ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းသွင်မူၼ်း

ၸွမ်းလူၺ်ႈၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးတၢင်းယုမ်ႇယမ်ၶွင်ၵူၼ်းၸၢဝ်းပွတ်းၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်ဢွၵ်ႇၵမ်ႈၼမ်ထိုဝ်ယမ်ၵိူဝ်းလီၾိင်ႈဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းသွင်မူၼ်း မႃးၼပ်ႉပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်သေ ႁူမ်ႈဝႃႈမၢင်သိင်ႇမၢင်လွင်ႈပိူင်ႈပၢႆႈလၢႆႈလႅၵ်ႈၵႂႃႇ ၸွမ်းၵၢပ်ႈဝၢၼ်ႈပၢၼ်မိူင်းသေတႃႉၵေႃႈ ယင်းမီးလွင်ႈယုမ်ႇယမ်ၾင်ၸႂ်သေႁဵတ်းၸွမ်းယူႇ လူၺ်ႈငဝ်းလၢႆး ဝၢၼ်ႈ လႂ် မိူင်းၼၼ်ႉ ပိုၼ်ႉတီႈလႂ်တီႈၼၼ်ႉယူႇႁင်းၽႂ်ႁင်းမၼ်း။

ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းသွင်မူၼ်း ပီႈၼွင်ႉထႆး လၢဝ်း တေႁွင်ႉဝႃႈ ဝၼ်းလွႆးၵရထူင်ႊ (ၵတုင်းယူၵ်ႇ) ဢဝ်ယူၵ်ႇၵူၺ်ႈမႃး ႁဵတ်းပဵၼ်ၵွၵ်း သႂ်ႇမွၵ်ႇသႂ်ႇတဵၼ်း ၸၵ်းၸႃႇ တႆႈၸပ်းၾႆးတဵၼ်း ပွႆႇလွင်ႈပိုတ်ႉပႅတ်ႈၵၢၼ်ဢမ်ႇလီတင်းမူတ်း တင်းသဵင်ႈ(လွႆးၶေႃႉလွႆးၵဵဝ်ႇ) ၼၼ်ႉသေ တိူင်ႇၵၢဝ်ႇယွၼ်း ၽွၼ်းလီ ပဵၼ်ၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးမႃးတင်ႈတႄႇလႂ် မႃးလႂ်လႄႈပဵၼ်ၵၢၼ်ယွၼ်းၵႃရဝတေႃႇမႄႈၼမ်ႉၶူင်ႊၶႃႊ ၼႂ်းဝၼ်းလိူၼ်မူၼ်းသႂ်တဵမ်ထူၼ်ႈ။

ဝၼ်းလွႆးၵရထူင်ႊ 2023 ပီၼႆႉ တူၵ်းမႅၼ်းဝၼ်းတီႈ 27 လိူၼ် 12 မူၼ်း(27/11/2023) ၼႆႉ ပဵၼ်ၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆး ၶိုၵ်ႉၶမ်ႇလမ်ႇလွင်ႈပုၼ်ႈတႃႇပီႈၼွင်ႉၸၢဝ်းထႆး ဢၼ်သိုပ်ႇတေႃႇၵၼ်မႃးတင်ႈတႄႇပၢၼ်မိုၼ်ႉသိုၼ်းၵွၼ်ႇလႄႈ ၸွႆႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်ၶုၵ်းထူပ်းမုၼ်ၵုၼ်းတၢင်းလီတေႃႇ မႄႈၼမ်ႉႁူမ်ႈတင်းသၢႆၼမ်ႉၵူႈသၢႆ ႁႂ်ႈမႅတ်ႇပႅင်းႁၵ်ႉသႃ ပဵၼ် ၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးထမ်းမၸၢတ်ႈ ဢိၵ်ႇတင်းသၢင်ႈၵႂၢမ်းမႅတ်ႇပႅင်းႁၵ်ႉႁုမ်ၵၼ်ၼႂ်းမူႇၽုင်မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းလႄႈ ၸၢဝ်း ဝၢၼ်ႈၸၢဝ်းၶူင်ႇ။

ၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင်ႁဵတ်းသၢင်ႈ ၼႂ်းဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းသွင်မူၼ်း(လွႆးၵရထူင်ႊ) တေဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းၵတုင်းယူၵ်ႇ (ၵရထူင်ႊ) ဢဝ်တဵၼ်းႁွမ်တဵၼ်းၶႆၸၵ်းၸႃႇပၵ်းသႂ်ႇၼႂ်းၵတုင်းယူၵ်ႇ(ၵရထူင်ႊ) “မွၵ်ႇမႆႉၾႆးတဵၼ်း” ႁၢင်ႈလီႁၢင်ႈ ငၢမ်းႁင်းၽႂ်ႁင်းမၼ်းသေဢဝ်ၵႂႃႇလွင်ႈလွႆး ၼႂ်းမႄႈၼမ်ႉ လႄႈ တိူင်ႇၵၢဝ်ႇယွၼ်းပွလ်းၽွၼ်းလီ ႁႂ်ႈမႃးသူႇတူဝ် သူႇၶိင်း။

ၾိင်ႈၵၢၼ်လွင်ႈလွႆႈၵတုင်းယူၵ်ႇ(ၵရထူင်ႊ)ၼႆႉ လိူဝ်သေမိူင်းထႆးယဝ်ႉ ယင်းမီးထႅင်ႈလၢႆၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်မိူၼ်ငၢႆး ၵၼ် ၸိူင်ႉၼင်ႇမိူင်းတႆးမီးၵၢၼ်ၶႄႉၶႅင်ႇပွႆႇႁူင်းၾႆးဝိၼ် တီႈဝဵင်းလူင်  တူၼ်ႈတီး  ၵူႈပီ။

မိူင်းမၢၼ်ႈ မိူင်းတႆး ပေႃးပဵၼ်မိုဝ်ႉယၢမ်းၵတ်းယဵၼ်ၸိုင် ၵူၼ်းမိူင်းတေႁဵတ်းႁူင်းၾႆး ပဵၼ်ႁၢင်ႈလိူၼ်ႁၢင်ႈလၢဝ် ႁၢင်ႈၼူၵ်ႉႁၢင်ႈၼူ လႄႈႁၢင်ႈလၢႆယၢင်ႇ သႂ်ႇတဵၼ်းၸပ်းၾႆး တႆႈ လိူင်လႅင်ၶဵဝ်သွမ်ႇၸွတ်ႇၸေးသီ ႁွႆႈၸွမ်းၼႃႈ ႁိူၼ်းႁိူဝ်ႈလႅင်းႁၢင်ႈလီၸိုၼ်ႈတႃၸွတ်ႇသဵင်ႈ ဢိၵ်ႇတင်း ၸပ်းတဵၼ်းၸွမ်း တိၼ်ထၢတ်ႈၵွင်းမူး လႅင်းႁိူဝ်ႈၵႂႃႇသဵင်ႈ။

လၢဝ်း-  မီးၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆး  ပွႆး လႆႁိူဝ်းၾႆး ၼႂ်းဝၼ်း 15 ၶမ်ႈလိူၼ် 11  ႁိုဝ် ဝၼ်းဢွၵ်ႇဝႃႇသႃ လႄႈမီး ၾိင်ႈ ၵၢၼ်ၶႅင်ႇႁိူဝ်းၼႂ်းမႄႈၼမ်ႉၶွင် ႁူမ်ႈတင်းၵၢၼ်လွႆးလွင်ႈၵွၵ်းၾႆး ဢၼ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈပဵၼ်ၵၢၼ်ၿူးၸႃး(ပူႇၸေႃႇ) မႄႈၼမ်ႉၶွင်လႄႈ ၿူးၸႃးၽရႃႉပုတ်ႉထၸဝ်ႈယေႃးမုၼ်လူင်းမိူင်း ဝၢႆးလင်လႆႈႁေႃးထမ်ႇမတြႃးပၼ် မႄႈၸဝ်ႈၵျေးၸူး တီႈမိူင်းၽီ။

ၵမ်ႊပူႊၶျႃႊ(ၶမဵၼ်) – ပဵၼ်ၶၢဝ်းဢၼ်ၵမ်ႊပူႊၶျႃႊ  မီးၾၢင်ႁၢင်ႈငၢႆးႁိတ်ႈႁွႆးလွႆးၵရထူင်ႊမိူၼ်ထႆးပိူဝ်ႈၶုၵ်းထူပ်း ထိုင် ဢၼ်ပဵၼ်ၵၢၼ်လမ်ႇလွင်ႈၶွင်မႄႈၼမ်ႉဢၼ်လေႃႇလႆလဵင်ႉသၢႆၸႂ်ၽူႈၵူၼ်းၼႂ်းၵမ်ႊပူႊၶျႃႊလႄႈ မီးၵၢၼ် လွႆးၵရထူင်ႊ သွင်ပွၵ်ႈ –   ၵူၼ်းမိူင်းလႄႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ။

ဢိၼ်ႊၻီႊယိူဝ်ႊ – သမ်ႉ မီးၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးၵၢၼ်ၸုတ်ႇတႆးၵွၵ်းၾႆးၼႂ်းၽွင်းပၢႆၾူၼ်ၶဝ်ႈၶၢဝ်းၵတ်း ဢွၵ်ႉထူဝ်ႊၿိူဝ်ႊ – ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊၿိူဝ်ႊလႄႈမီးၸိုဝ်ႈၶၢၼ်ႇႁဵၵ်ႈလၢႆယၢင်ႇမိူၼ်ၼင်ႇ ထီႊပႃႊဝလီႊ ႁိုဝ် ၻီႊဝလီႊ ပွင်ႇဝႃႈ ၽွင်းၶၢဝ်း သႅင်ၾႆး သူင်ၸႂ်ႉဢဝ် ၸေႈ ဢမ်ႇၼၼ် ဝႂ်ၿူဝ်ႊ(ဝႂ်မူဝ်) ဢဝ်မႃးႁဵတ်းၵရထူင်ႊ ႁႂ်ႈသႂ်ႇၼမ်ႉမၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇ ၸုတ်ႇၾႆးလႆႈလႄႈမီးႁၢင်ႈၾၢင်ႁၢင်ႈလီငၢမ်းလူၺ်ႈၵိပ်ႇမွၵ်ႇ တွၼ်ႈတႃႇပဵၼ်ၵၢၼ်ႁပ်ႉတွၼ်ႈ “ယူဝ်ႊထယႃႊ ၶွင်ၽရႃႉရၢမ်ႊ” လႄႈ ၼၢင်းသီၻႃႊ ႁိုဝ် တေႊဝီႊ(တေႇဝီႇ) ဢၼ်မၢၵ်ႈမီးတဵမ်ထူၼ်ႈ လႄႈႁႂ်ႈသူးလၢပ်ႈလီ။

ၶႄႇ  – ၵၢၼ်လွႆးၵရထူင်ႊၼႂ်းမိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉ မီးဢဵၼ်းဢၢၼ်းပိူဝ်ႈၵၢၼ်ဝႆႈဝၢၼ်းထိုင် ၽူႈၵေႃႉႁူင်ႈလပ်း လူႉတၢႆ ၵႂႃႇယဝ်ႉၼၼ်ႉလႄႈ ၵၢၼ်လွႆးၵရထူင်ႊၶွင်ၶႄႇၼၼ်ႉပဵၼ်ၵၢၼ်လွႆး(လွႆးၶေႃႉ) လႆႈၵူႈၶၢဝ်းယၢမ်း ဢမ်ႇမီး ၵၢၼ်တတ်းမၵ်းမိုဝ်ႉဝၼ်း လႄႈၵူႈပိုၼ်ႉတီႈမီးၵႂၢမ်းမၢႆပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ် ၸိူင်ႉၼင်ႇ ယွၼ်းပွလ်း ႁႂ်ႈတၢင်းပဵၼ် ၸဵပ်းၶႆႈ ႁၢႆဝွတ်ႈ ၸွမ်းမႄႈၼမ်ႉ လႄႈယွၼ်းႁႂ်ႈရတ်ႉတၼတရႆး(ရတၼႃႇ)ၸဝ်ႈ ၵုမ်ႉၸွမ်းၵုမ်းႁူမ်ႇတူမ်းပၼ်။

ပိူင်လူင်မၼ်းၼႂ်းမိူင်းတႆး မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆၵေႃႈယင်းမီးၵၢၼ်လူႇတၢၼ်းၽႃႈၵထိၼ် ၼႂ်းလိူၼ်သိပ်းသွင်တင်းလိူၼ်(ယူႇတီႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈလႂ်တူဝ်ႈတၼ်းမိုဝ်ႉဝၼ်းလႂ်) ႁိုဝ် လိူၼ်သိပ်းသွင်မူၼ်းပဵၼ်လၵ်းယူႇ။ ၵွႆးၵႃႈမၢင်ပီပီ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ပီၼႆႉ ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇႁဝ်းသမ်ႉ ၺႃးမႅၼ်ႈၽွင်းပၢင်တိုၵ်းၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈလႄႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵၢၼ် လူႇတၢၼ်းၽႃႈၵထိၼ် 1 ပီ 1 ပွၵ်ႈဢၼ်ယၢမ်ႈႁဵတ်းမႃးၵူႈပီပီၼၼ်ႉ လႆႈႁၢမ်းႁႅၵ်းၵႂႃႇၵွႆးဢမ်ႇၵႃႈ ၵုမ်ႇမိုင်ႉ လႆႈပၢႆႈလႆႈၼီ လႄႈဝၢတ်ႇၸဵပ်းလူမ်ႉတၢႆ ဝၢၼ်ႈဢိူင်ႇႁေႃႁိူၼ်း ထုၵ်ႇၾႆးလုၵ်ႉမႆႈပဵၼ်တဝ်ႈထၢၼ်ႇ ႁၢမ်းႁႅၵ်း တီႈယူႇတၼ်သဝ်း တုၶ်ႉယၢၵ်ႈတုၶ်ႉၽၢၼ် ပဵၼ်ၼမ်ႉႁူၼမ်ႉတႃ သဵင်ႁႆႈၶၢင်းမေႃးတူဝ်ႈၸွတ်ႇ ၵႂႃႇၼႂ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းႁွင်ႇလႄႈ ပဵၼ်ဢၼ်ယိၼ်းမႆႈမွင်သဝ်ႈၸႂ်ၸွမ်းဢမ်ႇသုတ်းဢမ်ႇသဵင်ႈလႆႈယဝ်ႉ။

ယႃႇဝႃႈတေလႆႈလူႇတၢၼ်းၽႃႈလိူင်သၢင်ႇၵၢၼ်း(ၸီးဝွရ်း) သင်ၶၸဝ်ႈလႃႈ တင်းတီႈသင်ၶၸဝ်ႈၶဝ်ပဵၼ်ၽူႈပႂ်ႉပႃး သႃသၼႃး ၽရႃႉပုတ်ႉထၸဝ်ႈယင်းလႆႈၸႅၵ်ႇမၢၵ်ႇၶဝ်ႈ တဝ်ႈၼမ်ႉလူလွမ်ႁၵ်ႉသႃ ယႃၸႂ်ၸဵပ်းမႆႈပၼ်ၵူၼ်း မိူင်းသေ လူးၵွၼ်ႇ  မိူဝ်ႈလဵဝ်ဝတ်ႉဝႃးၽႃသိူဝ်ႇ တီႈသိုပ်ႇထွတ်ႈသႃသၼႃ တီႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၵုသူလ်တၢင်းလီ ဢဝ်ပဵၼ်တီႈပိုင်ႈဢိင် တီႈၵိၼ်တီႈလပ်းလိုဝ်ႈၼွၼ်းဝၢင်းႁူဝ်ႁိုဝ်ႉမွႆႈၸႂ်လိူတ်ႇႁွၼ်ႉတဵမ်ၵႂႃႇသဵင်ႈ လူၺ်ႈၽႆးၽေးသိုၵ်းသိူဝ်တူဝ်ႈထုင်ႉ တဵမ်ဢိူင်ႇၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။

ႁူမ်ႈတင်းၽူႈၸွႆးထႅမ်ငိုၼ်းတွင်းၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းဝႆ  ဢႃးႁၢရ်တၢင်းၵိၼ် ဢိၵ်ႇတင်းၽူႈမႃးမိုဝ်ႉမႃးႁုင်မႃးလဵင်ႉလူ လႄႈဢမ်ႇၶၢင်းႁိူဝ်ႉၶၢင်းမွႆႈ။ ၼႆႉ တေလၢတ်ႈဝႃႈ “ၽူႈႁူမ်ႈၸၢတ်ႈ ႁိုဝ် ၽူႈႁၵ်ႉၸၢတ်ႈ” ၼႆၵေႃႈတေဢမ်ႇလႅပ်ႈ ၽိတ်းၽူၼ် ၵွပ်ႈဢမ်ႇပိုၼ်ႉဢမ်ႇၽႃႈပွႆႇပႅတ်ႈၵၼ်။

မွၼ်းၶိူဝ်း

20231127

(*** ၼမ်ႉၵႂၢမ်းလႄႈပၢႆးဝူၼ်ႉပဵၼ်ၶွင်ၸဝ်ႈပၢႆၵမ်ၵမ်းသိုဝ်ႈၶႃႈဢေႃႈ)