ၵဵဝ်ႇၵပ်းၶၢဝ်ႇလိုဝ်းလွင်ႈ “သူၺ်ႇသတိၵ်းၵိူဝ်ႊရ်” ႁႅင်းၵၢၼ်ၶၢမ်ႈမိူင်း

ၵဵဝ်ႇၵပ်းၶၢဝ်ႇလိုဝ်းလွင်ႈ “သူၺ်ႇသတိၵ်းၵိူဝ်ႊရ်”(ငိုၼ်းလၢပ်ႈ – “ငိုၼ်းသူး”) ႁႅင်းၵၢၼ်ၶၢမ်ႈမိူင်း ဢၼ်ပဵၼ်ၶၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 23 လိူၼ်ၵျုၼ်ႊ 2023 ၼႆႉ သဵင်လင်လိုဝ်းၼမ်မၢၵ်ႈမႃး ဝၢႆးမီးၶေႃႈမုလ်း ၵၢၼ်ႁႃၵဵပ်း“သူၺ်ႇ” ငိုၼ်း ၼွၵ်ႈၶွပ်ႇပိူင်ၶွင်ႁႅင်းၵၢၼ်ၶၢမ်ႈမိူင်း ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၸႄႈတွၼ်ႈမိူင်းၼူၼ်းၿုရီႊ။ လႆႈယိၼ်းဝႃႈ ႁႅင်းၵၢၼ်ၶၢမ်ႈမိူင်း ထုၵ်ႇၵဵပ်းငိုၼ်းတေႃႇၼႃႈတေႃႇတႃ တင်ႈတႄႇႁၢၼ်ႉၵႃႉၶၢႆယွႆႈ(ၽႅင်လွႆႊ) တေႃႇထိုင်ပေႃႈၵႃႉႁၢပ်ႇပႆၶၢႆထူဝ်ႇ။ လိုၼ်း သုတ်းၼႆႉ တမ်ႇရူၸ်ႇ (ၸဝ်ႈၼႃႈတီႉ) တၢမ်ႁႃတိၺွပ်း တီႈမႃးၶွင်သတိၵ်းၵိူဝ်ႊရ်ၼၼ်ႉယူႇ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈတမ်ႇရူၸ်ႇ ယင်းယိုၼ်ယၼ်ဝႃႈ ၵုမ်ႇဢၼ် ၸွမ်းၵဵပ်း “သူၺ်ႇ” (ငိုၼ်းသူးလၢပ်ႈ) တီႈႁဵင်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉဢမ်ႇၸႂ်ႈတမ်ႇရူၸ်ႇ။

လူၺ်ႈဢၼ်ၸိူဝ်းၵုမ်ႇပေႃႈၵႃႉမႄႈၵႃႉ ၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈမိူင်းၼူၼ်းၿုရီႊၶဝ် ဢွၵ်ႇမႃးၵုၺ်ႉတမ်ၵွၵ်းၶွၵ်းသႄႇ ၵဵဝ်ႇၵပ်း လွင်ႈသတိၵ်းၵိူဝ်ႊရ်  ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆႁၢင်ႈၾၢင် တင်းႁၢင်ႈသိင်တူဝ်း ပဵတ်း ၵႆႇ တေႃႇပေႃးထိုင် သိူဝ်လၢႆးၵၢႆႇၵွၼ် သိူဝ်လမ် ဝၢၵ်ႇဝီႈဝၢၵ်ႇဝိူဝ်ၵႂႃႇ ၼႂ်းၵုမ်ႇၵူၼ်းႁႅင်းၵၢၼ် ဢၼ်ႁဵတ်းမႃးႁႃၵိၼ်ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼၼ်ႉ ၵုမ်ႇႁႅင်းၵၢၼ် လၢတ်ႈဝႃႈ ၸိူဝ်းၶဝ်တၵ်းလႆႈၸၢႆႇငိုၼ်းပၼ် ပဵၼ်ႁူဝ်လိူၼ်တီႈၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၵုမ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တီႈဢေႇသုတ်း 8 – 9 ၼူၺ်ႇ ပိူဝ်ႈလႅၵ်ႈတင်းၼႃႈၵၢၼ် သႅၼ်းဢၼ်ႁၢမ်ႈတပ်ႉဝႆႉၼၼ်ႉ ဢိၵ်ႇတင်း ထုၵ်ႇၵဵပ်းပႃးၵႃႈလူလွမ်ပဵၼ်ႁူဝ်လိူၼ် ဢမ်ႇတႅမ်ႇ 5,000 ၿုၢထ်ႇ။

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၼႆႉ ၽူႈပွင်ၵၢၼ်တမ်ႇရူၸ်ႇ(ပလိၵ်ႈ) ယွမ်းႁပ်ႉဝႃႈ “သူၺ်ႇသတိၵ်းၵိူဝ်ႊရ်”(ငိုၼ်းလၢပ်ႈ –  “ငိုၼ်းသူး) ၼႆႉ လႆႈယိၼ်းဝႃႈမီးတႄႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ လႆႈသင်ႇတမ်ႇရူၸ်ႇ သွပ်ႇသူၼ်ၵၢင် တင်ႈၼူၺ်ႇၵိၸ်ႇၵၢၼ်(ၵေႃၵမ်ၵၢၼ်) ပိူဝ်ႈတႃႇလွင်ႈၼႆႉၵမ်းသိုဝ်ႈၶိုၼ်ႈမႃး သင်ဝႃႈၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၵေႃႉလႂ်မီးၵၢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈႁဵတ်းၽိတ်းတၵ်းတေဢမ်ႇပွႆႇဝႆႉ။

လိုၼ်းသုတ်းၼႆႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၶိုၵ်ႉတွၼ်းဢၼ်လူင်းၽဵဝ်ႈၵႂၢတ်ႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၵူတ်ႇၸွပ်ႇၼႂ်းၵုမ်ႇႁႅင်းၵၢၼ် ၵွႆးၵႃႈ ဢမ်ႇႁၼ်မႅၼ်ႈသတိၵ်းၵိူဝ်ႊရ်ၸွမ်းၼင်ႇပဵၼ်ၶၢဝ်ႇ ဝူင်ႈၵၢင်ၽွင်းလူင်းၵူတ်ႇၸွပ်ႇၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈႁၼ်ၸၢဝ်း မၢၼ်ႈ ဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉဢမ်ႇမီးဝႂ်ဢၼုၺၢတ်ႈလႄႈပဵၼ်ၽူႈလၵ်ႉလွမ်ၶဝ်ႈမိူင်း ၸင်ႇၶူပ်ႈၵုမ်းတူဝ်ဢဝ်ၵႂႃႇ ၸႅင်ႈတူတ်ႈဢဝ်လိူင်ႈ တင်ႈၶၻီး(ဢမု)။

ၽူႈၵမ်ၵၢၼ်ႁူင်းတမ်ႇရူၸ်ႇ(ႁူင်းပလိၵ်ႈ) ၸႄႈဝဵင်းၿၢင်ႊၿူဝ်ႊထွင်ႊ ၵၢဝ်ႇလၢတ်ႈ ၸွမ်းၼင်ႇဢၼ်မီးၶၢဝ်ႇ ၽႄႈလၢႆ ဝႃႈ – ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၿၢင်ႊၿူဝ်ႊထွင်ႊ ၶဝ်ႈၵႂႃႇၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်းၵၢၼ်ၵဵပ်း “သူၺ်ႇ” (ငိုၼ်းလၢပ်ႈငိုၼ်းသူး)ၼႆၼၼ်ႉ ယိုၼ်ယၼ်ဝႃႈ “ဢမ်ႇၸႂ်ႈ“ လႄႈယုမ်ႇဝႃႈပဵၼ်ၵၢၼ်ဢႅပ်ႇဢၢင်ႈၸိုဝ်ႈသဵင်တမ်ႇရူၸ်ႇၵွႆး။ ၽွင်းယၢမ်းၼႆႉယူႇၼႂ်းၸၼ်ႉ ၵၢၼ်ၸွပ်ႇထတ်းသိုပ်ႇႁႃတီႈမႃး ၵုမ်ႇဢၼ်ဢႅဝ်ႇႁႃၵဵပ်းငိုၼ်း “သူၺ်ႇ” ႁႃၽူလ်ၽွၼ်းလႆႈယူႇ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၽူႈၵမ်ၵၢၼ်ႁူင်းတမ်ႇရူၸ်ႇ(ႁူင်းပလိၵ်ႈ) ၸႄႈဝဵင်းၿၢင်ႊၿူဝ်ႊထွင်ႊယင်းဝွၵ်ႇဝႃႈ ၵႃႈပူၼ်ႉမႃး လႆႈမီး ၵၢၼ်ၶဵင်ႈၶတ်းၵူတ်ႇၸွပ်ႇႁႅင်းၵၢၼ်တၢင်ႇၻၢဝ်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈမိူင်းၽိတ်းၵူတ်းမၢႆလႄႈလၵ်ႉလွမ်ႁဵတ်းၵၢၼ် သႅၼ်းႁႅတ်ႈ ႁၢမ်ႈယူႇၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈၶၢဝ်း ႁူမ်ႈတင်းၼႅၼ်ႉယမ်ႉၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၵူႈၵေႃႉ ဢမ်ႇႁႂ်ႈမီးၵၢၼ်ႁဵတ်းၽိတ်းၵူတ်းမၢႆလႄႈ ၵဵပ်းသူၺ်ႇ ႁႃၽွၼ်းလီသႂ်တူဝ်။

သူၼ်ႇသတိၵ်းၵိူဝ်ႊရ် ႁၢင်ႈသတ်းတင်းလၢႆ ဢၼ်ပဵၼ်ၶၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃးၼႆႉ တၢင်းၾၢႆႇၸဝ်ႈၼႃႈတီႈတိုၵ်ႉၵူတ်ႇၸွပ်ႇ ထတ်းႁႃတီႈမႃးယူႇလႄႈ ႁႃလၢႆးႁႄႉၵင်ႈမၼ်းယူႇ။ သင်ဝႃႈႁူပ်ႉႁၼ်လွင်ႈႁဵတ်းၽိတ်းၵူတ်းမၢႆၸိုင် တေထုၵ်ႇဢဝ် လိူင်ႈတင်ႈၶၻီး(ဢမု) တၢင်းၵူတ်းမၢႆ။

ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉယင်းမီးၶလိပ်ႉသဵင်ၵူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ ႁပ်ႉႁဵတ်းဝႂ်ႁႅင်းၵၢၼ်တၢင်ႇၻၢဝ်ႈ ၵၢဝ်ႇလၢတ်ႈၼႄ ၵူၼ်းၸိူဝ်း ႁႃၵဵပ်း “သူၺ်ႇ” တီႈႁႅင်းၵၢၼ်တၢင်ႇၻၢဝ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉမီးမႃးႁိုင်ယဝ်ႉ ၵူၼ်းတၢင်ႇၻၢဝ်ႈဢမ်ႇဝႃႈ ထုၵ်ႇၵူတ်းမၢႆႁိုဝ် ဢမ်ႇထုၵ်ႇၵေႃႈယဝ်ႉ တၵ်းတေလႆႈၸၢႆႇပၼ်ၶဝ် မီးတူဝ်တႅၼ်းၸွမ်းႁႃၵဵပ်း ၼိုင်ႈပွၵ်ႈ 1,000 – 2,000 ၿၢထ်ႇတေႃႇႁူဝ်။

ၽၢၼ်ႇပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 22 လိူၼ်ၼႆႉၵွႆး  ၵူၼ်းၵေႃႉၸိုဝ်ႈဝႃႈ “ၽွမ်” ႁဵတ်းၵၢၼ်ႁပ်ႉၸၢင်ႈႁဵတ်းဝႂ်ပၼ်ႁႅင်းၵၢၼ် တၢင်ႇၻၢဝ်ႈ လၢတ်ႈဝႃႈ “ၵေႃႈမီးၵၢၼ်ၸၢႆႇပဵၼ်ႁူဝ်လိူၼ် ပိူဝ်ႈတႃႇႁႂ်ႈပဵၼ်ၵၢၼ်ႁဵတ်းႁႃၵိၼ်လႆႈ ၽႂ်ဢမ်ႇယွမ်းၸၢႆႇ ၵေႃႈ ယူႇဢမ်ႇလႆႈ ၶဝ်တေမီးၵၢၼ်ၶလေးယ်(ၵႂၢမ်းၶဝ်ႈၸႂ်)ၵၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ ၶၢဝ်းယၢမ်းမီးၼူၺ်ႇငၢၼ်းႁိုဝ် ၽႂ်မႃးၵူတ်ႇ ထတ်း ၵေႃႉလႂ်မီးၸိုဝ်ႈယူႇ ၼႂ်းလိသ်ႉ(သၢႆမၢႆ) ၶဝ်ၵေႃႈပွႆႇ လႄႈၶဝ်တေၵဵပ်း 1 ၵေႃႉ 1,000 – 2,000 ၿၢထ်ႇ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ တေမီးပဵၼ်ၾၢင်ႁၢင်ႈဝႂ် ႁႂ်ႈၸႂ်ႉလိူၼ်တေႃႇလိူၼ် ၵွႆးၵႃႈမိူဝ်ႈလဵဝ်မၼ်းပိၼ်ႇလၢႆႈၵႂႃႇပဵၼ် သတိၵ်းၵိူဝ်ႊရ်လၢႆးၸိုဝ်ႈ ယူႇၼႂ်းသၢႆမၢႆ ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉဢမ်ႇၵွမ်ႉတီႈၸႄႈတွၼ်ႈမိူင်းၼူၼ်းထၿုရီႊၵွႆး လၢႆလၢႆတီႈၸိူင်ႉၼင်ႇတီႈႁူင်းတမ်ႇရူၸ်ႇတေႃႊမေႃႊ (ႁူင်းပလိၵ်ႈၾၢႆႇၵူၼ်းၶဝ်ႈမိူင်း) ၵေႃႈ မိူဝ်ႈမီးလွင်ႈတၢင်းတေၶဝ်ႈၵႂႃႇတိတ်းတေႃႇႁၢႆးငၢၼ်းတူဝ်လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈ မီးၼၢႆးၼႃႈ(ပွႆးၸၢႆး) ဢၼ်ႁပ်ႉၸၢင်ႈဢဝ်ဝႂ်ၶိဝ်း(ၿတ်ႇၶိဝ်း) ဝႆႉပၼ်။ ပေႃးဢမ်ႇၸၢင်ႈပိူၼ်ႈဝႂ်ၶိဝ်းပၼ်ၵေႃႈ တေလႆႈ ၵႂႃႇၼင်ႈပႂ်ႉယူႇတင်းဝၼ်း။ လီဢမ်ႇလီ ပႂ်ႉတင်းဝၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇထိုင်ၶိဝ်း(ၶမ်ႉမၢႆ) မႃးထိုင်တူဝ်ၵဝ်ႇလႆႈ ဝၼ်းယဝ်ႉ ဝၼ်းလၢႆ။

ၵွပ်ႈၼၼ်လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၶွင်ပီႈၼွင်ႉႁႅင်းၵၢၼ် ဢၼ်ထူပ်းၺႃးယူႇၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇမီးၽႂ်တေ ၶဝ်ႈမႃးၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃပၼ်။ ပီပီၼိုင်ႈ ၵမ်ႉၵေႃႈၽၢသ်ႊပွတ်ႇဝႂ်ၶဝ်ႈမိူင်းမူတ်းဢႃယု  ၵမ်ႉၵေႃႈတေႃႇဢႃယု ဝႂ်ႁဵတ်း ၵၢၼ်မူတ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈသဵင်ႈငိုၼ်းယူႇၶိူဝ်းၶိူဝ်း။

ၵမ်ႈၽွင်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်းဢမ်ႇလီ လႆႈႁဵတ်းလႆႈယင်ႉ ၵမ်ႉၵၢၼ်မီး ဢမ်ႇမီး ၵမ်ႉၵိုတ်းၵမ်ႉလိုဝ်ႈ ပေႃးဝႂ်ဢၼ်လႂ်ဢၼ်ၼိုင်ႈ မူတ်းဢႃယုၵေႃႈ တၵ်းတေလႆႈၵႂႃႇတေႃႇဢႃယု ပေႃးဢမ်ႇၵႂႃႇတေႃႇၵေႃႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်ဢမ်ႇလႆႈ ယူႇဢမ်ႇလႆႈၼႂ်းမိူင်းထႆး ၼႂ်းၵႄႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵုမ်ႇလႆႈၵႂႃႇႁၢႆးငၢၼ်းတူဝ်။ ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ လႆႈၸၢင်ႈပိူၼ်ႈ ပေႃးၵုမ်ႇၵႂႃႇၼင်ႉပႂ်ႉၶိဝ်း ႁဵတ်းၸွမ်း ၶၵ်ႉတွၼ်ႈၵူတ်းမၢႆ ၵၢၼ်ၵေႃႈဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်း။ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ဝႂ်မူတ်းဢႃယု တေၵႂႃႇတေႃႇဝႂ်ၵေႃႈဢမ်ႇမီးငိုၼ်း ထိုင်ပေႃး လႆႈပွႆႉႁၢမ်းပႅတ်ႈလႄႈပဵၼ်ၵူၼ်းၽိတ်းၵူတ်းမၢႆလၵ်ႉၶဝ်ႈမိူင်းသေမႅပ်းယူႇမႅပ်းၵိၼ် ၵႂႃႇလၵ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၵေႃႈ ဝၢင်တီႈ ၵေႃႈပိူၼ်ႈလၵ်ႉၸၢင်ႈ ၵွႆးၵႃႈပၼ်ၵႃႈႁႅင်းဢေႇ ဝၢင်တီႈၵေႃႈပိူၼ်ႈဢမ်ႇႁတ်းၸၢင်ႈ ၵွပ်ႈပဵၼ်ၵၢၼ်ၽိတ်းၵူတ်းမၢႆ ပေႃးထုၵ်ႇၸဝ်ႈၼႃႈတီႈတိလႆႈ တင်းပေႃႈလဵင်ႉလႄႈတူဝ်ၵဝ်ႇ တေထုၵ်ႇမႂ်တင်းငိုၼ်းတင်းတူတ်ႈ(တၢမ်ႇ) ၵုမ်းၶင်သႂ်ႇ ၶွၵ်ႈ ဝၢႆးၼၼ်ႉၵေႃႈတေဢဝ်သူင်ႇပွၵ်ႈၶိုၼ်းမိူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီးတင်းၼမ်။

မွၼ်းၶိူဝ်း

20230630