈလုၵ့်တီႈ တပ့်ပၢင်သဝ်း ၶဝ်သေ ယိုဝ်း ၶိူင်ႈၵွင်ႈလူင်ၼႆ – TNLA ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆ့ၼင်ႇၼႆ ။

ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵၢၼ်သိုၵ်း တီႈဝဵင်းၵူတ့်ၶၢႆ ၵေႃႉၼိုင်ႈတေ့ လၢတ်ႈဝႃႈ – လွင်ႈၵိုတ်းတိုၵ်း ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း ၼႆ့ ယွၼ့်ဢမ်ႇလၢတ်ႈပႃး ၶၢဝ်းယၢမ်းမၼ်းလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ့်တီႈတေ့ ဢမ်ႇပေႃးမီးလွင်ႈ ယုမ်ႇယမ်ၵႃႈႁိုဝ် ။ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈၵေႃႈ တႃႇသိုၵ်းသွင်ၾၢႆႇ ပေႃးတေၵိုင့်ၵၢင့် လီၵၼ်ၶိုၼ်းၼၼ့် ၵေႃႈ ဢမ်ႇပႆႇပဵၼ်လႆႈ ။ လႅပ်ႈတေပဵၼ်ယွၼ့်ၸမ် ပီမႂ်ႇၶႄႇ လႄႈ ပၢင်တိုၵ်းယဵၼ်ဝႆ့ ၸူဝ်ႈၶၢဝ်းၵူၺ်း – ဝႃႈၼႆ ။

မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈ ထတ်းသၢင်ဝႃႈ – ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶႂ်ႈဢဝ် ၶၢဝ်းယၢမ်းသေ ၶိုၼ်းထတ်းသၢင်တူၺ်း ပိဝ်ႇႁႃႇ ၽႅၼ် ၵၢၼ်သိုၵ်းၶဝ် ဢၼ်လႆႈၽိတ်းပိူင်ႈၵႂႃႇ ၸိူဝ်းၼၼ့်ၵူၺ်း ။ သွင်ၾၢႆႇၸၢင်ႈဢဝ် ၶၢဝ်းယၢမ်းသေ ၶိုၼ်းသိုပ်ႇတိုၵ်းၵၼ်ထႅင်ႈ။ ပေႃးၵိုတ်းလိုဝ်ႈ ၵမ်းၼႆ့ယဝ့်သေ ၶိုၼ်းသိုပ်ႇတိုၵ်းၵၼ် ထႅင်ႈတေ့ ငဝ်းလၢႆး ပၢင်တိုၵ်း တေၸၢင်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်း လိူဝ်သေၼႆ့ထႅင်ႈယူႇ- ဝႃႈၼႆ ။

ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈၵေႃႈ ၶေႃႈတူၵ်းလူင်း ၵိုတ်းတိုၵ်းၸူဝ်ႈၶၢဝ်းၼႆ့ ပဵၼ်တွၼ်ႈတႃႇ တီႈၼႂ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းႁွင်ႇ ဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်းသေ မိူၼ်ၼင်ႇ ဝဵင်းပၢင်ႇဢူႈ ၊ မိူင်းမိတ်ႈ ၊ မိူင်းၵုတ်ႈ လႄႈ မတ့်တရႃႇ ဢၼ် TNLA လႄႈ  PDF ႁူမ်ႈၵၼ်တိုၵ်းၼၼ့်လႄႈသင် ၊ ဢၼ်သိုၵ်းရၶႅင်ႇ  AA ဢွၼ်ႁူဝ်သေ တိုၵ်းယူႇ တီႈၼႂ်းမိူင်းရၶႅင်ႇ ၸိူဝ်းၼၼ့်လႄႈသင် မီးလွင်ႈၶၢတ်ႈလၢမ်းဝႃႈ ပၢင်တိုၵ်း ၸၢင်ႈသိုပ်ႇ  ပဵၼ် ႁၢဝ်ႈႁႅင်းထႅင်ႈ ။

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ လွင်ႈၵိုတ်းတိုၵ်းၸူဝ်ႈၶၢဝ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းႁွင်ႇၼႆ့သေ မၢင်ၸိူဝ်းတေမီး ၶေႃႈထၢမ် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈ ပၢင်တိုၵ်း ၸုမ်းဢူၺ်းလီ ပွတ်းႁွင်ႇ 3 ၸုမ်း ၼႂ်းမိူင်း ရၶႅင်ႇ ဢၼ်သိုၵ်းရၶႅင်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ့်ယူႇ ။

မိူဝ်ႈပီ 2019 ၊ 2020 ၼၼ့်ၵေႃႈ သိုၵ်းရၶႅင်ႇ တိုၵ်းတေႃးမႃးႁၢင်းၵူၺ်း ၸုမ်းလဵဝ်ၵူၺ်း။တေႃႈလဵဝ် ယွၼ့်မိူင်းၶႄႇ ပၼ်ႁႅင်းဢီးသေ လႆႈၵိုတ်းပၢင်တိုၵ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇၼႆ့ ဢမ်ႇမီးၽွၼ်းလီ တႃႇ သိုၵ်းရၶႅင်ႇ ႁႃ့ပေႃးၼႆၸိုင် တေလႆႈဝႃႈ သိုၵ်းရၶႅင်ႇတေ့ တိုၼ်းတေသိုပ်ႇတိုၵ်းၵႂႃႇ တေႃႇပေႃး ႁွတ်ႈထိုင် ယိူင်းဢၢၼ်းၵၢၼ်မိူင်းဢၼ်မီးးဝႆ့ၼၼ့်ယူႇ – ဝႃႈၼႆ ။

ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈသမ့် တႃႇတေပိုတ်ႇၽုၺ်ႇ ၵၢၼ်ၵႃ့ၶၢႆၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် ဢၼ်မိူင်းၶႄႇ မုင်ႈမွင်း ၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ့်ၵေႃႈ လႆႈတူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ်ၵၼ်ဝႆ့ယူႇသေတႃ့ တႃႇတေသိုပ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇ ၼႂ်းၵၢၼ်ထူပ်းမိုဝ်းၼၼ့်တေ့ ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆး ပၢင်တိုၵ်းသေ  ၾၢႆႇမိူင်းၶႄႇ ၊ ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႄႈ တၢင်း ၾၢႆႇၸုမ်းဢူၺ်းလီ 3 ၸုမ်းၶဝ် တေလႆႈဢုပ်ႇၵၼ်ၶိုၼ်းထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈၵွၼ်ႇ။

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၼႆ့သေ ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ၾၢႆႇပွင်ႇၶၢဝ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸွမ်ႁၢၼ် ၸေႃႇမိၼ်းထုၼ်း လၢတ်ႈၵႂႃႇဝႃႈ- တႃႇတေပိုတ်ႇၽုၺ်ႇ ၵၢၼ်ၵႃ့ၶၢႆၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် ၼၼ့် မိူင်းၶႄႇ – မိူင်းမၢၼ်ႈ တေလႆႈ ဢုပ်ႇဢူဝ်းငူပ့်ငီ့ၵၼ်ၵႂႃႇထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈယူႇ – ဝႃႈၼႆ ။

ဢၼ်ပဵၼ် ၵိတ်ႇ/လၢၼ်ႇ ၵႃ့ၶၢႆလႅၼ်လိၼ် မိူင်းမၢၼ်ႈ – မိူင်းၶႄႇ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵိတ့်ၼမ့်ၽႃႈ(ၶျိၼ်း သူၺ်ႇႁေႃႇ ) လႄႈ ၵိတ့် 105 လၵ်း ဝဵင်းမူႇၸေႈ ၸိူဝ်းၼႆ့ လႆႈပိၵ့်ဢိုတ်းမႃး မီးၶၢဝ်းတၢင်း 2 လိူၼ်ပၢႆယဝ့် ။

ၵူၼ်းၵေႃ့ဢၼ် ႁူ့ၸွမ်း လွင်ႈပၢင်ဢုပ်ႇၵုမ် လႄႈ ၸမ်ၸႂ်ၵၼ်တၢင်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼၼ့်တေ့ လၢတ်ႈဝႃႈ – ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶႂ်ႈလႆႈၶိုၼ်း ပၢင်ၵႃ့ၶၢႆ 105 လၵ်း ဢၼ်မီးတၢင်း မူႇၸေႈ ၊ ၼမ့်ၶမ်း ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ တီႈၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၼၼ့် ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢုပ်ႇၵုမ်လွင်ႈၼႆ့ ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ သမ့်ဝႃႈ ပေႃးၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ် ယဝ့်တူဝ်ႈလီငၢမ်းၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေပိုတ်ႇပၼ် သဵၼ်ႈတၢင်းၶိုၼ်း – ဝႃႈၼႆ ။ ၾၢႆႇမိူင်းၶႄႇၵေႃႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈ ၸဵဝ်းပိုတ်ႇပၼ် သဵၼ်ႈတၢင်း ၵႃ့ၶၢႆၼႆ့လႄႈ ပၢင်ဢုပ်ႇၵုမ် ၵမ်းထူၼ်ႈ 4 ၵေႃႈ လႅပ်ႈတေ ၸဵဝ်းတေႇၶိုၼ်းထႅင်ႈယူႇ – ဝႃႈၼႆ ။

ၶေႃႈမုလ်း ငဝ်ႈၶၢဝ်ႇ- BBC