ၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်ၼႃႈႁိူၼ်း  ၽွင်းလႆႈႁူပ်ႉၽေးသိုၵ်း

မိူင်းတႆးၼႆႉ  ဝၢႆးလင်လႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃတီႈဢိင်းၵလဵတ်ႈမႃးၼႆႉ ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ် ၵိုၵ်းၵပ်းမီးမႃးၸွမ်း  ဢမ်ႇထၢတ်ႇတေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။ ယိူင်းဢၢၼ်းသုင်သုတ်းၶွင် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်တႄႉဝႃႈ ပဝ်ႉမၢႆၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉဢၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈမႃး ပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉ ၸုမ်းၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈဝႃႈၼႆယူႇ။ၵူၺ်းၵႃႈ ပိူင်ပဵၼ်တေႉတႄႉ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼင်ႇၵၼ်ၵူၺ်း ဢမ်ႇၶဝ်ႈႁႃၵၼ်လႆႈ ဢမ်ႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈၵၼ်လႆႈ။လိုၼ်းသုတ်း တိုၵ်းတေႃးၵၼ်ၶိုၼ်းၵေႃႈမီးမႃး လၢႆပွၵ်ႈလၢႆၵမ်းယဝ်ႉ။

သိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ပိုတ်းယိုဝ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇလၢၵ်ႇလၢႆးသင်ဝႃႈၼႆသေတႃႉ ယွၼ်ႉငဝ်းလၢႆးလၢႆလွင်ႈလၢႆတၢင်းသေ မၢင်ပီၵေႃႈ သိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတၢင်ႇၶိူဝ်း ပိုတ်းယိုဝ်းသိုၵ်းတႆးၶိုၼ်းၵေႃႈမီး။ မၢင်ပီသမ်ႉ သိုၵ်းတႆးၼင်ႇၵၼ် တိုၵ်းၵၼ်ၶိုၼ်းၵေႃႈမီး ။ ၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢမ်ႇႁူႉဝႃႈ တေႁွင်ႉၸဝ်ႈလႂ်ၶုၼ်လႂ် မႃးႁူမ်ႇမႃးငမ်းပၼ်လႆႈ။ၵမ်ႈၼမ် ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းယူႇ ဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈၸွၵ်ႉထိူၼ်ႇ လႆႈၵိၼ်းၸႂ်လိူဝ်သုတ်း ပေႃးမီးလၢႆၸူဝ်ႈလၢႆပၢၼ်။ပၢင်တိုၵ်းဢၼ်ပဵၼ်မႃးယူႇၶိူဝ်းယႂ်းၼႆႉ ပေႃးၼပ်ႉသွၼ်ႇၸူဝ်ႈၵူၼ်းၵေႃႈ လႆႈဝႃႈ 3 ၸူဝ်ႈၵူၼ်းပၢႆ ပေႃးလူၼ်ႉပေႃးလိူဝ်ယဝ်ႉ။ဢမ်ႇႁူႉဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းတေလႆႈၶၢမ်ႇတၢမ်ႇမၼ်း ထိုင်ပီလႂ် ၶၢဝ်းလႂ်။ ထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် ၵူၼ်းမိူင်းပႆႇႁၼ်သၢႆႁိူဝ်ႈလႅင်းတႃႇၸၢတ်ႈပၢၼ်မိူဝ်းၼႃႈ ။ ၵူၼ်းမိူင်းၵူႈၵေႃႉ ယင်းပၢႆဢမ်ႇပွင်ႇၸႂ်ယဝ်ႉဝႃႈ ၸုမ်းလႂ် တေပဵၼ်ၸဝ်ႈဢႃႇၸုမ်းလႂ်ပဵၼ်ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ။

ပေႃးမႃးတူၺ်း ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ဢမ်ႇဝႃႈ မိူင်းတႆး မိူင်းယၢင်း ၸႄႊမိူင်းလႂ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ပေႃးပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်မႃးၼႆ ဢမ်ႇမီးသိုၵ်းၸုမ်းလႂ် တူင်ႉၼိုင်ႁဵတ်းသၢင်ႈၸွမ်း ပၵ်းပိူင်သိုၵ်းလႄႈ ဢမ်ႇလူလွမ်ပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတေႉတေႉဝႃႈဝႃႈ ။ ဢမ်ႇဝႃႈၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉလႄႈ  ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၸဝ်ႈဢႃၼႃႇၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈယဝ်ႉ တိုၼ်းဝႃႈမီးလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းမႃးၵမ်းသိုဝ်ႈ။

ၵူၼ်းမိူင်းတႄႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၶၢင်းပွင်ႉၵၼ်ယူႇ ပေႃးၸွတ်ႈတူဝ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းယဝ်ႉ ထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် ပႆႇႁူႉဝႃႈ ငဝ်းလၢႆးဝၢၼ်ႈမိူင်းတေလီၶိုၼ်းမိူဝ်ႈလႂ်။ ပေႃးမႃးတူၺ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉတိုၼ်းဝႃႈပႆႇၸၢင်ႈၵတ်းယဵၼ်ႁိၼ်ႉၼွၼ်း။ ယူႇၼႂ်းႁိူၼ်းတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵူၺ်းၵေႃႈ သၢႆၸႂ်ၸၢင်ႈလူႉသုမ်းၵွပ်ႈ မၢၵ်ႇလူင်သိုၵ်းလၢႆၸုမ်းတူၵ်းသႂ်ႇ ။

ပၢင်တိုၵ်းဢၼ်ပဵၼ်မႃးထႅင်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းၼႆႉ ယူႇတီႈၸုမ်းသိုၵ်းဢူၺ်းလီပွတ်းႁွင်ႇသေ ႁူမ်ႈၵၼ်သၢင်ႈၽႅၼ်တိုၵ်း 1027 မႃးၼႂ်းလိူၼ် ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊပိူဝ်ႊ ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ တေမီးၸုမ်းသိုၵ်းတဢၢင်း TNLA ၊ ၸုမ်းသိုၵ်းၵဝ်ႈၵၢင်ႉ MNDAA လႄႈ AA ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ သမ်ႉပၢႆမီးမႃးထႅင်ႈ ၸုမ်းဢၼ်ၵႅမ်ၸွမ်း ၶဝ်ႈယိုဝ်းၸွမ်း မိူၼ်ၼင်ႇ တပ်ႉပူတ်းပွႆႇၵူ ၼ်းမိူင်းၸၢဝ်းမၢၼ်ႈ BPLA ဢၼ် မေႃတႅမ်ႈဝွၵ်း မွင်ႇသွင်းၶ ၵုမ်းၵမ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃးတိုၵ်းၸွႆႈ ။ ဢၼ်ၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းၶွင် ၸုမ်းဢူၺ်းလီၶိုၵ်ႉၶမ်ႇထႅင်ႈ ။

သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပၵ်းယူႇသဝ်းၸွမ်းတီႈလႂ်ၵေႃႈ ၸွမ်းပိုတ်းၸွမ်းယိုဝ်း တႄႇပွတ်းလႃႈသဵဝ်ႈ၊ သႅၼ်ဝီ၊ ၵုၼ်လူင်-ႁူဝ်ပၢင်ႇ တေႃႇပေႃးၸွတ်ႇၼႂ်းၼႃႈတီႈၽွင်းငမ်းႁင်းၶေႃၵဝ်ႈၵၢင်ႉ လႄႈ မိူင်းၵူဝ်း – ၽွင်းသႅင်၊ မူႇၸေႈ-ၼမ်ႉၶမ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ။ လွင်ႈၼႆႉ ၸိုဝ်ႈမၼ်းတႄႉၵေႃႈဝႃႈ တိုၵ်းတေႃးၸဝ်ႈဢႃၼႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈဝႃႈၼႆသေတႃႉ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ပဵၼ်ၼမ်ႉႁူၼမ်ႉတႃ လႆႈပၢႆႈၽၢတ်ႇႁိူၼ်းယေး ၵူၼ်းႁူမ်ႈႁိူၼ်းလဵဝ်ၵၼ်ၵေႃႈ ႁိုဝ်ၸၢင်ႈလႆႈယူႇသဝ်းၸွမ်းၵၼ်လီလီ ။ မၢင်မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်း လုၵ်ႈတၢႆၽၢတ်ႇမႄႈ ၊ မႄႈတၢႆၽၢတ်ႇလုၵ်ႈ ဢိၵ်ႈလၢႆလၢႆၵေႃႉ လႆႈတၢႆၽၢတ်ႇၵၼ် ယွၼ်ႉမၢၵ်ႇၵွင်ႈၸိုၼ်းယၢမ်းၸုမ်းသိုၵ်း ။

ထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်းတႆး ၼပ်ႉမိုၼ်ႇႁူဝ်သႅၼ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်လႆႈႁပ်ႉလွင်ႈၵမ်ႉၸွႆႈလွင်ႈၵႅတ်ႇၵင်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈ ဢမ်ႇပဵင်းပေႃး ၵူၼ်းမိူင်းယူႇလႂ် ႁိုဝ်တေမီးလွင်ႈၵတ်းၸႂ်။ၼႂ်းၵႄႈ ပၢႆႈပၢင်တိုၵ်းၵူၺ်းၵေႃႈ ပေႃးယၢပ်ႇၸႂ်ၼႃႇယဝ်ႉ သမ်ႉပၢႆၺႃးၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈသင် ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸွမ်းသဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်း လွၵ်ႇငိုတ်ႈၵဝ်းပေႉၵိၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈ မီးမႃး ။

မၢင်တီႈ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၸိူဝ်းဢမ်ႇၵဵဝ်ႇၶွင်ၵၢၼ်မိူင်းသင်သေဢိတ်းၵေႃႈ ၺႃးၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ တီႉၺွပ်းဢဝ်ၵႂႃႇ ။ ၼႆႉၵေႃႈ ဢမ်ႇထၢမ်ဢမ်ႇလၢတ်ႈသင်သေ ၺွပ်းလိပ်းၺွပ်းလႅင်။ပေႃးတူၺ်း ၼႂ်းလိူၼ်ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊပိူဝ်ႊ 2023 ၼႆႉမႃး ဢွၼ်ႇၸၢႆးၼုမ်ႇ/ ယိင်းၼုမ်ႇ တီႈဝၢၼ်ႈတၢင်ႉသေႃ၊ မိူင်းပွၼ်း ၼႂ်းဢိူင်ႇၼမ်ႉၸလၢပ်ႈလႄႈ ဝၢၼ်ႈၼမ်ႉသီးလီး ၼႂ်းဢိူင်ႇၸေႈဢူ ၸႄႈဝဵင်းသႅၼ်ဝီ ၸႄႈတွၼ်ႈလႃႈသဵဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ထုၵ်ႇ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း တီႉၺွပ်းၵုမ်းတူဝ်ၵႂႃႇ ဢမ်ႇယွမ်း 20 ။ ပေႃးၼၼ် ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼႆႉ သိုၵ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁႃႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆ ၵူၼ်းမိူင်းဝူၼ်ႉတူၺ်းပေႃးဢမ်ႇပွင်ႇ။ ၵူၼ်းမိူင်းယူႇလၢႆလၢႆၵေႃႈ တူၵ်းပဵၼ်တူဝ်ယိူဝ်ႇမၼ်းၸွမ်း ။

ထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးမီးၼမ်ၶိုၼ်ႈမႃးၵူႈဝၼ်း ၵူၼ်းမိူင်းလူႉတၢႆမၢတ်ႇၸဵပ်းၸွမ်းမီးၵူႈဝၼ်း။ပေႃးၶဝ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးယဝ်ႉၼႆ မၼ်းတိုၼ်းတုၵ်ႉမိူၼ်ၵၼ်ၵူႈၵေႃႉယဝ်ႉ ဢမ်ႇဝႃႈၽၢၼ်ဝႃႈမီး ။ ပေႃးမႃးတူၺ်း တၢင်းၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ၸိူဝ်းၼႆႉၼႆၵေႃႈ လႆႈၶၢမ်ႇတၢမ်ႇသိုၵ်းသိူဝ်မႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 2021 ပုၼ်ႉ။ ၶၢဝ်းတၢင်း 2 ပီ သိုၵ်းတႆး သွင်ၸုမ်း လေႃႇတိုၵ်းၵၼ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးတၢင်း ဝဵင်းၵေးသီး ၊ သီႇပေႃႉ ၊ ၼမ်ႉတူႈ၊ ၵျွၵ်ႉမႄး ၼွင်ၶဵဝ် လႄႈ တၢင်းထုင်ႉမၢဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉလႆႈ ၽူင်ႉပၢႆႈပဵၼ်ၼမ်ႉႁူၼမ်ႉတႃ ။ ထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် ပႆႇၸၢင်ႈပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်းယေး ၽႂ်မၼ်းလီလီ။

ဝၢႆးမႃးသမ်ႉ သိုၵ်းတဢၢင်း TNLA ၶဝ်ႈလေႃႇတိုၵ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈမႃးၵူႈပႃႈၵူႈၾၢႆႇ ။ တီႈလႆႈမီးသိုၵ်းသိူဝ်ၵေႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈလိူတ်ႇႁွၼ်ႉမႆႈတီႈၼၼ်ႈ။ ယွၼ်ႉပၢင်တိုၵ်းဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ သိုပ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈထႅင်ႈလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၵမ်ႈၼမ် လႆႈပိုင်ႈယူႇၸွမ်း ဢွင်ႈတီႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းဝႆႉ။ တႃႇႁဵတ်းႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇ ဢမ်ႇမီးတိုဝ်ႉတၢင်းလီလီ။ မီးၵေႃႈ ဢမ်ႇမိူၼ်ၵဝ်ႇ။ ဢမ်ႇမီးငိုၼ်းၶဝ်ႈ ။ လိူဝ်သေ လွမ်မုင်ႈမွင်းဝၢၼ်ႈမိူင်းၸဵဝ်းၵတ်းယဵၼ် ။

ၼၢင်းယိင်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵျွၵ်ႉမႄးၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – ” မိူဝ်ႈလဵဝ်လႆႈပၢႆႈယူႇဝႆႉတီႈလွတ်ႈၽေး ၶႃႈဢေႃႈ ။ ဢၼ်ၵိၼ်ယႅမ်ႉတႄႉ ၽူႈၸွႆႈထႅမ်ၶဝ် မႃးၸွႆႈယူႇၵေႃႈ ပေႃးမိူဝ်ႈၼႃႈ တေပဵၼ်ႁိုဝ် ဢမ်ႇၸၢင်ႈလၢမ်းဝႃႈ ။ ပၢင်တိုၵ်းၵေႃႈ မိူဝ်ႈပဵၼ်တႄႉ ယၢၼ်ႁိူၼ်းႁဝ်းယူႇ ဝႃႈၼႆၵေႃႈ သဵင်မၢၵ်ႇလူင်မၢၵ်ႇဢွၼ်ႇပေႃး ၼၼ်ႈမေႃးႁႅင်းလူင်ဝႆႉ ။ မၢင်ပွၵ်ႈမႃး ၺႃးသိုၵ်းၶဝ် ဢဝ်ၶိူင်ႈမိၼ်မႃးပၼ်ႇလဵပ်ႈပွႆႇမၢၵ်ႇသႂ်ႇဝၢၼ်ႈလႄႈ ဢမ်ႇႁတ်းယူႇၶႃႈ ” – ဝႃၼႆ။

ဝၢၼ်ႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးတီႈၵျွၵ်ႉမႄးၼႆႉ မီးပဵၼ်လၢႆလၢႆတီႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ဝၢၼ်ႈၶိုမ်းၵဝ်ႇ ၊ ၶိုမ်းမႂ်ႇ၊ ႁိူၼ်းဝူဝ်း၊ ၼမ်ႉၽဵတ်ႇ ၊ ၵဵင်ၵႆႇ ၊ ပုင်းလူင် ၊ လွႆၵူင်၊ ဝၢၼ်ႈပွၵ်ႈ၊ မွၵ်ႇငႃးၸၢင်ႉ၊ ႁူးသူၼ်၊ ၼႅမ်းသႆးလႄႈ တူၼ်ႈႁိူၵ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ။သဵင်ၵွင်ႈယဵၼ်ယဝ်ႉလႄႈ မၢင်ၸိူဝ်းထၢင်ႇဝႃႈ ပၢင်တိုၵ်းဝၢႆးယဝ်ႉသေတႃႉ ပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်းပႆႇႁိုင် သမ်ႉပေႃးလႆႈပၢႆႈထႅင်ႈ ၵမ်းထီႉသွင် ထီႉသၢမ်။မၢင်ၸိူဝ်း ပွၵ်ႈၶိုၼ်း ယင်းပႆႇၽႅဝ်ႁိူၼ်း ႁူပ်ႉသႂ်ႇသိုၵ်းသေ ၵူဝ်လႄႈ ဢမ်ႇတၼ်းၶဝ်ႈဝၢၼ်ႈ ပၢႆႈဢွၵ်ႇၶိုၼ်းၵမ်းလဵဝ်ၵေႃႈမီးမႃး ။

ၼၢင်းယိင်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵျွၵ်ႉမႄးၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းတၢင်းၼွင်ပဵတ်းပုၼ်ႉၼႆ တိုၵ်ႉမိူဝ်းႁိူၼ်းယူႇ။သမ်ႉမိူဝ်းၺႃးသႂ်ႇသိုၵ်းလွႆၶဝ်လႄႈ ၶိုၼ်းဝၢႆႇပၢႆႈမႃးၶိုၼ်းၵေႃႈမီးဢေႃႈ။ပေႃးႁၼ်သိုၵ်းၵေႃႈ ၶႃႈႁဝ်းၶဝ်တိုၼ်းႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ပႆႇလွတ်ႈၽေးလီ တိုၼ်းဝႃႈၼႆယဝ်ႉၶႃႈ။ၼွင်ပဵတ်းလႄႈ ၶူဝ်ၵိုတ်ႈၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇပေႃးၵႆၵၼ်။ၶူဝ်ၵိုတ်ႈၼႆႉ မီးတၢင်းၸၢၼ်းသဵၼ်ႈတၢင်း ၼွင်ပဵတ်းသမ်ႉ မီးၾၢႆႇႁွင်ႇတၢင်းႁဵတ်းၼႆဢေႃႈ ” – ဝႃႈၼႆ။

ၵူၼ်းမိူင်းၵမ်ႈၼမ် ပေႃးပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းမႃးယဝ်ႉၼႆ ဢွၼ်ၵၼ်ၽူင်ႉပၢႆႈ ထိုင်တီႈဢမ်ႇတၼ်းလႆႈၶူဝ်းလဵင်းသင် တႃႇၵိၼ်တႃႇယမ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းသင် ။ ၵၢၼ်ႁိူၼ်းၵၢၼ်ယေး ၵၢၼ်ႁႆႈၵၢၼ်သူၼ် တိုၼ်းဝႃႈ လႆႈပွႆႇၽႃႇပႅတ်ႈလုမ်းလုမ်း။ ဝၢႆးသေၵူၼ်းမိူင်း လႆႈပၢႆႈၽၢတ်ႇႁိူၼ်းယေးယဝ်ႉၼၼ်ႉ သမ်ႉၺႃး ၸုမ်းသိုၵ်းၶဝ်ႈယူႇၸွမ်းႁိူၼ်းယေးသေ သွၵ်ႈတဝ်ဢဝ်ၵိၼ်ၶူဝ်းႁိူၼ်းၵူၼ်းမိူင်း။ မၢင်ႁိူၼ်းၺႃးယႃႉၺႃးတဝ် ပေႃးမၢၵ်ႇပေႃးမိူဝ် ။

ၼၢင်းယိင်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵျွၵ်ႉမႄးၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ – “ မိူဝ်ႈႁဝ်းၶႃႈ ပၢႆႈ တိုၼ်းဝႃႈ ဢမ်ႇတၼ်းလႆႈသင်။လႆႈဝႃႈ ဢဝ်တူဝ်လွတ်ႈပၢႆႈၵူၺ်း။ယွၼ်ႉဝႃႈ သိုၵ်းၶဝ် ဢဝ်ၶိူင်ႈမိၼ်မႃးလဵပ်ႈၵေႃႈမီး။မိူဝ်ႈတႄႇမၼ်းတႄႉ ၾၢႆႇပူႇၵၢင်ႉပူႇၵႄႇၶဝ် ပၼ်ၶႂၢင်ႉမိူဝ်းၸႂ်းႁိူၼ်းၽႂ်မၼ်းယူႇ။ထႅင်ႈလၢႆဝၼ်းၵေႃႈ ႁၢမ်ႈဢမ်ႇပၼ်မိူဝ်းယဝ်ႉ ၵွပ်ႈဝႃႈ ၽေးၼမ်။တီႈႁိူၼ်းတီႈယေးၵေႃႈ သမ်ႉၺႃး သိုၵ်းလွႆၶဝ် သွၵ်ႈတဝ်ႈ။ ၼႂ်းႁိူၼ်းၼႂ်းယေးၼႆႉတႄႉ ဢမ်ႇမီးတီႈလီလၢတ်ႈမၼ်းသေဢိတ်းယဝ်ႉၶႃႈ။သိုၵ်းၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ပႂ်ႉယူႇႁူဝ်ဝၢၼ်ႈၵူၺ်းလူင် ၶဝ်ႈယူႇၼႂ်းႁိူၼ်းၼႂ်းယေး မိုင်ႉၵိၼ်ယူႇႁင်းၶဝ်ႁဵတ်းၼၼ်ဢေႃႈ လၢႆဝႃႈႁဝ်းၶဝ် ဢမ်ႇႁတ်းမိူဝ်း။မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ပီႊတူဝ်ႊ၊တိူၵ်ႈသႂ်ႇၶူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ တွႆႇၵွႆမူတ်း သွၵ်ႈတဝ်မူတ်း ၊ ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၵိၼ်မူတ်း ” – ဝႃႈၼႆ။

မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းၶၢႆႁၢၼ်ႉၶၢႆသႅင်ႇၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ယွၼ်ႉသိုၵ်းသိူဝ်သေ လႆႈပွႆႇၽႃႈဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ ၺႃးသိုၵ်းၶဝ် သွၵ်ႈတဝ်ဢဝ်ၵိၼ်ပေႃးမူတ်းပေႃးသဵင်ႈ။

ၼၢင်းယိင်းၸဝ်ႈႁၢၼ်ႉၶၢႆၵုၼ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ ႁိူၼ်းႁဝ်းသမ်ႉ ပိုတ်ႇသႅင်ႇဝႆႉၼႃႇၼေႃႈ ၺႃးသိုၵ်းၶဝ်သွၵ်ႈတဝ်ဢဝ်မူတ်း။ၶဝ်ႈမုၼ်းသွမ်းတေႃႇဢမ်ႇၵိုတ်းဢမ်ႇၵႅၼ်ႇယဝ်ႉ။ၵိၼ်လီလီတႄႉ တၢင်းၶႂ်ႈၶႂၢင်ႉပၼ်ယူႇ ။ၵူၺ်းၼႃႇ ၵိၼ်ၵိၼ်တဝ်တဝ်ၶႃႈဢေႃႈ ဢၼ်ၵိၼ်လႆႈၵေႃႈၵိၼ် ဢၼ်ဢမ်ႇၵိၼ်လႆႈၵေႃႈ ဢဝ်ၵူၼ်ႈၵွင်ႈၶဝ် တွႆႇပႅတ်ႈ ပေႃႉပႅတ်ႈ ပေႃးၵွႆမူတ်းၶႃႈဢေႃႈ ” – ဝႃႈၼႆ။

သိုၵ်းဢၼ်ၶဝ်ႈတဝ်ဢဝ်ၵိၼ်ၶွင်ၵိၼ်ယမ်ႉၵူၼ်းမိူင်းတၢင်းၵျွၵ်ႉမႄးၼႆႉ ဢမ်ႇၵွမ်ႉၵွႆးသိုၵ်းတဢၢင်းၵူၺ်း သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ၶဝ်ႈသွၵ်ႈတဝ် ႁိူၼ်းၵူၼ်းမိူင်းၶႅၼ်းႁၢင်ႈႁၢႆႉၼႆယဝ်ႉ ။

ၼၢင်းယိင်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵျွၵ်ႉမႄးၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ သိုၵ်းဢၼ်ၶဝ်ႈသွၵ်ႈတဝ် ႁိူၼ်းယေးၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ မီးၸဵမ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈသိုၵ်းလွႆၶႃႈယဝ်ႉ။ႁဵတ်းသင်လႄႈ ႁတ်းဝႃႈၼၼ်ၼႆ ယွၼ်ႉဝႃႈ ႁိူၼ်းၼိုင်ႈ ႁၼ်မၢၵ်ႇႁူဝ်သိုၵ်းလွႆၶဝ် လိုမ်းဝႆႉႁူၺ်ႇၼိုင်ႈ။ထႅင်ႈႁိူၼ်းၼိုင်ႈသမ်ႉ ႁၼ်မိၵ်ႈမၢႆ ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ႁဵတ်းဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တူၵ်းဝႆႉ ” – ဝႃႈၼႆ

ယွၼ်ႉငဝ်းလၢႆးပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ် တႄႇဢဝ်ပီ 2021 မႃး တေႃႇထိုင် ပၢင်တိုၵ်း ၼႂ်းပီ 2023 ဢၼ်တႄႇမႂ်ႇထႅင်ႈၼႆႉလႄႈ မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇၵမ်ႈၼမ် မိူၼ်ၼင်ႇ သႅၼ်ဝီ ၊ ၵုၼ်လူင် ၊လၢဝ်ႇၵၢႆး ၊ ၸေႊလၢၼ်ႉ ၊ ပၢင်ႇသၢႆး လၢမ်းမႃးထိုင်ၼမ်ႉၶမ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ  ၵူၼ်းမိူင်းႁၢမ်းၵၢၼ်ငၢၼ်းၵူႈၸိူဝ်ႉၵူႈလွင်ႈ။

ၼၢင်းယိင်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးဢၼ်မႃးမီးဝႆႉတီႈၵျွၵ်ႉမႄးၼၼ်ႉလၢတ်ႈဝႃႈ – “ ႁဝ်းၶႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းပိုတ်ႇလၢၼ်ႉပိုတ်ႇသႅင်ႇ ၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၶိုၼ်းပိုတ်ႇၶိုၼ်း။ သူၼ်ၼႃးႁႆႈ ဢၼ်ၽုၵ်ႇၽၵ်းၽုၵ်ႇၶဝ်ႈဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးၽႂ်ႁတ်းမိူဝ်းဢဝ်။ ၵူဝ်မိူဝ်းယဵပ်ႇၺႃးမၢၵ်ႇႁႃႉသင်ႁႃႉ ၼႆ လႆႈၵူဝ်ယူႇပဵၼ်လၢႆလွင်ႈၶႃႈဢေႃႈ။ လွင်ႈဝႃႈ တေလႆႈမီးငိုၼ်းၶဝ်ႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ပႆႇႁၼ်တၢင်းမၼ်းၶႃႈ ” – ဝႃႈၼႆ။

လိူဝ်သေ ၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉယၢပ်ႇၽိုတ်ႇယဝ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇ တႃႇပူၵ်းပွင်လုၵ်ႈလၢင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵမ်ႈၼမ် ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈသင်ပၼ်လႆႈ ။

ၸွမ်းၼင်ႇပိူင်သၽႃႇဝ ၶူင်းၵၢင်သေ ၽႂ်ဢမ်ႇပၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၽႂ်ဢမ်ႇလႆႈမၵ်းမၼ်ႈဝႆႉဝႃႈပဵၼ်ၵၢၼ်ၼၢင်းယိင်းၵူၺ်း ၼႆသေတႃႉ ပေႃးပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်မႃး ၼၢင်းယိင်း ၼႆႉ ဢၼ်လႂ်ၵေႃႈၶုၵ်းၸႂ်လႆႈၶႂ်ႈဢဝ်ၶႂ်ႈတေႃႉပၢႆႈပႃးၸွမ်း ယိူင်းဢၢၼ်း တႃႇယူႇလွတ်ႈ တီႈဢမ်ႇၸႂ်ႈႁိူၼ်းယေးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ။ ပေႃးပဵၼ်မႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ယိင်ႈၶႅၼ်းတွၼ်း။ တႃႇတူဝ်ၵဝ်ႇ တႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တႃႇၽူဝ်လႄႈတႃႇၵူၼ်းႁိူၼ်းၵူၼ်းယေးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၊ လႆႈဝူၼ်ႉထိုင်ပႃးတႃႇၵူႈၵေႃႉ။

လွင်ႈၼႆႉ မႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈၼႄၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးတီႈၼွင်ပိင် ၵျွၵ်ႉမႄးၼႆႉတႄႉ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢႃယု 3 ၶူပ်ႇထိုင် 10 ၶူပ်ႇ မီးၼမ်ဢေႃႈ။ယူႇတီႈၸုမ်းၸွႆႈတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၶဝ် မေႃသွၼ်ၶဝ်တႄႉ မႃးတူၺ်းယူႇ လၢတ်ႈဝႃႈ တေၶိုင်ပၼ်ပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆးၶၢဝ်းပၢႆႈၽေးၼႆႉ။ၵူၺ်းၼႃႇ ထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် တေလႆႈပွၵ်ႈႁိူၼ်းၶိုၼ်းႁႃႉ ဢမ်ႇလႆႈပွၵ်ႈႁႃႉၼႆ ယိုဝ်ႈယိုတ်းဝႆႉယူႇလႄႈ ပႆႇလႆႈတႄႇသွၼ်။ မိူၼ်ၼင်ႇ လုၵ်ႈၶႃႈ ဢၼ်ၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းဝႆႉတီႈလႃႈသဵဝ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ငဝ်းလၢႆးသုၵ်ႉသၵ်ႉႁေ တေၶၢႆႉတီႈႁဵၼ်းမၼ်းၼႆ ထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် တိုၵ်ႉတူၺ်းငဝ်းလၢႆးမၼ်းယူႇၶႃႈဢေႃႈ  ” – ဝႃႈၼႆ။

ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းလႆႈပၢႆႈၽေးယူႇၼႆႉ ထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် ဢမ်ႇႁူႉတေတေႃႇသူႈၸၢတ်ႈပၢၼ်ၵႂႃႇၸိူင်ႉႁိုဝ် ဢမ်ႇႁူႉတေလႆႈယူႇၵိၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ် ၼွၼ်းၶိုၼ်းဢမ်ႇလပ်း ပၢႆးတူဝ်ပၢႆးၸႂ်ပေႃးႁိူဝ်ႉဢူၼ်ႈၼူၼ်းယူႇၵူႈၶၢဝ်းယၢမ်း။

ၼၢင်းယိင်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ – “ ၼၵ်းၸႂ်ၶႃႈဢေႃႈ ၊ တေဝူၼ်ႉတႃႇမိူဝ်းၼႃႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ပေႃးဢမ်ႇမေႃဝူၼ်ႉယဝ်ႉ။ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ယူႇထႅင်ႈဢမ်ႇႁူႉယဝ်ႉ တေဝႃႈမိူဝ်းႁိူၼ်းၶိုၼ်းလႆႈၵေႃႈ ႁိူၼ်းသမ်ႉပေႃး မီးႁွႆးမၢၵ်ႇၵွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ပေႃးလၢႆးၵႂႃႇသဵင်ႈ။တေမိူဝ်းယူႇၼႆၵေႃႈ ၸႂ်ၵူဝ်ပေႃးမီးဝႆႉယူႇယဝ်ႉၶႃႈ။တေယူႇၵေႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ တေဝႃႈ ၵႂႃႇတင်ႈထႅင်ႈၸၢတ်ႈပၢၼ်မႂ်ႇၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇငၢႆႈၶႃႈၼေႃႈ။ပေႃးပိူၼ်ႈဝႃႈ ႁႂ်ႈမိူဝ်းၼႆၵေႃႈ ၸႂ်ၵူဝ်ၼႆႉ တိုၵ်ႉမီးယူႇႁဵတ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ပေႃးမိူဝ်းႁၼ် ၸၢၵ်ႇမၢၵ်ႇၸွမ်းၸိူဝ်းႁိူၼ်းႁဝ်းၼၼ်ႉ ပေႃးၶႂ်ႈႁွင်ႉၶႂ်ႈႁႆႈယဝ်ႉၶႃႈ။ၸဵပ်းၸႂ်ၼႃႇ ” –  ဝႃႈၼႆ။

ပေႃးထၢမ်ဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းတုၵ်ႉၶ ယွၼ်ႉၽႂ်ၼႆ ၵမ်ႈၼမ်ၵေႃႈ တေလၢတ်ႈဝႃႈ ယွၼ်ႉပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်။ ပေႃးထၢမ်ၵူၼ်းမိူင်းဝႃႈ ယွၼ်ႉသင်လႄႈ ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၼႆၼၼ်ႉ မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈ ႁူႉၸွမ်း မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈဢမ်ႇႁူႉၸွမ်း။ၵမ်ႈၼမ်တႄႉ ၵူၼ်းမိူင်းႁဵတ်းႁႃၵိၼ်ၵၢၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ ႁင်းၽႂ်မၼ်း ဢမ်ႇႁႃၽိတ်းၽႂ် ဢမ်ႇၸႃႉတေႃႇၸုမ်းလႂ်။ၵူၺ်းၵႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းၵူၺ်းဢၼ်ၶိုၼ်းလႆႈ တူၵ်းပဵၼ်တူဝ်ယိူဝ်ႇသိုၵ်းသိူဝ်သေ ဢမ်ႇပဵၼ်ယူႇပဵၼ်သဝ်း လႆႈပွႆႇၽႃႇလူတ်ႉၵႃး ၊မႃႉလႃးဝူဝ်းၵႂၢႆးသေ ပၢႆႈၽၢတ်ႇယၢၼ်ႁိူၼ်းယေးမႃးၶၢဝ်းႁိုင်။

ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းလႆႈပၢႆႈၽေးၵမ်ႈၼမ်တႄႉ ယွၼ်းသူးႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၸဵဝ်းၵတ်းယဵၼ် ႁႂ်ႈၸၢင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉလီလီၵူၺ်းၵေႃႈ ပေႃးယဝ်ႉ လိူဝ်ၼၼ်ႉဢမ်ႇမေႃယွၼ်းသူးသင် ဢမ်ႇၶုၵ်းၸႂ်လႆႈ တုၵ်းယွၼ်းသင်တေႉတေႉ။ယွၼ်ႉဝႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈပိုင်ႈႁွင်ႉႁႃၽႂ်ယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ ။

ပေႃးမႃးတူၺ်း ၸႄႈမိူင်းၸႄႈတိူင်း ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼႆႉၸိုင် လႆႈႁၼ်တူၵ်းလႃႈတူၵ်းလိုၼ်းဝႆႉၵူႈပႃႈၵူႈၾၢႆႇ ၸဵမ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ၊ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ၊ ပၢႆးတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း လၢႆပၢႆး လၢႆၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ။ တိုၼ်းဝႃႈ ဢမ်ႇသူႈလႆႈ ၵူၼ်းတၢင်ႇၸိုင်ႈမိူင်းလႆႈ။လိူဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ သမ်ႉမႃးပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်ယူႇဝၼ်းၶိုၼ်းၸိူင်ႉၼႆ ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇၸၢင်ႈပူၵ်းပွင်ၸၢတ်ႈပၢၼ်တႃႇယူႇသဝ်းၵိၼ်သၢင်ႈ။

ၵူၼ်းမီးတၢင်းႁူႉ ၽူႈႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်းၶဝ်လၢတ်ႈဝႃႈ ပေႃးၶႂ်ႈႁႂ်ႈမိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၵေႃႈ လူဝ်ႇလႆႈပူၵ်းပွင်ၵမ်ႉထႅမ်လုမ်းလႃး ၵူၼ်းမိူင်းလီလီလႄႈ ပူၵ်းပွင်ၵူၼ်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၼမ်ၶိုၼ်ႈမႃးၵူႈပီ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸိုင်ႈမိူင်းႁဝ်းယူႇတႄႉ ၵူၺ်းတေမီးၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ႁိမ်ၼႃႈတီႈၵၼ်သေ ဢဝ်ၵူၼ်းမိူင်းၽၢၼ်ၵိၼ်းၸႂ်ၵွပ်ႈမၼ်းၵူၺ်းယဝ်ႉႁိုဝ်။