ပၵ်းပိူင်ၵၢၼ်သိုၵ်း (Martial Law) ဢၼ်ၸႂ်ႉၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်းငဝ်းလၢႆးၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉ

ႁၢႆးငၢၼ်းၶၢဝ်ႇ ၵၢၼ်ႁုၵ်းႁၢႆႉလူင် ဢၼ်ဢွၵ်ႇမႃး ထပ်းသွၼ်ႉသႂ်ႇထႅင်ႈၼိူဝ်ၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈထႅင်ႈ လၢႆလၢႆ ပိုၼ်ႉတီႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ ပၢႆသေလိူဝ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ပေႃးတုၵ်ႉယၢၵ်ႈၵိၼ်းယၢပ်ႇၶၢၼ်ၸႂ်ယူႇတႂ်ႈၵမ် မိုဝ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ   ယိပ်းၵမ် ၽွင်းငမ်းမႃးႁိုင်သေဢမ်ႇၵႃး ယၢမ်းလဵဝသမ်ႉ ယင်းဢဝ် “ၵူတ်းဢႆႊယႃႊၵၢၼ်သိုၵ်း” (ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈၵၢၼ်သိုၵ်း Martial Law) မႃးတဵင်ထပ်ႉသွၼ်ႉသႂ်ႇထႅင်ႈၸိူင်ႉၼႆ ႁႃၶၢဝ်းယၢမ်းတေထူၺ်ႈၸႂ်ပေႃးဢမ်ႇၶႂ်ႈတၼ်းယဝ်ႉ။

လူၺ်ႈၵၢၼ်ႁႃ လွင်ႈတၢင်းၶေႃႈဢၢင်ႈ သၢင်ႈလွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈဢူၼ်မေႃးသေ ၼႂ်းလိူၼ်ဢေႃႊၵသ်ႉၼႆႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ဢဝ် “ပၵ်းပိူင်ၵၢၼ်သိုၵ်း” (Martial Law)  မႃးၸႂ်ႉတိုဝ်းႁၢမ်ႈႁႅတ်ႉၵိတ်ႇၵၼ်ႈ တေႃႇၵူၼ်းမိူင်း ၼႂ်းမိူင်းတႆး လၢႆလၢႆပိုၼ်ႉတီႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီး၊ မိူင်းၵိုင်၊ လၢႆးၶႃႈ၊ သီႇပေႃႉ၊ ၵျွၵ်ႉမႄး ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ။ မႃးပဵၼ်ၵၢၼ်ပူၼ်ႉပႅၼ် သုၼ်ႇလႆႈ ၵူၼ်း ႁၢမ်ႈဢွၵ်ႇၼွၵ်ႈႁိူၼ်းယေး ၼႂ်းယၢမ်းၵၢင်ၶမ်ႈၵၢင်ၶိုၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ၊ တုမ်ႉတိူဝ်ႉ တေႃႇၼႃႈၵၢၼ်တႃငၢၼ်းၵူႈဝၼ်းဝၼ်း ၵၢၼ်ထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႄႈလွင်ႈပဵၼ်ယူႇ လွင်ႈႁႃၵိၼ် ၵၢၼ်ၵႂႃႇမႃး ႁူမ်ႈ တင်း ၾိင်ႈတိုဝ်းၵမ် ႁိတ်ႈႁွႆး လၢႆလၢႆလွင်ႈ ၼႂ်းၽွင်းၶဝ်ႈဝႃႇသႃၼႆႉ ၊ ဢိၵ်ႇပႃးၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ ၵႂႃႇၸဝ်ႉမႃးၶမ်ႈ ၸွမ်းၼႃႈတီႈၵၢၼ်ငၢၼ်း လၢႆလၢႆၵေႃႉ ဢၼ်ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ် ဢမ်ႇမႅၼ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းလဵဝ်ၵၼ်ၵေႃႈမီးတင်းၼမ်။

ၼႂ်းပၵ်းပိူင်ၵၢၼ်သိုၵ်း (Martial Law) ၵမ်းၼႆႉ  သင်ႇႁၢမ်ႈပႃး ၵူၼ်းမိူင်းၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ် 5 ၵေႃႉၶိုၼ်ႈၼိူဝ်၊ သင်ဝႃႈတီႉၺွပ်းၺႃးၸိုင်  တေဢဝ်လိူင်ႈ ပၼ်တၢင်းၽိတ်းတူတ်ႈတၢမ်ႇ  ၸွမ်းၼင်ႇပၵ်းပိူင် ၵၢၼ်သိုၵ်း ၊ ၵူၼ်းမိူင်းသမ်ႉတေထုၵ်ႇပၼ်တူတ်ႈတၢင်းၽိတ်း လႄႈ ထုၵ်ႇပူၼ်ႉပႅၼ် လူၺ်ႈဢမ်ႇႁူႉႁၢင်ႈႁူႉတူဝ်။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ မၢႆမီႈႁၢမ်ႈဢွၵ်ႇႁိူၼ်းယေးၼႆႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈဢဝ်လိူင်ႈ မၢၵ်ႇတႅၵ်ႇတီႈလုမ်းၽူႈၵွၼ်းပွၵ်ႉ မၢႆ 1 ဢၼ်ပၵ်းဝႆႉၾၢႆႇလင် ႁူင်းႁေႃးၵၢင်ဝဵင်း တီႈသဵၼ်ႈတၢင်းလူင်မိူင်းႁူမ်ႈ တုမ် ၼႂ်းၵၢင်ဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ တၢႆ 2 ၵေႃႉ မၢတ်ႇၸဵပ်း 1 ၵေႃႉ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 6 လိူၼ်ဢေႃႊၵသ်ႉ 2023  ၼၼ်ႉသေ မႃးပဵၼ်ၶေႃႈဢၢင်ႈ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇမၢႆမီႈၼႆႉမႃးၵူၺ်း။

ပေႃးတေၶိုၼ်းထတ်းတူၺ်းၸိုင်  ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉမီးမႃးပိူင်ပဵၼ် မၢၵ်ႇတႅၵ်ႇ  သုၵ်ႉယုင်ႈဢူၼ်မေႃး  လၢႆတီႈလၢႆပွၵ်ႈၼပ်ႉဢမ်ႇထူၼ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇတွၼ်ႉထိုင်တီႈ ႁၢဝ်ႈႁႅင်းထိုင်  လႆႈဢွၵ်ႇ မၢႆမီႈၵၢၼ်သိုၵ်း (Martial Law)ၼႆႉမႃး။

မၢႆမီႈၵၢၼ်သိုၵ်းဢၼ်ဝႃႈၼႆႉၵေႃႈတီႈတႄႉမၼ်း-  ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃးၸႂ်ႉပိူဝ်ႈတႃႇလွင်ႈမၼ်ႈၵိုမ်းၼိမ်ယဵၼ်မိူဝ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း တူၵ်းယူႇၼႂ်းၵၢၼ်ၵပ်ႉၵိၼ်းႁုၵ်းႁၢႆႉလႄႈဢမ်ႇၵုမ်းငမ်းလႆႈ ႁိုဝ် ၵမ်ႈၼမ်တေပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃး မိူဝ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း ၵိူတ်ႇသိုၵ်းၵၢင်မိူင်း  ၵိူတ်ႇလွင်ႈၵၢၼ်သုၵ်ႉယုင်ႈဢူၼ်မေႃး ဢမ်ႇၼၼ်ငဝ်းလၢႆးႁုၵ်းႁၢႆႉ  ငဝ်းလၢႆးၵပ်ႉၵိၼ်း ႁၢဝ်ႈႁႅင်းထိုင်တီႈဢမ်ႇၵုမ်းၵမ်လႆႈႁိုဝ် ဢမ်ႇၼၼ်  တၢင်းပဵၼ်တၢႆၵႃႇလ ၸၢင်ႈၸပ်းၵၼ်ငၢႆႈၼၼ်ႉၽႄႈလၢမ်းႁၢႆႉႁႅင်း  ဝႆႉႁိုဝ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း။

 ပေႃးဝႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇပၵ်းပိူင်ၵၢၼ်သိုၵ်းၸိုင် ဢမ်းၼၢၸ်ႈဢၼ် ၽွင်းငမ်းယူႇတင်းသဵင်ႈ တေတူၵ်းယူႇ ၼႂ်းမိုဝ်း သိုၵ်းတင်းမူတ်းတင်းပိုၵ်းလႄႈ ႁူမ်ႈတင်းသူၼ်ႇၵၢၼ်ၽႅၼ်ထတ်းၸတ်းၶိုင်မႅတ်ႇပႅင်း ႁၵ်ႉသႃ ပႂ်ႉပႃးလွင်ႈမၼ်ႈၼိမ်ယဵၼ်ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ ပႃးတင်းဢမ်းၼၢၸ်ႈၶိုၵ်ႉတွၼ်း ၵၢၼ်ထတ်းထွင်တတ်းသိၼ်ၶၻီး (ဢမု) လိူင်ႈတၢင်းၽိတ်းမၢင်လွင်ႈမၢင်ဢၼ် ဢၼ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉ ယူႇၼႂ်းမိုဝ်းသိုၵ်းတေၸတ်းၵၢၼ် တႅၼ်း သၢလ်(လုမ်းတြႃး) ၵူၼ်းမိူင်း။

မၢႆမီႈၵၢၼ်သိုၵ်း ပဵၼ်မၢႆမီႈဢၼ်မၵ်းမၢႆဝႆႉပုၼ်ႈတႃႇၸႂ်ႉ မိူဝ်ႈမီးပိူင်ပဵၼ်ပိူဝ်ႈတႃႇႁၵ်ႉသႃ လွင်ႈမၼ်ႈၼိမ်ယဵၼ်ၼႂ်းဝၢၼ်ႈမိူင်းသေတႃႉ မိူဝ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃးၸႂ်ႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၾၢႆႇသိုၵ်းမီးၼႃႈတီႈ ယႂ်ႇလိူဝ်ဢမ်းၼၢၸ်ႈၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ်ဢၼ်ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းသဵင်ႈ။ ၼႂ်းသူၼ်ႇဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းၽႅၼ် ၵၢၼ်ၶွင်သိုၵ်း ဢၼ်ၶဝ်ႈမႃးၸတ်းၵၢၼ်ဝၢင်းၽဵဝ်ႈၵႂၢတ်ႇလၢင်ႉလႄႈၵၢၼ်ႁၵ်ႉသႃလွင်ႈမၼ်ႈၼိမ်ယဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ သၢလ်(လုမ်းတြႃး) သိုၵ်းမီး ဢမ်းၼၢၸ်ႈထတ်းထွင်တတ်းသိၼ်တၢင်းၽိတ်းၶၻီးၽူႈထုၵ်ႇၵၢဝ်ႇၼႄးမၢင်လိူင်ႈ ဢၼ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵၢဝ်ႇဝႆႉၼႂ်းသၢလ်(လုမ်းတြႃး) ၵူၼ်းမိူင်း။

ပၵ်းပိူင်ၵၢၼ်သိုၵ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈတေဢဝ်မႃးၸႂ်ႉတိုဝ်းပဵၼ်ၶေႃႈၵမ်ႁႅတ်ႉၼၼ်ႉ တၵ်းလႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇလႄႈမၵ်း တမ်းၼႂ်းၶဵတ်ႇပိုၼ်ႉတီႈ တီႈဢၼ်တေၸႂ်ႉတိုဝ်းၵၢၼ်ၵမ်ႁႅတ်ႉၸွမ်းပိူင် ၵူတ်းဢႆႊယႃႊၵၢၼ်သိုၵ်းၼႂ်းလၢႆ ၸိုင်ႈမိူင်း ဢမ်ႇမီးမိၵ်ႈမၢႆတႃ (ၵႃ) ၸိူင်ႉၼင်ႇဢမေႊရိၵႃႊ ႁိုဝ် ဢင်းၵိတ်းၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵွႆးၵႃႈ ၼႂ်းမၢင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႄႉ တေတမ်းဝၢင်းပဵၼ်ၵူတ်းမၢႆ ၸႅင်ႈလႅင်း ၸိူင်ႉၼင်ႇၾရင်ႊသဵတ်ႊ ထႆး။

ၵၢၼ်ၵိုတ်းယုတ်းၸႂ်ႉၵၢၼ်ၵမ်ႁႅတ်ႉၵူတ်းဢႆႊယႃႊၵၢၼ်သိုၵ်း ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈလႂ် တၵ်းတေလႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃး ပဵၼ်ၶေႃႈပူင်သင်ႇတၢင်းၵၢၼ်။

ၼႂ်းၵူတ်းဢႆႊယႃႊ(ပၵ်းပိူင်)ၵၢၼ်သိုၵ်းၼၼ်ႉ ပိုတ်ႇၼႄဝႆႉဝႃႈ “မိူဝ်ႈသိုၵ်းၵၢင်မိူင်း ႁိုဝ် လွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈလႂ် ပိုၼ်ႉတီႈၼိုင်ႈၼၼ်ႉ တၵ်းမီးႁႅင်းသိုၵ်းယူႇတႂ်ႈၵမ်မိုဝ်း 1 ၵွင်ႁဵင်ႁႅင်းသိုၵ်း (ၼိုင်ႈတပ်ႉ ၵွင်ႁဵင်) ႁိုဝ် ပဵၼ်ၽူႈ ၸတ်းၵၢၼ်ဢၼ်ပၵ်းယူႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼၼ်ႉ။ သိုၵ်းမီးဢမ်းၼၢၸ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၸႂ်ႉ မၢႆမီႈၵၢၼ် သိုၵ်း (Martial Law) လႄႈ သိုၵ်းၵေႃႈမီးဢမ်းၼၢၸ်ႈၸႂ်ႉဢမ်းၼၢၸ်ႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ တီႈၼၼ်ႉၵွႆး။ ၵွႆးၵႃႈသိုၵ်းဢၼ် ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၵုမ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼၼ်ႉတၵ်းလႆႈႁၢႆးငၢၼ်းတေႃႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈငဝ်ႈငုၼ်းသိုၵ်းၶၼ်ဝႆးတီႈသုတ်း။

ဢမ်းၼၢၸ်ႈသိုၵ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၸႂ်ႉၵူတ်းဢႆႊယႃႊ(မၢႆမီႈ)ၵၢၼ်သိုၵ်း “ၼႂ်းၶဵတ်ႇပိုၼ်ႉတီႈၸႂ်ႉၵူတ်းဢႆႊယႃႊၵၢၼ် သိုၵ်း ႁႂ်ႈၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၶႃႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၾၢႆႇၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းၵၢၼ်ဝၢင်းၽႅၼ်ၼၼ်ႉ ၵိုတ်းလွင်ႈ ၶူပ်ႈၵုမ်းလႄႈၵၢၼ်ႁၵ်ႉသႃလွင်ႈမၼ်ႈၵိုမ်းၼိမ်ယဵၼ်ယဝ်ႉ တၵ်းလႆႈႁပ်ႉႁဵတ်းၸွမ်းၶေႃႈပူင်သင်ႇ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ သိုၵ်း ဢၼ်ၶဝ်ႈမႃးၵုမ်းပိုၼ်ႉတီႈ။

မိူဝ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၸႂ်ႉၵူတ်းမၢႆမီႈၵၢၼ်သိုၵ်း ၼႂ်းဢိူင်ႇလႂ် ဝဵင်းလႂ်မိူင်းလႂ် ၸႄႈတွၼ်ႈလႂ်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ သိုၵ်း မီးဢမ်းၼၢတ်ႈတဵမ်တီႈ ဢမ်ႇဝႃႈလွင်ႈၵူတ်ႇၶူၼ်ႉ လွင်ႈႁႅတ်ႉႁၢမ်ႈ လွင်ႈႁုပ်ႈယိုတ်း လွင်ႈတီႈၶဝ်ႈယူႇပၵ်း သဝ်းလႄႈယႃႉလူႉလႅဝ်ၵူၼ်ႇပင်းပိၼ်ႈပႅတ်ႈလႆႈသိင်ႇၶွင်ဢၼ်ၶဝ်ႁၼ်ဝႃႈပဵၼ်လွင်ႈၵိတ်ႇၶႂၢင် ဢိၵ်ႇတင်း ပိၼ်ႇ လၢႆႈပိူင်ၽႅၼ်ၾၢင်ႁၢင်ႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ လႄႈႁေႃႈလိုပ်ႈယူၵ်ႉယၢႆႉၶၢႆႉတီႈလႆႈ။

လိူဝ်ၼႆႉ ယင်းမီးဢႃႇၼႃႇၶူၼ်ႉလႆႈၵူႈသမ်ႇသႅၼ်ပိူင်လႄႈၵူတ်ႇၸွပ်ႇၶၢဝ်ႇ ၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇ ၽိုၼ်လိၵ်ႈ ၽိုၼ်လၢႆး ပွင်ႈလိၵ်ႈ  ၵၢၼ်ၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၵႂႃႇမႃး ၾူၼ်းမိုဝ်းထိုဝ် ၶိူင်ႈၸႂ်ႉမႆႉသွႆ လႄႈၵူႈလွင်ႈလွင်ႈၵူႈၶၢဝ်းယၢမ်း။

မွၼ်းၶိူဝ်း
20230811