ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵျွၵ်ႉမႄး မွင်းငဝ်းလၢႆး ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၵတ်းယဵၼ်ၶႂ်ႈႈၸဵဝ်းပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်းယေး ၽႂ်မၼ်း  

“ႁဝ်းၶႃႈ ၶႂ်ႈပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်းၼႃႇယဝ်ႉ ႁဝ်းဢမ်ႇမီးငိုၼ်းပၼ်ၵႃႈၶၢတ်ႈႁိူၼ်း၊ ဢမ်ႇမီးငိုၼ်းတႃႇသိုဝ်ႉၵိၼ်ယႅမ်ႉယဝ်ႉ မၼ်းၵိၼ်း ၸႂ်ႁႅင်းၼႃႇ ပေႃးႁဝ်းမိူဝ်းယူႇတီႈဝၢၼ်ႈၼႆ လႆႈႁႃၵိၼ်လိူင်ႇ ဢမ်ႇလႆႈသိုဝ်ႉၵိၼ်၊ ဢမ်ႇလႆႈပၼ်ၵႃႈၶၢတ်ႈ ႁိူၼ်းသင်။ ႁဝ်းၶႃႈ ပၢႆႈမႃးယူႇၼႂ်းဝဵင်းၼႆႉ လႆႈပၼ်ၵႃႈၶၢတ်ႈႁိူၼ်း သိုဝ်ႉၵိၼ်ယူႇၵူႈလွင်ႈလႄႈ ၽၵ်းဢၼ်ပိူၼ်ႈမႃးၶၢႆပၼ်ႁဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မၢင်ဢၼ် ပေႃးၼဝ်ႈပေႃးမဵၼ် ၸိူင်ႉၼၼ်ၵေႃႈ ၵႃႈလႆႈသိုဝ်ႉၵိၼ်ဢေႃႈ ဢမ်ႇမီးတင်းလိူၵ်ႈသင်”- ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း တီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ဢွၼ်ၵၼ် တုၵ်းယွၼ်းလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။  

ၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းယူႇသဝ်း တၢင်းၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်း ဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ ႁူဝ်ၵူၼ်း 5,370 ပၢႆၼႆႉ လႆႈ ဢွၼ်ၵၼ် ပၢႆႈၽေးသိုၵ်း မႃးသွၼ်ႈယူႇဝႆႉ ၼႂ်းဝဵင်း။ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် မီးၶၢဝ်းတၢင်း 2 ပီပၢႆယဝ်ႉ ပႆႇၸၢင်ႈပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်းယေး ၽႂ်မၼ်း။ ပၼ်ႁႃမၼ်း ယွၼ်ႉၸုမ်းဢူၺ်းလီပွတ်းႁွင်ႇ TNLA , SSPP တင်း RCSS ပိုတ်းယိုဝ်းၵၼ် မႃးႁၢဝ်ႈႁႅင်း ၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ဢၼ်လႆႈပၢႆႈဢွၵ်ႇမႃးၼၼ်ႉသမ်ႉ တေပဵၼ် ဝၢၼ်ႈၶိုမ်းၵဝ်ႇ၊ ၶိုမ်းမႂ်ႇ၊ ႁိူၼ်းဝူဝ်း၊ ၼမ်ႉၽဵတ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉသမ်ႉ ယူႇၼႂ်း ဢိူင်ႇၶိုမ်း။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈပုင်းလူင်၊ ပဵင်းသၢႆး၊ ပုင်းၼွႆႉ၊ ၼမ်ႉမင်း၊ ဝၢၼ်ႈပွၵ်ႈ၊ ပၢင်ႁုင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ယူႇၼႂ်းဢိူင်ႇပုင်းလူင်။ ဝၢၼ်ႈ ၼႅမ်းသၢႆး၊ ႁူးသူၼ်၊ တူၼ်ႈႁိူၵ်ႈ၊ ၵဵင်ၵၢႆႇ၊ ၵဵင်းလေႃး ၸိူဝ်းၼႆႉ ယူႇၼႂ်းဢိူင်ႇႁူးသူၼ်။ ဝၢၼ်ႈပၢင်ႁူႈ၊ ပၢင်တွင်းၼိူဝ်၊ ပၢင်တွင်း တႂ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ယူႇၼႂ်းဢိူင်ႇပၢင်ႁူႈလႄႈ ဝၢၼ်ႈမွၵ်ႇငႃးၸၢင်ႉ ၼႂ်းဢိူင်ႇလွႆၵူင် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ပေႃးမႃးသွၼ်ႇတူၺ်း ႁူဝ်ၵူၼ်းတင်းမူတ်း ဢၼ်လႆႈပၢႆႈၽေးသိုၵ်းမႃးၼၼ်ႉသမ်ႉ ၽူႈၸၢႆး 2,391 ၵေႃႉ၊ ယိင်း 2,985 ၵေႃႉ ႁူမ်ႈ 5,376 ၵေႃႉ ယဝ်ႉၵေႃႈ ပေႃးဢဝ်မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းဝႃႈၸိုင် တင်းမူတ်းတေမီး 1,259 လင် ၼႆယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေ ၵူၼ်းမိူင်း 5,370 ပၢႆ လႆႈပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ဢွၵ်ႇမႃးသွၼ်ႈဝႆႉ ၸွမ်းဝတ်ႉမုၼ်ၸဝ်ႈ၊ ႁူင်းႁေႃ ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး၊ ႁိူၼ်းယေး ပီႈၼွင်ႉၽႂ်မၼ်း၊ မၢင်ၸိူဝ်းမႃးၶၢတ်ႇယူႇႁိူၼ်းယေးသေ ယူႇသဝ်းၵၼ်မႃး တႄႇဢဝ် ပီ 2021 – 2022 ၼၼ်ႉမႃး။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ တႄႉ မီးၸုမ်းၸွႆႈထႅမ်ပၼ် လွင်ႈၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်မႃးယူႇ။ ထိုင်မႃး ပီ 2023 ၼႆႉ ၸုမ်းၸွႆႈထႅမ်ၼၼ်ႉ လႆႈထုၵ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁၢမ်ႈသေ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၶဝ်ႈမႃးၸွႆႈလႆႈယဝ်ႉ။

ဢိင်ၼိူဝ် လွင်ႈၼႆႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းမိူင်းၶဝ် ႁၢမ်ႈဢမ်ႇပၼ်ၶဝ်ႈၸွႆႈၼႆႉ ယွၼ်ႉၶဝ်လူဝ်ႇ ၼႄၶေႃႈဢၢင်ႈၸူးတၢင်းၵမ်ႇၽႃႇ ဝႃႈ ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ပတ်းပိုၼ်ႉၼႆႉ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈ ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်သင် မီးလွင်ႈၼိမ်သဝ်းၵတ်းယဵၼ်ယူႇ ၼႆ သေ ႁိပ်ႇၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆးလၢႆၸႄႈဝဵင်း ႁႂ်ႈဢွၼ်ၵၼ်ပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်းယေးၽႂ်မၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပွၵ်ႈလႆႈ ဢမ်ႇပွၵ်ႈလႆႈၵေႃႈယဝ်ႉ ၸွမ်းၶႅမ်ႉပၢင်သဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈမီးၵူၼ်းယူႇသဝ်း ယဝ်ႉၵေႃႈ ၶႅမ်ႉပၢင်သဝ်း ၸိူဝ်း ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈယႃႉပႅတ်ႈမူတ်းမူတ်း။ သင်ဝႃႈ ဢမ်ႇပွၵ်ႈလႆႈၵေႃႈ ႁႂ်ႈၵႂႃႇယူႇၸွမ်းႁိူၼ်းယေးပီႈၼွင်ႉၽႂ်မၼ်းလႄႈ ႁႂ်ႈၵႂႃႇ ၶၢတ်ႇ ႁိူၼ်းယူႇ ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉသေ လွင်ႈၼႆႉ မၢႆထိုင်ဝႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်လိုပ်ႈႁေႃႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ၵမ်းသိုဝ်ႈယဝ်ႉ လၢႆးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁဵတ်း မႃးၼၼ်ႉ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ တႄႇဢဝ် ပီ 2023 ၼႆႉမႃး ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း တီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄးၼႆႉ ဢမ်ႇလႆႈတၢင်းၸွႆႈထႅမ် ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ် တီႈၸုမ်းၸဝ်ႈတႃႇၼၶဝ် ၶဝ်ႈမႃးၸွႆႈယဝ်ႉ ယွၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁၢမ်ႈႁႄႉ။

ယွၼ်ႉငဝ်းလၢႆး ၸုမ်းဢူၺ်းလီပွတ်းႁွင်ႇ TNLA, SSPP တင်း RCSS ပိုတ်းယိုဝ်းၵၼ်မႃးၵေႃႈ ပိူင်ၼိုင်ႈ၊ ယွၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ ၶႂ်ႈလႆႈၼႃႈတေႃႇၼွၵ်ႈမိူင်း ၼႄဝႃႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းၼႆႉ မီးလွင်ႈၼိမ်သဝ်း ၵတ်းယဵၼ်ယူႇၼႆသေ ႁၢမ်ႈၸုမ်ႈၸဝ်ႈ တႃႇၼၶဝ် မႃးၸွႆႈထႅမ် ၸိူင်ႉၼႆသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတုမ်ႉယွၼ်ႈထိုင် ၵူၼ်းမိူင်းၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး တုမ်ႉတိူဝ်ႉပႃး လုၵ်ႈ ဢွၼ်ႇ ထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ။

လွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉ ထိုင်ပၢၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉသမ်ႉ ပၼ်ႁႃယႂ်ႇသုတ်းမၼ်း တေဢွၼ်ၵၼ်ဢွၵ်ႇ ႁူင်းႁဵၼ်းသေ ၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ် တၢင်းမိူင်းထႆး၊ မိူင်းၶႄႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼမ်မႃး။ ပၼ်ႁႃယႂ်ႇသုတ်း ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈသမ်ႉ ဢႃယုလဵၵ်ႉ ပႆႇထိုင်ပၢၼ်တႄႇၼႃႈႁိူၼ်းသေ လႆႈတႄႇၵႂႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးတင်းၼမ်။

ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ဢၼ်ပၢႆႈမႃးသွၼ်ႈဝႆႉတီႈဝဵင်းၼႆႉ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “လုၵ်ႈၶႃႈၼႆႉ ဢမ်ႇၶႂ်ႈဢွၵ်ႇၵျွင်းၶႃႈ ဢမ်ႇ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁိုဝ် ယွၼ်ႉၵေႃႉႁႃလဵင်ႉၼႃႈႁိူၼ်းႁဝ်းၶႃႈ ၵေႃႉပဵၼ်ၽူဝ်ၶႃႈၼႆႉ လႆႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈသေ ၵႂႃႇ ၸွမ်းၵၢၼ်မၼ်း ပႅတ်ႈယဝ်ႉ ၵိုတ်းဝႆႉၶႃႈတင်းလုၵ်ႈၵူၺ်း ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းႁိုဝ် ႁႃၵိၼ်ယဝ်ႉ ၸင်ႇလႆႈဢဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢွၵ်ႇၵျွင်းသေ သူင်ႇၵႂႃႇ ႁဵတ်းၵၢၼ် တၢင်းမိူင်းထႆးဢေႃႈ။ ယွၼ်ႉလူဝ်ႇပၼ်ၵႃႈၶၢတ်ႈႁိူၼ်း၊ လူဝ်ႇသိုဝ်ႉၵိၼ်သိုဝ်ႉယႅမ်ႉလႄႈ လူဝ်ႇလဵင်ႉၼွင်ႉမၼ်းထႅင်ႈ ၸိူင်ႉၼႆ ယွၼ်ႉၼွင်ႉမၼ်းၵေႃႈ တိုၵ်ႉၵေႃႉလဵၵ်ႉယူႇလႄႈ …… ”- ဝႃႈၼႆ။

ယၢမ်းလဵဝ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ၸူဝ်ႈပၢၼ်တိုၵ်ႉလူဝ်ႇၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်း ႁႃတၢင်းႁူႉမေႃပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ တီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄးၼႆႉ ဢမ်ႇၶႂ်ႈမီးယဝ်ႉ ယွၼ်ႉၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉယၢပ်ႇၽိုတ်ႇႁႅင်း ပေႃႈမႄႈၸႂ်ႉဢွၵ်ႇႁူင်းႁဵၼ်းယဝ်ႉ သူင်ႇၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ် တၢင်းမိူင်း ထႆး၊ မိူင်းၶႄႇလႄႈ ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်တႆး – ၶႄႇ၊ လႅၼ်လိၼ်တႆး – ထႆးၼႆႉ တင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ တႃႇႁႃငိုၼ်းသူင်ႇမႃးၸွႆႈထႅမ် ပေႃႈ မႄႈ ၸိူဝ်းၵိုတ်းတင်းလင် ဢၼ်လူဝ်ႇပၼ်ၵႃႈၶၢတ်ႈႁိူၼ်းယေး၊ လူဝ်ႇၸႂ်ႉၸၢႆႇ ၼႂ်းၵၢၼ်ၵိၼ်ယႅမ်ႉ တႄႇၵႂႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။  

ၽူႈၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး တီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ယူႇၵျွင်းဝႆႉ ပႃးၸႂ်လိၵ်ႈယူႇ ၼၼ်ႉ ပေႃႈ မႄႈၶဝ် ဢဝ်ဢွၵ်ႇၵျွင်းသေ ၸႂ်ႉၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ် တၢင်းမိူင်းၶႄႇ၊ မိူင်းထႆး လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢမ်ႇၶႂ်ႈဢွၵ်ႇၵျွင်း ပေႃးႁွင်ႉႁွင်ႉႁႆႈႁႆႈဢေႃႈ ။ ဢမ်ႇလိူဝ်လႆႈ ပေႃႈမႄႈသေ ၵႃႈလႆႈဢွၵ်ႇ ၵႃႈလႆႈၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၵမ်ႈၼမ် ဢႃယု တေမီး 13 – 16 ပီ မွၵ်ႈၼႆႉၵူၺ်း။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢမ်ႇမီးၵိၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁဝ်းၶႃႈတႄႉတႄႉဢေႃႈ”- ဝႃႈၼႆ။

ပၼ်ႁႃ ယႂ်ႇထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈသမ်ႉ လွင်ႈတႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၸဝ်ႉ ဢႃယုၸူဝ်ႈပၢၼ် ပႆႇထိုင်ၵေႃႈ တႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၵႂႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးမႃး ၼမ်ယဝ်ႉ ၵမ်ႈၼမ် တေပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းဢွၼ်ႇ ဝႃႈၼႆ။

“လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼႆႉ တိုၵ်ႉလဵၵ်ႉ ဢမ်ႇၶႂ်ႈတႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၵေႃႈ ၵႃႈလႆႈတႄႇ မၢင်ၵေႃႉ ဢႃယုတိုၵ်ႉမီး 14 ပီၵူၺ်း ဢဝ်ၽူဝ်ယဝ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢမ်ႇမီးၵိၼ် ဢမ်ႇမီးၸႂ်ႉ မိူၼ်တၢင်းၶၢႆၵိၼ်လုၵ်ႈယဝ်ႉ။ ၵူႈပွၵ်ႈ ၸူဝ်ႈပၢၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢႃယုပႆႇတဵမ်ၼႆ ပေႃႈမႄႈ ၵမ်ႈၼမ် တေႁၢမ်ႈလုၵ်ႈလၢင်းၵၼ် ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈယဝ်ႉ သင်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸိူၵ်ႈၵၼ်ႁၵ်ႉၵၼ် ၵေႃႈ ပၼ်ဢဝ်ယဝ်ႉ။ လွင်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ တႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၸဝ်ႉၼႆႉ ၶႂ်ႈဝႃႈ မီးၵူႈဝၢၼ်ႈယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးႁဝ်းၶႃႈ ပၢႆႈမႃးၼႆႉ။ ၼမ်လႄႈဢေႇ။ ႁဵတ်းသင်လႄႈ ႁူႉမႃးၼႆ မိူဝ်ႈလိူၼ်ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ႁူဝ်ၼႃႈဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး လႆႈမႃးႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၵၼ်သေ ဢုပ်ႇၼႄလွင်ႈ ပၼ်ႁႃ တႃႇၵူၼ်းပၢႆႈၽေးႁဝ်းၶႃႈလႄႈ ၸင်ႇလႆႈႁူႉၶေႃႈမုလ်းၼႆႉမႃးဢေႃႈ။ ၵွပ်ႈ ၼႆလႄႈ ပဵၼ်လွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉ ပၢၼ်လုၵ်ႈ ဢွၼ်ႇ ပၢႆႈၽေးသိုၵ်းႁဝ်းၶႃႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းၶႃႈယဝ်ႉ”- ၽူႈၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း သိုပ်ႇလၢတ်ႈ ၼႄၼင်ႇၼႆ။

ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း တီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ဢၼ်လႆႈမႃးၶၢတ်ႈယူႇဝႆႉ တီႈႁိူၼ်းယေး ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉသမ်ႉ တီႈဢေႇသုတ်း တေႃႇလိူၼ် လႆႈပၼ် 3 မိုၼ်ႇပျႃး ၼႆႉပဵၼ်ႁိူၼ်းယေး ဢၼ်ယူႇလႆႈ။ ၼမ်သုတ်းထိုင် သႅၼ်ပၢႆ။ ၼႆႉသမ်ႉ ပဵၼ် ႁိူၼ်းလီ ၵႂၢင်ႈ ယူႇႁူမ်ႈၵၼ်လႆႈ 2-3 ၶွပ်ႈၶူဝ်း (မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်း) ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၵႃႈၶၢတ်ႈယူႇလၢႆလၢႆၵူၺ်း ပႆႇပႃးၵႃႈၵိၼ်ယႅမ်ႉ။ ၵမ်ႈၼမ် တေ ပဵၼ်ၵူၼ်းထဝ်ႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ယူႇႁူမ်ႈၵၼ် ၸိူဝ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႄႉ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇႁႃႁဵတ်းၵၢၼ် တၢင်ႇတီႈယဝ်ႉ။  

တီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်သူၼ်ၶဝ်ႈၵၢပ်ႇ၊ ၶၢဝ်းလူင်းၼႃးၼႆသေတႃႉ ၵူၼ်းၵိၼ်ၸၢင်ႈႁဵတ်းသမ်ႉ ၼမ်လိူဝ် ၵၢၼ်လႄႈ ၵွပ်ႈၼႆ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးမၢင်ၸိူဝ်း ဢမ်ႇမီးငိုၼ်းၶဝ်ႈသေ ထိုင်တီႈပေႃးလႆႈၸႂ်ႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢွၵ်ႇႁူင်း ႁဵၼ်း ၵႂႃႇႁဵတ်း ၵၢၼ်တၢင်ႇတီႈလႄႈ ၸႂ်ႉတႄႇၼႃႈႁိူၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉမႃးၼမ်။ သင်မႃးၽတ်းၽဵင်ႇတူၺ်း လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢွၵ်ႇႁူင်းႁဵၼ်းသေ ၵႂႃႇ ႁဵတ်းၵၢၼ်တၢင်ႇတီႈလႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ တႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၼႆႉသေ တေလႆႈဝႃႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ် တၢင်ႇတီႈၼမ်လိူဝ် ၼႆယဝ်ႉ။  

ၵမ်းၼႆႉ မႃးထတ်းတူၺ်းထႅင်ႈ ပၼ်ႁႃထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈသမ်ႉ လွင်ႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း လူႉတၢႆ။ ၸူဝ်ႈပၢႆႈၽေးသိုၵ်းမႃး ၶၢဝ်း တၢင်း 2 ပီပၢႆၼႆႉ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး လူႉတၢႆ ဢမ်ႇယွမ်း 20 ယဝ်ႉ ယွၼ်ႉပၼ်ႁႃ ဢမ်ႇမီးငိုၼ်းၵႃႈယူတ်းယႃ ၸိူဝ်းၼႆႉမႃး။

“ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း လူႉတၢႆႁၢႆၵႂႃႇၼႆႉ ၶႂ်ႈဝႃႈ မီးၵူၼ်းဝၢၼ်ႈယဝ်ႉ ၶၢဝ်းတၢင်း 2 ပီမႃးၼႆႉ ႁူဝ်ၵူၼ်း ဢမ်ႇယွၼ်း 20 ၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵမ်ႈၼမ် တေပဵၼ်ၵူၼ်းဢႃယုယႂ်ႇ ၸၢႆး/ ယိင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢၼ်လႆႈလူႉၵႂႃႇတႄႉ ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၵူၼ်းထဝ်ႈ၊ ၵိၼ်ဢမ်ႇဝၢၼ် ယဝ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးငိုၼ်းယူတ်းယႃ တဵမ်ထူၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉဢေႃႈ”- ၽူႈၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးလၢတ်ႈ။

ဢိင်ၼိူဝ် လွင်ႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း တီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ႁူဝ်ၵူၼ်း 5,370 ပၢႆၼႆႉသေ ယူႇတီႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵုမ်း ၵမ် မိူၼ်ၼင်ႇ ၽူႈၵွၼ်းၸႄႈတွၼ်ႈ၊ ၸႄႈဝဵင်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ဢမ်ႇလူင်းမႃးတူၺ်းထိုင် လုမ်းလႃးယိုၼ်ႈသင်ပၼ် တႃႇၵူၼ်း ပၢႆႈၽေးသေဢိတ်း ၸဵမ်ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်၊ လွင်ႈယူတ်းယႃ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းတီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄးၼႆႉ ယွၼ်ႉလွင်ႈႁိပ်ႇဢီး လၢႆလွင်ႈလၢႆတၢင်းသေ မိူၼ်ၼင်ႇ ပၼ်ႁႃလွင်ႈၼႃႈ ၵၢၼ်တႃငၢၼ်း ဢမ်ႇမီးႁဵတ်း ဢမ်ႇမီးငိုၼ်းၶဝ်ႈ၊ ပၼ်ႁႃလွင်ႈၵိၼ်ယႅမ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး လွင်ႈပၼ်ႁႃ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မၢၼ်ႈ ဢမ်ႇပၼ်ၸုမ်းၸဝ်ႈတႃႇၼ ၶဝ်ႈၸွႆႈထႅမ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈပႃးလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းၼႆႉ ယူႇယၢပ်ႇၵိၼ်းၸႂ်မႃး ယၢမ်းလဵဝ် တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈလႆႈပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်းယေးဝႆးဝႆးသေၵမ်း ၼႆယဝ်ႉ။

“ႁဝ်းၶႃႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ၶႂ်ႈတုၵ်းယွၼ်းထိုင် ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼႆႉ ပၼ်ၵႂၢမ်းမၼ်ႈတေႃႇႁဝ်းၶႃႈဝႃႈ မိူဝ်း  လႆႈယဝ်ႉ ႁႂ်ႈတႅၵ်ႇတႅၵ်ႇလႅင်းလႅင်းသေၵမ်း။ သင်ဝႃႈ မီးလၢႆၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်ဝႆႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈဢုပ်ႇၵုမ် ငူပ်ႉငီႉၵၼ်လီလီသေ ႁႂ်ႈလၢတ်ႈ ပၼ်ႁဝ်းၶႃႈ မိူဝ်းမႃးလႆႈယဝ်ႉၼႆၸိုင် ႁဝ်းၶႃႈ တေဢုၼ်ႇၸႂ်လီၶႃႈ။ ယၢမ်းလဵဝ် ပဵၼ်ဝႆႉၸိူင်ႉၼႆ ၸုမ်းၼိုင်ႈသမ်ႉ မိူဝ်းလႆႈယဝ်ႉ။ ထႅင်ႈၸုမ်းၼိုင်ႈသမ်ႉ ပႆႇမိူဝ်းလႆႈ မၼ်းပဵၼ်ဝႆႉ ၸိူင်ႉၼႆလႄႈ ႁဝ်းၶႃႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးတႄႉ ၵိုင်ႇၵိုင်ႇၵၢင်ၵၢင်ဝႆႉ တေမိူဝ်းၼေႇ ဢမ်ႇမိူဝ်းၼေႇ ပဵၼ်ဝႆႉၸိူင်ႉၼႆဢေႃႈ။ သင်ဝႃႈ မီးၸုမ်းၼိုင်ႈ လၢတ်ႈတႅၵ်ႇလႅင်းဝႃႈ မိူဝ်းလႆႈယဝ်ႉ ႁဝ်းတေဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း သူၵူၺ်း ယႃႇပေၵူဝ်သင် ၼႆတႄႉ ႁဝ်းၶႃႈ တေမၼ်ႈၸႂ်သေ ဢွၼ်ၵၼ်ပွၵ်ႈၶိုၼ်းယူႇ”- ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း တုၵ်းယွၼ်း လၢတ်ႈၼႄ ၼင်ႇၼႆ။

ယၢမ်းလဵဝ် ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ဢၼ်တူင်ႉၼိုင် ယူႇဝႆႉတၢင်းပွတ်းတွၼ်ႈၼၼ်ႉသမ်ႉ တေပဵၼ် သိုၵ်းတဢၢင်း TNLA တင်း SSPP တူင်ႉၼိုင်ယူႇဝႆႉ။

ၽူႈၸမ်ၸႂ် ၵၢၼ်သိုၵ်းတၢင်းပွတ်းတွၼ်ႈၼၼ်ႉ ၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ပေႃးမႃးတူၺ်း ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇ ယၢမ်း လဵဝ်ၼႆႉ သိုၵ်းၶူဝ်းၶဵဝ်တႄႉ ႁႂ်ႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးပွၵ်ႈၶိုၼ်းမိူဝ်း။ သိုၵ်းလွႆသမ်ႉ ပႆႇပၼ်။ ငဝ်းလၢႆး တေႃႈလဵဝ်သမ်ႉ သိုၵ်းလွႆ TNLA တင်း PDF ႁူမ်ႈၵၼ် ဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇသေ သမ်ႉဢိူမ်ႈၸမ် သိုၵ်းၶူဝ်းၶဵဝ် မိူၼ်ၼင်ႇ တၢင်းတေႃႉသၢင်ႇ၊ မိူင်းၵုင်းလႄႈ မိူင်းငေႃႉ ၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ ၵွပ်ႈၼႆ ငဝ်းလၢႆး ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈတႄႉ လႅပ်ႈၶဝ် ပႆႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်လႆႈ ပႆႇၼိမ်ႁိုဝ် ဢမ်ႇႁူႉ”- ဝႃႈၼႆ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ပေႃးမႃးဢဝ် ပိူင်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဝႃႈၼႆၸိုင် လွင်ႈၵူၼ်းမိူင်းလႆႈပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ၸိူင်ႉၼႆ ဢမ်ႇဝႃႈ ၼွၵ်ႈမိူင်း ၼႂ်းမိူင်းၼႆႉ ယွၼ်ႉမၼ်းပဵၼ်တီႈၶုၼ်မိူင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ် ဢုပ်ႉပိူင်ႇဝၢၼ်ႈမိူင်း ဢမ်ႇလီလႄႈ ဢမ်ႇႁဵတ်းၸွမ်းလၵ်းပိူင် ဢုပ်ႉ ပိူင်ႇၶဝ်ၽဵၼ်ႈၽဵၼ်ႈၵူၺ်း။

ၸၢႆးႁေႃသႅင် ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း ၸိုင်ႈတႆး လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ပေႃးယူႇတီႈ သုၼ်ႇလႆႈ ၵူၼ်း ဝႃႈၸိုင် လွင်ႈၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႉလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ လႆႈတုၵ်ႉလႆႈယၢပ်ႇလႆႈတူၵ်းၵိၼ်း၊ ၽဝၸၢတ်ႈပၢၼ် ဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ၊  ဢမ်ႇလႆႈယူႇသဝ်းၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ်၊ ဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းႁႃလဵင်ႉတွင်ႉလွတ်ႈလႅဝ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်လွင်ႈယူပ်ႈယွမ်း တႃႇ ပိူင်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်း ဢၼ်မီးသၢႆၸႂ်ၼိုင်ႈၵေႃႉတႄႉတႄႉယဝ်ႉ”- ဝႃႈၼႆ။

ၵွပ်ႈၼၼ် သင်ဝႃႈ တၢင်းတုၵ်ႉယၢၵ်ႈ ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း တူၵ်းၵိၼ်းတုၵ်ႉယၢၵ်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ်ၽၢင်ႁၢင်ႈဝႃႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးၽူႈဢုပ်ႉပိူင်ႇ ၸိုင်ႈမိူင်းလီ၊ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ် ဢမ်ႇႁဵတ်းၸွမ်းလၵ်းပိူင်ဢုပ်ႉပိူင်ႇၽဵၼ်ႈ လႄႈ လူလၢႆၶိုၼ်းဢႃႇၼႃႇဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းမွပ်ႈ/ ဢၢပ်ႈပၼ်ဝႆႉ တီႈမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းမိူင်းႁဝ်းၼႆႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၾၢႆႇဢုပ်ႉ ပိူင်ႇဝၢၼ်ႈမိူင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ် ဢမ်ႇတွၼ်ႉႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း မီးသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် လွင်ႈပဵၼ်ထမ်းမႃးသေပွၵ်ႈ ၸၢႆးႁေႃသႅင် သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။