သွၼ်ႇတူဝ်တေႃႇၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်လႆႈပဵၼ်ယိူဝ်ႇသိုၵ်းယူႇၼၼ်ႉသေ ႁႂ်ႈလႆႈဢဝ်လၢႆးၵၢၼ်မိူင်း ၵေႈလိတ်ႈၵၼ်သေၵမ်းၼႆ မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ လၢတ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းပၢင်ၵုမ် ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းယိုတ်းမိူင်းၶဝ် မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 4/12/2023 ပူၼ်ႉမႃး ၼႆႉပဵၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်းလၢၵ်ႇလၢႆးဝႆႉတေႉယဝ်ႉ။
ပူၼ်ႉမႃးပႆႉပေႃးႁိုင် ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇၾၢႆႇၶဝ် တိုၵ်ႉတွပ်ႇလၢတ်ႈ ၼႂ်းပၢင်ၸႅင်ႈၶၢဝ်ႇ ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ဝႃႈ တိုၼ်းတေဢမ်ႇယွမ်းဢုပ်ႇတေႃႇ ၸုမ်းၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆႉ ၸိူင်ႉၼင်ႇ NUG, PDFs ၶဝ်ၼႆယူႇ။
မိူဝ်ႈမိူင်းဢိၼ်ႊတူဝ်ႊၼီႊသျႃႊ ယူႇတီႈတၼ်းႁဵင်းႁူဝ်ပဝ်ႈ ၸုမ်း ASEAN သေ တႅမ်ႈဢွၵ်ႇမႃးဝႃႈ ၾၢႆႇ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပွႆႇၵူၼ်းၵၢင်သေ ၶဝ်ႈႁႃလၢႆးတၢင်းတႃႇတေဢုပ်ႇဢူဝ်းၵေႈလိတ်ႈပၼ် ႁႃ ၵၢၼ်မိူင်းယူႇ ၼႆၼၼ်ႉၵေႃႈ ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တွပ်ႇထဵင်ဝႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇလႆႈပွႆႇၽႂ်ၵႂႃႇဢုပ်ႇၼႆယဝ်ႉ။ တီႈတေႉမၼ်း ၶဝ်ပွႆႇၵႂႃႇတူဝ်တႅၼ်းသွင်ၵေႃႉ ဢၼ်ပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်း MISIS ( Myanmar Institute of Strategies of International Studies) ၼၼ်ႉယူႇၼႆ ၸိူဝ်းႁူႉႁၼ်ၸွမ်း မီးယူႇသႅၵ်ႇလႅၵ်ႇသႄႈ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉပႅတ်ႉမႃး ထိမ်ႇမႃးသေ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၸင်ႇ တၢမ်တူဝ်မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ ပၢၵ်ႇဢွၵ်ႇဝႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈဢဝ်လၢႆးၵၢၼ်မိူင်းသေ ဢုပ်ႇဢူဝ်း ၵေႈလိတ်ႈၵၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ပိူင်းၼေဝႃႈ ငဝ်းလၢႆးၾၢႆႇသိုၵ်းယိုတ်းမိူင်းၶဝ် ဢမ်ႇလီ၊ ၶဝ်ဢမ်ႇသိုပ်ႇၵွ ၼ်းၵုမ်းလႆႈယဝ်ႉလႄႈ ၸင်ႇႁႃႁူးဢွၵ်ႇၵွၺ်းၼႆၵေႃႈ တေၸၢင်ႈဝႃႈလႆႈယူႇၽွင်ႈယဝ်ႉ။
ပေႃးတူၺ်းၸွမ်းပၢင်တိုၵ်း ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇ တၢင်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ၊ မိူင်းၶျၢင်း၊ မိူင်းယၢင်းလႅင်၊ မိူင်းယၢင်း၊ မိူင်းရၶႅင်ႇ၊ မိူင်းၶၢင်၊ တိူင်းတၼၢဝ်းသီ၊ ၸေႈၵႅင်း၊ ပႃႇၵိူဝ်၊ မၵူၺ်း ၸိူဝ်းၼႆႈၼႆ ၾၢႆႇ ၸၵၸ ၶဝ် လႆႈပွႆႇၽႃႈ ပႅတ်ႈ တပ့်သဝ်းဝႃႇ၊ လႆႈယွမ်းၵၢၼ်ႉဝၢင်းၶိူင်ႈဝႃႇ၊ တၢႆမၢတ်ႇၼမ်လၢႆ တေႃႇထိုင်မူတ်းပိတ်းပဵၼ်တပ်ႉၵေႃႈ မီးယူႇယဝ်ႉလႄႈ ႁူဝ်ၼႃႈၸုမ်းသိုၵ်းယိုတ်းမိူင်း ၸင်ႇၶိုင်လဵၼ်ႈလၢႆးလိင်ႉၵွၺ်းၼႆ ဝႃႈလႆႈၶၢဝ်ႉၶၢဝ်ႉယူႇ။ ၵူၺ်းၼၼ်သေတႃႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈဢုပ်ႇၵၼ်ယူႇၵေႃႈ တိုၵ်ႉဝႃႈ တိုၼ်းတေဢမ်ႇပွႆႇၾႃႈ ပုၼ်ႈၽွၼ်းလူင်သၢမ်ယိူင်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်လၵ်းၼမ်းလူင်ၶွင် လၵ်းမိူင်း 2008 ၼၼ်ႉယူႇလႄႈ ၾၢႆႇလုၵ်ႉၽိုၼ့်ၼႆႉ သမ်ႉတေမီးမူႇလႂ်ၸုမ်းလႂ် သူၼ်ၸႂ်ၶဝ်ႈဢုပ်ႇၸွမ်းၼႆ မီးၶေႃႈထၢမ်မႃးၵေႃႈ ယင်းဢမ်ႇတၢပ်ႈမုင်ႈမွင်းၶေႃႈတွပ်ႇၵွၼ်ႇ။ တေၶိုင်ၸႂ်ႉလွၵ်းဝ်ႇ လၢႆးၵဝ်ႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇမိူဝ်ႈပၢၼ် နဝတ၊ နအဖ ၼၼ်ႉၵွၺ်းတႄႉ ယႃဢမ်ႇတၼ်းၶိုတ်းယဝ်ႉ။ တၢင်းပဵၼ်ပၼ် ႁႃၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်ၾၢႆႇသိုၵ်းၶဝ် တႄႇသႂ်ႇမႅင်းမၼ်းမႃးၼႆႉ ၽႄႈၸွတ်ႇၵႂႃႇ ၵွၵ်းႁူဝ်တေႃႇပၢႆတိၼ်ယဝ်ႉလႄႈ ၵႃႈၸူဝ်ႈဢမ်ႇထူၺ်ႈပႅတ်ႈလႆႈ ႁၢၵ်ႈႁူဝ်ၸဝ်ႈတူၼ်ႈပၼ်ႁႃလူင်ၼၼ်ႉ လႅပ်ႈတေဢမ်ႇၶႅၼ်းႁၢႆလႆႈယဝ်ႉ။
ပၼ်ႁႃမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇပိၼ်ႇလႅၵ်ႈၶုၼ်မိူင်းယၢင်ႇလဵဝ်၊ ပဵၼ်တႃႇပိၼ်ႇလႅၵ်ႈပႃး လွၵ်းပိူင်ၾိင်ႈမိူင်းသေ ၵေႃႇသၢင်ႈၶိုၼ်းၸိုင်ႈမိူင်းမႂ်ႇမႂ်ႇၼၼ်ႉၼႆ ပွင်ႇၸႂ်ၸႅင်ႈလႅင်းၵၼ်ဝႆႉၵူႈၸုမ်းၸၢဝ်း ၵူႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ပတ်းပိုၼ်ႉတူဝ်ႈမိူင်းယူႇယဝ်ႉလႄႈ မွၵ်ႈဝႃႈ တေပွႆႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ လႄႈ ႁူဝ်ၼႃႈၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵဝ်ႇၶဝ် ဢွၵ်ႇလွတ်ႈၶွၵ်ႈမႃးသေ ၾၢႆႇတပ်ႉမတေႃႇ လႄႈ ၾၢႆႇNLD ၶဝ်ႈႁႃပွင်လီတေႃႇၵၼ်သေ ဢၢၼ်းႁႂ်ႈယဝ်ႉယႃႇလိတ်ႈလွႆႈ ၵႂႃႇၵွၺ်းတႄႉ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈလႃးလႃးယဝ်ႉ။ သုၼ်ႇတႅပ်းတတ်းၸတ်းပွင် ၵၢမ်ႇၵျမႃႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၽႂ်မၼ်း၊ သုၼ်ႇဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်းႁင်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ၽႂ်မၼ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၵႃႈဢမ်ႇလႆႈ တိုၼ်းဢမ်ႇၸူးယဝ်ႉ။
ယႃႇၵွၺ်းဝႃႈ ၸေႈမိူင်းသၼ်လွႆၵွၼ်ႇ တေႃႈၼင်ႇ တိူင်းၸေႈၵႅင်း၊ မၵူၺ်း၊ တၼၢဝ်းသီ ၸိူဝ်းၼႆႉ ယင်းတေဢမ်ႇယွမ်းယူႇတႂ်ႈႁူမ်ႈငဝ်း သုၼ်ၵၢင်ၵုမ်းၵမ်၊ ပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းတႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်း ၼႂ်းတိူင်းတူဝ်ၵဝ်ႇၽႂ်မၼ်းၼၼ်ႉ ပေႃးႁၢင်ႈႁႅၼ်းၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈဝႆႉၽႂ်မၼ်းယူႇယဝ်ႉ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈတိုၵ်း ၾၢႆႇၼိုင်ႈႁၢင်ႈႁႅၼ်း ၵၢၼ်ပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈယူႇ သိုဝ်ႈၽႂ်တၼ်းမၼ်းယူႇယဝ်ႉလႄႈ ယူႇတီႈတပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တေဢၢၼ်းယိပ်းယႅဝ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းလၢႆသေ ႁဵတ်းၶုၼ်ၵိၼ်ၸိၵ်းၵႂႃႇၼႃႈၼၼ်ႉ ၼွၼ်းၽၼ်ဢမ်ႇလႆႈယဝ်ႉ။
တိူၵ်ႈတီႈဝႃႈ ပဵၼ်ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵေးလိတ်ႈၵၼ်မႃးတေႉၵေႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉ တၵ်းတေဢမ်ႇလႆႈ ၶဝ်ႈၵႅဝ်ပႃး ၸွမ်း ၼႂ်းတူင်ႇၶွပ်ႇပၢႆးမိူင်းယဝ်ႉ၊ တပ့်သိုၵ်းၼႆႉ တၵ်းလူဝ်ႇလႆႈ ယူႇတႂ်ႈၵုမ်းၵမ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉ လုမ်းလုမ်းယဝ်ႉ။ တပ့်သိုၵ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းမၢၼ်ႈၶိူဝ်းလဵဝ် တေလႆႈယိပ်းၵမ်ပဵၼ်ယူႇမႅၵ်းမႅၵ်း မိူၼ်မိူဝ်ႈ ပူၼ်ႉမႃး၊ တပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉ တေလႆႈပဵၼ်ၵူၼ်းၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ႁူမ်ႈတင်ႈႁူမ်ႈပွင်ၶိုၼ်းမႂ်ႇမႂ်ႇ ၼၼ်ႉၵွၺ်းယဝ်ႉၼႆ ထႃႈဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉလႆႈၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးမိူင်းတေဢုပ်ႇၵၼ်လႆႈသႄႈ။ ယူႇတီႈစကစ ၼႆႉ တိုၵ်ႉတေမၢင်ႇၵိူဝ်းႁဵတ်း
ၶုၼ်ၵိၼ်မိူင်းၵႂႃႇထႅင်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယူဝ်တေမိူၼ်ၼူၵ်ႉၶုမ်ႈမွင်းႁၢင် ပၢင်တၢႆးမွင်းၼွၵ်ႇၼၼ်ႉၵွၺ်းႁိုဝ်ၼႆ ယွၼ်းၽၢၵ်ႇၵႂၢမ်းထၢမ်ဢၼ်ၼႆႈသေ တေၶွတ်ႇယွတ်ႈသၢႆၵႂၢမ်းၵွၼ်ႇဢေႃႈ။
မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ
ႁိုၼ်းၵႃယၢင်း
