ဝၢႆးသေမိူင်းမၢဝ်းလူင် လႆႈထုၵ်ႇၶႄႇၶုၵ်ႉၶၢမ်းပူၼ်ႉပႅၼ်လႄႈလႆႈသေမိူင်း(သုမ်းမိူင်း) ၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၽွင်းၼင်ႇၼၼ် မိူင်းသႅၼ်သီ ဢၼ်ၵေႃႇတင်ႈပဵၼ်မိူင်းမႃးဢွၼ်ၼႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈၾႃႉသႅၼ်ဝီ ၶိုၼ်ႈမႃးပဵၼ်ၽူႈၼမ်း ၼႂ်းမူႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၶိူဝ်းတႆးသိုပ်ႇမႃး။ ၼႂ်းပၢၼ်သႅၼ်ဝီႁုင်ႈႁိူင်းၼၼ်ႉ မီးၸဝ်ႈၽူႈၽွင်းငမ်းသိုပ်ႇတေႃႇၵၼ်မႃး 48 ၸဝ်ႈ။ ဢွၼ်ၼႃႈ မိူင်းသႅၼ်ဝီတေႁုင်ႈႁိူင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးၸဝ်ႈၾႃႉပူၵ်းပွင်ၽွင်းငမ်းဝႆႉယူႇ။
ဝၢႆးသေပၢၼ်ၸဝ်ႈၶမ်းပၢၵ်ႇၾႃႉယဝ်ႉ ပရိၼ်ႉၼွင်ႇ လႆႈဢဝ်ၵွင်သိုၵ်းၶိုၼ်ႈမႃးၼႂ်းမိူင်းတႆး ၵူႈႁူဝ်မိူင်း တေႃႇထိုင် မိူင်းၵိုင်မႃႉ မိူင်းတိင် (မိူဝ်ႈလဵဝ်ယူႇၼႂ်းၶႄႇ) ၸဝ်ႈၾႃႉလႄႈၵူၼ်းမိူင်း လႆႈပၢႆးၼီၽႆး ၽေးသိုၵ်းသိူဝ် ၵႂႃႇပိုင်ႈ ဝၢၼ်ႈပီႈမိူင်းၼွင်ႉတၢင်းၼိူဝ်လႄႈမိူင်းသႅၼ်ဝီ မီးဢမ်းၼၢၸ်ႈသုင်ၼႂ်းၽွင်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇလႆႈထုၵ်ႇပရိၼ်ႉၼွင်ႇ ဝႅင်ႇဢွၵ်ႇပဵၼ် 3 ၽၢၵ်ႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇ –
1. သႅၼ်ဝီလူင် (ၽၢၵ်ႈၼိူဝ်)
2. မိူင်းႁႆ (ၽၢၵ်ႈၵၢင်)
3. မိူင်းၼွင် (ၽၢၵ်ႈတႂ်ႈ)
ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉဝၢႆးပရိၼ်ႉၼွင်ႇ လႆႈၶဝ်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်မိူင်းတႆးတင်းမူတ်း လႆႈထုၵ်ႇဝႅင်ႇပဵၼ် 2 တွၼ်ႈယႂ်ႇယႂ်ႇ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၾၢႆႇၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉမၢဝ်းလႄႈၾၢႆႇတႂ်ႈမႄႈၼမ်ႉမၢဝ်း။
ၾၢႆႇၼိူဝ်ႈမႄႈၼမ်ႉမၢဝ်းၼၼ်ႉမီး မိူင်းၶိုင် မိူင်းၵိုင်မႃႉ မိူင်းႁိုမ်း မိူင်းၸၼ်တႃ မိူင်းလႃႈ မိူင်းႁူဝ်သႃႇ မိူင်းၼႃးသႃႇ မိူင်းမၢဝ်း မိူင်းၸႄႈၶႂၢင် မိူင်းၶႂၢၼ် ႁဵၵ်ႈၶၢၼ်ဝႃႈ မိူင်းမၢဝ်း 9 မိူင်း။
ၾၢႆႇတႂ်ႈမႄႈၼမ်ႉမၢဝ်း မီး မိူင်းၵိုင် မိူင်းယၢင်း မိူင်းသွင်သူပ်း မိူင်းသီႇပေႃႉ မိူင်းသႅၼ်ဝီ မိူင်းမိတ်ႈ မိူင်းၼၢႆး မိူင်းပၢႆး မိူင်းယွင်ႁူၺ်ႈ ဢၼ်ႁဵၵ်ႈၶၢၼ်ဝႃႈမိူင်းတႆး 9 ႁႆးႁေႃ။
ႁူမ်ႈဝႃႈ မိူင်းတႆးထုၵ်ႇဝႅင်ႇဢွၵ်ႇပဵၼ် 2 ၾင်ႇ 2 ၾၢႆႇၵေႃႈလီ လူၺ်ႈၵၢၼ်ၵႂႃႇမႃးသူႇႁႃၵၼ်ယင်းမိူၼ်ၵဝ်ႇ သိုပ်ႇမႃး ထိုင်ပီ 1960 ဢူးၼု ၸွမ်ၽွင်းလူင်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ယၢမ်းၼၼ်ႉလႆႈၸတ်းၵၢၼ်ဝႅင်ႇၶဝ်ႈၵႂႃႇပဵၼ်လႅၼ်လိၼ်မိူင်းၶႄႇ လူၺ်ႈလွင်ႈၼႆႉ မိူင်းတႆးၾၢႆႇၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉၶူင်း လႆႈပဵၼ်ၵႂႃႇၶွင်ၶႄႇတင်ႈတႄႇၼၼ်ႉမႃး။
ၸဝ်ႈၶမ်းၵၢႆႇၼွႆႉ(ၶုၼ်ၶမ်းၵႅဝ်ႈ) တင်းၸဝ်ႈၾႃႉၼရေးသူၼ် ယၢမ်ႈလႆႈယူႇၸွမ်းၵၼ်ၼႂ်းႁေႃပရိၼ်ႉၼွင်ႇ ၶုၼ် မၢၼ်ႈ လႄႈ ပဵၼ်ဢူၺ်းၵေႃႉလီၵၼ်။ ၸဝ်ႈၶမ်းၵၢႆႇၼွႆႉတင်းၸဝ်ႈၾႃႉၼရေးသူၼ် မီးၽႅၼ်ႁူမ်ႈၵၼ် တေႁူမ်ႈ တုမ်ဢဝ်မိူင်းတႆးတင်းမူတ်း ပဵၼ်ဢၼႃးၸၵ်ႇ(ဢႃႇၼႃႇၸၢၵ်ႈ) လဵဝ်ၵၼ်။ ၽွင်းၸဝ်ႈၾႃႉၼရေးသူၼ်ၵွပ်ႈၵူႈ ဢဵၵ်ရၢၶျ်ႉ(ၵွၼ်းၶေႃ) ၸဝ်ႈၶမ်းၵၢႆႇၼွႆႉၵေႃႈၵွပ်ႈၵူႈဢဝ်ၶိုၼ်းမိူင်းၼၢႆး မိူင်းပၢႆး မိူင်းယွင်ႁူၺ်ႈ တေႃႇထိုင်ၵိုင်မႃႉ မိူင်းပဵင်း မိူင်းလႅမ်း မိူင်းႁိုမ်း လႄႈ ၽွင်းၶဝ်ႈတိုၵ်းမိူင်းသႅၼ်ဝီ ၵွႆးၵႃႈထုၵ်ႇမၢၼ်ႈတင်းၶႄႇႁူမ်ႈႁႅင်းၵၼ် ပိုတ်းတိုၵ်းၸဝ်ႈၶမ်းၵၢႆႇၼွႆႉၼၼ်ႉ လူၺ်ႈလွင်ႈၼႆႉသေလႄႈ လႆႈသူင်ႇၵူၼ်းမႃး ဝွၵ်ႇၸိူၼ်းၸဝ်ႈၼရေးသူၼ် ႁႂ်ႈၵႂႃႇၸွႆႈတိုၵ်း။
ၸဝ်ႈၾႃႉၼရေးသူၼ်ၵေႃႈ လႆႈၼမ်းတပ်ႉသိုၵ်း မုင်ႈၶိုၼ်ႈတၢင်းၼိူဝ်ပိူဝ်ႈတႃႇၵႂႃႇၸွႆႈၸဝ်ႈၶမ်းၵၢႆႇၼွႆႉ။ ၵွႆးၵႃႈ မိူဝ်ႈမိူဝ်းၵႂႃႇႁွတ်ႈထိုင်မိူင်းႁၢင်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉၼရေးသူၼ်တိတ်းၸပ်းတၢင်းပဵၼ်သေ လႆႈၼွၼ်းၽႄးၵႂႃႇ တီႈ မိူင်းႁၢင် ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းတူၼ်။ ၸဝ်ႈၶမ်းၵၢႆႇၼွႆႉၵေႃႈ ဢဝ်ၼမ်ႉၵတ်ႉတၢင်းႁတ်းႁၢၼ်သေၼမ်းတပ်ႉ ဢွၼ်သိုၵ်း တိုၵ်းတေႃးႁၢဝ်ႈႁၢဝ်ႈႁၢၼ်ႁၢၼ် တေႃႇၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈသၢႆၸႂ်ပေႃးသဵင်ႈဝၢႆး ၼွၼ်းၽႄးၵႂႃႇၼႂ်းပၢင်တိုၵ်းမိူဝ်ႈပီ 1605 ၼၼ်ႉလႄႈၽႅၼ်ၵၢၼ်ဢၼ်တေႁုပ်ႈႁူမ်ႈမိူင်းတႆးတင်းလၢႆ ႁႂ်ႈပေႃးပဵၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈဢၼ်လဵဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇ ပဵၼ်မႃးၼင်ႇတၢင်းမုင်ႈမွင်းၼင်ႇၵၢင်ၸႂ်ၶဝ်တင်း 2 ၸဝ်ႈ။
ၼႂ်းၸုပ်ႈပၢၼ်ၶွင်ၸဝ်ႈသႅင်မင်းၵႄး ထုၵ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈဝိပ်ႇႁၢဝ်ႈႁႅင်းတႄႉတႄႉ ဝၢၼ်ႈမိူင်းဢမ်ႇၵတ်းၼိမ်ယဵၼ် လႄႈႁဵတ်းႁႂ်ႈမိူင်းၼၢႆး ယဵၼ်းပဵၼ်သုၼ်ၵၢင်ၶွင်တီႈပူၵ်းပွင်ၽွင်းငမ်းမိူင်းတႆးတေႃႇမႃး။ ၵွႆးၵႃႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ မိူင်းသႅၼ်ဝီၵေႃႈယင်းမီးၸဝ်ႈၾႃႉပူၵ်းပွင်ၽွင်းငမ်းမိူင်းသိုပ်ႇတေႃႇမႃးယူႇ။
ၶႄႇၼမ်းဢဝ်ၵူၼ်းတႆးပွတ်းၼိူဝ် မၢၼ်ႈၼမ်းဢဝ်ၵူၼ်းတႆးပွတ်းတၢင်းတႂ်ႈ မႃးတေႃႇသူႈၵၼ်လႄႈၵူၼ်းတႆး ၸင်ႇလႆႈပဵၼ်တၢင်းလိူတ်ႇမႆႈ ယွၼ်ႉၵၢၼ်တိုၵ်းတေႃးၵၼ်ၼၼ်ႉလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းတႆးႁႅင်းဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇလူင်း တင်ႈ တႄႇၼၼ်ႉမႃး။
လၢႆးၸိုဝ်ႈၸဝ်ၾႃႉသႅၼ်ဝီ ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်
1. ၶုၼ်သႅင်ဢၢႆႈႁူမ်ႇ [957-958]
2. ၸဝ်ႈသၢၼ်ႈၼွႆႉ [1319-1349]
ဝူင်ႈၵၢင် 958-1319 သႅၼ်ဝီယူႇပၢႆးတႂ်ႈၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းမိူင်းမၢဝ်းလႄႈ ၽွင်းၼၼ်ႉသႅၼ်ဝီ ဢမ်ႇလႆႈမီးၸဝ်ႈၾႃႉ ၽွင်းမိူင်း
3. ၸဝ်ႈသိူဝ်ယဵပ်ႇၾႃႉ (တၢဝ်ႉၶၢင်မိူင်း) [1349-1374]
4. ၸဝ်ႈတဵတ်ႇၾႃႉ(လုၵ်ႈၸၢႆးၸဝ်ႈယဵပ်ႈၾႃႉ) [1373-1389]
5. ၸဝ်ႈၶမ်းပဵမ်ႇၾႃႉ(လုၵ်ႈၸၢႆးၸဝ်ႈတဵတ်ႇၾႃႉ ၵေႃႉတီႈ 2 ) [1389-1392]
6. ၸဝ်ႈၶမ်းပိုတ်ႇၾႃႉ (လုၵ်ႈၸၢႆးၸဝ်ႈၶမ်းတဵတ်ႇၾႃႉ ၵေႃႉတီႈ 3 ) [1392-1394]
7. ၸဝ်ႈၼၢင်းၾႃႉႁူမ်ႇမိူင်း [1395-1405]
ၸတ်းၵၢၼ်သွၼ်ႉမိင်ႈဝူင်ႈၵၢင်လုၵ်ႈသၢဝ် “ၼၢင်းၶမ်းႁုင်းတင်းၼွင်ႉၸၢႆး “ၸဝ်ႈၼွႆႉသၼ်ႇၾႃႉ” ယဝ်ႉၵႂႃႇၽွင်းငမ်းမိူင်းသီႇပေႃႉ
8. ၸဝ်ႈၶမ်းၵၢႆႇၾႃႉ(ၶုၼ်ဢၢႆႈ) [1405-1428]
9. ၸဝ်ႈၶမ်းႁွတ်ႈၾႃႉ (ၶုၼ်ၶမ်းႁွတ်ႈ) [1428-1440]
10. ၸဝ်ႈၶမ်းဝၢတ်ႇၾႃႉ [1428-1440]
11. ၸဝ်ႈၶမ်းႁိပ်ႇၾႃႉ [1460-1523]
12. ၸဝ်ႈၶမ်းသႅၼ်ၾႃႉ [1523-1543]
13. ၸဝ်ႈၶမ်းႁၢၼ်ၾႃႉ [1543-1549 ]
14. ၸဝ်ႈၶမ်းပၢၵ်ႇၾႃႉ [1549-1561]
15. ၸဝ်ႈသႅၼ်ၸုင်ၾႃႉ [1565-1593]
16. ၸဝ်ႈၶမ်းၶဵင်ႇၾႃႉ [1593-1604]
17. ၶမ်းသိုဝ်ႉ(ၶမ်းၼၼ်ႇ) [1604-1605]
18. ၶမ်းၵၢႆႇၼွႆႉ(ၶုၼ်ၶမ်းၵႅဝ်ႈ) [1601-1605]
19. သိူဝ်ႁူင်ၾႃႉ [1601-1605]
20. သိူဝ်ၵေႃႇၾႃႉ (ၶုၼ်ၵေႃႇၶမ်း) [1644-1650]
21. သိူဝ်ႁူမ်ႇၾႃႉ (ၶုၼ်သၢင်ႇၶမ်း) [1650 –1683]
22. ၼၢင်းၾႃႉၶူဝ်းၶမ်းႁိူင်း [1683-1688]
23. ၸဝ်ႈၶမ်းသွင်ႇၾႃႉ [1697-1714]
24. ၸဝ်ႈၶမ်းၼေႃႇၾႃႉ(ၶုၼ်ၶမ်းလႅင်) [1714-1723]
25. ၼၢင်းႁၢၼ်ၾႃႉၼေႃႇသႅင်ပၼ်း [1737-1752]
26. ၶုၼ်ၶမ်းႁိူင်း [1737-1752]
27. သိူဝ်ဢုမ်ႈမင်းၵႄး (ၸဝ်ႈသႅင်မင်းၵႄး) [1752-1762]
28. ၶုၼ်သႅင်ၶမ်းႁိူဝ်း [1762-1764]
29. ၸဝ်ႈလူင်ၶမ်းသွင်ႇၾႃႉ [1764-1769]
30. ဢူတိင်ႇပုင်ႇယႃႈ [1769-1774]
31. ၵျွၵ်ႉသႄဝုၼ်ႇ [1774-1777]
32. ၶုၼ်သူၺ်ႇၶဵင်ႇ [1777-1801]
33. သိူဝ်ၵေႃႇၾႃႉ [1801-1815]
34. သတူဝ်းမင်းငႄႇ [1815-1819]
35. ၶုၼ်သႅင်ၼေႃႇမိူင်း [1819-1820]
36. ၶုၼ်သႅင်ၶမ်းၶွတ်ႇ [1821-1824]
37. ၶုၼ်သႅင်ၶမ်းပၢတ်ႇ [1824-1825]
38. ၶုၼ်သႅင်ၶမ်းၼၼ်ႇ(သိူဝ်ယဵပ်ႇၾႃႉ) [1827-1830]
39. ၶုၼ်သႅင်သူၺ်ႇမွင်ႇ (သိူဝ်ဝၢႆႇၾႃႉ) [1830-1838]
40. ၶုၼ်သႅင်ၶမ်းလႅင်ဢွၼ်ႇ (သိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ) [1838-1846]
41. ၶုၼ်လႅင်ၼေႃႇၾႃႉဢွၼ်ႇ (ၽွင်းငမ်းၵမ်းတီႈ 1) [1846-1849]
42. မွင်ႇပေႃႇလႃႉ [1850-1853] (ပၼ်ပၢၼ်ၶုၼ်သၢင်ႇႁၢႆႉ တႄႇသၢတ်ၶတ်းတေႃႇတၢၼ်ႈၸဝ်ႈၾႃႉဢၼ်ဢွမ်ႇၼွမ်းၵွမ်းႁူဝ်တေႃႇမၢၼ်ႈ)
43. ၶုၼ်သႅင်ၼေႃႇၾႃႉဢွၼ်ႇ (ၽွင်းငမ်းၵမ်းတီႈ 2) [1853-1856]
44. ၶုၼ်သႅင်ထူဝ်းမွင်ႇ (သိူဝ်ၵေႃႇၾႃႉ) [1856-1866]
45. ၶုၼ်သႅင်ၼေႃႇၾႃႉဢွၼ်ႇ (ၽွင်းငမ်းပွၵ်ႈၵမ်း 3) [1867-1885]
လူၺ်ႈလွင်ႈဢၼ်သႅင်ၼေႃႇၾႃႉ လႆႈၽွင်းမိူင်း 3 ပွၵ်ႈၼႆႉ ၵွပ်ႈထုၵ်ႇမၢၼ်ၺွပ်းတိတ်းၶွၵ်ႈ ပဵၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်း 3 ပွၵ်ႈ
46. သႅင်ၼေႃႇၾႃႉ (သႅၼ်ဝီၸၢၼ်း) [1888 -]
တင်ႈတႄႇၼၼ်ႉမႃးသႅၼ်ဝီ ထုၵ်ႇယႅၵ်ႈၽႄဢွၵ်ႇပဵၼ် သႅၼ်ဝီႁွင်ႇ သႅၼ်ဝီၸၢၼ်း ၶုၼ်သၢင်ႇတူၼ်ႈႁုင်းလႆႈၽွင်းငမ်းသႅၼ်ဝီႁွင်ႇ သႅၼ်ၼေႃႇၾႃႉ ၽွင်းငမ်းသႅၼ်ဝီၸၢၼ်း
47. ၸဝ်ႈၸုမ်ႈ (ၸဝ်ႈၾႃႉလူၺ်ႈတၼ်းႁဵင်းပၢႆးတႂ်ႈၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းဢိင်းၵလဵသျ်ႊ)
48. ၸဝ်ႈသိူဝ်ႁူမ်ႇၾႃႉ လႆႈၽွင်းငမ်းတေႃႇမႃးလႄႈလႆႈပွႆႇၽႃႈမွပ်ႈဢမ်းၼၢၸ်ႈပၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတႆး မိူဝ်ႈပီ [1959]
20231109
ၶူၼ်ႉၶႆႈၶိုၼ်းပိုၼ်းမိူင်းသႅၼ်ဝီ
(*** ပွင်ႈၵႂၢမ်းႁူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆးဝူၼ်ႉ ၼမ်ႉၵႂၢမ်းလႄႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင်သုၼ်ႇတူဝ် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၸဝ်ႈပၢႆၵမ် ၵူၺ်းၶႃႈဢေႃႈ။)
