ပၢႆးဝူၼ်ႉ လၢႆးၸႅၵ်ႇထႅၵ်ႇ တဵၵ်းတဵင်ၵၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၶႂၢၵ်ႇၼၢမ်ႁႄႉတၢင်း တႃႇၶဝ်ႈႁႃႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်ပွင်မိူင်း

လိူၼ် ၵျၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ ဝၼ်းတီႈ 4 ၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ မိူင်ႈႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႊ ၶွပ်ႈထူၼ်ႈ 76 ပီႊ ဝႃႈၼႆသေတႃႉ ဢမ်ႇမီးၵူၼ်းမိူင်းၸၢဝ်းလႂ် တေၸၢင်ႈသိူဝ်းမူၼ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းၸွမ်း။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ယူႇၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃသေ သမ်ႉလႆႈလုတ်ႈႁၢမ်းလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈပူတ်းပွႆႇဝႆႉလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ  မိူၼ်ၺႃးၶေႃႈၵိၼ်ႇၵႂၢမ်းတၼ်ႇဝႆႉၵေႃႈမီးမီးယဝ်ႉ။

ၵုမ်ႇတေၼေးဝႃႈ ထုၵ်ႇဝူတ်ႈဝၼ်းလင်ၼႆၵွႆး ဢမ်ႇပူၼ်ႉလႆႈတႂ်ႈၽႃႇသွၵ်းတိၼ်သိုၵ်းလႄႈ ၸင်ႇဢွၼ်ၶွမ်ႈၶတ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉမႃးၼႆႉ ထႅင်ႈသၢဝ်းဝၼ်းပၢႆၵွႆး ပေႃးတေတဵမ်သၢမ်ပီယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆ ၽၢႆႇၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်းၼႆႉ မိူၼ်ႁၢင်ႈၸမ်တေၵူၼ်ႇပင်းမႃး လိူဝ်ႇၵဝ်ႇယူႇၵူႈဝၼ်းယဝ်ႉ။ ဝၢႆးလင် ၽႅၼ်တိုၵ်း 1027 ႁိုၼ်ႇႁၢဝ်ႈမႃးၼႆႉ ယိုင်ႈၶႅၼ်းဝူင်ဝၢင်သူၼ်းသူပ်ႉၵႂႃႇႁႅင်းယဝ်ႉလႄႈ ၸိူဝ်းမုင်ႈမွင်းဝႃႈ ၼႂ်းလုၵ်ႈလိူၼ်ၸၼ်ႊၼိဝ်ႊရီမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ၸၢင်ႈၽုတ်းပဵၼ်သၢႆငၢႆလၢၵ်ႇလၢႆးယူႇ ၼႆၵေႃႈ မီးမႃးၽွင်ႈယဝ်ႉ။

လိူၼ်ၵျၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ ဝၼ်းတီႈ 7 တေႃႇ 9 ၸုမ်းဢူၺ်းလီသၢမ်ပီႈၼွင်ႉ လႄႈ NSPNC ၽၢႆႇၸၵၸ တေဢုပ်ႇၵၼ်ထႅင်ႈ ပွၵ်ႈ ထူၼ်ႈသၢမ်၊ ၵွၼ်ႇၶဝ်သွင်ၽၢႆႇ ပႆႇဢုပ်ႇၵၼ် Deng XiJun ၽူႈတႅၼ်းၶိုၵ်ႉတွၼ်းၽၢႆႇမိူင်းၶႄႇ တေမႃးၼေႇပျီႇတေႃႇ၊ လၢမ်းဝႃႈ တေတဵင်ၵႂၢမ်းၼၵ်း ႁႂ်ႈလႆႈၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ်တင်း ၸုမ်းသၢမ်ပီႈၼွင်ႉ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ Deng XiJun ယွၼ်းႁူပ်ႉပႃးဢူးတၢၼ်းသူၺ်ႇ လႄႈ ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းသူႉၵျီႇ ၵွၼ်ႇ။ မဢလ တေၽွမ်ႉဢမ်ႇၽွမ်ႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈလၢမ်းသေတႃႉ ယူႇၽၢႆႇမိူင်းၶႄႇ တေၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆတေႃႉသူင်ႇၸွမ်းသၢႆတၢင်း မၢၼ်းတလေး – လႃႈသဵဝ်ႈ – မူႇၸေႊ လႄႈ သၢႆတၢင်း မၢၼ်းတလေး – လႃႈသဵဝ်ႈ – ၶျိၼ်းသူၺ်ႇႁေႃႇ ၸဵဝ်းပိုတ်ႇယူႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၽႅၼ်ၵၢၼ် CMEC ဢၼ်ၽၢႆႇၶႄႇ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူဝ်ႈတၼ်းဝႆႉယဝ်ႉၵမ်ႈၼမ်သေ လႆႈယင်ႉပႂ်ႉယူႇ ယွၼ်ႉပၼ်ႁႃမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ လႅပ်ႈတေၶႂ်ႈၸဵဝ်းတႄႇၶိုၼ်းၼႃႇယဝ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵေႇသုတ်းတႄႉ ၼင်ႇႁိုဝ်တင်းသွင်ၽၢႆႇ တေဢမ်ႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉ ၽွၼ်းပၢင်ႈမၼ်းၼၼ်ႉ ႁူႉတၵ်းတေတဵင်ၼၵ်းယူႇယဝ်ႉ။

ဢမ်ႇသင်ၵေႃႈ ၽႅၼ်တိုၵ်း 1027 ဢၼ်ၵူၼ်းၼမ် ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ယူႇတီႈမိူင်းၶႄႇ ပၼ်ၾႆးၶဵဝ်လူၺ်ႈ ၽႅၼ်သွၼ်ႉၽႅၼ် ၼၼ်ႉ တၢမ်တူဝ်မၼ်း လုၵ်ႉမွတ်ႇၶိုၼ်းၸင်ႇ တေၵေႈၼႃႈလႆႈ ၼႂ်းၵၢၼ်ၵွၼ်းၵိူင်ႈဢေႃးၸႃႇၵၼ်တင်း ၸိူဝ်းၸိုင်ႈမိူင်းၼႂ်းတူင်ႇတၢင်ႇ လႄႈ ၸုမ်းမိူင်းဝၼ်းတူၵ်း ဢိၵ်ႇပႃး ယူးဢႅသ်ႉယဝ်ႉ။ ၵေႇသုတ်းတႄႉ မိူင်းၶႄႇ ၼႆႉ တေပႃးမႃး ၽႅၼ်တၢင်းၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်ၶဝ်ႁႅၼ်းဝႆႉ တႃႇၵေႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ သေဢၼ် ဢၼ်ယူႇ လႆႈလၢမ်းႁၼ်ၸိူင်ႉၼႆယဝ်ႉ။

ၼႂ်းၶၢဝ်းၶိဝ်းၼႆႈၵွႆးၼင်ႇၵဝ်ႇ ၸွမ်ၽွင်းလူင်မိူင်းထႆးၵေႃႉမႂ်ႇၵေႃႈ ယွၼ်းႁူပ်ႉဢုပ်ႇၸွမ်း ဢွင်ႇသၢၼ်းၸူႉၵီႇ ဝႆႉ။ ၽူႈတႅၼ်းၶိုၵ်ႉတွၼ်း ASEAN ၵေႃႉမႂ်ႇ ဢၼ်မိူင်းလၢဝ်း တိုၵ်ႉၸင်ႇယုၵ်ႉတၢင်ႇဝႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈ  တေမႃးၼေႇပျီႇတေႃႇသေ ႁူပ်ႉပႃးတင်း တူဝ်တႅၼ်းPPST ၶဝ် ၼႂ်းဝူင်ႈဝၢင်ႈၼႆႈ၊ လုၵ်ႈၸုမ်းသၢမ်ပီႈၼွင်ႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ လူင်းမိူဝ်းၸူးယၼ်ႇၵုင်ႇယူႇ ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႈ ႁူင်ၵၼ်လိုဝ်းၵၼ်ဝႆႉဝွင်းဝႅင်းလႄႈ သၢႆငၢႆပၢႆးမိူင်းၼႆႉ ၶႄးတေလႅၵ်ႈလၢႆႈၽွင်ႈယူႇ။

 ၵူၺ်းၵႃႈ ပၢင်တိုၵ်း ဢၼ်တိုၵ်ႉပဵၼ်ယူႇ တၢင်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ လႄႈ တၢင်ႇတီႈသီႇလႅၼ် ၸိူင်ႉၼင်ႇ မိူင်းရၶႅင်ႇ၊ မိူင်းၶၢင်၊ မိူင်းၶျၢင်း လႄႈ မိူင်းယၢင်းလႅင် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႈ တေၵိုတ်းၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉၼႆတႄႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈမုင်ႈမွင်းလႆႈ။

မိူဝ်ႈဝႃးၼႆႈၵွႆး ငဝ်ႈငုၼ်းၵုမ်းသိုၵ်းၼႃႈတီႈလၢဝ်ႇၵၢႆး (ဒကစ) တိုၵ်ႉဝၢင်းၶိူင်ႈထႅင်ႈယူႇလႄႈ ယူႇၽၢႆႇၸုမ်းသၢမ်ပီႈၼွင်ႉၼၼ်ႉတႄႉ ၵွၼ်ႇပႆႇတူၵ်းလူင်းၵၼ်ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် ၵႃႈၼင်ႇပွင်ပဵၼ်လႆႈ တိုၼ်းတေတိုၵ်းယူႇတိၵ်းတိၵ်းယဝ်ႉ။ တိုၵ်းၽႅဝ်တီႈလႂ် မၵ်းပဵၼ်ၼႃႈတီႈၵုမ်ႈၵမ်တူဝ်ၵဝ်ႇသေဢုပ်ႇၵၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်မႃးၾိင်ႈၵၢၼ်တိုၵ်း ၼႂ်းၵႄႈတပ်ႉမၢၼ်ႈ လႄႈ တပ်ႉၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ် ပေႃးၶႂ်ႈၸပ်းပဵၼ်လွၵ်းပိူင်ၶဝ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ယဝ်ႉယိုင်။

တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၼႆႉ လႆႈယူႇတႂ်ႈၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇမႃး ၸမ်ႁိမ်း 80 ပီႊမိူင်းယဝ်ႉလႄႈ ၾိင်ႈၸပ်းပႅၼ်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း၊ ၾိင်ႈၸပ်းပႅၼ်းၽႃႇသႃႇၼႆႉ လၢမ်းၽႄႈၶႆးၶေႃႇၵႂႃႇပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ပၢႆးဝူၼ်ႉလၢႆးၸႅၵ်ႇထႅၵ်ႇတဵၵ်းတဵင်ၵၼ်  (Exclusionary Thinking) ၼႆႉ ၸိုမ်းထိုင်ၵႂႃႇပႅတ်ႈ ၵူႈတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းယဝ်ႉ။

 ပိုၼ်ႉထၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းသုၼ်ၵၢင်ၼႆႉ ပဵၼ်မႃးလၢႆးၸႅၵ်ႇထႅၵ်ႇပႅင်းၸင်းတဵၵ်းတဵင်ၵၼ် Racism ၼၼ်ႉၵွႆးလႄႈ ၸိူဝ်းႁွင်ႉသႅၼ်ႇ လိူင်ႈၽဵင်ႇပဵင်း၊ လိူင်ႈတဵင်ႈထမ်း၊ လိူင်ႈသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇတၼ်းၾၢင်ႉႁူႉတူဝ်ၵဝ်ႇသေ ဢွၼ်ယဵၼ်းပဵၼ်ၵႂႃႇ Racist ၽူႈၸႅၵ်ႇထႅၵ်ႇပႅင်းၸင်းတဵၵ်းတဵင်ပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ၵႃႈၸူဝ်ႈပႆႇလႅၵ်ႈလၢႆႈပိၼ်ႇပႅင်ႈလႆႈ လၢႆးဝႆႉဝၢင်းၸႂ်ဢၼ်ၼႆႈတႄႉ ၵၢၼ်ၶဝ်ႈႁႃႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်ပွင်မိူင်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ  တေပႆႇၸၢင်ႈမုင်ႈမွင်းလႆႈ ၼႂ်းဝႆးဝႆးၼႆႈၵွၼ်ႇသႄႈ။

ဢိင်ၼိူဝ်ၼႃႈၾႃႉၵၢၼ်မိူင်းၼမ်ႉလိၼ်ႁိၼ်ၽႃ ( Geopolitical situation ) သေ တေႃႈၼင်ႇ NUG ပေႃးၶိုင်ဝၢႆႇငွၵ်ႈလိူမ်ႈၵိူမ်ႈၸၢႆႉၸူး မိူင်းၶႄႇယူႇယဝ်ႉလႄႈ ၽၢႆႇၸၵၸ တင်း ၽၢႆႇၸုမ်းၸၢဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼႆႉ ၽႂ်တိူဝ်းပၼ်လႆႈၶေႃႈႁပ်ႉပၢၵ်ႇ တႃႇၵႅတ်ႇၵင်ႈပၼ်ၽွၼ်းပၢင်ႈမၼ်းၵေႃႈ မိူင်းၶႄႇလူင် တေတိူဝ်းပၼ်ၼႃႈလီတွမ်းၸႂ်ပၼ်ၵွႆး ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယွၼ်းပၢႆးၼေပဵၼ်ၶေႃႈလူပ်းသေ တေၶွတ်ႇယွတ်ႈၵွၼ်ႇဢေႃႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ႁိုၼ်းၵႃယၢင်း

7.1.2024