ၾိင်ႈတိုဝ်းၵမ် လႄႈလွင်ႈမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ  ႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ (ၸႃရိယထမ်း ႁိုဝ် သၸ်ႉၸႃထမ်း “သိုဝ်ႇ”)

ၵၢပ်ႈပၢၼ် “သိုဝ်ႇ” ပဵၼ်ယႂ်ႇ မီးဢူငဝ်း လႅမ်ၶူမ်း၊  မီးတင်း “သိုဝ်ႇ” ဢၼ်မီး ၸႃရိယထမ်း (ကျင့်ဝတ် / ၾိင်ႈတိုဝ်းၵမ်) ႁိုဝ် သၸ်ႉၸႃထမ်း (အမှန်တရား/လွင်ႈမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ) တေႃႇ ၸၢတ်ႈပၢၼ်ၵၢၼ်ပဵၼ် “ သိုဝ်ႇ ” ဢၼ်သၢင်ႈ ၵုၼ်းငၢမ်းၵႂၢမ်းလီ (လွင်ႈလီ) ၸိုဝ်ႈသဵင် လႄႈပွင်ႁၢႆႉၸိုဝ်ႈသဵင် တေႃႇပူၵ်ႉၵူဝ်ႇတူဝ်ၵူၼ်း ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းႁူမ်ႈပႃး တင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၼႂ်းယၢမ်းလဵဝ်ၵၼ်  လူၺ်ႈ တင်ႈၸႂ်ၵေႃႈလီ ဢမ်ႇလႆႈတင်ႈ ၸႂ်ၵေႃႈလီ ၊ ပဵၼ်ၵၢၼ်တၵ်းတေလႆႈမီး သတိ ဝိရိယ ၵၢၼ်ႁပ်ႉလွင်ႈၽိတ်းထုၵ်ႇ(ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း) လူၺ်ႈၵၢၼ်ဝူၼ်ႉ ထတ်းထွင် ထီႇထူၼ်ႈလႄႈ မီးၾိင်ႈတိုဝ်းၵမ် ဢိၵ်ႇ တင်း လွင်ႈမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ တေႃႇၼႃႈၵၢၼ်ၽူႈႁဵတ်းၵၢၼ်သိုဝ်ႇ လူၺ်ႈၵႂၢမ်းတဵင်ႈထမ်း ( ဖြောင့်မှန်မှု/သိုဝ်ႈယမ်) ။

.

ၵၢၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းၶၢဝ်ႇဢၼ်ပိုၼ်ၽႄႈတေႃႇၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈဝႃႈ ၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ မႅၼ်ႈယမ် သိုဝ်ႈသႂ် သေ တႃႉ မိူဝ်ႈမၼ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉတေႃႇၽူႈၵူၼ်း ၵေႃႉလႂ်ၵေႃႉၼိုင်ႈ ၸုမ်းလႂ်ၸုမ်းၼိုင်ႈ ၾၢႆႇလႂ်ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ဢၼ်ယူႇဢိူမ်ႈၶၢင်ႈ ႁိုဝ် ႁိမ်းႁွမ်းၸမ်ၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈၸၢင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉတေႃႇၽူႈလႂ် ၵေႃႉလႂ် ၾၢႆႇလႂ် လႆႈလူႉသုမ်း ၸိုင် ၶၢဝ်ႇႁူဝ် ၼၼ်ႉၵေႃႈ သၢင်ႈၵႂၢမ်းယုင်ႈယၢင်ႈပၼ်ႇတူင်ႇ ထိုင်လုမ်းတြႃး။

ဢမ်ႇၵွမ်ႉတေၸၢင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉတေႃႇၽူႈၵူၼ်းၵူၺ်း၊ မၢင်ႁူဝ်မၢင်လွင်ႈယင်းၸၢင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉတေႃႇ ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း လႆႈလူႉသုမ်းၸွမ်းလူးၵွၼ်ႇ။ ၽူႈလႆႈႁပ်ႉႁူႉၶၢဝ်ႇၵေႃႈ တၵ်းတေလႆႈမေႃထတ်းထွင် ထတ်းသၢင် တႅပ်းတတ်းႁႂ်ႈလီ။  မၢင်ၶၢဝ်ႇမၢင်လိူင်ႈ မၢင်လွင်ႈပေႃးဢမ်ႇထတ်းထွင်လီ ယုမ်ႇတႄႉထၢင်ႇတႄႉ သေ ဢဝ်မႄႇၽႄႈၵႂၢင်ႈၵႂႃႇၼႆ ၸၢင်ႈပဵၼ် လိူင်ႈတၢင်းၶၻီး(ဢမု) ၼႂ်းၵူတ်းမၢႆ(ဢုပတေႇ) လႄႈ တေၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ ပဵၼ် လွင်ႈယႂ်ႇလူင်ယူႇ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းၶၢဝ်ႇဢၼ်ပဵၼ်ၶၻီး(ဢမု)ၼၼ်ႉ ယိင်ႈၶႅၼ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉတေႃႇၼႃႈတႃလႄႈ ၸၢတ်ႈပၢၼ် ၽူႈၵူၼ်းၵေႃႉ ဢၼ်ယူႇၼႂ်းၶၢဝ်ႇ ၊ ၸၢင်ႈလႆႈပဵၼ်လိူင်ႈသေထုၵ်ႇပၼ်တူတ်ႈတၢမ်ႇ ထိုင်တူတ်ႈၶွၵ်ႈလူးၵွၼ်ႇ။  လူၺ်ႈၵၢၼ် ပႅင်းၸင်းၵေႃႈလီ ၵၢၼ်ဢၼ်ဢမ်ႇထၢင်ႇလိူင်ႈမၼ်းတေယႂ်ႇၵေႃႈလီ ဢမ်ႇၼၼ် တင်ႈၸႂ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈလိူင်ႈမၼ်းယႂ်ႇ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵေႃႉလႂ် ၵေႃႉၼိုင်ႈ ၾၢႆႇလႂ်ၾၢႆႇၼိုင်ႈ လူႉၼႃႈသေတႃ ဢူငဝ်းလူတ်းလူင်း ၊ လွင်ႈယုမ်ႇ ယမ်ယွမ်းလူင်း ႁူမ်ႈပႃးတင်းႁဵတ်းႁႂ်ႈၼႃႈႁေႃတေႃႁိူၼ်း လူမ်ႉလႅဝ်ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ  မိူဝ်ႈပႆႇမီးလၵ်းထၢၼ် (သၢၵ်ႈသႄႇ) မတ်ႉၼႅၼ်ႈတၢႆတူဝ် ၵူၼ်းၵေႃႉၼၼ်ႉ တၵ်းဢမ်ႇမီးတၢင်းၽိတ်းၼႆသေတႃႉ ၵွႆးၵႃႈပဵၼ်ၵၢၼ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၸိုဝ်ႈသဵင် ႁိုဝ် ၾၢင်ႁၢင်ႈဢူငဝ်းၽူႈၵူၼ်းၵေႃႉၼၼ်ႉ လႆႈမူဝ်းမွင်ၸွမ်း ၶၢဝ်ႇဢၼ်ပိုၼ်ၽႄႈ ၶျႄႊရ်သိုပ်ႇၵၼ်ဢွၵ်ႇၵႂႃႇ ၼၼ်ႉယူႇ။

ထႅင်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈတၵ်းလႆႈတူၺ်းဝႃႈ ၶၢဝ်ႇႁူဝ်ၼႆႉ မိူဝ်ႈဢွၵ်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ လိူဝ်သေၵူၼ်းၵေႃႉၼၼ်ႉ ၸွင်ႇမၼ်းတေ ပဵၼ်ဝူင်းၵႂၢင်ႈ ၵႂႃႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉထိုင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၼႄႇ?  ႁဵတ်းႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းလူႉသေႁၢႆၼႄႇ?  ႁဵတ်းႁႂ်ႈသုၵ်ႉ ယုင်ႈဢူၼ်မေႃး ၽႄႈၵႂႃႇၼႂ်းတူင်ႇဝူင်း ၵႂၢင်ႈၶႂၢင်လႂ်ၸိူဝ်ႉၼႆႉ ၸၢင်ႈပဵၼ်ႁဵတ်ႇၽူလ်(ႁေႇတုၽလ) ဢဝ်လိူင်ႈပဵၼ် ၶၻီး (ဢမု) တေႃႇၵၼ်မႃးလႆႈ။

ၵၢပ်ႈဝၢၼ်ႈပၢၼ်မိူင်းမိူဝ်ႈလဵဝ် သိုဝ်ႇ Media မီးၵူႈလၢႆလၢႆး လႄႈမီးၵူႈႁူးၵူႈတၢင်း ဢၼ်ပဵၼ်ၶိူင်ႈမိုဝ်းလႅမ်ၶူမ်း ၼႂ်းၵၢၼ် ပၢႆးတိုၵ်းၵူႈပၢႆးပၢႆး ဢမ်ႇဝႃႈၼႂ်းတၢင်းၸႃရိယထမ်း ႁိုဝ် သၸ်ႉၸႃထမ်း ႁိုဝ် ၵႂၢမ်းတင်ႈၸႂ် ဝိတ်းလိမ်ႇပိၼ်ႇသဵၼ်ႈ တၢင်းၵႂႃႇၼႂ်းတၢင်း ဢၼ်ပဵၼ်ၽွၼ်းလီၽွၼ်းၸႃႉ တေႃႇသူၼ်ႇတူဝ် ႁိုဝ် ၾၢႆႇၸုမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ လႄႈပဵၼ်တိုဝ်ႉတၢင်း ၾၢႆႇတူဝ်ၵဝ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႉလႂ်ၵေႃႉၼိုင်ႈ လႆႈၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီသေ ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ လႆႈလူမ်ႉလူႉသေႁၢႆ (လူႉသုမ်း) ၽဝၸူဝ်ႈပၢၼ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီပဵၼ်။

ၽူႈႁပ်ႉဢၢၼ်ႇလႄႈႁၼ်ၶၢဝ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈတေႃႈၼင်ႇၼၼ် ဢမ်ႇၸႂ်ႈဢၢၼ်ႇ ႁူႉ ႁၼ် ယဝ်ႉ တေၵိုင်ႉၵင်ႉတတ်းသိၼ် ၸႂ် ၸႃႉလီၵမ်းလဵဝ်ၵွႆးၵေႃႈ တေၸၢင်ႈၶဝ်ႈၸႂ်ၽိတ်းထုၵ်ႇလႆႈ တၵ်းတေလႆႈမီးသတိဝိရိယ မေႃထတ်းထွင်ၸွမ်းလွင်ႈ ပဵၼ်လႆႈဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈလႄႈ လီယုမ်ႇဢမ်ႇလီယုမ်ႇ။ ယွၼ်ႉပဵၼ်ၶၢဝ်ႇႁၢႆႉၸႃႉ ၶွင်ၵေႃႉဢၼ်ႁဝ်းဢမ်ႇထုၵ်ႇၸႂ် ၵေႃႉဢၼ်ႁဝ်းပႅင်းၸင်းလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၸွမ်းမႄႇပိုၼ်ၽႄႈၶျႄႊရ်သိုပ်ႇၵၼ်တေႃႇၵႂႃႇ။ တင်းဢၼ်ႁဝ်းဢမ်ႇထုၵ်ႇ ၸႂ်ၵူၼ်းၵေႃႉၼၼ်ႉ ၸုမ်းၼၼ်ႉသေမႄးသႂ်ႇသွႆႈထႅမ်ထႅင်ႈၼမ်ႉၼၵ်းပၼ်။ မိူၼ်ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းတႆးႁဝ်း ယၢမ်းလဵဝ် ထုၵ်ႇၸႂ်ၵေႃႉလႂ်ၸုမ်းလႂ် ႁၵ်ႉၵေႃႉလႂ်ၸုမ်းလႂ်ၵေႃႈယွင်ႈပေႃးဢမ်ႇမီးတီႈတိူၵ်ႈ ၊ ၸင်းၵေႃႉလႂ်ၸုမ်းလႂ်ၵေႃႈ လႃႇသႄႉၼႄး ၶွၵ်းငိူၼ်ႈလွၵ်ႈသႆႈ မႃးထူင်ႇယႂ်းပိုၼ်ၽႄႈမႄႇၶႂၢၵ်ႈၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းလဵဝ်ၵၼ်တူဝ်ႈၸွတ်ႇသဵင်ႈ။

မိူင်းဢၼ်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမၢင်မိူင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈတူၺ်းပုၼ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၶဝ်ယဝ်ႉ ဢဝ်လွင်ႈတၢင်းလႅတ်းဝႆးဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇ ၶႄႉၶႅင်ႇၵၼ် ဢဝ်လွင်ႈၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလႆႈႁွင်ႈၵၢၼ်တူဝ်ၵဝ်ႇၸုမ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႄႈသၢင်ႈလွင်ႈၸၼ်ၸႂ် ႁႂ်ႈမီးၵူၼ်း ၶဝ်ႈလူၶဝ်ႈတူၺ်းၼမ် ပဵၼ်လၵ်းလူင်မၼ်း ဢမ်ႇလႆႈတူၺ်းထိုင်လွင်ႈတေတုမ်ႉတိူဝ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း (ၵွပ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၶဝ်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇယဝ်ႉဢမ်ႇလႆႈယူႇတႂ်ႈၽႂ်) လႄႈ ၶဝ်ၸင်ႇထိုဝ်ဢဝ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ႁွင်ႈၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶဝ်ပဵၼ်ယႂ်ႇ ဢမ်ႇလႆႈတူၺ်းထိုင်ၵၢၼ်ၽိတ်းၵၢၼ်ထုၵ်ႇလၢတ်ႈၸွမ်းပိူင်ပဵၼ်မီးမၼ်းၼၼ်ႉၵွႆး။

ဢမ်ႇမိူၼ်တင်းႁဝ်း – ႁဝ်းၼႆႉလိူဝ်သေႁဵတ်းၶၢဝ်ႇဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇ ႁႂ်ႈလႆႈယွတ်ႈၵူၼ်းၶဝ်ႈတူၺ်းၼမ် ၶဝ်ႈထွမ်ႇၼမ်လႄႈ ပဵၼ်သိုဝ်ႇဢၼ်သိုဝ်ႈသႂ်ပိူင်လဵဝ်ၼႆသေတႃႉၵေႃႈ တၵ်းလႆႈဝူၼ်ႉၶႆႈၸႂ်ပႃး ၸွင်ႇမၼ်းသူင်ႇၽွၼ်းတုမ်ႉယွၼ်ႈတေႃႇ ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းလႄႈ ၽိတ်းၾိင်ႈပိူင်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းႁဝ်း။ တေဢဝ်လွင်ႈၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ဢဝ်လွင်ႈ ၵူၼ်းသူင် ႁုမ်ၼမ်ပိူင်လဵဝ်ၵွႆး ၸွင်ႇမၼ်းတေသၢင်ႇထုၵ်ႇ တင်းဢၼ်ဝႃႈ သိုဝ်ႇလွတ်ႈလႅဝ်း သိုဝ်ႇၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈသိုဝ်ႈသႂ်လႄႈ မီးသၸ်ႉၸႃထမ်း ၸႃရိယထမ်း ၼႂ်းၽွင်းၵၢၼ်ႁႃလွင်ႈဢွမ်ႇလွမ်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတင်းၶၢဝ်းယၢမ်းလဵဝ်ၵၼ်။

ၼႂ်းမိူဝ်ႈၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶွင်ႁဝ်းယူႇၼႂ်းၽွင်းယၢမ်းဢၼ်တိုၵ်းလွင်ႈၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ တိုၵ်းလွင်ႈသူၼ်ႇလႆႈထၢင်ႇႁၢင်ႈ တိုၵ်းလွင်ႈထုၵ်ႇၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင် တိုၵ်းလွင်ႈထုၵ်ႇပူၼ်ႉပႅၼ်ယူႇၼႆႉ ၵိုင်ႇလီၼမ်းယိုၼ်ႈ “ၶၢဝ်ႇ” ဢၼ်ပဵၼ်ၽွၼ်းလီ သူၼ်ႇတင်းၼမ်။ သူၼ်ႇၶၢဝ်ႇတၢင်ႇလွင်ႈတၢင်ႇဢၼ်ၼၼ်ႉ ဝႃႈၸွမ်းလွင်ႈပဵၼ်မီးတႄႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဢဝ်မႃး ပၢႆႉၽၢတ်ႈ တုမ်ႉတိူဝ်ႉပႃး ၵၢၼ်သူၼ်ႇယႂ်ႇဢၼ်ပဵၼ်ဢဵၼ်းမိူၼ်ၵၼ်။

ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလီ ၽူႈႁပ်ႉၶၢဝ်ႇ ဢၢၼ်ႇၶၢဝ်ႇ တူၺ်းၶၢဝ်ႇၵူႈၵေႃႉၵေႃႈၼင်ႇၼၼ် တၵ်းလီမီးသတိပၺ်ၺႃ ၵၢၼ်ႁပ်ႉ ၶၢဝ်ႇ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈသိုဝ်ႇလၢႆႁွင်ႈၵၢၼ် တင်းဢၼ်ပဵၼ်သိုဝ်ႇတၢင်းၵၢၼ် ဢၼ်ႁဵတ်းသိုဝ်ႇၵမ်းသိုဝ်ႈ လႄႈ ဢမ်ႇပဵၼ် တၢင်းၵၢၼ် ၸိူင်ႉၼင်ႇ (သိုဝ်ႇသူၼ်ႇတူဝ် / သိုဝ်ႇၾိုၵ်းမႂ်ႇ) ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တၵ်းဢမ်ႇၸွမ်းၾၢႆႇၶဝ်ႈၶၢင်ႈ ယုမ်ႇလူၺ်ႈ (ၸႂ်မၵ်ႉငၢႆႈ)။ ၵွပ်ႈဝႃႈမိူဝ်ႈလဵဝ် ၵူႈၵေႃႉၵေႃႈ ပဵၼ်သိုဝ်ႇလႆႈ ယွၼ်ႉၽႂ်ၵေႃႈမီး ၶိူင်ႈသိုဝ်ႇသၢၼ် (ၶိူင်ႈမိုဝ်း) ၵၢၼ်ႁဵတ်း သိုဝ်ႇ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇလႆႈၵူႈမိူဝ်ႈၵူႈၵေႃႉ ဢမ်ႇဝႃႈတေမီးသၸ်ႉၸႃထမ်း ႁိုဝ် ၸႃရိယထမ်း ႁိုဝ် ႁူႉၸၵ်းလၵ်းပိူင် ၵၢၼ်ႁဵတ်းသိုဝ်ႇၸိူဝ်ႉၼႆႉ ထုၵ်ႇလႆႈဝႆႉၼၵ်းၼႃပဵၼ်လွင်ႈၶိုၵ်ႉတွၼ်းလူင်ယူႇ။

မွၼ်းၶိူဝ်း

20230720