ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ႁဵတ်းဝႂ် 10 ပီပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၺႃးပူတ်းၵၢၼ်တင်းၼမ် တီႈဝဵင်းမႄႈသွတ်ႇ  

ၸွမ်းၼင်ႇၶေႃႈမုလ်းၶၢဝ်ႇ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းၸၼ် ဝၼ်းတီႈ19 လိူၼ်ၵျုၼ်ႊၼႆႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၾၢႆႇသၢႆမၢႆၵူၼ်းမိူင်း ၶွင်ၸႄႈဝဵင်းမႄႈသွတ်ႇ 3 – 4 ၵေႃႉ ထုၵ်ႇယၢႆႉဢွၵ်ႇၼွၵ်ႈပိုၼ်ႉတီႈ ၵဵဝ်ႇလိူင်ႈလၵ်ႉလွမ်ႁဵတ်းဝႂ် 10 ပီ (ဝတ်းႁူဝ်သုၼ်) ပၼ်ၵူၼ်မိူင်းမၢၼ်ႈ ႁူမ်ႈတင်းမူတ်း 700 ၵေႃႉ ႁဵတ်းပၼ် ၼိုင်ႈဝၼ်းလႂ် 15 ထိုင် 20 ၵေႃႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၾၢႆႇၵူတ်ႇၸွပ်ႇ ယင်းလႆႈႁူပ်ႉႁၼ်လၵ်းထၢၼ် ၵၢၼ်ၵဵပ်းငိုၼ်းၵႃႈႁဵတ်းဝႂ် တေႃႇၵေႃႉ 40,000 ထိုင် 100,000 ၿၢထ်ႇ လႄႈ လႆႈငိုၼ်း မွၵ်ႈ 28 – 30 လၢၼ်ႉၿၢထ်ႇ။

လူၺ်ႈလႅင်ႇၶၢဝ်ႇၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၾၢႆႇၽွင်းငမ်း ၸႄႈဝဵင်းမႄႈသွတ်ႇ ယင်းၵၢဝ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ လွင်ႈၵၢၼ်ႁဵတ်းဝႂ် 10 ပီၼႆႉ မီးၵူၼ်းႁဵၵ်ႈႁွင်ႉယိုၼ်ႈလဝ်ႈ လိူင်ႇမႃးၼမ် မီးတင်းၵူၼ်းမိူင်းလႄႈ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၽူႈၵွၼ်းၸႄႈတွၼ်ႈမိူင်းတၢၵ်ႇ လႄႈ မီးၸဝ်ႈၼႃႈတီႈႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇသၢႆမၢႆ ၵႂႃႇၵူတ်ႇၸွပ်ႇတီႈႁွင်ႈသၢႆမၢႆၵူၼ်းမိူင်း ၸႄႈဝဵင်းမႄႈသွတ်ႇသေ ၵႂႃႇၸွပ်ႇထိုင် သၢႆမၢႆမုင်ႉႁေႃႁိူၼ်း ဝၢင်ႁူဝ်ႁိူၼ်း မီးသၢႆမၢႆၸိုဝ်ႈသဵင်ႁူဝ်ၵူၼ်း ၼပ်ႉပဵၼ်ပၢၵ်ႇၵေႃႉ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ ယင်းထူပ်းႁၼ် ၶႃႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ်ဝၢင်ၵေႃႉ ပဵၼ်ၶႃႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ် ဢၼ်ယၢမ်ႈထုၵ်ႇတၢင်းၵၢၼ် တင်ႈ ၵေႃၵမ်ၵၢၼ် ၵူတ်ႇထတ်းတီႈၸႄႈဝဵင်းမိူင်းတၢၵ်ႇမႃးလႄႈ တၢင်းၾၢႆႇၽွင်းငမ်းၸႄႈဝဵင်းမႄႈသွတ်ႇ ႁူမ်ႈၵၼ်ၸွပ်ႇ ထတ်း လွင်ႈပဵၼ်မီး ဢိၵ်ႇတင်း ၽူႈၵွၼ်းၵၢၼ်ၵေႃႉၼိုင်ႈ။ ၵွႆးၵႃႈလိူင်ႈမၼ်းၵေႃႈတဵတ်ႇယဵၼ်ႁၢႆၵႂႃႇ။ တေႃႈၼင်ႇၼၼ် ၵေႃႉဢၼ်ထုၵ်ႇတၢင်းၵၢၼ် တင်ႈၵေႃၵမ်ၵၢၼ်ၸွပ်ႇထတ်းယင်းတိုၵ်ႉယူႇတီႈၵဝ်ႇမိူၼ်ၵဝ်ႇ ဢမ်ႇလႆႈႁပ်ႉတူတ်ႈ တၢမ်ႇသင်။ လိူဝ်သေၼႆႉ ၵၢၼ်ယၢႆႉၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် လုၵ်ႈၸၢင်ႈဢၼ်ပဵၼ်ၵူၼ်းၸၼ်ႉပႃႈတႂ်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇမီးဢမ်းၼၢၸ်ႈ ၵၢၼ်ႁဵတ်း ဢွၵ်ႇဝႂ် 10 ပီ တေႃႉတႄႉပဵၼ်ၵူၼ်းႁပ်ႉၽိုၼ်မၢႆၵွႆး ။

ဝႂ် 10 ပီၼႆႉ ပဵၼ်ဝတ်းဝႂ်ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆး ႁဵတ်းဢွၵ်ႇပၼ် တႃႇၵူၼ်းၸိူဝ်း ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းၵိုၵ်းမိူင်း ၸိုင်ႈထႆး (ဢၼ်ထႆးႁွင်ႉဝႃႈ သၼ်ၶျၢတ်ႉထႆး) ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပဵၼ် ဝႂ်ၵပ်းတူဝ် ၵူၼ်းဢၼ်မီးသၢႆမၢႆၸိုဝ်ႈသဵင် လႄႈ မီးမုင်ႉ ႁေႃႁိူၼ်းယူႇၼႂ်းမိူင်းထႆး ၊ တႃႇဢဝ်ဢွၵ်ႇၼႄ မိူဝ်ႈထုၵ်ႇၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၽူႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၶဝ် ၵူတ်ႇထတ်းထၢမ် ။ ဝႂ်ၼႆႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈထႆးတႄႇႁဵတ်းပၼ် မိူဝ်ႈပီ 2004 တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢွၼ်ႇ ဢၼ်မီးၼႂ်းၽႅၼ်ႇလိၼ်ၸိုင်ႈထႆး။

ဝႂ်ၵပ်းတူဝ် တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်ပၢႆႈဢွၵ်ႇမိူင်းသေ ၶဝ်ႈသဝ်းထင် ၼႂ်းမိူင်းထႆးၼၼ်ႉ မီးလၢႆလၢႆသႅၼ်း။ သီဝႂ်ပိူင်ႈၵၼ် ၊ မိူၼ်ၼင်ႇတွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်း ဝႅတ်ႉၼၢမ်း တေပဵၼ်ဝႂ် ၶၢဝ်ၶွပ်ႇသီသွမ်ႇ၊ တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းၶိူဝ်းၶႄႇသမ်ႉ တေပဵၼ်ဝႂ်သီလိူင်၊ “ၸိၼ်းႁေႃႈဢိသရႊ” ၶႄႇၸိူဝ်းလႆႈလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈ” (ၶႄႇၽိူၵ်ႇ ၸုပ်ႈပၢႆႈၶဝ်ႈမႃးဢွၼ်တၢင်းသုတ်း) ပဵၼ်ဝႂ်သီမၢၵ်ႇၸွၵ်း၊ “လၢဝ်း” ပဵၼ်ဝႂ်သီၾႃႉ၊ ၼေႊပၢလ်ႊ ပဵၼ်ဝႂ်သီၶဵဝ်၊ ၽူႈယူၵ်ႉယၢႆႉၶၢႆႉထိၼ်ႇၵူၼ်းၶိူင်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ပဵၼ်ဝႂ်သီၶွင်ႇ၊ ၽူႈၽၢတ်ႇထိၼ်ႇၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ၸိူဝ်ႉသၢႆထႆး ပဵၼ်ဝႂ် သီလိူင်ၶွပ်ႇသီသွမ်ႇ၊ ၽူႈပၢႆႈၼီၶဝ်ႈမိူင်း ၵမ်ႊပူႊၶျႃႊ ပဵၼ်ဝႂ်သီၶၢဝ်ၶွပ်ႇလႅင်၊ ၸုမ်းၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈသုင် ပဵၼ်ဝႂ်သီၶဵဝ် ၶွပ်ႇလႅင် ၸိူဝ်းၼႆႉ။

တေႃႇထိုင်ၾၢႆႇၵၢၼ်ၽွင်းငမ်း လႆႈဢွၵ်ႇပၵ်းပိူင် ဝႂ်ၵပ်းတူဝ်ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇမီးသၼ်ၸၢတ်ႈထႆး ပီ 2004 ၸင်ႇလႆႈပိၼ်ႇလၢႆႈသီၶွင်ဝႂ် ႁႂ်ႈပဵၼ် ဝႂ်ပလၢသ်းတိၵ်ႇ ဝႅပ်ႇမီးၶွပ်ႇမႄႈလဵၵ်း တူဝ်ဝႂ်ပဵၼ်သီၶွင်ႇတင်းသွင်ၼႃႈ လူၺ်ႈၵူၼ်းၵုမ်ႇၼွႆႉ (ၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢွၼ်ႇ) ၵူႈၵုမ်ႇ တေလႆႈႁပ်ႉဝႂ်သီလဵဝ်ၵၼ် ၵွႆးၵႃႈ တေတႅမ်ႈမၢႆၸိုဝ်ႈၵုမ်ႇၸဝ်ႈၶွင်ဝႂ် ဝႆႉတီႈၼႃႈဝႂ်တႂ်ႈလၢႆးၵၢၼ် မၢႆၶွင်တူဝ် 13 လၵ်းလႄႈ ပၢႆးတႂ်ႈပၵ်းပိူင် ဢၼ်မၵ်းမၢႆဢႃယု ၵၢၼ်ၸႂ်ႉ 6 ပီ။

တေႃႇမႃးမိူဝ်ႈမီးပိူင်ၽႅၼ်ၵၢၼ် ၸတ်းၵၢၼ်ပၼ်ႁႃၵဝ်ႉငဝ်ႈတူၼ်ႈတေႃ တူဝ်ၵဝ်ႇလႄႈ သူၼ်ႇလႆႈၽႂ်ၵေႃႉလႂ်ၵေႃ့ၼိုင်ႈ ဢၼ်ၵေႃၵမ်ၵၢၼ်ၽွင်းလူင်ႁၼ်ဝႃႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 18 လိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ 2005 လႆႈမီးၵၢၼ်ဝႅင်ႇၵုမ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ် ၵုမ်ႇပဝ်ႉမၢႆ ၸွမ်းၼင်ႇၵၢၼ်တမ်းဝၢင်းပိူင်ၽႅၼ် ဢွၵ်ႇပဵၼ် 6 ၵုမ်ႇ ဢၼ်ႁုပ်ႈႁူမ်ႈဝႃႈ “ၵုမ်ႇၵူၼ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇမီး သထႃၼတၢင်းသၢႆမၢႆ” ၼႂ်းၵုမ်ၼႆႉ သူၼ်ႇၼိုင်ႈပဵၼ်ၵူၼ်းတၢင်ႇၻၢဝ်ႈ ၵွႆးၵေႃႈမီးထႅင်ႈသူၼ်ႇၼိုင်ႈ ဢၼ်သထႃၼ ယင်းပႆႇၸႅင်ႈလႅင်းဝႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းထႆးႁိုဝ် တၢင်ႇၻၢဝ်ႈ။

ၸိူင်ႉၼင်ႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၵုမ်ႇလုၵ်ႈႁဵၼ်း ၸိူဝ်းပေႃႈမႄႈဢမ်ႇလႆႈၸႅင်ႈၵၢၼ်ၵိူတ်ႇ သူၼ်ႇၵူၼ်းၸိူဝ်းႁၢမ်းႁႅၵ်းႁၢၵ်ႈငဝ်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇၸၢင်ႈသိုပ်ႇၶူၼ်ႉၶႆႈႁႃလၵ်းထၢၼ် ပိူဝ်ႈတႃႇထတ်းထွင်ပိုၼ်းတူဝ်ၶွင်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸွမ်းလူၺ်ႈပိူင်ၽႅၼ်ၵၢၼ် ဢၼ်တမ်းဝၢင်းဝႆႉၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈတၢင်းႁွင်ႈၵၢၼ်ၽွင်းလူင်ၼႂ်းမိူင်း ၸတ်းၶိုင်ဢွၵ်ႇၽိုၼ်မၢႆၵိုၵ်းတူဝ်ပၼ် ၵူၼ်းၸိူဝ်း ဢမ်ႇမီးသထႃၼပဵၼ်သၼ်ၸၢတ်ႈထႆး။ တၢင်းၾၢႆႇႁွင်ႈၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းလႆႈဢွၵ်ႇပၵ်းပိူင်ၵၢၼ် ဝႃႈလူၺ်ႈၵၢၼ်ထတ်း ထွင်လႄႈၸတ်းႁဵတ်းၽိုၼ်သၢႆမၢႆ တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းဢၼ်ဢမ်ႇမီးသထႃၼတၢင်းသၢႆမၢႆ ပီ 2005 ပၢႆးတႂ်ႈပၵ်းပိူင်ၽိုၼ် ၼႆႉ လႆႈမၵ်းတမ်းဝၢင်းပိူင်ဝႂ်ၵပ်းတူဝ်ပၼ် ၵူၼ်းဢမ်ႇမီးသထႃၼ တၢင်းသၢႆမၢႆသၼ်ၸၢတ်ႈ ပဵၼ်ဝႂ်ပၢသ်းတိၵ်ႇ ဢၼ်မီးထႅပ်ႇမႄႈလဵၵ်း ၾၢႆႇၼႃႈပဵၼ်သီၶၢဝ် ၾၢႆႇလင်ပဵၼ်သီၶွင်ႇ မၵ်းမၼ်ႈဢႃယုၶွင်ၵေႃႉဢၼ်တေႁဵတ်းဝႂ် တင်ႈ တႄႇ 1 ပီ ၶိုၼ်ႈၵႂႃႇလႄႈ မွပ်ႈပၼ်ဝႂ် ဢၼ်မီးဢႃယုဝႂ် 10 ပီ။

ၵၢၼ်ၵႄႈလိတ်ႈၽိူမ်ႉထႅမ် ပိူင်ၵၢၼ်မၵ်းတမ်းၵၢၼ်သၢႆမၢႆၵူၼ်းမိူင်း ပီ 1991 (ၽိုၼ်မၢႆ 2) 2008 လႆႈၵႄႈလိတ်ႈၽိူမ်ႉထႅမ် မတ်ႉတႃ 5 ပဵၼ်ၶေႃႈမၵ်းမၢႆ ဝႃႈ ပဵၼ် ဝႂ်ၵပ်းတူဝ်ၵူၼ်းဢမ်ႇမီး မၢႆၾၢင်ၵူၼ်းထႆး။ ႁွင်ႈၵၢၼ်လူင် ၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းၾၢႆႇၼႂ်းမိူင်း ၸင်ႇလႆႈဢွၵ်ႇပၵ်းပိူင်ဝႃႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇမီး မၢႆၾၢင်ထႆး ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းၵိုၵ်းမိူင်း မိူင်းထႆးၼၼ်ႉ တၵ်းလႆႈ တိုဝ်းၵမ်ၸွမ်းပၵ်းပိူင် သၢႆမၢႆၵူၼ်းမိူင်း။ တေလႆႈသႂ်ႇၶွၼ်ႇပၼ်ၸွမ်းၼင်ႇမၢႆမီႈ ပီ 2008 ၊ ၵူၼ်းၵေႃႉတေထၢႆႇဝတ်းဝႂ်ၼႆႉ တေလႆႈပဵၼ်ဢႃယုၼႂ်းၵႄႈ 5 ပီ တေႃႇထိုင် 30 ပီ ။ ဢႃယုဝတ်းဝႂ် လႆႈ 10 ပီ။

ဝႂ်ၵပ်းတူဝ်တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းထႆးၼႆႉ တေမီးယူႇ 2 သႅၼ်း –

1. ဝႂ်သႅၼ်းပလၢသ်းတိၵ်ႇ ပဵၼ် သီၶွင်ႇတင်းၾၢႆႇၼႃႈလႄႈၾၢႆႇလင် ၊ ပဵၼ်တႃႇၵူၼ်းဢၼ်မီး တီႈယူႇမၼ်ႈၵိုမ်းၼႂ်းၸိုင်ႈထႆး ( မီးၸိုဝ်ႈ ယူႇၼႂ်းဝႂ်မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်း ထေႃႊရေႃႊ 14) လႄႈတွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ လၢဝ်း ၵမ်ႊပူႊၶျႃႊ (မီးၸိုဝ်ႈယူႇၼႂ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁေႃႁိူၼ်း ထေႃႊရေႃႊ 13 ႁိုဝ် ပဵၼ်သဵၼ်ႈသၢႆမၢႆပိုၼ်းတူဝ် ထေႃႊရေႃႊ 38)
2. ဝႂ်ပလၢသ်းတိၵ်ႇတၢင်းၾၢႆႇၼႃႈပဵၼ်သီၶၢဝ် ၾၢႆႇလင်ပဵၼ်သီၶွင်ႇ ပဵၼ်ဝႂ်တႃႇၵူၼ်းဢမ်ႇမီး သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ဢမ်ႇမီးတီႈယူႇ ၼႂ်းၸိုင်ႈထႆး။
   ဝတ်းဝႂ်တင်း 2 ဢၼ်ၼႆႉ မီးဢႃယု 10 ပီ။ ထၢႆႇလႆႈတင်ႈတႄႇဢႃယု 5 ပီထိုင် 30 ပီ။