ၸၵၸ ဝႆႉဢႃႇၼႃႇပဵၼ်ယႂ်ႇ တေႃႇတိူမ်းဢႃယုငဝ်းလၢႆးၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉ ပၢင်တိုၵ်းၼႂ်းမိူင်း တေပႆႇၸၢင်ႈယဵၼ်ႁၢႆၵိုတ်းလႆႈ

ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း ၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မီးၶွပ်ႇမီးလႅၼ်ယူႇ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းၼိုင်ႈပီ ပေႃးဝႃႈ ၶိုင်သၢင်ႈပုၼ်ႈၽွၼ်း ပႆႇပႃႈယဝ်ႉတူဝ်ႈၸိုင် တိူမ်းလႆႈထႅင်ႈ 6 လိူၼ်လႂ် 2 ပွၵ်ႈၵူၺ်း ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၸွမ်းၼင်ႇပၵ်းပိူင်သေ တေလႆႈပၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်းႁၢင်ႈႁႅၼ်း  တႃႇပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ၼၼ်ႉ 6 လိူၼ်သေၵေႃႈ ၶိုင်ႈသၢင်ႈၵႂႃႇ ပေႃးၼပ်ႉၸွမ်း ၶၢဝ်းယၢမ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ၼႃႈၵၢၼ် တင်းသဵင်ႈ တေလႆႈယဝ်ႉတူဝ်ႈၼႂ်း ပီ 2023 လိူၼ် ဢေႃႊၵတ်သ်ႉ ။ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်း မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ လၢတ်ႈၵႂႃႇ ၼႂ်း ပီ 2021 လိူၼ်ဢေႃႊၵတ်သ်ႉ 1 ဝၼ်း ဝၢႆးယိုတ်းဢႃၼႃႇယဝ်ႉ 6 လိူၼ်ၼၼ်ႉဢေႃႈ ။

တၢမ်ၼင်ႇၵႂၢမ်းဝႃႈၼၼ်ႉ ပေႃးႁဵတ်းၸွမ်းတေႉၸိုင် ၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ တေဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ ။ ၸိူဝ်းပႃႇတီႇပၢႆးမိူင်းၼႆႉ တေလႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းႁႃသဵင် ယဝ်ႉ။ၵူၼ်းမိူင်း ၽၵ်ၵႃႇၼႆၵေႃႈ တေလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း တႃႇပၼ်သဵင်တွၼ်ႈ ၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ်ယူႇယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၸွမ်းၼင်ႇမၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈ ဢၼ်ဢမ်ႇႁတ်းႁဵတ်းဢမ်ႇမီးဢီႈသင်ၼၼ်ႉ သေၵေႃႈ မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇၼႆႉ ၶိုၼ်းပိၼ်ႇလိင်ႉဝႃႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းပႆႇၼိမ်တဵင်ႈၵတ်းယဵၼ်လႄႈ ၵႃႈလႆႈသိုပ်ႇတိူမ်း ဢႃယု ၸူဝ်ႈၶၢဝ်းၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉဝႆႉယူႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ၼႂ်းၶေႃႈဢၢင်ႈၶွင် ၼၵၸၼႆႉ ဝႃႈဝႆႉဝႃႈ  တိုၵ်ႉမီးၸုမ်းၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆႉ ဢၼ်ၶတ်းၸႂ်တဵၵ်းႁိမ်ဢဝ် ဢႃၼႃႇ ပၢၼ်ႇပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းၼႆႉ ပႆႇပႃႈၵတ်းယဵၼ်။တႃႇတေၸတ်းႁဵတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၼႆၵေႃႈ တိုၵ်ႉလူဝ်ႇဢဝ်ၶၢဝ်းယၢမ်းသေ ႁၢင်ႈႁႅၼ်း။ တႃႇတေလူင်းသူၼ်းတုမ်ႁႃသဵင်ၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ။ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းသမ်ႉ ပႆႇတႅတ်ႇၼႅတ်ႈၼႆယဝ်ႉ။

ၶေႃႈဢၢင်ႈၾၢႆႇၶဝ်ၼႆႉ ၸွင်ႇမီးတီႈပွင်ႇၵႂၢမ်းမၢႆ ထုၵ်ႇလွင်ႈႁိုဝ်ႉၼႆ လွတ်ႈထၢမ်ယဝ်ႉ။ပၼ်ႁႃတင်းသဵင်ႈၼႆႉ ငိူၼ်ႈငႆႈမၼ်း တႄႇတီႈတပ်ႉသိုၵ်းယိုတ်းဢႃႇၼႃႇၼၼ်ႉၵွႆးၼႆ ႁူႉထိုင်ၵၼ်ၵူႈၵူၼ်းမိူင်းၽၵ်ၵႃႇယူႇ ။

မိူဝ်ႈၸင်ႇတေယိုတ်းမိူင်းၼၼ်ႉ ၽူႈၶၼ်ပၢၵ်ႇၸုမ်းၶဝ်လၢတ်ႈဝႃႈ ၸူဝ်ႈၶၢဝ်းၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉၼႆ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈႁိုင်လိူဝ် 2 ပီ ၼႂ်းလၵ်းမိူင်း 2008 ၵေႃႈ တေဝႆႉဝႃႈ သိုပ်ႇတိူမ်းလႆႈထႅင်ႈ ႁူၵ်းလိူၼ်လႂ် 2 ပွၵ်ႈၵူၺ်း။

တီႈတေႉ ဝၢႆးၶဝ်ၸင်ႇယိုတ်းယဝ်ႉၼၼ်ႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ တေၵုမ်းဝႆႉ ပီၼိုင်ႈၵွႆးၵွၼ်ႇ လင်ၼၼ်ႉ ၸင်ႇၶိုၼ်းဝႃႈ 2 ပီ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပိုၼ်းမိူင်းလႄႈ မွတ်ႇယႃႉ ဢမ်ႇလႆႈ။ ဢိင်ယၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈငဝ်းလၢႆး ထမ်ႊမတႃႊ ၼႆ ၶေႃႈလဵဝ်သေ သိုပ်ႇတိူမ်းဢႃယု ယိုတ်းမိူင်း လိူဝ်မႃး 2 ပွၵ်ႈယဝ်ႉလႄႈ ဢဝ်လၵ်းမိူင်း 2008 ဝႃႈၵေႃႈ တိုၼ်းဢမ်ႇမႅၼ်ႈ ဢဝ်သိၼ်ထမ်းၵၢၼ်မိူင်းဝႃႈ ယိုင်ႈၶႅၼ်းဢမ်ႇၸပ်းသေဢိတ်းၵွၼ်ႇ။

ဢႃၼႃႇပဵၼ်ထီႉၼိုင်ႈ ဢႃၼႃႇပဵၼ်ထီႉသွင် ဢႃၼႃႇၼႆႉပဵၼ်ထီႉသၢမ် မိူၼ်ဝႃႈၼၼ်လုမ်းလုမ်းယဝ်ႉ။ထူပ်းမိုဝ်းတေႉၸိုင် ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မၼ်းတိုၼ်းတတ်းသဵၼ်ႈၸႂ်ဝႆႉ တႃႇၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉ ၽူႈသၢၼ်ၶတ်းမၼ်းတင်းသဵင်ႈယူႇယဝ်ႉ။

လူၺ်ႈပႆႇၽဵဝ်ႈလႆႈလႄႈ ၸင်ႇၼႄလွင်ႈၼႄတၢင်း ၸၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်းၵူၺ်း ။ဝႃႈၼၼ်သေတႃႉ ၾၢႆႇသၢၼ်ၶတ်းၵေႃႈ တတ်းသဵၼ်ႈၸႂ်ဝႆႉ တႃႇပူတ်းပင်းပႅတ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းလႄႈ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်းၼႆႉယူႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ဢဝ်ငဝ်းလၢႆးဝႃႈၵေႃႈလီ တူၺ်းသၢႆငၢႆလၢတ်ႈၵေႃႈယဝ်ႉ တင်းသွင်ၾၢႆႇၼႆႉ တႃႇတေၽဵဝ်လႆႈတီႈ တႃႈယိူင်းငၢႆႈငၢႆႈၼၼ်ႉပႆႇႁၼ် ။ ပၢင်တိုၵ်းဢၼ်ၼႆႉ တေႁၢဝ်ႈႁႅင်းမႃးလိူဝ်တွၼ်းမႃးသေ တေၸၢင်ႈႁိုင်ႁီးၵႂႃႇၼႃႈထႅင်ႈ ၶၢဝ်းယၢဝ်းယူႇ။

ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ တေလမ်တၼ်ၵႂႃႇၸွမ်း ၶၵ်ႉၵၢၼ်မၼ်း (1) ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် ၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် (2) ပဵၼ်ႇလႅၵ်ႇပိူင် ၽွင်းငမ်း ဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းဢွၼ်ႁူဝ် (3) မူၼ်ႉမႄး ပိူင်ပိုင်း လၵ်းမိူင်း 2008 (4) ၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဢၼ်မႂ်ႇၼင်ႇၼႆၵွႆး ။

ပေႃးတူၺ်း ၾၢႆႇသၢၼ်ၶတ်းသမ်ႉ တေပဵၼ်ဝႆႉ 2 ယၢင်ႇ ယၢင်ႇၼိုင်ႈၼႆႉ ႁပ်ႉႁၼ်ဝႃႈ (1) လူဝ်ႇပူတ်းပင်းပႅတ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်း လႄႈ ၶွင်ႇသီႇသိုၵ်း (2) ၶွတ်ႇၽွတ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လူၺ်ႈ ပႃႇတီႇဢၼ်ဢွင်ႇပေႉ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ပီ 2020 (3) ယဝ်ႉၸင်ႇၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ ပိူင်ပိုင်းလၵ်းမိူင်း ၾႅတ်ႊတရႄႊ တီႊမူဝ်ႊၵရေႊသီႊ မႂ်ႇမႂ်ႇ (4) ၸင်ႇၵွႆႈ ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈဢၼ်မႂ်ႇ ၶႂ်ႈ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ယၢင်ႇသွင်သမ်ႉ ဢမ်ႇဝႃႈၼၼ် (1) တေလႆႈႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်သေ ႁႃၶေႃႈၵႄႈ ၵၢၼ်မိူင်းဢၼ်တၢင်း (2) တူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ် ၵၼ်ယဝ်ႉသေ ၸင်ႇ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၸုမ်းၽွင်းငမ်း ၸူဝ်ႈၶၢဝ်းပိၼ်ႇပႅင်လႅၵ်ႈလၢႆႈ ( Transitional Government ) (3) ၸုမ်းၽွင်းငမ်းၼၼ်ႉ ၸတ်းၸွႆႈၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈ ပိူင်ပိုင်းလၵ်းမူင်း ၾႅတ်ႊတရႄႊ တီႊမူဝ်ႊၵရေႊသီႊ (4) ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းၸင်ႇ ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ လူၺ်ႈလၵ်းမိူင်းမႂ်ႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ဢိင်ၼိူဝ် ၶေႃႈႁပ်ႉႁၼ် သၢမ်ယၢင်ႇ ဢၼ်ဝႃႈမႃးၼႆႉသေ မူႇလႂ်ၸုမ်းလႂ် တေၵိၼ်ၶၢတ်ႇၼႆတႄႉၼႂ်း ၶၢဝ်းတၢင်း 4-5 ပီၵႂႃႇၼႃႈၼႆႉၵူၺ်းတႄႉ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈလၢတ်ႈလႆႈ ပုတ်းၶၢတ်ႇ ။

ၵူၼ်းမိူင်းၸုၵ်းၾၢႆႇလႂ်ၵေႃႈ မၼ်းၸၢင်ႈပေႉၼႆ ဝႃႈလႆႈၶၢဝ်ႉၶၢဝ်ႉသေတႃႉ တၢင်တူဝ်ၸုမ်းၸၢဝ်းဢၼ်ဢွင်ႇပေႉၼၼ်ႉ ၵွၼ်ႇမၼ်းပႆႇယိူင်းၸူး တႃႇပွင်သၢင်လွင်ႈၵတ်းယဵၼ်လႄႈ လွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၸွမ်းထမ်း ၼႆတႄႉ တီႈသုတ်းယဝ်ႉပၢင်တိုၵ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တေပႆႇၸၢင်ႈႁၼ်လႆႈသႄႈ။ ၸင်ႇၼၼ် ၼႂ်းၵၢင်ၵႄႈ ၸဝ်ႈဢႃၼႃႇ လႄႈ ၽူႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၸဝ်ႈဢႃၼႃႇ ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေလႆႈလိူၵ်ႈၵမ်ႉယၼ် ပႆယၢင်ႈႁူမ်ႈမိုဝ်းၸွမ်း ဢမ်ႇၸႂ်ႈ တေႃႈၼင်ႇ ၼႂ်း ၵုမ်ႇၽူႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၼၼ်ႉၵူၺ်းၵေႃႈ တေႃႈယင်းတေလႆႈ မေႃလိူၵ်ႈႁဵတ်းၵေႃႉၵွၼ်ႇ တီႈၸုၵ်းၸင်ႇ တေဢမ်ႇႁၢႆ မိူဝ်ႈလႂ် လၵ်းလႅမ် ႁတ်းႁၢၼ်ၼႃႇၸင်ႇ တေသုတ်ႉၸူးလႆႈ တႃႈယိူင်းတူဝ် ၵဝ်ႇယဝ်ႉၼႆ ယွၼ်းပၢႆးမွၵ်ႈၼႆႉသေ တေၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းၵွၼ်ႇဢေႃႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ႁိုၼ်းၵႃယၢင်း

5.8.2023