လွင်ႈပဵၼ်မႃး ဝၼ်းၶူးမေႃ တီႈဝၢၼ်ႈမႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ် ၼႂ်းမိူင်းထႆး

ဝၢႆးသေတပ်ႉသိုၵ်းတႆး လႆႈထွႆလူၼ်ႉပူၼ်ႉၶၢမ်ႈၶဝ်ႈၼႂ်းမိူင်းထႆးသေ မႃးပူပိုၼ်ႉသိူဝ်ႇႁၢၵ်ႈငဝ်ႈ ၾင်လၵ်းပၵ်းထၢၼ် တီႈယူႇဢွင်ႈသဝ်း တီႈဝၢၼ်ႈမႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ်ပဝ်း(ဝၢၼ်ႈမႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ်) ၼႃႈလိၼ်မႂ်ႇလႄႈတင်ႈၸိုဝ်ႈမႂ်ႇမႂ်ႇ ဢၼ်ယူႇႁိမ်းၾင်ႇ မႄႈၼမ်ႉၵူၵ်း ၼႂ်းမိူင်းထႆးပွတ်းႁွင်ႇ ဝူင်ႈၵၢင် မိူင်းၵဵင်းမႆႇ လႄႈ မိူင်းၵဵင်းႁၢႆး။

ပိုတ်ႇၼႃႈပိုၼ်းမႂ်ႇ မီးမႃးဝၼ်းယူၵ်ႉယွင်ႈၸဝ်ႈၶူးမေႃလိၵ်ႈတႆး တီႈဝၢၼ်ႈမႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ်ၼႆႉ ပူၼ်ႉမႃး မိူဝ်ႈ 47 ပီပၢႆ ဝၢႆးသေ ပီႈၼွင်ႉတႆး လႆႈမႃး ၵေႃႇႁၢင်ႈသၢင်ႈလၵ်းပၵ်းထၢၼ် ထိၼ်ႇတီႈယူႇၼႂ်းမိူင်းထႆး(ၸုပ်ႈလိုၼ်းလင်) ၼၼ်ႉသေ လူၺ်ႈတေ ၶွပ်ႈထိုင် ဝၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး ထႅင်ႈယဝ်ႉ ၶုၵ်းထူပ်း ၼင်ႇၼၼ်သေလႄႈ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ၽူႈၼမ်းႁဝ်းၶဝ် ၸင်ႇမႃး ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵုမ်ၵၼ်ဝူၼ်ႉလွင်ႈတေၸတ်းၶိုင်ႁဵတ်းသၢင်ႈ ၵၢၼ်ၶုၵ်းၶွပ်ႈ “ဝၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၸိုင်ႈတႆး”ၼႆလႄႈ လႆႈၸႂ်ၵၼ်လီငၢမ်းယဝ်ႉၵႂႃႇၵိူဝ်းၵုမ်တင်း ၽူႈၵွၼ်းၸႄႈဝဵင်း ဢၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၾၢႆႇၽွင်းငမ်း ၼႂ်းဝဵင်းမႄႈဢၢႆ။

ၽွင်းၼၼ်ႉ တၢင်းၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၾၢႆႇၽွင်းငမ်းၸႄႈဝဵင်းမႄႈဢၢႆၶဝ် ပၼ်တၢင်းႁၼ်လႄႈၼႄႉၼမ်းဝႃႈ “ပေႃးႁဝ်းႁဵတ်း ဝၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၸိုင်ႈတႆး ၼႆ ယွၼ်ႉမၼ်းပဵၼ်ဝၼ်းၸၢတ်ႈလႄႈတၢင်းၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၶဝ်တေၶဝ်ႈၸႂ်ၽိတ်း တေႃႇႁဝ်းၵွႆးပႆႇပေႃးယင်းတေၶႂ်ႈၼႄးဝႃႈ ၸဝ်ႈၸွမ်ထႆးႁဝ်းပၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းၸုမ်းလုၵ်ႉၾိုၼ်ႉတူင်ႉၼိုင်ၵၢၼ်မိူင်းယူႇၼႂ်း မိူင်းထႆးၼႆလႄႈ ၸဝ်ႈၸွမ်ႁဝ်းၵေႃႈ တေထုၵ်ႇမၢၼ်ႈ ၶဝ်ႈၸႂ် ၽိတ်း။ ၽွင်းၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈဝႃႈပီႈၼွင်ႉဝၢၼ်ႈမႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ်ၼႆႉ တၢင်းၼႂ်းႁၢင်ႈၼႂ်းႁေႃၵေႃႈ ဝႆႉၼၵ်းပၵ်းၸႂ် လႄႈ ၵႆႉမႃးဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈ ၸႂ်းယူႇ ၶိူဝ်းၶိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ ႁႂ်ႈႁႃၸိုဝ်ႈဝၼ်း ဢၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇၵိုင်ႇလႅပ်ႈ ဝၼ်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းၼၼ်ႉတေလီလိူဝ်” ဝႃႈၼႆ။

ယွၼ်ႉၼၼ် ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ၽူႈၼမ်းၶဝ်ၸင်ႇမႃးဝူၼ်ႉဝႃႈ ႁူမ်ႈဝႃႈ ဝၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈပီၼႆႉတူၵ်းမႅၼ်ႈ ၼႂ်းဝၼ်းလိူ ၼ်သၢမ်မူၼ်းသေတႃႉ ပေႃးႁဝ်းဢဝ်ဝၼ်းလိူၼ်သၢမ်မူၼ်းမႃးပဵၼ်လၵ်း မၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၵွႆး ၵွပ်ႈမၼ်းပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ တၢင်းသႃသၼႃး ပုတ်ႉထၸဝ်ႈဝႃႈၼႆ။ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၶဝ်ၸဝ်ႈၸင်ႇၸွႆႈၵၼ် ၶူၼ်ႉ သွၵ်ႈႁႃဝၼ်းဢၼ်တေၵိုင်ႇလႅပ်ႈလႄႈသၢင်ႇထုၵ်ႇ တင်းဝၼ်းၸၢတ်ႈ ဝၼ်းၶိူဝ်းလႄႈ ၸင်ႇၶုၵ်းဝူၼ်ႉလႆႈ ဝၼ်းယူၵ်ႉယွင်ႈ ၸဝ်ႈၶူးမေႃလိၵ်ႈတႆး ဢၼ်မီးၵႂၢမ်းမၢႆတေႃႇသၢႆၸႂ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇတူၵ်းလူင်း လႆႈၸႂ်ၵၼ်ႁပ်ႉဢဝ် “ဝၼ်းယူၵ်ႉ ယွင်ႈၸဝ်ႈၶူးမေႃလိၵ်ႈတႆး” ၶိုၼ်ႈမႃးပဵၼ်ဝၼ်းလမ်ႇလွင်ႈလူင် ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်ႁႂ်ႈပီႈၼွင်ႉတႆးၼႂ်းမိူင်းထႆး ဢမ်ႇၵွမ်ႉ ၵဵင်းမႆႇ ၵဵင်းႁၢႆး မိူင်းၵွၵ်ႇလႄႈၵူႈတီႈတီႈမႃးၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ် မႃးတူင်ႉၼိုင်ႁဵတ်းၵိၸ်ႇၵၢၼ်ႁူမ်ႈၵၼ်တီႈ ဝၢၼ်ႈမႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ်။

ပီႈၼွင်ႉတႆး လႆႈၶဝ်ႈမႃးပၵ်းတင်ႈထိၼ်ႇထၢၼ်ယူႇသဝ်းတီႈဝၢၼ်ႈမႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ် ၼႂ်းဢိူင်ႇတႃႈတွၼ်း ၸႄႈဝဵင်းမႄႈဢၢႆ ၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းမႆႇ မိူဝ်ႈ ၽွင်းပီ 1962။ ထိုင်မႃး 19/1/1973 ၸဝ်ႈမုၼ်ယႂ်ႇၶုၼ်ႁေႃၶမ်း လႆႈမႃးဢႅဝ်ႇၸႂ်းပီႈၼွင်ႉတႆး ဝၢၼ်ႈ မႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ်သေ တွင်ႈထၢမ်တၢင်း လိူတ်ႇႁွၼ်ႉမႆႈတုၵ်ႉသုၶ်း ယွၼ်ႉလူၺ်ႈမုၼ်ယႂ်ႇႁေႃၶမ်းၸဝ်ႈ မီးမဵတ်ႈတႃၵရုၼႃး ပၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းပီႈၼွင်ႉတႆးလႆႈမႃးပူသိူဝ်ႇၾင်ႁၢၵ်ႈဝၢင်းႁူဝ် မီးဢူမုၼ်ၵုၼ်းငဝ်းယႂ်ႇလူင်ထူမ်ႈလူၼ်ႉၾႃႉ ဢၼ်ဢမ်ႇမီး သင်တေမႃးတႅၵ်ႈလႆႈ။

မီးတိုဝ်ႉတၢင်းလႆႈယူႇၵိၼ်သဝ်းတႂ်ႈငဝ်းႁူမ်ႈၽိူဝ်ၽူၺ်းငဝ်းၸိုၼ်ႈၵတ်းယဵၼ်ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး မုၼ်ယႂ်ႇၸဝ်ႈႁေႃၶမ်း ယင်း တမ်းဝၢင်းပၼ် ၶူင်းသၢင်ႈ ၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉလႄႈတီႈႁဵတ်းတီႈသၢင်ႈ ႁႂ်ႈမီးထၢၼ်ႈၸၼ်ႉယူၵ်ႉမုၼ်းပိူင်ၵူၼ်း ဢိၵ်ႇ ပႃး ႁႂ်ႈမူႇဝၢၼ်ႈတီႈယူႇတီႈသဝ်း မီးၼမ်ႉမီးၾႆး သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်းၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉၵႂႃႇမႃးငၢႆႈလူမ်ၸႂ်ထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ယင်းသၢင်ႈပၼ်ႁူင်းႁဵၼ်းပေႃႈလူင်ဢုပထမ် တွၼ်ႈတႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်ၵိူတ်ႇယႂ်ႇမႃႈၵႃႈသုင်မႃးၼႂ်းဝၢၼ်ႈမႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ် ပေႃးတေလႆႈမီးတိုဝ်ႉတၢင်းႁဵၼ်းႁူႉမေႃ လႄႈလၵ်းလႅမ် သႅမ်းၵႃႈၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈၶိုတ်းပဵင်းပိူၼ်ႈ ဢိၵ်ႇတင်း ပူင်သင်ႇပၼ်ႁႅင်း ႁႂ်ႈမႅတ်ႇပႅင်းႁၵ်ႉသႃပႂ်ႉပႃး ယူၵ်ႉယွင်ႈၾိင်ႈငႄႈလိၵ်ႈလၢႆးၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ၽႃးသႃၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ယိုၼ်းယၢဝ်းသိုပ်ႇ လၢမ်းတၢမ်းၵႂႃႇယႃႇႁႂ်ႈႁူင်ႈႁႂ်ႈႁၢႆ။ ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉ ၽရႃႉၼၢင်းၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းၵေႃႈ ယင်းမႃးသၢင်ႈပၼ်ၶူင်းၵၢၼ် ၵၢၼ်တေႃးၽႃႈတေႃးၽႅၼ်ႇ ႁႂ်ႈမႄႈဝၢၼ်ႈ ပေႃးမီးၵၢၼ်မီးငၢၼ်း မီးလၢႆးလႆႈၸွႆႈၼႃႈႁေႃတေႃႁိူၼ်း။

ပွႆးယုၵ်ႉယွင်ႈၸဝ်ႈၶူးမေႃလိၵ်ႈတႆး တီႈဝၢၼ်ႈမႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ်ၼႆႉ ၽၢၼ်ႇၽၢၼ်ႇမႃးတေႁဵတ်းၼႂ်းလိူၼ်ၾႅပ်ႉၿိဝ်ႊရီႊ လႄႈ မႅၼ်ႈဝၼ်းသဝ်ဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉ။ ၼႂ်းမိူင်းတႆးတႄႉငၢၼ်း(ပွႆး) ဝၼ်းယုၵ်ႉယွင်ႈၸဝ်ႈၶူးမေႃလိၵ်ႈတႆး တေႁဵတ်းၼႂ်းလုၵ်ႈ လိူၼ် 12 မႂ်ႇၼိုင်ႈၶမ်ႈ။

ထိုင်မႃး 1976 ၵူၼ်းလူင်တႆးႁဝ်းလၢႆၸဝ်ႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇ လုင်းၶုၼ်မႁႃႇ ၸဝ်ႈၸၢင်ႉ ယွင်ႁူၺ်ႈ ၸဝ်ႈသႅင်သိုၵ်း ပေႃႈထဝ်ႈ ထူဝ်ႉလႄႈလၢႆလၢႆၸဝ်ႈၸိူဝ်းမီးယူႇၼႂ်းဝၢၼ်ႈမႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ် ႁိၼ်တႅၵ်ႇ(ထိူတ်ႉထႆး) ၵဵင်းမႆႇ မိူင်းၵွၵ်ႇ ဢၢၼ်းၸတ်းႁဵတ်း ဝၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး 7 ၾႅပ်းပိဝ်ႊရီႊ ဢၼ်မႅၼ်ႈသႂ်ႇဝၼ်းလိူၼ်သၢမ်မူၼ်း။ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈထႆး ၾၢႆႇၽွင်းငမ်း ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၶဝ်ႁၼ်ဝႃႈ မၼ်းတေဢမ်ႇပေႃးလီ တေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈထႆးတင်းမၢၼ်ႈမီးပၼ်ႁႃၵၼ်လႄႈတေတုမ်ႉ ယွၼ်ႈ ထိုင်ၸိုဝ်ႈသဵင် မုၼ်ယႂ်ႇၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းၼႆလႄႈၸင်ႇဢဝ် ဝၼ်းလိူၼ်သၢမ်မူၼ်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းပဵၼ်ဝၼ်းပွႆးယုၵ်ႉယွင်ႈၸဝ်ႈ ၶူးမေႃလိၵ်ႈတႆး ပဵၼ်ႁဵတ်ႇပဵၼ်လွင်ႈတၢင်းသေ ၸတ်းႁဵတ်းပဵၼ်တီႈပီႈၼွင်ႉတႆးမႃးၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ်တီႈဝၢၼ်ႈမႂ်ႇမွၵ်ႇၸၢမ် လႄႈ ပဵၼ်ဝၼ်းပီႈၼွင်ႉတႆး လႆႈမႃးႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ် တေႃႇထိုင်တေယၢင်ႈၶဝ်ႈၼႂ်းၵမ်းထူၼ်ႈ 48 ၼႂ်း 2024 ၼႂ်းလိူၼ် ၾႅပ်ႉၿိဝ်ႊရီႊတေမႃးထိုင်ၼႆႉ။

မွၼ်းၶိူဝ်း
20231125