ၵၢၼ်လႅၵ်ႈလၢႆႈၸိုင်ႈမိူင်း ဢိၼ်ႊတူဝ်ႊၼီႊသျႃႊ လႄႈတင်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ပိူင်ႈၵၼ်ၾႃႉလႄႈလိၼ်

ပၼ်ႁႃၵၢၼ်မိူင်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ၵိူတ်ႇပဵၼ်မႃး ယွၼ်ႉတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းသိမ်းဢႃၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း တုၵ်ႉယၢၵ်ႈတၢႆႁၢႆၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ပဵၼ်ပၼ်ႁႃတၢင်းယၢပ်ႇ ပႃးပိူဝ်ႈတႃႇမိူင်းႁိမ်းႁွမ်းတင်းလၢႆ ဢဝ်ၸဵမ်ဢေႊသီႊယၼ်ႊ လႄႈ တင်းမိူင်းထႆး မိူင်းၶႄႇ မိူင်းဢိၼ်ႊတီႊယိူဝ်ႊ ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢွၼ်ၶႂ်ႈႁႃ လၢႆးတၢင်းၵႄႈလိတ်ႈၸွႆႈ သိုဝ်ႈၽႂ်တၼ်းမၼ်းယူႇယဝ်ႉ။

မိူင်းဢိၼ်ႊတူဝ်ႊၼီႊသျှႃႊ ဢၼ်ႁပ်ႉဝႆႉ တၼ်းႁဵင်း ႁူဝ်ႈပဝ်ႈ ၶွင်ၸုမ်း  ဢေႊသီႊယၼ်ႊ ၼႆႉ မွၵ်ႇႁွင်ႉဢဝ် ၸုမ်းၸၢဝ်းၸိူဝ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈတင်းပၼ်ႁႃၼၼ်ႉတင်းသဵင်ႈသေ ႁႂ်ႈလႆႈႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇၵၼ်ၼႆ ၶိုင်ဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်။

ၸုမ်းၸၢဝ်း ၾၢႆႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ႁူပ်ႉဢုပ်ႇတင်းၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ မိူင်းဢိၼ်ႊတူဝ်ႊ ၸိူဝ်းၵမ်ၵၢၼ် ၼႂ်းလုမ်း ဢေႊသီႊယၼ်ႊၼၼ်ႉလႂ် ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၼင်ႇၵၼ် ႁူပ်ႉဢုပ်ႇၵၼ်လႂ် ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈဢိၼ်ႊတူဝ်ႊ လႄႈတင်း ၸုမ်းၸၢဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ်ႁူပ်ႉဢုပ်ႇၵၼ် ၸုမ်းတေႃႇၸုမ်းလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁိပ်ႈၼႅတ်ႈၸႂ်ႉၶၢဝ်းယၢမ်းသေ ၶိုင်သၢင်ႈယူႇယႂ်းယႂ်း။

ၶပ်းမၢႆၵမ်းၼႆႉၼႆႉ တႃႇၸုမ်းၸၢဝ်းၵမ်ႈၽွင်ႈၼႆ ပဵၼ်ၵႂႃႇ ၵမ်းထူၼ်ႈ 5 ယဝ်ႉ။မိူင်းဢိၼ်ႊတူဝ်ႊၼႆႉ  ၸူဝ်ႈမၼ်းႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်း တၼ်းႁဵင်းႁူဝ်ပဝ်ႈ ဢေႊသီႊယၼ်ႊ မႃးၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 7 လိူၼ်ၼႆႉ ၵွင်ႉၵၢႆႇၵပ်းသိုပ်ႇၸွမ်း လၢႆလၢႆၸုမ်းၸၢဝ်း လၢႆလၢႆပႃႈၾၢႆႇသေယဝ်ႉလႄႈ ႁူပ်ႉဢုပ်ႇၸွမ်းၼႆႉ မီးမႃး ပွၵ်ႈၵမ်း ပဵၼ် 100 ပွၵ်ႈပၢႆယဝ်ႉ။

ၼႂ်းၼၼ်ႉပႃး ပႃးၸဵမ်ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶႄႇ ထႆး ဢိၼ်ႊတီႊယိူဝ်ႊ ၸိူဝ်းၼႆႉၵွၼ်ႇ မိူင်းဢိၼ်ႊတူဝ်ႊၼႆႉ မၼ်းႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ပၼ်ႁႃမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မိူၼ်ၵၼ်တင်း ပၼ်ႁႃမိူင်းမၼ်း မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး ႁႃႈႁူၵ်းသိပ်းပီမိူင်းၼၼ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ ယၢမ်းၼင်ႇၼၼ်ဢိၼ်ႊတူဝ်ႊ မီးမႃးလွင်ႈၶႃႈႁႅမ် ၶွမ်ႊမိဝ်ႊၼိတ်ႉၶဝ် ၼပ်ႉဢၢၼ်ႇသႅၼ် တေႃႇထိုင်လၢၼ်ႉမၼ်းသေယဝ်ႉ ၸင်ႇသၢင်ႈလႆႈ ဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းမႃး တူၺ်းၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ၶႃႈၵူၼ်းမိူင်းတၢႆယူႇ ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ၼႆႉ မၼ်းမိူၼ်ၵၼ်ၼႆၶႃႈၼေႃႈ။

ၸႃႉလႆႈဢႃၼႃႇယဝ်ႉတႄႉ တပ်ႉသိုၵ်း ဢိၼ်ႊတူဝ်ႊၼႆႉ မီးလွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ ပိၼ်ႇပႅင် ၶဝ်ဢမ်ႇဝၵ်ႉဝႆႉ ဢႃၼႃႇတဵမ်တီႈ ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵူၼ်းမိူင်းၽၵ်ၵႃႇသေ ၽွင်းငမ်းပၢၼ်ႇပွင် လူတ်းပႅတ်ႈဢႃၼႃႇၾၢႆႇသိုၵ်း ဢၼ်ၶဝ်ပႃးဝႆႉ ၼႂ်းၵၢၼ်မိူင်းၼၼ်ႉ ၵမ်းၶၵ်ႉၶၵ်ႉ တေႃႇထိုင်ၵူၼ်းသိုၵ်း ပေႃးဢမ်ႇ ၵိုတ်းၼႂ်းတူင်ႇၵၢၼ်မိူင်းသေၵေႃႉယဝ်ႉၶႃႈၼႃ။

ၽိင်ႈယၢမ်ႈ ဢိၼ်ႊတူဝ်ႊၼႆႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ၶိုင်ႁႃယိူင်ႈၸွမ်းယူႇ။ မိူဝ်ႈ 1993 ၼႃႈတေတႄႇပၢင်ၵုမ်ၸိူဝ်းၸၢတ်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႁွင်ႉဝႃႈ အမျိုးသားညီလာခံ ၸွမ်သိုၵ်းၶိၼ်ႇၺုၼ်ႉ ၵေႃႉပဵၼ်ၽူႈၼမ်းၼႂ်းၶွင်ၼဝတ ၼဢၽ ၶဝ် ယင်းၵႂႃႇလဵပ်ႈႁဵၼ်း ထိုင်မိူင်းဢိၼ်ႊတူဝ်ႊၵွၼ်ႇ ။

ယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် တီႈမိူင်းဢိၼ်ႊတူဝ်ႊၼႆႉ ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ သူႊႁႃႊတူဝ်ႊ လႆႈဝႆႉဢႃၼႃႇသေ သမ်ႉတင်ႈဝႆႉပႃး ပႃႇတီႇၵူဝ်ႊၶႃႊ ၶတ်းၸႂ်ပူၵ်းပွင်ၾၢႆႇမၢၵ်ႈမီး ႁႂ်ႈပေႃးထိုင်ပဵၼ်တီႇပဵၼ်ထႅၼ်ႈၼႂ်းၵုၼ်ဢေႊသျႃႊမႃး ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ ပၼ်ႁႅင်းႁႂ်ႈပႃႇတီႇ ၾၢႆႇၶတ်းၶၢၼ်ႉသွင်ၸုမ်း ပေႃးၸၢင်ႈၶီးၸိုၼ်ႈတူင်ႉၼိုင်ႈ ၵွၼ်းၵိူင်ႈတေႃႇၶဝ်လႆႈ။

မဵဝ်းၼင်ႇၼႆ ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢမ်ႇယိူင်ႈႁဵတ်းမႃး သိုၵ်းမၢၼ်ႈ တင်ႈပႃႇတီႇ ၵျၢၼ်ႉၶၢႆႇယေး ပႃႇတီႇသၢင်ႇသီႈသေ ႁုပ်ႈငမ်ဢႃႇၼႃႇယူႇၵေႃႈ ဢမ်ႇပၼ်ပႃႇတီႇတၢင်ႇဢၼ်ၶီးၸိုၼ်ႈ ႁႂ်ႈပေႃးပဵၼ်လီၵွၼ်းၵိူင်ႈတေႃႇၶဝ်မႃး ၽွင်းငမ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၽၵ်းၵႃႇၸိမ်ၸွမ်း။ ဢၼ်ႁၢႆႉၸႃႉသုတ်းတႄႉ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇမေႃပူၵ်းပွင်ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး မိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။

ပေႃးၶိုၼ်းတူၺ်းမိူင်းဢိၼ်ႊတူဝ်ႊၼႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ 1970 ပုၼ်ႉ ပေႃးၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းသဵၼ်ႈၸိုဝ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇသုတ်း ၶွင်ၵုၼ်ဢေႊသျှႃႊမႃးယဝ်ႉ။ၵူၺ်းၵႃႈ ၽိူဝ်ႇထိုင်ပီ 1997  မႃးၼႆ ၸွမ်ၸိုင်ႈသူႊႁႃႊတူဝ်ႊၼႆႉ တႄႇပဵၼ်ၸဝ်ႈဢႃၼႃႇမႃးလွႆးလွႆး ၶိုင်ႁႃႁဵတ်းၼင်ႇၵၢင်ၸႂ်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၼင်ႇတူဝ်ၵဝ်ႇၶႂ်ႈပဵၼ် ႁဵတ်းႁွတ်းလူင်ၵႂႃႇလႄႈ ဢဝ်ၵၢၼ်မၢၵ်ႇမီးၸိုင်ႈမိူင်းၶဝ် သူဝ်ႉလူင်း ၵႂႃႇပႅတ်ႈ ။

ယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် ၵူၼ်းမိူင်းထၢၼ်ႈၵၢင် ၸိူဝ်းႁၵ်ႉသႃ တီႊမူဝ်းၵရေႊသီႊ ႁူမ်ႈႁႅင်း သၢၼ်ၶတ်းလႄႈ ထိုင်တီႈ ၸွမ်ၸိုင်ႈသူႊႁႃတူဝ်ႊ တူၵ်းၵႂႃႇ။ ႁူမ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၼႆၵေႃႈယႃႇ သူႊႁႃႊတူဝ်ႊၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႉလၢႆးႁုၵ်ႉႁၢႆႉတေႃႇၵူၼ်းမိူင်း ၶတ်းၶၢၼ်ႉၸဝ်ႈဢႃၼႃႇၼၼ်ႉလႃးလႃး။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈတႄႉ ဢမ်ႇမေႃပွင်ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး တႃႇတေပွႆႇၽႃႈဢႃႇၼႃႇၵေႃႈ လႅပ်ႈပႆႇၶႂ်ႈဝူၼ်ႉၵွၼ်ႇ။ ၸိူဝ်းၸုမ်းၸၢဝ်းၾၢႆႇၶတ်းၶၢၼ်ႉလႄႈ ၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ပိုတ်ႇၼႄလၢႆးၵၢၼ်ဝႆႉဝႃႈ ပေႃးတေဢုပ်ႇၵၢၼ်မိူင်း တေလႆႈၵိုတ်းယိုတ်း  ႁဵတ်းလွင်ႈၶႃႈတၢႆ ႁဵတ်းႁၢႆႉတေႃႇၵူၼ်းမိူင်းၽၵ်းၵႃႇ။ တေလႆႈမီး ၵႂၢမ်းယိုၼ်တူဝ်ဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းတေဢမ်ႇလႆႈ ၶဝ်ႈၵႅဝ်ၼႂ်းၵၢၼ်မိူင်း တေလႆႈဢမ်ႇလႆႈပၼ်ႇတူင်ႇ ဝၢႆႇၼႃႈၶိုၼ်း လၵ်းမိူင်း 2008 သေတႃႉ ႁၢၼ်ႉတေႃႇမိူဝ်ႈလဵဝ် ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယင်းပႆႇယွမ်းတွပ်ႇယွမ်းႁပ်ႉလႄႈ ယူႇတီႈမိူင်းဢိၼ်ႊတူဝ်ႊၼီႊသျႃႊ ၶတ်းၸႂ်ၵႄႈၸွႆႈႁႃယူႇ ယူႇတီႈ ၸုမ်းဢႃႊသီႊယၼ်ႊလႄႈ ၸုမ်းၵူႈမိူင်းမိူင်း ၶတ်းၸႂ်ၵႄႈလိတ်ႈၸွႆႈ ၵႄႈပၼ်ႁႃယူႇၼႆႉ တိုၵ်ႉတေလႆႈပႂ်ႉထႅင်ႈႁိုင်ၼၢၼ်းယူႇယူဝ်ႉၼႆႉ ပၢႆးၼႄတၢင်းႁၼ်ထိုင်မွၵ်ႈၼႆႉသေ ယွၼ်းၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းတီႈၼႆၵွၼ်ႇၶႃႈ။

မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ

ႁိုၼ်းၵႃယၢင်း

8.7.2023