ဝၢႆးလင်သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းမႃးၶၢဝ်းတၢင်း 3 ပီ ၵၢၼ်မိူင်းလႄႈၵၢၼ်သိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ သုၵ်ႉယုင်ႈလိူဝ်ႁႅင်း ၸုမ်းၶၢဝ်ႇပွမ် ၶၢဝ်ႇၸပ်းၽၢၵ်ႇၵေႃႈၼမ်မႃးၵူႈမိုဝ်ႈၵူႈဝၼ်းၼႆႉ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇလွတ်ႈလႅဝ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢိၵ်ႇၶၢဝ်ႇမၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းၾၢင်ႁၢင်ႈဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ် 38 ၸုမ်းႁူမ်ႈၵၼ်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၶွင်ႊသီႊ မီႊတီႊယႃႊသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇလွတ်ႈလႅဝ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ Independent Press Council Myanmar ။ ယိူင်းဢၢၼ်းတႃႇႁူမ်ႈၵၼ်ၶုတ်းႁၢၵ်ႈထွၼ်တူဝ်လွင်ႈဢမ်ႇၽဵင်ႇပဵင်းပဵၼ်ထမ်း၊ တႃႇႁူမ်ႈၵၼ်ၵႅတ်ႇၵင်ႈလွင်ႈမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈပဵၼ်ထမ်း၊ တႃႇၵႅတ်ႇၵင်ႈပၼ်ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၼႆသေ ႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈ IPCM ၼႆႉမႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 22 တီႊသႅမ်ႊပိူဝ်ႊၼႆႉ။ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ IPCM ၼႆႉသေ ၼၢင်းၽေႃႉၵေႇ ၽူႈၵုမ်းထတ်းၸုမ်းၶၢဝ်ႇယၢင်း KIC လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။
“ ၽွင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်းၼႆႉ ၶွင်ႇသီႇမီႇတီႇယႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢဝ်ၶၢဝ်ႇပွမ်ၶၢဝ်ႇၽၢင်း ၶၢဝ်ႇၸပ်းၽၢၵ်ႇ ၵႂႃႇလၢတ်ႈတီႈပၢင်ၵုမ်လူင်ၶွၼ်ႊၾရႅၼ်ႉ သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၵူႈမိူင်းမိူင်း၊ ၵႂႃႇသႄႉသွမ်းၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁဝ်း သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇလွတ်ႈလႅဝ်းႁဝ်းၶႃႈ ဝႃႈပဵၼ်ၸုမ်းၶၢဝ်ႇပွမ်။ လွင်ႈလၢႆးႁဵတ်းၶဝ်ႁဵတ်းဢမ်ႇမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉႁဝ်းၶႃႈၶႂ်ႈၶိုၼ်းၸိၸမ်ႈၼႄလုမ်ႈၾႃႉ။ ၵွပ်ႈၼႆႁဝ်းၶႃႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၸိူဝ်းၾၢင်ႁၢင်ႈဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉၸင်ႇမႃးႁူမ်ႈၵၼ်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၶွင်ႊသီႊ မီႊတီႊယႃႊသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇလွတ်ႈလႅဝ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ၼႆႉၶႃႈဢေႃႈ။”
ၼႂ်းၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇလွတ်ႈလႅဝ်း IPCM ၼႆႉပႃးတင်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႄႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇယႂ်ႇ Mainstream Media ၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢိၵ်ႇမၢၼ်ႈ ၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်း ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးဝႆႉ။ တေႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်းပိူင်လူင်ပဵၼ်သင်ၼႆၼၼ်ႉ ၼၢင်းၽေႃႉၵေႇလၢတ်ႈၼေထႅင်ႈၼင်ႇၼႆ။
“ႁဝ်းၶႃႈတေႁဵတ်းႁႂ်ႈၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇတင်းလၢႆ ႁဵတ်းၸွမ်းပိူင်တိုဝ်းၵမ်ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ။ ႁဝ်းၶႃႈတေႁဵတ်းႁႂ်ႈမၼ်းပဵၼ်ပၵ်းပဵၼ်ပိူင်၊ ယဝ်ႉၵေႃႈႁဝ်းၶႃႈတေႁဵတ်းႁႂ်ႈၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၸဵမ်ယိင်းလႄႈၸၢႆး ႁႂ်ႈလႆႈမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ၊ ႁဝ်းၶႃႈတေၶတ်းၸႂ်ႁႂ်ႈႁူမ်ႈမိုဝ်းၵွင်ႉသၢၼ်ၵၼ်တင်း ၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇမိူင်းႁိမ်းႁွမ်းလႄႈ ၵူႈမိူင်းမိူင်းၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉသေႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႂႃႇႁႂ်ႈလႆႈ ၶႃႈဢေႃႈ။”
မၼ်းၼၢင်းလၢတ်ႈဝႃႈ ၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ IPCM ၼႆႉ တေႁူမ်ႈၵၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ႁႂ်ႈပဵၼ် သင်ႉလၵ်းထိ 4 ၶွင်ၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈၸိုင်ႈမိူင်း တေႃႇထိုင်မိူင်းမၢၼ်ႈ ပဵၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊတရႄႊ ဝႃႈၼႆ။
“တေႃႇထိုင်မိူင်းႁဝ်းၶႃႈ ပဵၼ်မႃးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊတရႄႊ ၼၼ်ႉႁဝ်းၶႃႈတေယူႇတီႈ IPCM သေ တေႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်တင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸႄႈမိူင်းလႄႈတိူင်းဢၼ်တေမီးမႃးၼႂ်းပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵူႈသိုပ်ႇၵူႈပၢၼ်သေ တေႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႂႃႇ။ တေႁဵတ်းၵၢၼ်ၾၢႆႇပွင်ႇၶၢဝ်ႇ ၾၢႆႇမူၼ်ႈၸႂ်ပၼ်ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး တေႁဵတ်းပႃးတႃႇပၼ်တၢင်းႁူႉၵူၼ်းမိူင်းၵူႈၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ၊ ႁဝ်းၶႃႈတေၶိုၼ်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင်သင်ႉလၵ်းထိ 4 မိူၼ်ၼင်ႇဢၼ် Press Council ႁဝ်းၶႃႈယၢမ်ႈႁဵတ်းမႃး မိူဝ်ႈပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတီႊမူဝ်ႊေရႊသီႊ ၽွင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈပႆႇယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉၶႃႈဢေႃႈ”
ဢၼ်တူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ်ၵၼ်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၵႂႃႇၼႆႉပဵၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်းၵူၼ်း ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇတင်းမူတ်းႁိမ်းၸမ် 100 ႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ 38 ဢၼ် ။ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉလိူၵ်ႈလႆႈႁူဝ်ပဝ်ႈ၊ ၽူႈၼမ်းၼႂ်း ၽူႈပွင်ၵၢၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ 10 ပၢႆ။ တိုၵ်ႉလူဝ်ႇ ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၸိူဝ်းလူင်ႉလႅၼ်ႇၾၢႆႇပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ ဢိၵ်ႇၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇထႅင်ႈလၢႆလၢႆၾၢႆႇယူႇ မၼ်းၼၢင်းလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။
ၼၢင်းၽေႃႉၵေႇ ၼႆႉ ပဵၼ်ပႃးႁူဝ်ပဝ်ႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ BNI ဢၼ်တိုၵ်ႉလႆႈႁပ်ႉသူး Hiroshima ဢၼ်ယူႇတီႈ Edita and Morris Hiroshima Foundation for Peace and Culture မွပ်ႈယိုၼ်ႈမၢႆပဵၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇလွတ်ႈလႅဝ်းလႄႈ ယူႇၾၢႆႇၵူၼ်းမိူင်းသေတိုၵ်းတေႃးၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းမႃႈဢမ်ႇၵိုတ်းဢမ်ႇၶၢတ်ႇ မိူဝ်ႈၽွင်းလိူၼ်ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊပိူဝ်ႊ ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉၵူၺ်း။
