ၽွၼ်းလီၽွၼ်းၸႃႉ ပွႆးသၢင်ႇလွင်း

ပေႃးဢဝ်ၵႂၢမ်း ၵပ်းထုၵ်ႇတႆး မီးဝႆႉဝႃႈ “ၾိင်ႈၵဝ်ႇယႃႇႁႂ်ႈႁၢႆ – လၢႆးမႂ်ႇႁႂ်ႈၶိုတ်းၵၢပ်ႈ” ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈ ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈယူႇ။ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ “ၾိင်ႈၵဝ်ႇယႃႇႁႂ်ႈႁၢႆ” ၼႆၼၼ်ႉ ယူႇတီႈ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸၢဝ်းပုတ်ႉထတႄႉ တေဢွၼ်ၵၼ်ႁၵ်ႉသႃ မႅတ်ႇပႅင်းဝႆႉ ပွႆးၶၢမ်ႇသၢင်ႇလွင်းၼႆႉ ပဵၼ်ပိူင်ယႂ်ႇသုတ်း ဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ပွႆးၶၢမ်ႇသၢင်ႇလွင်းၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ပွႆးၾိင်ႈၵိုၵ်းပိုၼ်းၵူၼ်းမိူင်းတႆးမႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ဢမ်ႇပၼ်မွတ်ႈဝၢႆး ႁၢႆ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ယိုင်ႈၶႅၼ်း ၸတ်းႁဵတ်း ၶိုၵ်ႉယႂ်ႇထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ။

ပေႃးထိုင်မႃး ၶၢဝ်းလိူၼ်သၢမ် – လိူၼ်သီႇ ၽွင်းၶၢဝ်းၵတ်း ၶဝ်ႈၶၢဝ်းႁႅင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်းၵၢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ဢေႇမၢင် ၶဝ်ႈႁႆႈ ၶဝ်ႈၼႃးၵေႃႈ ႁွတ်ႈထိုင်ယွင်ထိုင်ယေးၵၼ်မူတ်းယဝ်ႉလႄႈ လႆႈဝႃႈပဵၼ်ၶၢဝ်းလိုဝ်ႈၵၢၼ်ႁႆႈၵၢၼ်ၼႃးယဝ်ႉ။ ၽွင်းၶၢဝ်းၼႆႉ ၵူၼ်း မိူင်းတႆးသမ်ႉ တေဢွၼ်ၵၼ်ၸတ်းႁဵတ်းပွႆးလူႇပွႆးတၢၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ပွႆးလူႇလူဝ်၊ ပွႆးလိူၼ်သီႇ၊ ပွႆးၵူပ်ႉၵူႈပဵၼ်ႁိူၼ်း၊ ပွႆးၶိုၼ်ႈ ႁိူၼ်းမႂ်ႇ၊ ပွႆးသၢင်ႇလွင်းလႄႈ ပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉ တႄႇၵႂႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၸဝ်ႈၶူး သီရိထမ်မ (ဝဵင်းဢိၼ်း) ၽူႈၵွၼ်းဝတ်ႉႁူမ်ႈယဵၼ်လွႆၸၢၵ်ႈတေႃႇ ၼွင်ၽႃ ဝဵင်းၶူဝ်လမ် လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇ ႁွၵ်ႈဝႃႈ – “လွင်ႈၶၢမ်ႇသၢင်ႇလွင်းၼႆႉ လိူၼ်လႂ် ပီလႂ် လီၶၢမ်ႇဢမ်ႇလီၶၢမ်ႇၼႆၼၼ်ႉ ၼႂ်းဝိၼီး သႃသၼႃၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈတႄႉ ဢမ်ႇမီး။ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၽြႃး ပဵၼ်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ၶၢမ်ႇလႆႈၵူႈလိူၼ် ဢမ်ႇလိူၵ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း၊ ဢမ်ႇလိူၵ်ႈဢွင်ႈတီႈ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် တႆးႁဝ်းသမ်ႉ မႃး ႁဵတ်းပွႆးသၢင်ႇလွင်းလိူၼ်သီႇ – လိူၼ်ႁႃႈၼႆႉ ပေႃးဢဝ်ၵူၼ်းထဝ်ႈၶဝ်ဝႃႈၸိုင် ၼင်ႇႁိုဝ် ပီႈၼွင်ႉတေမႃးႁူမ်ႈပွႆးႁဝ်းၼႆႉ ပဵၼ် ၶၢဝ်းယၢမ်းဢဝ်ၶဝ်ႈဢဝ်ၼမ်ႉ သူၼ်ႁႆႈၼႃးၵၼ်ယဝ်ႉမူတ်းလႄႈ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၵႂႃႇမႃးၵေႃႈငၢႆႈသေ ၸင်ႇလိူၵ်ႈဢဝ်ၸွမ်းၾိင်ႈၾႃႉ ရႃႇသီႇၼႆႉ ၸတ်းႁဵတ်းပွႆးသၢင်ႇလွင်းၵၼ်မႃးယဝ်ႉ”- ဝႃႈၼႆ။

လွင်ႈၶၢမ်ႇသၢင်ႇၼႆႉ ပေႃးဢဝ်ၸွမ်း ဝိၼီး ၼႂ်းၵၢၼ်သႃသၼႃ ပုတ်ႉထၶမ်းပဵၼ်ၸဝ်ႈမီးတႄႉ ဢမ်ႇလႆႈမၵ်းတတ်း ဢႃယုဝႆႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းပိူင်ၼၼ်ႉတႄႉ မီးဝႆႉ သင်ဝႃႈ ဢွၼ်ႇၸၢႆးၵေႃႉၼိုင်ႈ ပေႃးမၼ်းမေႃႁူႉ မေႃလိုပ်ႈ ၼူၵ်ႉၵႃ မႃးၵိၼ် ၶဝ်ႈၼႂ်းသိုင်ႇၾႆး မႃးယႃႉမူႇၶဝ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၸိုင်ပွင်ႇဝႃႈ ဢွၼ်ႇ ၸၢႆးၵေႃႉၼၼ်ႉ ၶၢမ်ႇသၢင်ႇလႆႈယဝ်ႉ။ သင်မၼ်းၸၢႆးလဵၵ်ႉႁႅင်း ဢမ်ႇပေႉတူဝ် ပႆႇမေႃလုမ်းလႃး တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸိုင် တေၸၢင်ႈၵႂႃႇပၼ်တင်းသုၵ်ႉ တီႈ ၵူၼ်းတူၺ်းထိုင်ၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈဝႃႈ တေလႆႈႁဵတ်း 3 ဝၼ်း 7 ဝၼ်းယဝ်ႉ ၸင်ႇတေထၢၵ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၼႂ်းပိူင် ၽြႃး ပဵၼ်ၸဝ်ႈတႄႉ ဢမ်ႇမီးဝႆႉ လွင်ႈၼႆႉ။

လွင်ႈၶၢမ်ႇသၢင်ႇ မိူဝ်ႈပၢၼ် ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၼမ် ဢွၼ်ႇၸၢႆး ဢၼ်ၶၢမ်ႇသၢင်ႇတႄႉ တေပဵၼ်ဢႃယု 7 ၶူပ်ႇ။ တေႃႈ ၼင်ႇ လုၵ်ႈၸၢႆးၸဝ်ႈ ရႃႇႁူႉလႃႇၵေႃႈ ဢႃယု 7 ၶူပ်ႇၵူၺ်း ၶဝ်ႈၶၢမ်ႇသၢင်ႇယဝ်ႉ ၸဝ်ႈၶူး သီရိထမ်မ လၢတ်ႈၼႄ ၼင်ႇၼႆ။

ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးမႃး လဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း လွင်ႈၶၢမ်ႇသၢင်ႇလွင်းၼႆ တေမီးဝႆႉယူႇ 2 ၶၵ်ႉတွၼ်ႈ။ ၶၵ်ႉတွၼ်ႈ (1) တႄႉ တေပဵၼ် ၶၢမ်ႇ မဵတ်ႉလႄႈ ၶၵ်ႉတွၼ်ႈ (2) သမ်ႉ တေၶၢမ်ႇလွင်း ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၸွမ်းၼင်ႇ မႁႃမုင်ႉ (မိူင်းၸႄႈ) ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈလႄႈ ၶူၼ်ႉၶႂႃႉပိုၼ်း တႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ – “ၸွမ်းၾိင်ႈထုင်းတႆး သၢင်ႇလွင်းၼႆႉ တေ ၸႅၵ်ႇဝႆႉ 2 တွၼ်ႈ။ တွၼ်ႈ (1) – ၶၢမ်ႇမဵတ်ႉ (တူဝ်ႈတၼ်းမိူဝ်ႈလႂ် ပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၵေႃႉႁပ်ႉပဵၼ်ပေႃႈ ဢွၵ်ႇမႄႈ ဢွၵ်ႇ ဢွၼ်ၵႂႃႇၸူးမုၼ်ၸဝ်ႈတီႈဝတ်ႉသေ ႁႂ်ႈမုၼ်ၸဝ်ႈၼုင်ႈၽႃႈလိူင်ပၼ် ၸွမ်းလၵ်းပိူင်သႃသၼႃ ၼႆႉႁွင်ႉဝႃႈ ၶၢမ်ႇမဵတ်ႉ။ တွၼ်ႈ (2) – ၶၢမ်ႇလွင်း (ပေႃႈမႄႈ ဢမ်ႇၼၼ် ပီႈၼွင်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၽူႈႁပ်ႉပဵၼ်ပေႃႈမႄႈဢွၵ်ႇ ႁၢင်ႈႁႅၼ်း ၼပ်ႉပဵၼ်ႁူဝ်လိူၼ်၊ ႁူဝ်ပီယဝ်ႉ ၽိတ်ႈမွၵ်ႇတင်းၶႅၵ်ႇမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁဵတ်းတၢင်းလူႇၸွမ်းသေ ၶၢမ်ႇသၢင်ႇၸွမ်း လၢႆးၵၢၼ်သၢင်ႇလွင်း ၼႆႉႁွင်ႉဝႃႈ ၶၢမ်ႇ လွင်း”- ဝႃႈၼႆ။

ပေႃးမႃးတူၺ်း ၵႂၢမ်းၵပ်းထုၵ်ႇ ၶေႃႈဢၼ်ဝႃႈ “လၢႆးမႂ်ႇႁႂ်ႈၶိုတ်းၵၢပ်ႈ” ၼႆၼၼ်ႉ ယၢမ်းလဵဝ် ယွၼ်ႉပဵၼ်ၵၢပ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ၊ ပဵၼ်ၵၢပ်ႈ ၶေႉၵၼ်၊ ပဵၼ်ၵၢပ်ႈၸႂ်ႉငိုၼ်းတွင်း သိူဝ်ႇတၢင်း ႁဵတ်းသၢင်ႈတင်းၼမ်လႄႈ ပေႃးဢမ်ႇမီးငိုၼ်းၼႆ တေႁဵတ်းသင်ၵေႃႈယၢပ်ႇ ၸဵမ်ပွႆးၵိၼ်လူႇလူႉတၢႆ၊ တေႃႈၼင်ႇ ပွႆးသၢင်ႇလွင်းၵေႃႈ မိူၼ်ၵၼ် မၢင်ၸိူဝ်း ဢမ်ႇမီးငိုၼ်းၸတ်း ထိုင်တီႈပေႃးလႆႈၶၢႆၶူဝ်းၶွင် ၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇ ဢၼ်လႆႈႁႃမႃးၵဵပ်းဝႆႉ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ မၢင်ၵေႃႉ ထိုင်တီႈ ပေႃးလႆႈၵူႈႁိမ်ငိုၼ်းတၢင်ႇၵေႃႇသေ မႃးႁဵတ်းပွႆးၶၢမ်ႇသၢင်ႇ ပဵၼ်ၼီႈပဵၼ်ၶွတ်ႇၼမ် ဝၢႆးလိုၼ်းမႃး ပဵၼ်လွင်ႈမႆႈၸႂ်သေ ၵုမ်ႇၼႅတ်ႈႁႃငိုၼ်းသၢႆႈတႅၼ်းၶိုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးမႃးၼမ်။

ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးမႃးဝူၼ်ႉတူၺ်းၶိုၼ်း ၶေႃးၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ “ၾိင်ႈၵဝ်ႇယႃႇႁႂ်ႈႁၢႆ” ၼႆၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းၸၢဝ်းတႆးႁဝ်းၶႃႈ တူၵ်းမိူင်းလႂ် ၵေႃႈ ဢမ်ႇတွၼ်ႉလိုမ်းၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။ တေႃႈၼင်ႇ ၽဝၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပၢႆႈတီႈမႆႈ ၶၢႆႉၸူးတီႈၵတ်း ႁွတ်ႈၽႅဝ်ထိုင်မိူင်းထႆးၵေႃႈ ယင်းဢမ်ႇလူင်လိုမ်း၊ ၸိူဝ်းမီးလုၵ်ႈၸၢႆး ထိုင်ၶၢဝ်းလူဝ်ႇၶၢမ်ႇသၢင်ႇမႃး ဢွၼ်ၵၼ်ၸတ်းႁဵတ်းပွႆးယႂ်ႇလၢမ်းလူင် ၼႂ်းမိူင်း ပိူၼ်ႈ ပေႃးၵိုၼ်းၶွၼ်ႈ သတ်ႉၼႅၼ်ႈယူႇၵူႈပီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ထိုင်ၶၢဝ်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁဝ်း ၸူဝ်ႈၶူပ်ႇထိုင်မႃးယဝ်ႉလႄႈ ပႆႇတူဝ်ႈတၼ်း ၸတ်းႁဵတ်းၼႆၸိုင် လွင်ႈၼႆႉၵေႃႈ ထုၵ်ႉၵူၼ်းႁိမ်းႁွမ်း ဢဝ်မႃးသေႉသွမ်းၵၼ် ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းမႃး ဢမ်ႇယဝ်ႉဢမ်ႇဝၢႆး။ ယွၼ်ႉဢမ်ႇၶၢမ်ႇလႆႈ လွင်ႈသေႉသွမ်း ၸိူင်ႉၼႆသေ ဢမ်ႇမီး ၵေႃႈႁႃ ဢမ်ႇမႃးၵေႃႈႁိမ် ႁႃႁိမ်ပီႈႁိမ်ၼွင်ႉ ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉၵၼ်မႃးယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ် လုၵ်ႈလၢင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပေႃးတေလႆႈႁဵတ်းပွႆး ၶၢမ်ႇသၢင်ႇ မိူၼ်ၸိူင်ႉပိူၼ်ႈလႄႈ ပေႃးတေလွတ်ႈပူၼ်ႉၵၢၼ်သေႉသွမ်း ပိူၼ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ထိုင်ပွႆးယဝ်ႉၵႂႃႇၵေႃႈ ၵၢၼ် ပဵၼ်ၼီႈပဵၼ်ၶွတ်ႇတႄႉ ပႆႇယဝ်ႉလႄႈ ၵမ်းလိုၼ်းမႃး လႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်သၢႆႈတႅၼ်း ၶိုၼ်း ၼပ်ႉႁူဝ်လိူၼ်ႁူဝ်ပီမၼ်း မႃးယဝ်ႉ။

ၵေႃႉပဵၼ်ပီႈၼွင်ႉ ၸမ်ၸႂ် ႁႅင်းၵၢၼ်တႆး ဢၼ်တေဢဝ်လုၵ်ႈလၢင်းၶၢမ်ႇသၢင်ႇ တီႈဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ ပီၼႆႉ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ဝႃႈ – “ပေႃးတေဢမ်ႇႁဵတ်း သမ်ႉၵူဝ်ပိူၼ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇတႆး သမ်ႉဢမ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႇလွင်းမိူၼ်ပိူၼ်ႈ ပေႃးမီးလုၵ်ႈၸၢႆး လူဝ်ႇလႆႈႁဵတ်းဢိူဝ်ႈ။ ၵမ်းၼႆႉ ပေႃႈမႄႈတႄႉ ဢမ်ႇမီးၵေႃႈႁႃ ဢမ်ႇမႃးၵေႃႈႁိမ် ႁႃႁိမ်ပီႈၼွင်ႉ ၸွမ်းၼင်ႇပွင်ပဵၼ်လႆႈ ၵၼ်ႉၵူၵ်ႉ ၵၼ်ႉၵၵ်ႉသေ ႁဵတ်းၵႂႃႇ။ ပေႃးဢမ်ႇႁဵတ်းၵေႃႈ သမ်ႉၵူဝ်ပိူၼ်ႈသေႉသွမ်း ဢၼ်ဝႃႈ ၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉမီးငိုၼ်းဝႆႉ ဢမ်ႇတဵမ် ထူၼ်ႈလႄႈ လႆႈၵႂႃႇယိုမ်ပီႈၼွင်ႉဝႆႉ 3-4 မိုၼ်ႇဢိူဝ်ႈၼႆႉ။ မၢင်ၵေႃႉ ၵႂႃႇယိုမ် ငိုၼ်းမႃးႁဵတ်းပွႆး ၼမ်လိူဝ်ၼႆႉထႅင်ႈၵေႃႈ မီးဢေႃႈ”- ဝႃႈၼႆ။

မၢင်ၵေႃႉ တေႃႉတႄႉမီးငိုၼ်း ၵုမ်ႇလုမ်ႇတႃႇလူႇတၢၼ်းလဵင်ႉလူယူႇသေတႃႉၵေႃႈ ၵူၺ်းၵႃႈ လွမ်မႆႈၸႂ်ဝႆႉထႃႈ ၵူဝ်ငိုၼ်း ဢမ်ႇ ပေႃးၼႆသေ ၼႅတ်ႈႁႃယိုမ်ပီႈၼွင်ႉဝႆႉထႃႈ ဝၢႆးပွႆးမႃး ၸင်ႇတေသၢႆႈတႅၼ်းၶိုၼ်း ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီး။

“မၢင်ၵေႃႉၼႆႉ ငိုၼ်းတႃႇတေႁဵတ်းသၢင်ႇလွင်းတႄႉ ၵုမ်ႇထူၼ်ႈယူႇသေတႃႉ ၵူၺ်းၵႃႈ ပွႆးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းမေႃလၢမ်း ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ လႆႈၽိူဝ်ႇငိုၼ်းဝႆႉၽွင်ႈ မၢင်ၵေႃႉလႆႈၵႂႃႇႁိမ်ပီႈၼွင်ႉ ၽိူဝ်ႇငိုၼ်းဝႆႉ။ ပေႃးၸမ်ပဵၼ်မႃး တေလႆႈၸႂ်ႉၵမ်းလဵဝ်။ မၢင်ၵေႃႉသမ်ႉ ငိုၼ်းဢမ်ႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈလီ ၵႂႃႇႁိမ်ပီႈၼွင်ႉဝႆႉထႃႈ ပေႃးဝၢႆးပွႆးမႃး လႆႈငိုၼ်းတီႈပိူၼ်ႈမႃးႁွမ်းလူႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းဢဝ်သၢႆႈတႅၼ်းပၼ်ၶိုၼ်း။ မၢင်ၵေႃႉဝူၼ်ႉဝႃႈ မီးၵၢၼ်ဝႆႉယူႇ တေႁဵတ်းၵၢၼ်သေ မႃးသၢႆႈတႅၼ်းၶိုၼ်း ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉ ၵေႃႈမီးတင်းၼမ်ယဝ်ႉ”- ၵေႃႉပဵၼ်ပီႈၼွင်ႉ ၸမ်ၸႂ် ႁႅင်းၵၢၼ်တႆး သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။

ပွႆးၶၢမ်ႇသၢင်ႇလွင်း ၵူႈပွၵ်ႈတႄႉၵၢၼ်လဵင်ႉလူ ၵိၼ်ယမ်ႉပဵၼ်ၶဝ်ႈၽၵ်း၊ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ပေႃးဢမ်ႇမီးၼမ်ႉသူႇရႃႇ (မဝ်းမိင်း) လဵင်ႉၵၼ်ပႃးၸိုင် ၵူၼ်းတေမႃးၸွႆႈထႅမ် ပၢင်လူႇတၢၼ်းၼႆႉ တေဢမ်ႇပေႃးမီးဢမ်ႇပေႃးၵိုၼ်းမွင်သေႃႇႁေႃႇဝႆႉ ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၵႃႈလႆႈသိုဝ်ႉလဵင်ႉလူၵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်တႃဢွၵ်ႇငိုၼ်းလွၼ်ႉလွၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽူႈၸွႆႈထႅမ် ႁႅင်းၵၢၼ်တႆး ၼႂ်းဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ ၵေႃႉၼိုင်ႈ လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “မၢင်ၵေႃႉ ဝူၼ်ႉဝႃႈ ပွႆးၶၢမ်ႇသၢင်ႇ ၼႆႉ ပဵၼ် ပွႆးၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်း ႁဝ်းသေႁဵတ်း။ မၢင်ၵေႃႉဝူၼ်ႉဝႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်လီၵုသူလ်လႄႈႁဵတ်း။ မီးငိုၼ်းဢမ်ႇမီးငိုၼ်းတႄႉ ႁႃၶၢႆ ၶူဝ်းၶွင်ၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ ၶမ်း ဢၼ်ႁႃမႃးၵဵပ်းမႃးပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶၢႆႁဵတ်းပွႆး ၸိူင်ႉ ၼႆၵေႃႈ မီးမႃးၼမ်။ ႁဝ်း ၶႃႈ ပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်ၶဝ် ႁဵတ်းၸဝ်ႈသၢင်ႇဢဝ်ၵေႃႈလႆႈ မၼ်းမိူၼ်ၵၼ်ၵူၺ်း တေဢမ်ႇလႆႈသဵင်ႈငိုၼ်းၼမ် ၵမ်းၼႆႉ ၶဝ် ၶိုၼ်းဝႃႈ ပေႃးႁဝ်းႁဵတ်း ၸဝ်ႈသၢင်ႇၵူၺ်း ဢမ်ႇႁဵတ်းလွင်းၸိုင် ပိူၼ်ႈတေဝႃႈ ႁဝ်းမီးလုၵ်ႈၸၢႆးလႄႈ ဢမ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႇလွင်း ၼႆ ဢမ်ႇၸႂ်ႈမဵဝ်းမၼ်း ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်း ယွၼ်ႉဢမ်ႇၶၢမ်ႇလႆႈ ၵႂၢမ်းသေႉသွမ်း ၸိူင်ႉၼႆႉၵေႃႈ တေပႃး”- ဝႃႈ ၼႆ။

ပေႃးမႃးတူၺ်း ႁႅင်းၵၢၼ်တႆး ၼႂ်းမိူင်းထႆးၼၼ်ႉသမ်ႉ ပဵၼ်ဝႆႉလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵိၼ်းၸႂ်ဝႆႉထႅင်ႈ လၢႆလၢႆလွင်ႈ။ ပူၼ်ႉမႃးၶၢဝ်း တၢင်း 2-3 ပီၼႆႉ ၵၢၼ်ငၢၼ်းဢမ်ႇပဵၼ် ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉၵေႃႈ ပိူင်ၼိုင်ႈ။ ဝၢႆးတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ ၼႆႉယဝ်ႉ သမ်ႉႁူပ်ႉ ၺႃးလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ လွင်ႈႁဵတ်းဝတ်းဝႂ်/ တေႃႇဝတ်းၵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉထႅင်ႈ။ ၼိုင်ႈၵေႃႉလႂ် တီႈ ဢေႇသုတ်း သဵင်ႈငိုၼ်း ဢမ်ႇယွမ်း ၵႃႈဝတ်းဝႂ် 10,000 ဝၢတ်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။  

ၸၢႆးသႅၼ်မွင်း ၽူႈႁပ်ႉႁဵတ်းလိၵ်ႈမွၵ်ႇထိုင် ပွႆးသၢင်ႇလွင်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ၵူႈပီ ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ၶႃႈလႆႈႁပ်ႉႁဵတ်း လိၵ်ႈၽိတ်းမွၵ်ႇၼမ်ၶႃႈဢေႃႈ။ တေႃႇၵေႃႉၼႆႉ ဢေႇသုတ်းမႃးႁဵတ်း 300 ဝႂ်ၶိုၼ်ႈၼိူဝ်လၢႆလၢႆ။ ပီၼႆႉ ဢၼ်မႃးႁဵတ်းလိၵ်ႈ ၽိတ်ႈမွၵ်ႇၼႆႉ 100 ဝႂ် 150 ဝႂ် ၸိူဝ်းၼႆႉမီးတင်းၼမ်။ ၶႃႈထၢမ်ၶဝ် ႁဵတ်းသင်ပေႉႁဵတ်းဢေႇ။ ၶဝ်တွပ်ႇဝႃႈ ပီႈၼွင်ႉဢမ်ႇမီးၼမ် ဢမ်ႇၸႂ်ႈ။ ယွၼ်ႉဢမ်ႇမီးငိုၼ်း တႃႇတေၸတ်းယႂ်ႇ ၵႂႃႇႁႃပေႃႈဢွၵ်ႇမႄႈဢွၵ်ႇၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးၽႂ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈတႃႇၼ ႁပ်ႉႁဵတ်း။ ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉလႄႈ ၵၢၼ်ဢမ်ႇ လိူင်ႇ ဢမ်ႇမီးငိုၼ်းၵဵပ်းႁွမ်။ ပေႃးလႆႈငိုၼ်းမႃးသမ်ႉၵုမ်ႇလႆႈပၼ်ၵႃႈဝတ်းဝႂ်ၼမ် ။ ယွၼ်ႉယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၸိူင်ႉၼႆသေ ၸွမ်းၼင်ႇၶဝ် ပွင်ပဵၼ်လႆႈၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ႁဵတ်းၵႂႃႇမွၵ်ႈၼၼ်ႉ မၢင် ၵေႃႉ ၶႃႈပၢႆႁဵတ်းလိၵ်ႈၽိတ်ႈမွၵ်ႇ ထႅမ်ပၼ်ထႅင်ႈလၢႆလၢႆ လူး ၵွၼ်ႇ”- ဝႃႈၼႆ။

ၸၢႆးသႅင်ယ ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး ဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ (ၽူႈပွင်ၵၢၼ် ၸတ်းပွႆးသၢင်ႇလွင်း ၵမ်းထူၼ်ႈ 18 ဝတ်ႉၵူႇတဝ်ႈ) လၢတ်ႈတီႈ  ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈႁႅင်းၵၢၼ်တႆး ၵဵပ်းႁွမ်ငိုၼ်းၶႅၼ်ႇ။ ပေႃးမီးလုၵ်ႈၸၢႆး ႁူႉတိုၼ်းတေလႆႈႁဵတ်းပွႆးသၢင်ႇလွင်းလႄႈ တိုၼ်းမီးငိုၼ်းၵဵပ်းတႃႇႁဵတ်းပွႆး။ၵွပ်ႈၼႆဢမ်ႇထိုင်တီႈလႆႈမႆႈၸႂ်လႆႈပဵၼ်ၼီႈပဵၼ်ၶွတ်ႇဝႃႈၼႆ။

“ၵမ်ႈၼမ် တီႈႁဝ်းႁၼ် ႁႅင်းၵၢၼ်တႆးႁဝ်း လွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇငိုၼ်းတွင်း တႃႇၸတ်းပွႆးၶၢမ်ႇသၢင်ႇလွင်းၼႆႉ တေဢမ်ႇမီးပၼ်ႁႃ ၵမ်ႈၼမ်တႄႉ ၶဝ်ၵေႃႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းၵၼ်မႃးဝႆႉ တေၶၢမ်ႇသၢင်ႇလုၵ်ႈၶဝ် ပီလႂ် လိူၼ်လႂ် တီႈလႂ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ဢၼ်ဝႃႈ လႆႈၶၢမ်ႇသၢင်ႇယဝ်ႉ လႆႈၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီသင်မႃးၼႆ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီတင်းၸႂ်လႄႈ မၼ်းပဵၼ်ၵူတ်းမၢႆတင်းၸႂ်။ ပေႃႈမႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼႆႉ ၶဝ်မီးၼႃႈတီႈပုၼ်ႈၽွၼ်း ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ထုၵ်ႇလႆႈဢဝ်လုၵ်ႈႁဵတ်းလွင်း တႃႇၶဝ်ႈသိူၵ်ႇသႃ သႃႇသၼႃႇၶမ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၵူတ်ႇမၢႆတင်းၸႂ်။ သင်ဝႃႈ ဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းၸိုင် မၼ်း ပဵၼ် လွင်ႈၸႂ်ဢမ်ႇလီ ၊ ဢမ်ႇႁၢၼ်ႉၸႂ် ၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ”- ဝႃႈၼႆ။

သိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ – “ပၼ်ႁႃ ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇၼႆႉသမ်ႉ ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်းတေမႃးၸွႆႈထႅမ် ၼႂ်းပၢင်ပွႆးၸိူဝ်းၼႆႉ ၵမ်ႈၼမ် ပဵၼ်ႁႅင်း ၵၢၼ် လူဝ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၵၼ် ဢမ်ႇလႆႈလိုဝ်ႈၵၢၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉပဵၼ်မိူင်းႁဵတ်းၵၢၼ်လႄႈ ၵူႈပွၵ်ႈတႄႉ ဝၼ်းသဝ် – ဝၼ်းတိတ်ႉ ပိူၼ်ႈတေလိုဝ်ႈ မိူဝ်ႈလဵဝ်သမ်ႉ ဢမ်ႇလိုဝ်ႈယဝ်ႉလႄႈ ဢၼ်ၼႆႉၵူၺ်း ဢၼ်မီးပၼ်ႁႃ လွင်ႈၵူၼ်းၸွႆႈ”- ဝႃႈၼႆ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးပဵၼ်တၢင်းမိူင်းတႆးတႄႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ်ဝၢၼ်ႈၵိူတ်ႇမိူင်းၼွၼ်းလႄႈ မီးသူၼ်ႁႆႈၼႃး၊ တႃႇလဵင်ႉလူၵေႃႈ ဢမ်ႇပေႃးလႆႈမႆႈ ၸႂ်။ လိူဝ် ၼၼ်ႉ ပီႈၼွင်ႉဢူၺ်းၵေႃႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းသူၼ်ၵေႃႈ မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွႆႈထႅမ် လႄႈဢမ်ႇလႆႈၵိၼ်းၸႂ်ႁႅင်း။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ပဵၼ်ၶၢဝ်းလိုဝ်ႈၵၢၼ်လိုဝ်ႈငၢၼ်းၵၼ်လႄႈ လွင်ႈၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ် ၼႂ်းပၢင်ပွႆးၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈမႆႈၸႂ်သင်။

ယၢမ်းလဵဝ် လွင်ႈၵၢၼ်ႁဵတ်းပွႆးၶၢမ်ႇသၢင်ႇလွင်းၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ်ပဵၼ်ၼီႈပဵၼ်ၶွတ်ႇသေ ၸတ်းႁဵတ်းၵၼ် ၵမ်ႈၼမ် တေပွင်ႇၸႂ် ဝႃႈ လႆႈၵိၼ်လႆႈလူႇ တဵမ်ထူၼ်ႈ ထိုင်တီႈယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆသေတႃႉ -ပေႃႈမႄႈသၢင်ႇလွင်းၼႆႉတႄႉ ပွႆးဝၢႆးၵေႃႈ ၼီႈၶွတ်ႇယင်းပႆႇယဝ်ႉလႄႈ ပဵၼ်လွင်ႈမႆႈၸႂ် ၶမ်ၸႂ်ၵၼ်ဝႆႉ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈဢၼ်ဝႃႈ ဢမ်ႇမီးၽွၼ်းလီ ဢမ်ႇလႆႈၵုသူလ်သင် မႁႃမုင်ႉ (မိူင်းၸႄႈ) တႄႉ လၢတ်ႈ ဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

“ႁဵတ်းပွႆးသၢင်ႇလွင်းၼႆႉ ၸႂ်ပျေႃႇ ဢမ်ႇပဵၼ်ၼီႈပဵၼ်ၶွတ်ႇသင် ၼႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပွႆးသၢင်ႇလွင်းဢၼ်လီလႄႈ လႆႈၵုသူလ်။ ပေႃး ႁဵတ်းယဝ်ႉ ပဵၼ်ၼီႈ ၸႂ်ၵေႃႈဢမ်ႇလီၸွမ်း ၸိူင်ႉၼၼ်တႄႉ ပဵၼ်ပွႆးသၢင်ႇလွင်း ဢမ်ႇမီးၽွၼ်းလီ ဢမ်ႇလႆႈၵုသူလ်သင်။ လူႇတၢၼ်းၵႂႃႇယဝ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးၽွၼ်းလီသင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၵူဝ်ပိူၼ်ႈသေႉသေႁဵတ်းၵူၺ်းလူး။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈ ၵုသူလ်သေႁဵတ်း ပေႃးဝၢႆးသၢင်ႇလွင်းယဝ်ႉ ႁႃသၢႆႈၼီႈပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇမီးလွင်ႈၽွၼ်းလီသင် ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပၢၼ်သၢင်ႇ လွင်း ၵၢပ်ႈယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ”- ဝႃႈၼႆ။

ပွႆးသၢင်ႇလွင်းတႆးႁဝ်းၼိုင်ႈပၢင် ႁဵတ်းႁိူၼ်းတိုၵ်းလႆႈပဵၼ်လၢႆလင်။ ၼႆႉပဵၼ်ၵႂၢမ်းၾၢႆႇဢၼ် ၵူၼ်းႁူႉပၼ်တိတတႆးႁဝ်း လၢတ်ႈ ၵၼ် ၵဵဝ်ႇတင်းလွင်ႈပွႆးသၢင်ႇလွင်း ပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ်။ ၸဝ်ႈတႆး ၸဝ်ႈၼိုင်ႈဢဝ်မႃးသိုပ်ႇ လၢတ်ႈၼႂ်းၶွၼ်ႊၾရႅၼ်ႊလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်း (3) တီႈဝဵင်းလိူဝ်ႇ ၼႂ်းပီ 2016 ဢၼ်ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ။

ယွၼ်ႉၼၼ်ႉလႄႈ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၵၢၼ်ၵုသူလ်ၼၼ်ႉ ၶၢမ်ႇမဵတ်ႈၵေႃႈယဝ်ႉ ၶၢမ်ႇလွင်းၵေႃႈယႃႇ- ဢမ်ႇလႆႈၵုသူလ်ၵေႃႈ ယႃႇႁႂ်ႈပဵၼ်ၼီႈ ပဵၼ်ၶွတ်ႇ ဝၢႆးလိုၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်လီတႃႇတူဝ်ႁဝ်း (ၽူႈလူႇတၢၼ်း)။ ၵွပ်ႈပဵၼ်ၾိင်ႈထုင်းယိူင်ႈၼိုင်ႈလႄႈ ဢဝ်ဝႃႈပဵၼ်ဝတ်ႉ တြႃး ပေႃႈမႄႈၼႆသေ တူဝ်ႈတၼ်းဢမ်ႇတူဝ်ႈတၼ်းၵေႃႈ ႁႃၵူႈ ႁႃယိမ်ပိူၼ်ႈမႃးႁဵတ်းပၼ်လုၵ်ႈလၢင်း ပိူဝ်ႈတႃႇ ဢဝ်ႁႂ်ႈပဵၼ် မုၼ်မိူင်းၾႃႉ – ၼႃႈမိူင်းၵူၼ်းၵွႆး ၼႆႉႁဵတ်းၵၢၼ်ၵုသူလ်သေတႃႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ဢမ်ႇသိူဝ်းသႃႇၸႂ် ဝၢႆးလိုၼ်းလႄႈ ဢမ်ႇလႆႈၵု သူလ် ဢၼ်ပဵၼ်ၵမ် (ဢမ်ႇပဵၼ်ၵုသူလ်ၸေတၼႃ) မႁႃမုင်ႉ (မိူင်းၸႄႈ) လၢတ်ႈဝႆႉၼင်ႇၼႆ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ လွင်ႈႁဵတ်းပွႆးၶၢမ်ႇသၢင်ႇလွင်းၼႆႉ ႁဵတ်းၸွမ်းၼင်ႇဢဵၼ်ႁႅင်း ႁဝ်းပွင်ပဵၼ်လႆႈ ႁဵတ်းယႂ်ႇႁဵတ်းလဵၵ်ႉ ၸွမ်း ၼင်ႇ ၸေႇတႃၼႁဝ်းၶႃႈမီးၼၼ်ႉ ၵုသူလ်ၵေႃႈႁႂ်ႈလႆႈ ၼီႈၶွတ်ႇၵေႃႈယႃႇႁႂ်ႈမီး ၼႆႉယဝ်ႉ ၸင်ႇဝႃႈ လႆႈၵုသူလ်ၽွၼ်းလီ ၼႆယဝ်ႉ။

“ၵုသူလ်ႁႂ်ႈလႆႈ တၢင်းႁူႉႁႂ်ႈမီး ၼီႈယႃႇႁႂ်ႈပဵၼ် ႁႂ်ႈယဵၼ်ႇငႄႈၵတ်းယဵၼ်” ၶေႃႈၵႂၢမ်းၼႆႉ ယူႇတီႈ ၸဝ်ႈၶူး ထမ်မသီရိ (ဝဵင်း ဢိၼ်း) ၽူႈၵွၼ်းဝတ်ႉႁူမ်ႈယဵၼ်လွႆၸၢၵ်ႈတေႃႇ ၼွင်ၽႃ ဝဵင်းၶူဝ်လမ် တႅမ်ႈတၢင်ႇဝႆႉ တီႈၾဵတ်ႉပုၵ်ႉ သုၼ်ႇတူဝ် ၸဝ်ႈဝႆႉ ၼင်ႇၼႆ။