ၵၢၼ်ယူႇႁူမ်ႈၵၼ်ၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ်လႄႈလွင်ႈ “ပိၼ်ႇပၢႆႇၼပ်ႉယမ်ၵၼ်”

ပိုၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်လၵ်းထၢၼ်ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈတွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းၶိူဝ်းၼိုင်ႈလႄႈ ၶိူဝ်းၼိုင်ႈ မိူင်းၼိုင်ႈလႄႈ မိူင်းၼိုင်ႈ တေမီးၼႃႈမီးတႃလႄႈမၼ်ႈၵိုမ်းယိုၼ်းယၢဝ်း။ ပေႃးမီးပိုၼ်ႈယႂ်ႇ ၽႂ်ၵေႃႈဢမ်ႇႁတ်းပေႉၵိၼ်လူလၢႆ။ ယိင်ႈႁူႉပိုၼ်းလႄႈဝႆႉၵႃႈၶၼ်ပိုၼ်းၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ယိင်ႈႁူႉၸၵ်းဝႆႉၼၵ်း ၶူဝ်းၶွင်ၾိင်ႈထုင်း ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵႃႈၼၼ်ႉ။ ၶိူဝ်းလႂ်ႁူႉပိုၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼမ်ၵေႃႈၶိူဝ်းၼၼ်ႉမီးၵူၼ်းႁၵ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼမ်။ မီးၵူၼ်းႁူႉတႃႇၵႅတ်ႇၶႄၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ၼမ် ၽူႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉလွင်ႈပိုၼ်းၶဝ် ၵႆႉဢုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ပေႃးတူၺ်းပိုၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၵေႃႈ သၢၵ်ႈသေႇလၵ်းထၢၼ် ပိုၼ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် 1947 ၼၼ်ႉပဵၼ်ၼႃႈပဵၼ်တႃတႆး။ ပေႃလၢတ်ႈလွင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢမ်ႇလၢတ်ႈပႃးလွင်ႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်တိုၼ်းဢမ်ႇလႆႈ။

ပိုၼ်းတႆးၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ၸင်ႇႁႃႁိူင်းမိူဝ်ႈပၢၼ်လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၵူၺ်း။ ပေႃးၸူၵ်းတူၺ်းလိုၵ်ႉၸိုၵ်ႉၸိုင် ၸဵမ်ပၢၼ်ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ ၽူႈၵတ်ႉၵျႃႉ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်တႆးၸဵမ်ပၢၼ်လၢၼ်ႉၸဝ်ႈပုၼ်ႉ သၢင်ႈဢႅမ်ႊပႃႊရိူဝ်ႊၸိုင်ႈတႆး တၢင်းတူၵ်းထိုင်မိူင်းဢႃႊႁူမ်ႊ ဢႃႊသမ်ႊ ၊ တၢင်းဢွၵ်ႇလႄႈတၢင်းၸၢၼ်းထိုင်မိူင်းလၢႆးမိူင်းၶမဵၼ် ၊ တႆးပဵၼ်ၶိူဝ်းယႂ်ႇ မီးၸိုဝ်ႈမီးသဵင်မႃး ၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင်ပီ။

ၼႂ်းပပ်ႉသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ ဢၼ် “ၶိုၼ်းသႂ်” တႅမ်ႈဢွၵ်ႇမႃး မိူဝ်ႈပီ 1994 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၼႂ်း “ၵႂၢမ်းၼမ်း” ၼၼ်ႉတႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ “ဝၢၼ်ႈမိူင်းပိူၼ်ႈလႆႈယူႇထၢင်ႇႁၢင်ႈ၊ ၵတ်းယဵၼ်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူၼ်ႈမီး – ၸႂ်ႁၵ်ႉ ၸၢတ်ႈ၊ ၸႂ်ၽွမ်ႉၵၼ်၊ ၸႂ်တူဝ်ႈတၼ်း တႃႇတၢႆပုၼ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ်။ ယွၼ်ႉပိူၼ်ႈမေႃဢဝ်ၵုင်ႇမုၼ် ၼိူဝ်ပူၵ်ႉၵူဝ်ႇ ၼႂ်းသိူၵ်ႈပိုၼ်း ဢၼ်လႆႈလူႇၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈသၢႆၸႂ် ပုၼ်ႈတႃႇပူတ်းပွႆႇပူၵ်းတင်ႈၵႅတ်ႇၶႄဝၢၼ်ႈမိူင်းတူဝ်ၵဝ်ႇမႃး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပေႃးမႃးတူၺ်း ပပ်ႉသိူဝ်ၶၢၼ်ၾႃႉၼၼ်ႉထႅင်ႈ ၵႂၢမ်းလူပ်းလိုၼ်း ၼႂ်းတွၼ်ႈသွင်ၼၼ်ႉ တႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ “ၼႂ်းမိူင်းၶႄႇၼႆႉ ပိုၼ်းဢၼ် သင်ႇသွၼ် ၵူၼ်းတင်းၼမ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႁွင်ႉဝႃႈ – သၢမ်မိူင်း (San Kuo)”။ ပိုၼ်းသၢမ်မိူင်းၼႆႉ ပၢၼ်ၵူႈပွၵ်ႈ ပိူၼ်ႈတေၵႆႉလေႇၶႆႈ ၼႄၵၼ် ပေႃးထိုင်ယၢမ်းႁူဝ်ၶမ်ႈမႃး ပိူၼ်ႈမႃးၶွၼ်ႈၵၼ် တီႈႁူဝ်ဝၢၼ်ႈ ၵၢင်ၶူင်ႇသေ ၶႆႈၼႄၵၼ်၊ ႁဵတ်းၸၢတ်ႈၸိူင်း၊ ႁဵတ်း လင်ႇၵႃႇၵႂၢမ်းလူင်ၼႄၵၼ်။ လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႈသေ ၵူၼ်းၵေႃႉဢၼ်ၸိုဝ်ႈ ဝႃႈ လေႃၵႂင်းၵျူင်း (Lo Kuang Chung) ၼၼ်ႉ ၸင်ႇၵဵပ်းႁွမ်တွမ်ႁႃ ၵူႈၾၢႆႇၾၢႆႇ မႃးတႅမ်ႈဝႆႉ ပဵၼ်ပပ်ႉလူင်ယၢဝ်းပဵၼ် 1361 ၼႃႈသေ ပဵၼ်လိၵ်ႈသင်ႇသွၼ်ၵူၼ်းၶႄႇ တင်း လၢႆမႃး ႁႂ်ႈၽွမ်ႉၵၼ်၊ ႁႂ်ႈႁတ်းႁၢၼ်၊ ႁႂ်ႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၼၼ်ႉမႃးယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ၵူၼ်းၶိူဝ်းပိူၼ်ႈ၊ မိူင်းပိူၼ်ႈၵူၺ်း မီးပိုၼ်းမႃး မိူင်းတႆးၵေႃႈ မီးသိူၵ်ႈပိုၼ်း ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းသဵင်ယႂ်ႇမႃး ပဵၼ်လႂ်ဢၼ်ယူႇ။ ပေႃးတူၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ပိုၼ်းၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉၼႆ ဢမ်ႇဝႃႈလဵၵ်ႉယႂ်ႇၼုမ်ႇထဝ်ႈ တိုၼ်းတေႁူႉ ၵၼ်မႃး ၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ ဝႃႈပဵၼ်ၸဝ်ႈဝူင်ႉႁေႃသႅင်တႆးမႃး ၼႆၼၼ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉၼႆႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈ ႁေႃသႅင် ဢၼ် ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၼပ်ႉယမ်ႁၵ်ႉသႃမႃး တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။  

ပေႃးမႃးၵွၵ်းတူၺ်း ပိုၼ်းၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ၾႃႉ ၸဝ်ႈဝူင်ႉႁေႃသႅင်တႆးၼႆႉ ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈၸိုင် မိူဝ်ႈပီ AD 1313 ၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ ၶၢႆႉႁၢင်ႈႁေႃ မႃးတႄႇတင်ႈယူႇတီႈၸေႊလၢၼ်ႉ (ယၢမ်းလဵဝ်ပဵၼ်ဝႆႉ ဢိူင်ႇၸေႊလၢၼ်ႉ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမူႇၸေႊ ၸိုင်ႈ တႆးပွတ်းႁွင်ႇ လႅၼ်လိၼ်တႆး – ၶႄႇ) ၼႆႉသေ မၼ်းၸဝ်ႈၶုတ်းၶူးဝဵင်း လွမ်ႉႁွပ်ႈၸေႊလၢၼ်ႉဝႆႉ တႃႇတေပဵၼ်ၶူးဝဵင်းၵႅတ်ႇၵင်ႈ ၽေးသိုၵ်းသိူဝ်းတေဢမ်ႇၶဝ်ႈၸူးလႆႈငၢႆႈၼႆသေ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ၶူးဝဵင်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶွင်ၵိုၵ်းပိုၼ်း ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸေႊလၢၼ်ႉ ႁၵ်ႉသႃၵုမ်းထိင်းမႃး ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၶူးဝဵင်း ၸေႊလၢၼ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်ၶူဝ်းၵိုၵ်းပိုၼ်း ၶွင်ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ႁူမ်ႈၵၼ်ႁၵ်ႉသႃၵုမ်းထိင်းမႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ပဵၼ်ၶူဝ်းၵိုၵ်းပိုၼ်း ၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇ ဢဝ်သင်မႃးတႅၵ်ႈ သိုဝ်ႉဢဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတင်း 700 ပီပၢႆမႃးၼႆႉ။  ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉၼႆၵေႃႈပဵၼ်ၸဝ်ႈၽူႈဢၼ်တႆးၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉႁူႉၸၵ်းၼပ်ႉယမ်ပဵၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်တႆးၼႆမႃးတႃႇသေႇတေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။

ထိုင်မႃး ဝၼ်းတီႈ 7/8/2023 ယၢမ်းႁူဝ်ၶမ်ႈ သိုၵ်းတဢၢင်း TNLA ဢဝ်ၸၢၵ်ႈထုၺ်လိၼ် မႃးထုၺ် ယႃႉပႅတ်ႈ တႅၼ်းၶူး ဝဵင်းၼႆႉ ၵွႆပႅတ်ႈ ၼႃႈလိၼ်ဢမ်ႇယွမ်း 100 ထတ်း/ ပေႇ တီႈမၢၼ်ႈထမ်ႈ ၾၢႆႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၸေႊလၢၼ်ႉ တၢင်း ၶိုၼ်ႈလွႆ တေးမိူင်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ တိူဝ်ႉၸႂ်ပဵၼ်ၼမ်ႉႁူၼမ်ႉတႃၵၼ်မႃး တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸေႊလၢၼ်ႉ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ၶဝ်ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇ ဢဝ်ရူတ်ႉထႆလိၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မႃးထုၺ်လိၼ် ယႃႉ လိၼ် တႅၼ်ႈၶူးဝဵင်းၼႆႉလႃးလႃး ဢၼ်သိုၵ်းတဢၢင်းၶဝ် မႃးထုၺ်ယႃႉပႅတ်ႈၼႆႉ ၶဝ်ဢမ်ႇယွၼ်းၶႂၢင်ႉထၢမ်သဵင်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်း မိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈသင်။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၼင်လိၼ်ဢၼ်ၶဝ်မႃးထုၺ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၼႂ်းၼင်လိၼ်သႃႇသ ၼႃႇထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ ၶဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇမႃးယွၼ်းၶႂၢင်ႉတီႈၸဝ်ႈသြႃႇသင် ယဝ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇမႃးမွၵ်ႇထိုင် တီႈၽူႈၵွၼ်းဢိူင်ႇ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်သင် ၶဝ်ႁဵတ်း ၵႂႃႇၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ မၼ်းတိုၼ်းဢမ်ႇထုၵ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ”- ဝႃႈၼႆ။

တႅၼ်ႈၶူးဝဵင်း ဢၼ်သိုၵ်းတဢၢင်း TNLA မႃးထုၺ်ယႃႉၼၼ်ႉ ပဵၼ်တီႈမၢၼ်ႈထမ်ႈ ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈၸၢဝ်းတႆးယူႇဝႆႉ ယဝ်ႉ ၵေႃႈ ဢၼ်တိတ်းၸပ်းၵၼ်တၢင်းမၢၼ်ႈထမ်ႈၼၼ်ႉသမ်ႉ တေမီးမၢၼ်ႈၵၢင် ၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈၸၢဝ်းတႆးၵူၺ်း တီႈၼၼ်ႈသမ်ႉ မီးၸၢဝ်းတဢၢင်း ပၢႆႈမႃးသွၼ်ႈယူႇဝႆႉၸွမ်း မိူဝ်ႈပီ 1991- 92 ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လိုပ်ႈလူင်းမႃး ၼႆယဝ်ႉ။

“မၢၼ်ႈၵၢင်ၼႆႉ ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈၸၢဝ်းတႆးယူႇဝႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ ဝႆႉၸႂ်ၵႂၢင်ႈၸႂ်ၵူင်သေ ႁႂ်ႈပီႈၼွင်ႉတဢၢင်းၶဝ် ဢၼ်ထုၵ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လိုပ်ႈ လူင်းမႃးၼၼ်ႉ ပၼ်ယူႇသဝ်းဝႆႉၸွမ်းၼႂ်းသူၼ်ႁဝ်းၶႃႈ ၸိူင်ႉၼႆသေ မီးမႃးၶၢဝ်းတၢင်း 30 ပီပၢႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉႁဝ်းမီးလွင်ႈပွင်ႇၸႂ် ၸူးၵၼ် ယွၼ်ႉႁဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းၼင်ႇၵၼ် ပေႃးၶဝ်မီးလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇမႃး ႁဝ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇတူၺ်းလႆႈ ပၼ်ဢွင်ႈတီႈယူႇ ႁႂ်ႈၶဝ် လႆႈယူႇသႃႇလူမ်ၸႂ်မႃး တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸၢဝ်းတဢၢင်းၼႆႉသမ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇတူၺ်းတေႃႇၼႃႈႁဝ်းယဝ်ႉ ယွၼ်ႉႁႅင်း သိုၵ်းၶဝ်ယႂ်ႇမႃးၵေႃႈပိူင်ၼိုင်ႈသေ ၶႂ်ႈလူလၢႆႁဝ်းၶိုၼ်း ၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ မၼ်း ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီပဵၼ် ဢမ်ႇပေႃးၵျႃႉၶႃႈ”- ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸေႊလၢၼ်ႉ သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

ယၢမ်းလဵဝ် တၢင်းပွတ်းတွၼ်ႈၸေႊလၢၼ်ႉၼၼ်ႉသမ်ႉ မီးဝႆႉၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ တူင်ႉၼိုင်ဝႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်း၊ သိုၵ်း KIA , သိုၵ်း SSPP , သိုၵ်း TNLA လႄႈ ၸုမ်းပျီႇတူႉၸိတ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ တူင်ႉၼိုင်ယူႇဝႆႉ။

ဝၢႆးသိုၵ်း TNLA မႃးထုၺ်ယႃႉလိၼ်တႅၼ်ႈၶူးဝဵင်း တီႈမၢၼ်ႈထမ်ႈၼၼ်ႉ လူႉၵွႆယဝ်ႉ ထိုင်မႃး ဝၼ်းတီႈ 8/8/2023 ယၢမ်းၵၢင် ၼႂ် 10 မူင်း သိုၵ်း SSPP ဢဵၼ်ႁႅင်း 25 ၵေႃႉ ၸင်ႇလူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ၵူတ်ႇထတ်း လွင်ႈပိူင်ပဵၼ်မၼ်းသေ ထိုင်မႃး ဝၼ်းတီႈ 12 ၸင်ႇဢွၵ်ႇလိၵ်ႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ပဵၼ်လွင်ႈၸႂ်ဢမ်ႇလီၸွမ်းတႄႉတႄႉလႄႈ သၢၼ်ၶတ်းသေႉသွမ်းလၢႆးႁဵတ်းလၢႆးသၢင်ႈ သိုၵ်း ၶဝ်ၼၼ်ႉ ႁၢဝ်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းႁႅင်းမႃး ၼႆယဝ်ႉ။

ၼႂ်းၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ သၢၼ်ၶတ်းၼၼ်ႉ တႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ – “လွင်ႈထုၺ်ယႃႉတီႈၵိုၵ်းပိုၼ်းၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ ပဵၼ်လၢႆးႁဵတ်းလၢႆးသၢင်ႈဢၼ် ဢမ်ႇမီးလွင်ႈယုမ်ႇယမ် ၼပ်ႉထိုဝ်ၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်း၊ ပဵၼ်လွင်ႈယႃႉလူႉတီႈၵိုၵ်းပိုၼ်း ဢၼ်တိုၼ်းမီးမႃးပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင် လႄႈ ဢဝ်ၾိင်ႈပိူင်မိူင်းလုမ်းၾႃႉဝႃႈလႄႈသင်၊ ဢဝ်တီႈယုမ်ႇယမ်ဝႆႉၵႃႈၶၼ်ဝႃႈလႄႈသင် တိုၼ်းပိူင်ႈၽိတ်းဝႆႉ လုမ်းလုမ်းယူႇ ယဝ်ႉ။ လွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈၼင်ႇၼႆၼႆႉ ပုၵ်ႉၵူဝ်ႇၵူၼ်းၵေႃႉလႂ်၊ မုၵ်ႉၸုမ်းလႂ် ႁဵတ်းသၢင်ႈၵေႃႈယဝ်ႉ တိုၼ်းဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉလႆႈလႃး လႃး”- ဝႃႈၼႆ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ယူႇတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ လႆႈၵပ်းၸူး တီႈလုမ်းၵပ်းသၢၼ် TNLA သေ ၾၢႆႇၵၢၼ်လုမ်းၶဝ် တွပ်ႇလၢတ်ႈမႃး ၶိုၼ်းဝႃႈ – “ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ လႆႈတၢင်ႇထိုင်ဝႆႉတီႈတၢင်းၼိူဝ်ယဝ်ႉ။ တၢင်းၼိူဝ် ပႆႇလၢတ်ႈသင်လူင်းမႃး။ သင်ဝႃႈ တင်း ၼိူဝ်လၢတ်ႈလူင်းမႃးၼႆ တေပွင်ႇၸူးပၼ်ၶိုၼ်းၶႃႈ”- ဝႃႈၼႆ။

တႅၼ်ႈၶူးဝဵင်း ဢၼ်သိုၵ်း TNLA ဢၼ်ဢဝ်ၸၢၵ်ႈထုၺ်လိၼ် ထုၺ်ယႃႉလိၼ်လူႉၵႂႃႇယဝ်ႉၼၼ်ႉ သိုပ်ႇသေၼႆႉ ယႃႇပေႁဵတ်း ထႅင်ႈ ယွၼ်ႉမၼ်းပဵၼ်ၶွင်ၵိုၵ်းပိုၼ်း ၶွင်ၵူၼ်းပိုၼ်ႉၵုမ်းထိင်းႁၵ်ႉသႃမႃးပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင် ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽူႈတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ႁဝ်းၶႃႈ တိုၵ်းယွၼ်းထိုင်တႄႉ ယႃႇပေသိုပ်ႇတိူဝ်ႉ ၶူး ဝဵင်း ဢွင်ႈတီႈၵိုၵ်းပိုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉထႅင်ႈ။ ဢၼ်ၶဝ်ထုၺ်ယႃႉလိၼ်ဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈၶဝ်မႄးၽွတ်ႈပၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းၸိူဝ်း ၼၼ်ႉၶိုၼ်းမူတ်းမူတ်း။ ႁဝ်းၶႃႈ တိုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈၶဝ်ထုၺ်ပၼ်ၶိုၼ်း တႅၼ်ႈၶူးဝဵင်းႁဝ်း ဢၼ်ၶဝ်ယႃႉၵွႆၵႂႃႇၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈႁဵတ်းၶိုၼ်း မိူၼ်ၵဝ်ႇၵေႃႈ မၼ်းတေဢမ်ႇပဵၼ်မႃး မိူၼ်ၵဝ်ႇၶိုၼ်းလႆႈယဝ်ႉ သေလၢႆတႄႉၶႃႈဢေႃ”- ဝႃႈၼႆ။

ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ ၸၢဝ်းတဢၢင်း ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈၼိူဝ်လွႆၼၼ်ႉသေ ၶၢႆႉမႃးယူႇၼႂ်းၸေႊလၢၼ်ႉၼႆႉလႄႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၼႂ်းၸေႊလၢၼ်ႉ – ၼင်ႇႁိုဝ် တေဢမ်ႇလႆႈမီးလွင်ႈပၼ်ႁႃ ၵိူတ်ႇၶိုၼ်းမႃးၼႂ်းၵႄႈၵၢင်ၵၼ် ၼၼ်ႉ ပူၼ်ႉမႃး မိူဝ်ႈပီ 2019 ၼၼ်ႉ ၸင်ႇမီးလိၵ်ႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇ ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ ၼႂ်းၵႄႈတင်းသွင်ၾၢႆႇ ဢွၵ်ႇဝႆႉ တင်းမူတ်း 12 ၶေႃႈ တေဢမ်ႇလႆႈပူၼ်ႉပႅၼ်လူလၢႆတေႃႇၵၼ်။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၸင်ႇလႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵၼ်ဝႆႉ တင်းသွင်ၾၢႆႇ တင်းမူတ်းမူတ်း 18 ၵေႃႉ ၵေႃႇမတီႇၾၢႆႇၸတ်းၵၢၼ်ၸႄႈဝဵင်း 7 ၵေႃႉလႄႈ ၽူႈပဵၼ်သၢၵ်ႈသေႇႁူႉႁၼ်ၸွမ်းထႅင်ႈ 3 ၵေႃႉ။

ၼႂ်းလိၵ်ႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇၼၼ်ႉ ပႃးဝႆႉၶေႃႈထီႉ 7 ၼၼ်ႉဝႃႈ ၶူးဝဵင်းၵိုၵ်းပိုၼ်း ဢၼ်မီးဝႆႉတီႈဝၢၼ်ႈၸေႊလၢၼ်ႉၼႆႉ ၽႂ်တေ ဢမ်ႇလႆႈသၢင်ႈႁိူၼ်းယေးယူႇသဝ်း ႁိမ်းၸွမ်းၶူးဝဵင်းၼၼ်ႉ တေလႆႈယၢၼ်ၶူးဝဵင်း 30 ထတ်း/ ပေႇ။ သင်ဝႃႈ သၢင်ႈ ၶိုၼ်ႈမႃး ဢမ်ႇပူၼ်ႉလွတ်ႈၼႂ်းတၢင်းၵႂၢင်ႈဢၼ်မၵ်းတတ်းဝႆႉ 30 ထတ်းၼၼ်ႉၸိုင် တၵ်းတေလႆႈၶၢႆႉ ႁိူၼ်းယေး မူႇဝၢၼ်ႈ။ သင်ဝႃႈ ၶၢႆႉႁိူၼ်းယေး မူႇဝၢၼ်ႈၵႂႃႇၸိုင် တၵ်းတေဢမ်ႇလႆႈထုၺ်ယႃႉလူႉ ၶူးဝဵင်းၼႆႉ တႃႇတေၵုမ်းထိင်းတူၺ်း ထိုင်လူလွမ်လွင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼမ်ႉၵတ်း ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းတူၺ်းဝႆႉ။

ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ် ပၼ်ႁႃၸၢဝ်းတဢၢင်း – တႆး ပေႃးတေဢမ်ႇၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈမီးမႃးၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ် တေသိုပ်ႇယူႇၵႂႃႇ ၸွမ်းၵၼ်လႆႈၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ် ပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ၵႂႃႇၼၼ်ႉ ပိူင်ယႂ်ႇမၼ်း တၵ်းတေလႆႈမီးလွင်ႈပိၼ်ႇပၢႆႇၼပ်ႉယမ်ၵၼ် ၼႆယဝ်ႉ။

“ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈတီႈသုတ်းတႄႉ ပေႃးၶႂ်ႈယူႇၸွမ်းၵၼ် ၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ်တႄႉ မၼ်းလူဝ်ႇလႆႈမီးလွင်ႈပိၼ်ႇပၢႆႇၼပ်ႉၼမ် ၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးၶဝ် ႁဵတ်းႁွတ်းလူင်ၵႂႃႇ ၸဵမ်သိုၵ်းၶဝ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တင်းၶဝ်တင်းႁဝ်း ၾၢႆႇလႂ်ၵေႃႈ တေမီးလွင်ႈငမ်း ငဝ်းတေႃႇၵၼ်သေ မၼ်းတေသိုပ်ႇယူႇၵႂႃႇ ၸွမ်းၵၼ်ယၢပ်ႇ တေမီးပၼ်ႁႃၶိုၼ်ႈမႃးတိၵ်းတိၵ်းၵူၺ်း။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ တၵ်ႉတေ လႆႈပိၼ်ႇပၢႆႇ ၼပ်ႉယမ်ၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ တေၸၢင်ႈယူႇၵႂႃႇလႆႈၵတ်းယဵၼ်”- ၽူႈတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇၵူၼ်း ၸေႊလၢၼ်ႉလၢတ်ႈ။

ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ၼႂ်းၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ သၢၼ်ၶတ်း SSPP ဢွၵ်ႇဝႆႉဝႃႈ ၽူႈၵေႃႉဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ မုၵ်ႉၸုမ်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၶဝ် ႁႂ်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၵႄႈၶႆႈပၼ်တီႈသင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈလႄႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ႁႂ်ႈပေႃးမီးလွင်ႈႁၢၼ်ႉၸႂ်သေၵမ်း ၸင်ႇလႆႈတိုၵ်းယွၼ်း ထိုင် ၼၵ်းၼၵ်းၼႃၼႃ ဢွၵ်ႇဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 16/08/2023 ယူႇတီႈၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းတႆး ၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်း 40 ၸုမ်းပၢႆ ယင်းလႆႈႁူမ်ႈၵၼ်သေ ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈသၢၼ်ၶတ်းလွင်ႈၸုမ်းသိုၵ်းတဢၢင်းထႆထုၺ်တီႈလိၼ်ၵိုၵ်းပိုၼ်းတႆးၼႆႉဝႆႉ ။

လွင်ႈၼႆႉၼႂ်းဝူင်ႈပူၼ်ႉမႃး ယူႇတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈလႆႈၵပ်းသိုပ်ႇတီႈၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ TNLA ၵေႃႈတွပ်ႇဝႃႈ- ပဵၼ်ၽႂ်ၵေႃႉလႂ်မုၵ်ႉမူႇလႂ်ထုၺ်ထႆတိုၵ်ႉထတ်းတူၺ်းယူႇ – ၼႆၵူၺ်း။

ထိုင်မႃး ဝၼ်းတီႈ 18/08/2023 ႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇပွင်ႇၶၢဝ်ႇတဢၢင်းပလွင်ႈ ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၽိုၼ်ၼိုင်ႈဝႃႈ – တီႈဢၼ်သိုၵ်းတဢၢင်းTNLA ဢဝ်ၸၢၵ်ႈထုၺ်လိၼ်မႃးထႆထုၺ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉပႃးၶူးမိူင်းၵဝ်ႇဢၼ်ၵိုၵ်းပိုၼ်းတႆး။ ယိူင်းဢၢၼ်းတႃႇႁႂ်ႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈတေဢမ်ႇၸၢင်ႈမႃးဢဝ်တီႈယူႇသေပွႆႇမၢၵ်ႇလူင်ၵႂႃႇ ၵူႈႁူးၵူႈတၢင်းၼႆသေလႆႈဢဝ်ၸၢၵ်ႈမႃးထႆထုၺ်ပႅတ်ႈၵူၺ်း- ဝႃႈၼႆဝႆႉ။ လွင်ႈယွၼ်းၼွမ်းတွင်းပၢၼ်ႇ ဢၼ်လႆႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉပိုၼ်ႉတီႈလႄႈသင်၊ ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈတုမ်ႉယွၼ်ႈ တူင်ႇဝူင်းတႆးမုၵ်ႉမူႇၸုမ်းၾုင်တႆးပေႃးလႆႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉပၢႆးၸႂ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉ ယွၼ်းၼွမ်းတွင်းပၢၼ်ႇၼႆ ဢမ်ႇပႃးသေၶေႃႈ။

ၶူးဝဵင်းၵိုၵ်းပိုၼ်း ၸေႊလၢၼ်ႉ ဢၼ်ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ ၶုတ်းလွမ်ႉႁွပ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ တၢင်းယၢဝ်းပၼ်ႇမူၼ်း တေမီးမွၵ်ႈ 4 လၵ်း ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။