ၵႃႈၶၢတ်ႈႁွင်ႈထႅဝ် တီႈဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ပုင်ႈၶိုၼ်ႈႁႅင်း ပဵၼ်လၢႆပုၼ်ႈ

ၵႃႈၶၢတ်ႈႁွင်ႈထႅဝ်/ ႁၢၼ်ႉၶၢႆၶူဝ်းၵုၼ်ႇ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ယၢမ်းလဵဝ် ပုင်ႈၶိုၼ်ႈႁႅင်း ပဵၼ်လၢႆပုၼ်ႈ ယွၼ်ႉ ၵၢၼ်ဢွၼ်ႊလၢႆႊလိူင်ႇၼမ်။  

တင်ႈတႄႇ ပိုတ်ႇၶူဝ်လႅၼ်လိၼ်တႆး – ထႆး (တႃႈၶီႈလဵၵ်း – မႄႈသၢႆ) မႃး ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 20/2/2023 ၼၼ်ႉသေ ၵူၼ်းမိူင်းထႆး၊ မိူင်းၶႄႇ လႆၶဝ်ႈ ပိုတ်ႇၵၢၼ်ဢွၼ်ႊလၢႆႊ တီႈၼႂ်းဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း ၼမ်ႁႅင်း ႁဵတ်း  ႁႂ်ႈၵႃႈၶၢတ်ႈႁွင်ႉထႅဝ်/ ႁၢၼ်ႉၶၢႆၶူဝ်းၵုၼ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ပုင်ႈၶိုၼ်ႈႁႅင်း ပဵၼ်လၢႆပုၼ်ႈ။

ၵူၼ်းၼုမ်ႇပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ယၢမ်းလဵဝ် တီႈၼႂ်းဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်းၼႆႉ ႁွင်ႈထႅဝ်ယူႇသဝ်း ၼႆႉ 1 ႁွင်ႈလႂ် တီႈဢေႇသုတ်း 7,000 – 8,000 ဝၢတ်ႇယဝ်ႉ ပႆႇပႃးဢေးၵွၼ်း(Air) တူႈယဵၼ် ပဵၼ်ႁွင်ႈလၢႆလၢႆၵူၺ်း။ ၵူႈပွၵ်ႈ 1 ႁွင်ႈ 2,000 – 3,000 ဝၢတ်ႇ။ တီႈၶႃႈၶၢတ်ႈယူႇၼႆႉ 1 ႁွင်ႈလႂ် 10,000 ဝၢတ်ႇယဝ်ႉ။ ႁိူၼ်းၶၢတ်ႈသမ်ႉ 1 လင် 25,000 – 35,000 ဝၢတ်ႇယဝ်ႉ တေႃႇလိူၼ်။ ယွၼ်ႉၸၢဝ်းၶႄႇ၊ ၸၢဝ်းထႆးၶဝ် မႃးပိုတ်ႇၵၢၼ်တေႃႇလွင်း ဢွၼ်ႊလၢႆႊၼမ်ႁႅင်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၵၢၼ်တေႃႇလွင်းပႃႇၵလႃႉ၊ ၵဵမ်းသလွတ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵၢၼ်ဢွၼ်ႊလၢႆႊ တီႈတႃႈၶီႈလဵၵ်း ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈပဵၼ်ၵၢၼ်လဵၵ်ႉလဵၵ်ႉၵူၺ်း ယၢမ်းလဵဝ် မၼ်းပဵၼ်ၵၢၼ်ယႂ်ႇလူင်ဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ”- ဝႃႈၼႆ။

ယၢမ်းလဵဝ် ၼႂ်းဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်းၼႆႉ တႄႇဢဝ် ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ်ထိုင်ၵၢင်ၶမ်ႈ ၸွမ်းတၢင်းလူင်ၵၢင်ဝဵင်း ၸဵမ်ၵႃးရူတ်ႉၶိူင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ တိတ်းၵပ်ႉသတ်ႉၼႅၼ်ႈ ၵူႈၶၢဝ်း ယွၼ်ႉၵူၼ်းၼုမ်ႇ လုၵ်ႉတၢင်ႇတီႈသီႇလႅၼ် မႃးႁဵတ်းၵၢၼ်ဢွၼ်ႊလၢႆးၼမ်။

ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၽူႈၸၢႆး ဢႃယုမွၵ်ႈ 40 ၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “တီႈတႃႈၶီႈလဵၵ်းၼႆႉ တႄႇဢဝ် ယၢမ်း ၵၢင်ၼႂ် တေႃႇထိုင်ၵၢင်ၶမ်ႈၼႆႉ ၸဵမ်ၵႃးရူတ်ႉၶိူင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ တႄႇဢဝ်ႁူဝ်ၶူဝ်မၢႆ 1 ထိုင် သီႇယႅၵ်ႇႁွင်ႈလိုၵ်ႉ တၢင်းဢွၵ်ႇဝဵင်းၼၼ်ႉ တိတ်း ၵပ်ႉၵူႈဝၼ်း။ ယွၼ်ႉၵူၼ်းၼုမ်ႇၼႆႉ လုၵ်ႉတၢင်ႇတီႈသီႇလႅၼ်မႃးႁဵတ်းၵၢၼ်ဢွၼ်ႊလၢႆးၼႆႉ ၼမ်ဝႃႈ ၼမ်ယဝ်ႉ။ ၵမ်ႈၼမ် တေ ပဵၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇမိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း၊ ပွတ်းႁွင်ႇ ၸိူဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းမႃး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ တၢင်းမိူင်းမၢၼ်ႈၵေႃႈၼမ်။ လုၵ်ႉ တၢင်းမႄႈသၢႆ မိူင်းထႆး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉမႃးၵေႃႈၼမ် ၼၼ်ႉတႄႉ ၶဝ်တေၶမ်ႈၶူဝ်မႃးသေ ပေႃးၵၢၼ်ယဝ်ႉ တေၶမ်ႈၶူဝ်မိူဝ်းၶိုၼ်း ႁဵတ်းၼႆၵူႈဝၼ်းၶႃႈ။ ဢၼ်မႃးယူႇဝႆႉတင်းၼႆႉၵေႃႈမီးယူႇ။ တေႃႈၼင်ႇ ၵႃႈၶၢတ်ႈႁွင်ႈထႅဝ် တၢင်းၼွၵ်ႈဝဵင်း၊ ၵႆဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ၼႆႉ 1 ႁွင်ႈလႂ် 4,000 – 5,000 ဝၢတ်ႇယဝ်ႉ”- ဝႃႈၼႆ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ႁၢၼ်ႉၶၢႆၶူဝ်းၵုၼ်ႇ ၸိူဝ်းဢမ်ႇမီးႁၢၼ်ႉၶၢႆ ၶၢတ်ႈပိူၼ်ႈသေ ၶၢႆၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယၢမ်းလဵဝ် ဢွၼ်ၵၼ်ထူပ်း တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ယွၼ်ႉၸဝ်ႈၶွၼ်ႁၢၼ်ႉ တေၶိုၼ်ႈၵႃးၶၢတ်ႈထႅင်ႈ။

ၸဝ်ႈၶွင်ပိုတ်ႇႁၢၼ်ႉၶၢႆၶူဝ်းၵုၼ်ႇ တႃႈၶီႈလဵၵ်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “တေႃႈလဵဝ် ၸဝ်ႈၶွင်လၢၼ်ႉၼႆႉ ၶဝ်တေဢမ်ႇၶႂ်ႈ ပၼ် ႁဝ်းၶႃႈၶၢတ်ႇယဝ်ႉ။ ႁဝ်းၶႃႈ လႆႈၶၢတ်ႈၶဝ်သေ ပိုတ်ႇလၢၼ်ႉၼႆႉ တေႃႇလိူၼ် လႆႈပၼ်ၵႃႈၶၢတ်ႈ 30,000 ဝၢတ်ႇ။ တေႃႈ လဵဝ် ၶဝ်ၶႂ်ႈပွႆႇပၼ် ပိူၼ်ႈမႃးၶၢတ်ႇပိုတ်ႇၵၢၼ်ဢွၼ်ႊလၢႆႊယဝ်ႉ တေႃႇလိူၼ်ၶဝ်တေလႆႈ 300,000 ဝၢတ်ႇ မွၵ်ႈၼႆႉ။ ပေႃးႁဝ်း ၶႃႈ ဢမ်ႇပၼ်လႆႈၵႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁူႉၵႃႈ တေလႆႈၵိုတ်းလၢၼ်ႉၶၢႆၶူဝ်းၵုၼ်ႇႁဝ်းယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇၶိုၼ်ႈတီႈႁဝ်းၼႆႉၵူၺ်း တၢင်ႇတီႈၵေႃႈ ၶိုၼ်ႈမိူၼ်ၵၼ်”- ဝႃႈၼႆ။

ယၢမ်းလဵဝ် ၸွမ်းႁူင်းႁႅမ်း ၼႂ်းဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်းၼႆႉ တေပဵၼ်တီႈၸၢဝ်းၶႄႇ၊ ၸၢဝ်းထႆးၶဝ် မႃးၶၢတ်ႈဝႆႉသေ ပိုတ်ႇပၢင်တေႃႇလွင်း ၵၢၼ်ဢွၼ်ႊလၢႆႊ ၼႂ်းမၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ တင်းၼမ်။

ၽူႈယိင်း ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ဢွၼ်ႊလၢႆႊ တီႈတႃႈၶီႈလဵၵ်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “တီႈဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်းၼႆႉ ႁူင်းႁႅမ်း ၸိူဝ်း ၼႆႉ ဢမ်ႇၶႂ်ႈမီးယဝ်ႉ ၵူၼ်းၶႄႇၵူၼ်းထႆးပေႃႈလဵင်ႉသထေး ၸိူဝ်းၼႆႉ တေမႃးၶၢတ်ႇပဵၼ်တိုၵ်း၊ ပဵၼ်ထႅဝ်သေ ႁဵတ်းဢွင်ႈ တီႈပၢင် တေႃႇလွင်း ဢွၼ်ႊလၢႆႊၶဝ်ၵႂႃႇမူတ်းယဝ်ႉ။ မၢင်ၸိူဝ်း တေၶၢတ်ႈဢဝ်ပဵၼ်ႁွင်ႈၵမ်းလဵဝ် ၸိူဝ်းၼႆ ၵေႃႈမီး။ ႁူင်းႁႅမ်း ႁွင်ႈသဝ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ယၢမ်းလဵဝ် ၶႂ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်တီႈပၢင်တေႃႇလွင်း ၵၢၼ်ဢွၼ်ႊလၢႆႊမူတ်းယဝ်ႉ”- ဝႃႈၼႆ။

ယဝ်ႉၵေႃႈ ၵႃႈတီႈလိၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ပုင်ႈၶိုၼ်ႈႁႅင်း 1 လွၵ်းလႂ် ၼပ်ႉႁူဝ်လၢၼ်ႉဝၢတ်ႇယဝ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇ တၢင်းၼႃႈ 1G1 တီႈ ပွၵ်ႉသၼ်သၢႆးၼၼ်ႉ 1 လွၵ်းလႂ် ဢမ်ႇယွမ်း 10 လၢၼ်ႉဝၢတ်ႇ။

ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ယၢမ်းလဵဝ် တီႈတႃႈၶီႈလဵၵ်းၼႆႉ မီးငိုၼ်း 1 လၢၼ်ႇဝၢတ်ႇသေ တေသိုဝ်ႉတီႈလိၼ်ၼႆႉ ယင်းသိုဝ်ႉဢမ်ႇၶႂ်ႈလႆႈယဝ်ႉ။ တၢင်းၼႃႈ 1G1 ပွၵ်ႉသၼ်သၢႆးတႆးၼၼ်ႉ 1 လွၵ်းလႂ် 40 x 60 ထတ်း/ ပေႇ ဢမ်ႇယွမ်း 10 လၢၼ်ႉဝၢတ်ႇယဝ်ႉ။ တီႈႁွင်ႈလိုၵ်ႉၼၼ်ႉ ၵူႈပွၵ်ႈ တီႈလိၼ် 1 လွၵ်းလႂ် လႆႈသိုဝ်ႉမွၵ်ႈ 7 သႅၼ်ဝၢတ်ႇၼႆႉ ၵူၺ်း။ ယၢမ်းလဵဝ် 1 လွၵ်းလႂ် လႆႈပၼ် 13 လၢၼ်ႉ – 15 လၢၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူၼ်ၼင်ႇ တီႈမၢၵ်ႇယၢင်း ၼၼ်ႉ ၵူႈပွၵ်ႈ 1 လွၵ်းလႂ် 3-4 သႅၼ်ဝၢတ်ႇ ယၢမ်းလဵဝ် ပဵၼ်ၵႂႃႇ 7-8 သႅၼ်ဝၢတ်ႇယဝ်ႉ”- ဝႃႈၼႆ။

ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းတိတ်းၸပ်း လႅၼ်လိၼ်တႆး – ထႆး ဝဵင်းၼိုင်ႈသေဢမ်ႇၵႃး ဝဵင်းၵႃႉၶၢႆ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးဝဵင်းၼိုင်ႈ ၵွပ်ႈ ၼႆလႄႈ ၵူၼ်းတၢင်ႇတီႈသီႇလႅၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉမႃးယူႇႁဵတ်းၵိၼ်ၵၢၼ်ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉၼမ်။ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵၢၼ်တေႃႇလွင်း ၵဵမ်းဢွၼ်ႊ လၢႆႊ၊ ၵၢၼ်ၽိတ်းပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ ယႃႈမဝ်းၵမ်၊ ၽူႈလၵ်ႉၸၵ်ႉၶုတ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ လိူင်ႇၼမ်ႁႅင်း။ ပလိၵ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁူႉယဝ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇဢဝ်တၢင်းၽိတ်းသင် လႆႈထိုင်တီႈထိုင်လႅၼ် ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းတႃႈ ၶီႈလဵၵ်းလၢတ်ႈ။