ၵူၼ်းမိူင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ လွင်ႈဢၢႆၵႂၼ်းမိုတ်ႈမူဝ်းတၼ် တဵမ်ဝဵင်း

ၶၢဝ်းတၢင်း သွင်သၢမ်ဝၼ်းမႃးၼႆႉ ဢၢႆၵႂၼ်းမိုတ်ႈမူဝ်းတၼ် တဵမ်ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်းလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇ ၽိုတ်ႇ တႃသႅပ်ႇ ထူၺ်ႈၸႂ်ၵပ်ႉ တုမ်ႉတိူဝ်ႉပၢႆးယူႇလီ ၸိူဝ်းၼႆႉၵၼ်မႃး တင်းၼမ်။

တႄႇဢဝ် ဝၼ်းတီႈ 24/3/2023 ၼႆႉမႃး ဢၢႆၵႂၼ်းၾႆး မိုတ်ႈမူဝ်းတၼ်တဵမ်ဝဵင်း ၼႂ်းဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း လႅၼ်လိၼ်တႆး – ထႆး မႃးႁၢဝ်ႈႁႅင်း လႄႈ ထိုင်တီႈ ပေႃးလႆႈမၵ်းမၼ်ႈပဵၼ်ပိုၼ်ႉတီႈသီလႅင် ယွၼ်ႉမီးၵူၼ်းၸုတ်ႇၽဝ် ထိူၼ်ႇပႃႇၼမ်ႁႅင်း ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇ ဢွၼ်ၵၼ်တႃသႅပ်ႇ၊ ထူၺ်ႈၸႂ်ၵပ်ႉ ၵၼ်မႃးၼမ် သင်တေဢွၵ်ႇၵႂႃႇတၢင်းၼွၵ်ႈ ႁိူၼ်းၸိုင် တၵ်းတေလႆႈသႂ်ႇမၢၼ်ႇတႃႇလႄႈ ၽႃႈတူမ်းသူပ်း  (Mask) ၵၼ် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။  

ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ၽူႈယိင်း ဢႃယု 50 ပီ ၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ယွၼ်ႉဢၢႆၵႂၼ်းမိုတ်ႈမူဝ်းတဵမ်မိူင်းမႃး တင်ႈ တႄႇဝၼ်းတီႈ 24 ၼႆႉမႃးယဝ်ႉ ၶၢဝ်းတၢင်း 2-3 ဝၼ်းမႃးၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်လိူဝ်ၸႂ်ႁႅင်းတီႈသုတ်းယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼႆႉ ပိူၼ်ႈတႅၵ်ႈတူၺ်း ထိုင်ၵႂႃႇပဵၼ် ၶၼ်ႉတွၼ်ႈသီလႅင် (ပိုၼ်ႉတီႈသီလႅင်) ယဝ်ႉ။ ပေႃးဢွၵ်ႇၵႂႃႇတၢင်းၼႆ တႃပေႃးသႅပ်ႇ ထူၺ်ႈၸႂ်ယၢပ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉၵၼ်မႃးဢေႃႈ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ပေႃး တေၵႂႃႇတၢင်းၼွၵ်ႈႁိူၼ်းၸိုင် တေလႆႈသႂ်ႇမၢၼ်ႇတႃ ၽႃႈတူမ်းသူပ်းၵၼ် ၸိူင်ႉၼႆၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေလူမ်ၸႂ် လူမ်လီမႃးဢိတ်းၼိုင်ႈ။ တီႈ ၼႆႈသမ်ႉ ၽုၼ်ႇမုၵ်ႉၵေႃႈ ၼမ်။ မိူင်းၵေႃႈမူဝ်း ယွၼ်ႉၵူၼ်းၸုတ်ႇၽဝ်ပႃႇထိူၼ်ႇ ၾႆးမႆႈပႃႇၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼႆႉ လႆႈႁၼ်ၾၢႆႇၶႄၾႆးၶဝ် ဢဝ် ၼမ်ႉႁူတ်းပၼ်ၸွမ်းတၢင်းၸိူဝ်းၼႆႉယူႇ ၼင်ႇႁိုဝ် ႁႂ်ႈဢၢႆၵႂၼ်းလူတ်းယွမ်းၽွင်ႈ”- ဝႃႈၼႆ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ယူႇတီႈႁွင်ႈၵၢၼ် ၾၢႆႇလူလွမ်သိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉ ၸႄႈတွၼ်ႈတႃႈၶီႈလဵၵ်း ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈဝႆႉဝႃႈ ၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 26 – 27 တႃႇၶၢဝ်း တၢင်း 24 ၸူဝ်ႈမူင်းၼႆႉ ၸၼ်ႉလူမ်းၾိင်ႈၾႃႉ တေပဵၼ်ဝႆႉ ၶၼ်ႉတွၼ်ႈသီလႅင်ၵမ်ႇ PM 10 (ႁိုဝ်) 300 Hazardous ၶိုၼ်ႈၼိူဝ် ဝႃႈၼႆဝႆႉ။

ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ပိုၼ်ႉတီႈ ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ပေႃးပဵၼ်လႆႈ ႁႂ်ႈယူႇၼႂ်းႁွင်ႈသဝ်း ႁိူၼ်းယေးၽႂ်မၼ်းတႄႉ လီတီႈ သုတ်းယဝ်ႉ။ ႁဝ်းၶႃႈသမ်ႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈၼိုင်ႈ ၶၢတ်ႈႁွင်ႈယူႇတီႈၼိုင်ႈ ၸိူင်ႉၼႆဝႆႉလႄႈ ပေႃးဢွၵ်ႇ ၵႂႃႇတၢင်းၼွၵ်ႈၸိုင် တႃသႅပ်ႇတႃၵႅၼ်း ထူၺ်ႈၸႂ်ၵေႃႈယၢပ်ႇ မွင်းႁႂ်ႈၾူၼ်တူၵ်းၼႃႇယဝ်ႉ တေၶႅၼ်းၸႂ်မႃးဢိတ်းၼိုင်ႈ ၶႃႈ”- ဝႃႈၼႆ။

ယွၼ်ႉဢၢႆၵႂၼ်း မိုတ်ႈမူဝ်းတၼ်တဵမ် ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ၸိူင်ႉၼႆသေ ၶိူင်ႈမိၼ် ၸိူဝ်းလုၵ်ႉတၢင်ႇတီႈသီႇလႅၼ် တေမႃးလူင်းတီႈဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ၼႆႉ မၢင်လမ်း မႃးထိုင်ယဝ်ႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈလူင်း ၶိုၼ်းလႆႈဝၢႆႇပွၵ်ႈၶိုၼ်း ၸိူင်ႉၼႆၵေႃႈမီး။

ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၼႂ်းၵႂၢင်းၶိူင်ႈမိၼ် ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ၸႂ်ႈဢေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ ဢဝ်ၾႆးသီလႅင် ထွင်ႇၶိုၼ်ႈပၼ်ၼိူဝ်ၵၢင် ႁၢဝ်ၼၼ်ႉယူႇၵေႃႈ ၵူၼ်းႁေႃႈမၼ်း ဢမ်ႇမွင်းႁၼ်လႆႈ ၶဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈလူင်း ယွၼ်ႉမိူင်းမူဝ်းတၼ်တိၵ်းၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။ ၶဝ်ၵေႃႈ ႁေႃႈ လဵပ်ႈၵႂႃႇလဵပ်ႈမႃး ပၼ်ႇၵႂႃႇပၼ်ႇမႃးသေ ဝၢႆႇပွၵ်ႈမိူဝ်းၶိုၼ်းၵၼ် ႁဵတ်းၼၼ်ၶႃႈဢေႃႈ။ ၶိူင်ႈမိၼ် ဢၼ်ဝၢႆႇပွၵ်ႈမိူဝ်းၼၼ်ႉ တေပဵၼ် ၶိူင်ႈမိၼ် Air KBZ ပွၵ်ႈၵႂႃႇလူင်းၶိုၼ်း တီႈႁၢႆးႁူဝ်း။ ၶိူင်ႈမိၼ် Air Thanlwin သမ်ႉ ၵႂႃႇလူင်းၶိုၼ်း တီႈယၼ်ႇၵုင်ႇ”- ဝႃႈၼႆ။

ၼႂ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း ဢၼ်ထူပ်းၽေး ယွၼ်ႉဢၢႆၵႂၼ်း မိုတ်ႈမူဝ်းတၼ် ႁၢဝ်ႈႁႅင်း ၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ၸႄႈဝဵင်းၵဵင်းတုင်၊ တႃႈၶီႈ လဵၵ်း၊ မိူင်းၽျၢၵ်ႈ၊ မိူင်းသၢတ်ႇ လႄႈ မိူင်းတူၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ႁွင်ႈၵၢၼ် ၾၢႆႇပၢႆးယူႇလီ မိူင်းထႆးၵေႃႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇမႃးဝႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမိူင်းႁိမ်းႁွမ်း ၽဝ်ႁႆႈၽဝ်ထိူၼ်ႇႁႅင်းၼႃႈလႄႈ ၸင်ႇႁဵတ်းႁႂ်ႈ မိူင်း ထႆး လႆႈႁပ်ႉဢၢႆၵႂၼ်း ထူမ်ႈတဵမ်မိူင်းမူဝ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်း ၸိူင်ႉၼႆသေ ထိုင်တီႈၸုမ်ႉတိူဝ်ႉပၢႆးယူႇလီ ဢွၼ် ၵၼ် ဢႆ ၊ ၶေႃးၶူမ်း၊ ၶေႃးၸဵပ်း၊ ထူၺ်ႈၸႂ် ၵပ်ႉ၊ တႃသႅပ်ႇ/ လႅင်လႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈသဵင်ႁၢပ်ႇ/ ႁႅပ်ႇ ၵမ်ႈၽွင်ႈထိုင်တီႈလိူတ်ႈ ၶူးၼင်လႆ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵူၼ်းမိူင်းဢၼ်လႆႈၶဝ်ႈယူတ်းယႃတူဝ် ယွၼ်ႉထူၺ်ႈ ၸႂ်ၵပ်ႉၼႆႉ မီးၵႂႃႇသႅၼ်ပၢႆယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။