ပၼ်ႁႃ ဢိတ်ႉသ်ရေႊလ် ပႃႊလႅတ်ႉသ်တၢႆႊ ယွၼ်ႉႁွႆးပၼ်ႁႃႁိမ်လႅၼ်လိၼ်

ယွၼ်ႉႁွႆးငိူၼ်ႈပူမ်ၶတ်းၶႂၢင်ၵၼ် ဝူင်ႈၵၢင် “ဢိတ်ႉသ်ရေႊလ် လႄႈ ပႃႊလႅတ်ႉသ်တၢႆႊ ” လူၺ်ႈၵၢၼ်ႁိမ်ၸိင်း “လႅၼ်လိၼ်ဢူငဝ်း” ၼၼ်ႉ ဢၢင်ႈပိုၼ်းငဝ်ႈပိုၼ်ႉလင်လႄႈသႃသၼႃပဵၼ် “သုၼ်ႇလႆႈဢၼ်ထုၵ်ႇ လူၺ်ႈပိူင်ထမ်း” ၼိူဝ် ၵၢၼ်ၵုမ်းငမ်းလႅၼ်လိၼ်ၽိုၼ်ၼႆႉ။

ထိုင်တီႈယဵၼ်းပဵၼ်လိူင်ႈ တူဝ်ႈတင်းလူၵ်ႈမုင်ႈပၵ်းတႃ ၸွမ်းငဝ်းလၢႆးၽွင်းယၢမ်းၼႆႉ ၸုမ်းမီးႁႅင်းၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇမၢၵ်ႇမိုဝ်ႈ ၸိုၼ်းယၢမ်း  “ႁႃႊမၢသ်း” ၼႂ်း  “ပႃႊလႅတ်ႉသ်တၢႆႊ”  ပိုတ်ႇပၢင်တိုၵ်းဢလ်ႊ- ဢၵ်းသႃႊ ၾလၻ်း (Operation Al-Aqsa Flood) ယိုဝ်းမၢၵ်ႇလူင် တင်းၼမ် ၶၢမ်ႈၶဝ်ႈၼႂ်းလႅၼ်လိၼ် ၵႂႃႇတူၵ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ တၢင်းပွတ်းတႂ်ႈၶွင်“ဢိတ်ႉသ်ရေႊလ်” ၊ ပိုတ်ႇတၢင်းပၼ်ၵေႃႉသိုၵ်းၵေႃႉႁၢၼ်ႁႂ်ႈလႆႈ ၸိမ်ၸိုမ်းၶဝ်ႈၵႂႃႇ ၼႂ်း ၽႅၼ်ႇလိၼ် ဢိတ်ႉသ်ရေႊလ် ထိုင်ပေႃးယိုတ်းဢဝ်ပိုၼ်ႉတီႈၸၢဝ်း “ၵျိဝ်ႊ” လႆႈလၢႆပိုၼ်ႉတီႈ ႁူမ်ႈတင်း ၶႃႈႁႅမ်ဢဝ်တၢႆလႄႈတီႉၺွပ်းၵူၼ်းႁိူၼ်း ဢၼ်မီးပႃးတင်း “ ႁႅင်းၵၢၼ်ၵူၼ်းထႆးဢၼ်ၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်ယူႇၼႂ်း ဢိတ်ႉသ်ရေႊလ်“ ပဵၼ်တူဝ်ယိူဝ်ႇ။

တႃႈႁႂ်ႈလႆႈႁူႉၸွမ်းလွင်ႈတၢင်း ငဝ်ႈႁၢၵ်ႈဢၼ်ပဵၼ်မႃးၼၼ်ႉ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇထႆး “ၵရုင်ႊထဵပ်ႉထုရၵိၸ်ႇ” ၶူၼ်ႉတူၺ်းၶိုၼ်းပိုၼ်းပၼ်ႁႃၼႂ်းၵႄႈ “ဢိတ်ႉသ်ရေႊလ် လႄႈ ပႃႊလႅတ်ႉသ်တၢႆႊ” ဢၼ်ပဵၼ်မႃးၸဵမ်ပၢၼ်ၵွၼ်ႇတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။  

လႅၼ်လိၼ်ဢူငဝ်း Holy Land ၸၢဝ်းၶရိသ်ႉတ် လႄႈ ၸၢဝ်းဢိသ်းသလၢမ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈပၢၼ်  ၽြႃးၶရိသ်ႉတ် ပဵၼ်လိၼ်လႅၼ်ၶွင်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢိတ်ႉသ်ရေႊလ်၊ ယၢမ်းလဵဝ် ပဵၼ်တီႈယူႇ လၢႆၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၶိူဝ်းၵူၼ်းတင်း “ၸၢဝ်း ၵျိဝ်ႊ“ ဢႃႊရပ်ႇ တေႃႇထိုင် ရူဝ်ႊမၼ်ႊ ၵရိၵ်ႊ လႄႈ ပိူဝ်ႊသျေႊ ၵွပ်ႈဝႃႈလႅၼ်လိၼ်ၽိုၼ်ၼႆႉတင်ႈယူႇၸမ် တင်း 3 ၵုၼ်။ ၵုၼ်ဢေႊသျိူဝ်ႊ  ၵုၼ်ယူႊရူပ်ႉ လႄႈ ၵုၼ်ဢႅၾ်ႊၾရိၵႃႊ  ၊ ၸင်ႇဝႃႈမီးၵၢၼ် ႁိမ်ၸိင်းၵၼ် ၊ ပွင်ႁၢႆႉၵၼ် တေႃႇသူႈၵၼ် ယိုတ်းႁုပ်ႈၵၼ်ၵႂႃႇမႃးၼပ်ႉပွၵ်ႈၼပ်ႉၵမ်းဢမ်ႇလႆႈ လူၺ်ႈပိူင်လူင်မၼ်း “ၵျေႊရူႊသလဵမ်ႊ” ။ မိူင်းဢၼ်ထုၵ်ႇႁဵၵ်ႈၶၢၼ်ၼၢမ်းဝႃႈ “ဝဵင်းၶိုၵ်ႉတွၼ်းလူင်”  တႃႇသႃသၼႃ တင်းသၢမ် ၊ ၼႂ်းၵုမ်ႇသႃသၼႃ ဢပ်ႊရႃႊႁမ်ႊ မိူၼ်ၼင်ႇ သႃသၼႃယူႊၶႃႊႁ် သႃသၼႃၶရိသ်ႉတ် လႄႈ သႃသၼႃ ဢိသ်းသလၢမ်း။

ၽွင်းၸူဝ်ႈဢၼ်လႅၼ်လိၼ်ၽိုၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၾႆးလုၵ်ႉလၢမ်း ၸၢဝ်းၵျိဝ်ႊ  ဢၼ်ယူႇၼႂ်းပိုၼ်ႉ တီႈ မႃးႁိုင်ၼၢၼ်း တၵ်းလႆႈၶၢႆႉပၢႆႈၵႂႃႇယူႇ ၸွတ်ႇတူဝ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ။ မီးတၢင်းမုင်ႈမွင်း ဝႃႈ – ဝၼ်းၼိုင်ႈတေပွၵ်ႈမႃး တင်ႈႁၢၵ်ႈထၢၼ်ၼိူဝ် ၽိုၼ် ၽႅၼ်ႇလိၼ် ၵျေႊရူႉသ်လဵမ်ႊ မိူင်းၶိုၵ်ႉတွၼ်းၶွင်တူဝ် ၵဝ်ႇၶိုၼ်းထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ။

ၽွင်ႈမိူဝ်ႈႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 16 ၵျေႊရူႉသ်လဵမ်ႊ လႄႈလိၼ်လႅၼ်ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈႁွပ်ႈႁွပ်ႈၼၼ်ႉ တူၵ်းပဵၼ်မိူင်းတႂ်ႈမိုဝ်း  ( Great Ottoman Empire) ႁိုဝ် တုရၵီႊၼႂ်းယၢမ်းလဵဝ်  လႄႈထုၵ်ႇ တင်ႈၸိုဝ်ႈမႂ်ႇဝႃႈ “ပႃႊလႅတ်ႉသ်တၢႆႊ” ။  ႁွင်ႉၸိုဝ်ႈၸၢဝ်းဢႃႊရပ်ႇ ဢၼ်ယူႇၼႂ်းလႅၼ်လိၼ်ၼႆႉ ဝႃႈ ပဵၼ်ၸၢဝ်းပႃႊလႅတ်ႉသ်တၢႆႊ(Palestinians) တေႃႇထိုင်ၶဝ်ႈသူႇသိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉပွၵ်ႈၵမ်း 1 ၊ ဢင်းၵိတ်း ၶႂ်ႈႁႂ်ႈႁူမ်ႈ ၶဝ်ႈပႃးၸွႆႈတိုၵ်း လႄႈ ပၼ်ၵႂၢမ်းမၼ်ႈ ဝႃႈ သင်တိုၵ်းပေႉၼႆ တေပိုၼ်ၽၢဝ်ႁပ်ႉႁွင်း ၵၢၼ်ၵေႃႇတင်ႈ မိူင်း ပုၼ်ႈတႃႇ ၸၢဝ်း ၵျိဝ်ႊ ၼႂ်းပႃႊလႅတ်ႉသ်တၢႆႊ လူၺ်ႈၵႂၢမ်းပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၿလ်ႊၽူဝ်ႊရ် (Balfour Declaration)။

ၸၢဝ်းၵျိဝ်ႊ တင်ႈၸႂ်သၢင်ႈၸိုင်ႈမိူင်း ၼႂ်းလႅၼ်လိၼ်ပူႇမွၼ်ႇၼၢႆးယႃႈ ယူႇသဝ်းမႃးၼပ်ႉႁဵင်ပီၵေႃႈ ၸွႆႈဢိင်းၵလဵတ်ႈတိုၵ်းသိုၵ်းမႃႈ။ လိုၼ်းသုတ်း ဢိင်းၵလဵတ်ႈလႄႈၸုမ်းဢူၺ်းလီ  ဢွင်ႇပေႉသိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉၵမ်း 1 ၊ ၵျိဝ်ႊ ၵေႃႈၶိုၼ်းပွၵ်ႈမႃးမိူင်း  ပႃႊလႅတ်ႉသ်တၢႆႊ  ၸွမ်းၼင်ႇ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၶွင် ၽႅၼ်ႇလိၼ်မႃး ၼပ်ႉႁဵင်ပီ။

ဢိင်ၼိူဝ်လႆႈယူႇမႃးၼိူဝ်ၽႅၼ်ႇလိၼ်ၼႆႉသေ ၸၢဝ်းပႃႊလႅတ်ႉသ်တၢႆႊ  ၵေႃႈဢမ်ႇႁၼ်ႉၸႂ် ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၸၢဝ်း ၵျိဝ်ႊ ဢၼ်ပဵၼ် “ ၵူၼ်းတၢင်ႇသႃသၼႃ” ပၢႆႈၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းၽႅၼ်ႇလိၼ် ၼမ်လူင်လၢင်၊ မႆႈၸႂ်ၵူဝ်ၶဝ်ႈမႃးၵုမ်းငမ်း ဢူမ်ဢိုၼ်ၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးၶဝ် မူၺ်ႉႁၢႆတၢႆသဵင်ႈ  ၼႆလႄႈၸင်ႇၸႂ်ႉတိုဝ်းလၢႆးႁုၵ်ႉႁၢႆႉ  ပိူဝ်ႈ တႃႇ လိုပ်ႈႁေႃႈၸၢဝ်း ၵျိဝ်ႊ။  ၵျိဝ်ႊ ဢမ်ႇယွမ်း ၊ ႁူမ်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇမီးဢဵၼ်ႁႅင်းပဵင်း ၸၢဝ်းပႃႊလႅတ်ႉသ်တၢႆႊ ၵေႃႈၶိုၼ်းတုမ်ႉတွပ်ႇ တေႃႇသူႈၶိုၼ်း။

“ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၿလ်ႊၽူဝ်ႊရ်” ၸင်ႇယဵၼ်းပဵၼ်ငိူၼ်ႈငဝ်ႈတႄႇလွင်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်း ဝူင်ႈၵၢင် 2 ၸၢဝ်းၸၢတ်ႈ ဢၼ် ယိုတ်ႈယၢဝ်းမႃးထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။

20231010

မွၼ်းၶိူဝ်း