ၶၢဝ်းတၢင်း 2 လိူၼ်မႃးၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ထုၵ်ႇႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉလူလၢႆ ၼမ်မႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇပႃႈတႂ် 18 ယိင်ႈၶႅၼ်း ဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ဢမ်ႇမီးၽႂ်ၸုမ်းလႂ်ဢဝ်လိူင်ႈႁႄႉၵင်ႈပၼ် ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇႁၢႆးငၢၼ်းဝႆႉၼင်ႇၼႆ။
ဝၼ်းတီႈ 18/8/2023 ယူႇတီႈ ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး (Shan Women’s Action Network – SWAN) ဢွၵ်ႇၽိုၼ်လိၵ်ႈၶေႃႈမုၼ်း ငဝ်းလၢႆးၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢၼ်ၵႅပ်ႈ။ ၼႂ်းၽိုၼ်လိၵ်ႈၶေႃႈမုၼ်းၼၼ်ႉ ပႃးဝႆႉ လွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ တၢင်း ၵႃႇမလႄႈ လွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ ဢိင်ၼိူဝ် လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ယိင်းၸၢႆး (SGBV) ၼၼ်ႉမႃး ႁူမ်ႈသဵၼ်ႈတင်းမူတ်း မီး 11 လိူင်ႈ ၼႂ်း ၼၼ်ႉ ဢွၼ်ႇယိင်း ဢႃယုပႆႇတဵမ် 18 ပီ ထုၵ်ႇၵၼ်ႉၸၼ် 3 ၵေႃႉလႄႈ ၼၢင်းယိင်း ဢႃယု 20 ပီ ၵေႃႉမီးတၢင်းပဵၼ် ပၢႆးၸႂ် ၵေႃႉၼိုင်ႈ ထုၵ်ႇၵၼ်ႉၸၼ် ဝႃႈၼႆ။
ၼႂ်းၽိုၼ်လိၵ်ႈၶေႃႈမုၼ်း ငဝ်းလၢႆး ၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢၼ်ၵႅပ်ႈ တီႈၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး ဢွၵ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉ – “ဢွၼ်ႇ ယိင်း ဢႃယု 11 ပီ ထုၵ်ႇၵေႃႉ ပဵၼ်ပေႃႈသိုပ်ႇ ဢႃယု 35 ပီ ၵၼ်ႉၸၼ် တေႃႈလဵဝ် တိုၵ်ႉတေႃႇသူႈ တီႈလုမ်းတတ်းသိၼ်ဝႆႉ။ ဢွၼ်ႇယိင်း ဢႃယု 13 ပီ ထုၵ်ႇ ၵေႃႉပဵၼ်ၸူႉ ဢႃယု 28 ပီ ၵၼ်ႉၸၼ် ၵေႃႉပူၼ်ႉပႅၼ်ၼၼ်ႉ ႁၢပ်ႇပၢၵ်ႇဝႆႉ ၾၢႆႇၼႃးၽူႈၵွၼ်း ဝၢၼ်ႈဝႃႈ တေၵူပ်ႉၵူႈဢဝ် လုၵ်ႈ ဢွၼ်ႇယိင်းယူႇ။ ဢွၼ်ႇယိင်း ဢႃယု 15 ပီ ထုၵ်ႇၵေႃႉပဵၼ်ၸူႉ ဢႃယု 27 ပီ ၸၼ်ႉၵၼ်”- ဝႃႈၼႆ။
လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၵေႃႉပဵၼ်ၽူဝ်ၵဝ်ႇ ဢႃယု 29 ပီ ၵၼ်ႉၸၼ် ၵေႃႉပဵၼ်မေးၼၢင်း ဢႃယု 25 ပီ တီႈပႅတ်ႈၵၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉ။ ၼၢင်းယိင်း ဢႃယု 20 ပီ ၵေႃႉမီးတၢင်းပဵၼ်ပၢႆးၸႂ် ထုၵ်ႇၵူၼ်းၸၢႆး ဢႃယု 20 ပီ ၵေႃႉမီးၼႃႈႁိူၼ်း ၵၼ်ႉၸၼ် ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၵေႃႇမ တီႇဝၢၼ်ႈ တႅတ်းတတ်းပၼ်တၢမ်ႇဝႃႈ ၵေႃႉပူၼ်ႉပႅၼ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းတေႃႇထိုင် ၼၢင်းယိင်း ၵေႃႉၼၼ်ႉ ၵိူတ်ႇ လုၵ်ႈယဝ်ႉ။
ယဝ်ႉၵေႃႈ ၼၢင်းယိင်း ဢႃယု 30 ပီ ထုၵ်ႇၵူၼ်းၸၢႆး ဢႃယု 35 ပီ ၵေႃႉမီးၼႃႈႁိူၼ်း ပေႉၵိၼ် ၵမ်ၵိၼ်းတၢင်းၵႃႇမ ၵေႃႉပူၼ်ႉ ပႅၼ်ၼၼ်ႉ လူင်းလၢႆးမိုဝ်း ႁၢပ်ႉပၢၵ်ႇဝႃႈ တေဢမ်ႇၵပ်းသိုပ်ႇ တိတ်းတေႃႇ ၼၢင်းယိင်းၵေႃႉၼႆႉထႅင်ႈ။ ၼၢင်းယိင်း ဢႃယု 19 ပီ ထုၵ်ႇၵူၼ်းၸၢႆးဢႃယု 29 ပီ မီးၼႃႈႁိူၼ်း ပေႉၵိၼ်ၵမ်ၵိၼ်းတၢင်းၵႃႇမ ၼႆႉတႄႉ ပႆႇလႆႈႁူႉၸွမ်းသင်ထႅင်ႈ။
ၼၢင်းယိင်း ဢႃယု 35 ပီ ထုၵ်ႇၵေႃႉပဵၼ်ၸဝ်ႈၽူဝ် ဢႃယု 41 ပီ ႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ ၼႂ်းႁိူၼ်း ၵေႃႉလႆႈထုၵ်ႇပူၼ်ႉပႅၼ်ၼၼ်ႉ တၢင်ႇ ထိုင် ၵူၼ်းလူင် ၼႂ်းဝၢၼ်ႈ ႁႂ်ႈတတ်းၶၢတ်ႇပႅတ်ႈၵၼ်ၼႆသေတႃႉ ပႆႇဢဝ်လိူင်ႈပၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်။ ၼၢင်းယိင်း ဢႃယု 41 ပီ ၵေႃႉ ပဵၼ်ၽူဝ် ဢႃယု 35 ပီ ႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ ၼႂ်းႁိူၼ်း ၼၼ်ႉတႄႉ ပႆႇလႆႈႁူႉၸွမ်းသင်ထႅင်ႈ။ ၼၢင်ယိင်း ဢႃယု 19 ပီ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ထုၵ်ႇၵေႃႉပဵၼ်ၽူဝ် ဢႃယု 25 ပီ ႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ ၼႂ်းႁိူၼ်း မိူၼ်ၵၼ် ၼၼ်ႉတႄႉ ပႆႇႁူႉၸွမ်းသင်ထႅင်ႈ။ ၼၢင်းယိင်း ဢႃယု 47 ပီ ၵေႃႉပဵၼ်ၽူဝ် ဢႃယု 52 ပီ ႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ ၼႂ်းႁိူၼ်း လွင်ႈၼႆႉ လႆႈတိူင်ႇထိုင် SSPP လႄႈ ပၼ်တၢမ်ႇၶွၵ်ႈၼိုင်ႈပီ တီႈၽူႈ ပူၼ်ႉပႅၼ် ဝႃႈၼႆ။
တႄႇဢဝ် လိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊမႃးတေႃႇထိုင် လိူၼ်ၵျုၼ်ႊ 2023 ၼႆႉ လွင်ႈပိူင်ပဵၼ် ႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ တၢင်းၵႃႇမလႄႈ လွင်ႈ ႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ ဢိင်ၼိူဝ် လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈ ယိင်းၸၢႆး ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ မီးမႃး 42 ၵေႃႉယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။
ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ယူႇတီႈၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး တိုၵ်းသူၼ်းထိုင် – ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၶဝ်ဝႃႈ ႁႂ်ႈဢဝ်ပုၼ်ႈ ၽွၼ်း ႁဵတ်းသၢင်ႈပၼ် ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူၼ်းၸိူဝ်းလႆႈၶၢမ်ႇ ႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ တၢင်းၵႃႇမလႄႈ ႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ ဢိင်ၼိူဝ်လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈယိင်းၸၢႆး ၶဝ် တေတိူင်ႇလႆႈ တီႈလုမ်းမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၽၢႆႇတတ်းသိၼ်၊ တႃႇတေမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၸွမ်းထမ်း ပုၼ်ႈတႃႇၶဝ် – ဝႃႈၼႆ။
ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပၢင်တိုၵ်းၵႄႈၵၢင် သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်သိမ်းဢႃႇၼႃႇဝႆႉလႄႈ တင်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ၊ သိုၵ်း ၵႅတ်ႇၶႄ ၵူၼ်းမိူင်း (PDF) ၶဝ် ႁၢဝ်ႈႁႅင်းမႃးၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး လႆႈပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ၼမ်ၶိုၼ်ႈမႃးထႅင်ႈ။ ၼႂ်းလိူၼ်မေႊ – လိူၼ် ၵျုၼ်ႊၼႆႉ ယွၼ်ႉပၢင်တိုၵ်း၊ မၢၵ်ႇတႅၵ်ႇ၊ မၢၵ်ႇမႅင်းၽင်လိၼ်တႅၵ်ႇ၊ ၵွင်ႈယိုဝ်းသႂ်ႇၵၼ် တီႈၼႂ်းမိူင်းတႆးလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈတၢႆ ၸွမ်း 27 ၵေႃႉ၊ မၢတ်ႇၸဵပ်း 39 ၵေႃႉ။
ယဝ်ႉၵေႃႈ ၵူၼ်းမိူင်း ထူပ်းၺႃး လွင်ႈၸုမ်းသိုၵ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ တီႉၵမ်ၵုမ်းၶင်ဢမ်ႇၸွမ်းပၵ်းၸွမ်းပိူင်၊ ၶႃႈတၢႆ၊ လွၵ်ႇငိုတ်ႈယွၼ်း ငိုၼ်း လိူဝ်ၼၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ဢဝ်ၵူၼ်းမိူင်း ဝႆႉပဵၼ်ပဝ်ႉမၢႆသေ ၵမ်းၵမ်းမႃး ပူၼ်ႉပႅၼ်တဵၵ်းတဵင် ၵူၼ်းမိူင်း ဝႃႈၼႆ။
ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ဢၼ်လႆႈထူပ်းပၼ်ႁႃၼႆႉမႃး တေပဵၼ်ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ ၸႄႈဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈ၊ သႅၼ်ဝီလႄ ၼမ်ႉ ၶမ်း။ ယဝ်ႉၵေႃႈ မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇ မိူင်းၵိုင်၊ သီႇသႅင်ႇ၊ မိူင်းပၢႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ။
ပေႃးႁုပ်ႈဢဝ် ၼႂ်းပီ 2023 ၼႆႉမႃးၸိုင် တႄႇဢဝ် လိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊမႃး တေႃႇထိုင် လိူၼ်ၵျုၼ်ႊၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး လႆႈ လူႉတၢႆ 60 ၵေႃႉ၊ မၢတ်ႇၸဵပ်း 88 ၵေႃႉလႄႈ လႆႈထုၵ်ႇတီႉၵမ်ၵုမ်းၶင် ၸွမ်းဢမ်ႇမီးပၵ်းမီးပိူင် 60 ၵေႃႉ ယူႇတီႈ ၸုမ်းၵပ်း သၢၼ်ၼၢင်း ယိင်းတႆး ဢွၵ်ႇၽိုၼ်ၶေႃႈမုၼ်း ငဝ်းလၢႆးၼႂ်းမိူင်းတႆး ဢၼ်ၵႅပ်ႈမၼ်း ဝႆႉၼင်ႇၼႆ။
