Valentine ဝၼ်းတၢင်းႁၵ်ႉ လုမ်ႈၾႃႉ

ဝၼ်းတီႈ 14 လိူၼ်ၾႅပ်ႊပိဝ်ႊရီႊ ပီ 2023 ၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းတၢင်းႁၵ်ႉ ဢၼ်ႁူႉၸၵ်းၵၼ်ဝႃႈ – ဝၼ်း ဝႃႊလႅၼ်ႊထၢႆႊ(Valentine)  ။ ပိူင်လူင်မၼ်း မၢဝ်ႇသၢဝ် တူဝ်ႈတင်းလုမ်ႈၾႃႉ ယဝ်ႉ သူင်ၸႂ်ႉ တိုဝ်းဝၼ်း ၼႆႉသေ တွၼ်ႈပၼ် မွၵ်ႇ၊ မွၵ်ႇၼႄတၢင်းႁၵ်ႉတီႈဢၼ်ၵေႃႉႁဝ်းႁၵ်ႉလႄႈ လႆႈၸႂ်။

ဝၼ်းဝႃႊလႅၼ်ႊထၢႆႊ ပဵၼ်ဝၼ်းတၢင်းႁၵ်ႉဢၼ်မုၼ်ၸဝ်ႈ (ၶရိသ်ႉသျၢၼ်ႊ) ၵေႃႉၼိုင်ႈ ၽူႈၸိုဝ်ႈ – ဝႃႊလႅၼ်ႊထိ ၼသ်ႊ (Priest Valentinos) ဝႆႉၼိူဝ်ၵူၼ်းႁၵ်ႉၵၼ် (မၢဝ်ႇသၢဝ်ၵူႈႁၵ်ႉၵၼ်) မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး မွၵ်ႈပီၶရိသ်ႊတ် 270 ၼီႈ ၼၼ်ႉ။ ၽွင်းၼၼ်ႉ ၶုၼ်ၶလေႃးတိဢုသ်ႊ (Claudius) ထူၼ်ႈသွင် မိူင်းၵရိတ်ႉသ် ႁၢမ်ႈမုၼ်ၸဝ်ႈၶရိသ်ႉတ်ၶဝ်ႁဵတ်းပၢင် ၵိၼ်ၶႅၵ်ႇပၼ်ၵူႈမၢဝ်ႇသၢဝ်ၶဝ်ၵူႈတီႈ ၵွပ်ႈပဵၼ် ၽွင်းမီးသိုၵ်းသိူဝ်ဢူၼ်ဢၢၼ်မေႃးမႄးယူႇလႄႈ လူဝ်ႇၵူၼ်းသိုၵ်းၼမ်၊ ၵူဝ်ဢမ်ႇမီးၵူၼ်းႁဵတ်းသိုၵ်း ၵၼ်ၸိူင်ႉၼႆ။

မုၼ်ၸဝ်ႈဝႃႊလႅၼ်ႊထိၼသ်ႊ သမ်ႉလၵ်ႉႁဵတ်းပၼ်ပၢင်ၵိၼ်ၶႅၵ်ႇၵူႈ မၢဝ်ႇသၢဝ်လႄႈလႆႈထုၵ်ႇၺႃး တူတ်ႈတၢမ်ႇတၢႆ။ မိူဝ်ႈၽွင်း ယူႇၼႂ်းၶွၵ်ႈၶင်ၼၼ်ႉ သမ်ႉလႆႈႁၵ်ႉမႅၼ်ႈလုၵ်ႈယိင်းလဝ်း ၽူႈၵုမ်းၶွၵ်ႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈ ၸိုဝ်ႈၼၢင်းၵျူႊလိဢႄႊ (Julie) သေ မိူဝ်ႈဝၼ်းၶုၼ်ၵရိၸ်ႊၶဝ် ပၼ်တၢမ်ႇတၢႆတီႈမၼ်း ဝၼ်းတီႈ 14 လိူၼ်ၾႅပ်ႊပိဝ်ႊရီႊၼၼ်ႉ မၼ်းလႆႈတႅမ်ႈ လိၵ်ႈသင်ႇတၢႆ တီႈၵေႃႉႁၵ်ႉမၼ်း ယဝ်ႉလူင်း လၢႆးမိုဝ်းဝႃႈ – ဝႃႊလႅၼ်ႊထၢႆႊ (Valentine) ၼႆဝႆႉၼႂ်းလိၵ်ႈမၼ်း မိူဝ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 14 လိူၼ်ၾႅပ်ႊ ပိဝ်ႊရီႊ လႄႈ ဝၢႆးမၼ်းတၢႆယဝ်ႉ လၢႆသိပ်းပီ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢေးလူမၼ်းၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ်မၵ်းမၼ်ႈ ဢဝ် ဝၼ်းဢၼ်မၼ်းတၢႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဝၼ်းတၢင်းႁၵ်ႉၼႆသေ ဢဝ်ၵုၼ်းမုၼ်တၢင်းႁၵ်ႉမၼ်းမႃး။ ယူႇမႃး ၸင်ႇဢဝ်ယဵၼ်း ပဵၼ်ဝၼ်းတၢင်းႁၵ်ႉၶွင်ၼုမ်ႇသၢဝ် ၵူႈမၢဝ်ႇသၢဝ်မႃးတင်းလုမ်ႈၾႃႉ ၼင်ႇၼႆ။

ဝၼ်းတၢင်းႁၵ်ႉ ၼုမ်ႇသၢဝ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး ပဵၼ်ဝၼ်းလိူၼ်သၢမ်လွင်ႈသၢမ်ၶမ်ႈ။ ဝၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်း ဢၼ်ၶုၼ်သၢမ် လေႃးၵဵင်းတွင်း ဢဝ်မိတ်ႈတႅင်းတွင်ႉမၼ်းတၢႆၸွမ်း ၵေႃႉႁၵ်ႉမၼ်းၼၢင်းဢူဝ်ႈပဵမ်ႇ မိူင်းၵိုင်  ဢၼ်တၢႆၵွၼ်ႇၼႃႈၼၼ်ႉ။ လိူင်ႈၶုၼ်သၢမ်လေႃး ၼၢင်းဢူဝ်ႈပဵမ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်တၢင်းႁၵ်ႉ ဢၼ်တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်း တင်းယိင်းလႄႈၸၢႆး ၼႂ်းၾိင်ႈၵူၼ်း (ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း) ဢၼ်တူၺ်း ၼႃႈတႃၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း မိူဝ်ႈလိူၵ်ႈႁႃၵူႈႁူမ်ႈၸၢတ်ႈပၢၼ်ၼၼ်ႉ ၼႆယူႇ။

ဢႃးၸၢၼ်ၼၢင်းပၶွင်ႊ ၼိမ်းမႁေမိၼ်း (ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇပိုၼ်းထႆး) လၢတ်ႈဝႃႈ – ဝၼ်းလိူၼ်သၢမ်လွင်ႈ သၢမ်ၶမ်ႈၼႆႉ လီဢဝ်ပဵၼ် ဝၼ်းတၢင်းႁၵ်ႉ  ၵူၼ်းၼုမ်ႇမၢဝ်ႇသၢဝ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆးသေ ယုၵ်ႉယွင်ႈ တၢင်းႁၵ်ႉ ၶုၼ်သၢမ်လေႃး + ၼၢင်းဢူဝ်ႈပဵမ်ႇ သွင်မၢဝ်ႇ သၢဝ်  ၵႂႃႇယူႇဝႃႈၼႆ။ ႁႂ်ႈတွင်းငၢႆႈၼႆႉ ယင်းလီႁွင်ႉဝႃႈ – ဝၼ်းဢူဝ်ႈပဵမ်ႇ+ သၢမ်လေႃး (U Piam + Sarmlaw Day) ၼႆ  ပွတ်းပွတ်းၵၼ်ယူႇ ဝႃႈၼႆ။

ၸင်ႇဝႃႈ ဝၼ်းဝႃႊလႅၼ်ႊထၢႆႊ  လိူၼ်ၾႅပ်ႊပိဝ်ႊရီႊ 14 ပဵၼ်ဝၼ်းတၢင်းႁၵ်ႉလုမ်ႈၾႃႉၼႆၵေႃႈ ဝၼ်းဢူဝ်ႈပဵမ်ႇ – သၢမ် လေႃး လိူၼ်သၢမ်တႆးလွင်ႈသၢမ်ၶမ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းတၢင်းႁၵ်ႉ ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး ႁဝ်းတင်း လုမ်ႈၾႃႉၼႆၵေႃႈ တေဢမ်ႇၽိတ်း။ ၵွပ်ႈဝႃႈဢပုမ်ႇ(လွင်ႈၸၢတ်ႈ) ၶုၼ်သၢမ်လေႃး ၼၢင်းဢူဝ်ႈပဵမ်ႇ ၼႆႉၵူၼ်းတႆးႁဝ်း ႁူႉၸၵ်းလႄႈ မိုတ်ႈႁူၵၼ်ၵူႈတီႈ ၵူႈသၢႆ ၶိူဝ်းၼႆၼၼ်ႉယူႇ။

ၶွင်ၾၢၵ်ႇဝၼ်းတၢင်းႁၵ်ႉ – ႁၵ်ႉဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ လီႁၵ်ႉၸွမ်းလၵ်းထမ်းၼင်ႇပႃႈတႂ်ႈၼႆႉ – ယုမ်ႇယမ်ၼမ်ႉၸႂ်ၵၼ် (သတ်ႉထႃ)၊ ႁူႉဝႃႈဢၼ်လႂ်ၽိတ်း ဢၼ်လႂ်ထုၵ်ႇ(ပၺ်ၺႃ)၊ မီးၸႂ်ပိၼ်ႇပၢႆႇၸွႆႈထႅမ်ၵၼ် (မဵတ်ႉတႃ) လႄႈ မီးၸႂ်ဢူတ်းယိူၼ်ႉတေႃႇ ၵၼ် (ၶၼ်ႇထီႇ) ၼႆႉၸင်ႇပဵၼ်တၢင်းႁၵ်ႉတႄႉ။ (လပ်းႁူလပ်းတႃ မွပ်ႈတူဝ်မွပ်ႈၸႂ်ႁႂ်ႈၵၼ်၊ ႁပ်ႉတၢႆတၢင်ၵၼ်၊ ႁပ်ႉတၢႆယၢၼ်ၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတၢင်းႁၵ်ႉတႄႉ၊ ပဵၼ်တၢင်းႁၵ်ႉၵူၼ်းယွင်ႇ – ပုထုၸ်ႉၸၼူဝ် ဢုမ်မတၵူဝ် – ၵွႆး) = ၼႂ်းထမ်မပတ  လၢတ်ႈဝႆႉၼင်ႇၼႆ။