ၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးၵဵင်းမႆႇ ႁူမ်ႈၵၼ်လူႇတၢၼ်းသွမ်းတၢင်တူဝ်ပၼ် ၸဝ်ႈၼၢင်းသုၸၼ်ႇတီႇ  

မိူဝ်ႈၼႆ့ ဝၼ်းတီႈ 11/2/2023 ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် 9 မူင်းထိုင် 12 မူင်းၵၢင်ဝၼ်း ယူႇတီႈ ၸိူဝ့်ၶိူဝ်းပီႈၼွင့်လႄႈ ၵူၼ်းမိုတ်ႈၵိုဝ်းၸမ်ၸႂ် ႁူမ်ႈၵၼ် ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်လူႇတၢၼ်း ႁႅၼ်းသွမ်းတၢင်တူဝ် ပၼ်ၸဝ်ႈၼၢင်းသု ၸၼ်ႇတီႇ မႁႃႇတေႇဝီႇ  ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်သီႇပေႃႉ ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင်   တီႈဝတ့်ပႃႇပဝ်ႈ ဢိူင်ႇသီၽုမ်း ဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ ၸိုင်ႈထႆး။

ၼၢင်းၸၢမ်တွင်း ၽူႈၶပ့်ၶိုင်ႁၢင်ႈႁႅၼ်း ပၢင်လူႇတၢၼ်း သွမ်းတၢင်တူဝ် လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ- “လုၵ်ႈ လၢၼ်လႄႈပီႈၼွင့်တႆး ဢၼ်ယူႇၼႂ်းဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ တင်းသဵင်ႈ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ ဢူၺ်းၵေႃ့၊ ၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးသေ  ဢွၼ်ၵၼ်မႃးႁႅၼ်းလူႇတၢၼ်း ယိုၼ်ႈၸူးထိုင် ၸဝ်ႈမႄႈႁဝ်း ၸဝ်ႈၼၢင်းသုၸၼ်ႇတီႇ ။ ဢၼ်ၸဝ်ႈမႄႈႁဝ်းလႆႈႁဵတ်း လွင်ႈလီတႃႇမိူင်းတႆး   ဢၼ်လႆႈၸွႆႈထႅမ်မႃး တႃႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးႁဝ်းၶႃႈၼၼ်ႉ  ၼင်ႇႁိုဝ် ႁႂ်ႈမိူင်းတႆးႁဝ်းၶႃႈ တေမီးလွင်ႈၵတ်းယဵၼ်  ထၢင်ႇ ႁၢင်ႈလွတ်ႈ လႅဝ်းၼႆ ႁဝ်းၶႃႈ တေသိုပ်ႇၶတ်းၸႂ်ယၢင်ႈၵႂႃႇၸွမ်း သဵၼ်ႈတၢင်းၸဝ်ႈမႄႈႁဝ်းသိူဝ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉယူႇၶႃႈ”- ဝႃႈၼႆ။

ပၢင်လူႇတၢၼ်း သွမ်းတၢင်တူဝ် ၸဝ်ႈၼၢင်းသုၸၼ်ႇတီႇ တီႈဝတ့်ပႃႇပဝ်ႈၼႆ့ မီးလုၵ်ႈလၢၼ်ၸိူဝ့်ၶိူဝ်းပီႈ ၼွင့်လႄႈ ၵူၼ်းမိုတ်ႈၵိုဝ်း ၸမ်ၸႂ်တင်းၸဝ်ႈၼၢင်း ႁူမ်ႈလူၺ်း ၸုမ်းတူင့်ၼိုင် တူင်ႇဝူင်းတႆး ၼႂ်းဝဵင်းၵဵင်း မႆႇ မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈ လူႇတၢၼ်းၸမ် 100 ၼႆယဝ့်။

ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ့် ပေႃးထိုင်မႃး ဝၼ်းတီႈ 12/2/2023 ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် တေၵၢပ်ႈသွမ်းသင်ၶၸဝ်ႈ လူႇတၢၼ်း ယိုၼ်းၸူးထိုင် ၸဝ်ႈၼၢင်းသုၸၼ်ႇတီႇ တီႈၼႃႈလိၼ်သိုၵ်းမၢႆ 1 လွႆၵေႃႇဝၼ်း RCSS/SSA သေ ပေႃး ထိုင် တွၼ်ႈႁူဝ်ၶမ်ႈမႃးသမ့် တေဢွၼ်ၵၼ်တႆႈတဵၼ်း ယွၼ်းသူးထိုင် ဝိၺၢၼ်ႇၶႂၼ်ထိုင် ၸဝ်ႈၼၢင်း ႁႂ်ႈ ႁွတ်ႈထိုင်သုၶတိ တီႈၵတ်းယဵၼ် – ယူႇတီႈၽူႈမီႈပုၼ်ႈၽွၼ်း ၼႂ်းၼႃႈလိၼ်သိုၵ်းမၢႆ 1 ၸဝ်ႈၼိုင်ႈလၢတ်ႈ။

ပိုၼ်းၵႅပ်ႈ ၸဝ်ႈၼၢင်းသုၸၼ်ႇတီႇ (ဢိင်းငႄး သႃးၵျိၼ်း) –

1924 – ၸဝ်ႈၾႃ့ ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင် ၵိူတ်ႇတီႈ မိူင်းသီႇပေႃ့ (ၶိုၼ်ႈပဵၼ် “ၸဝ်ႈၾႃ့လူင်” မိူဝ်ႈပီ 1947 လႄႈ ၼင်ႈႁၢင်ႈႁေႃလူင်သီႇပေႃ့ ထိုင်ပီ 1959)။

1932 – ၼၢင်းဢိင်းငႄႈ ဢိပိူဝ်ႈႁတ့် ၵိူတ်ႇတီႈ မိူင်းဢေႃႊသတြေးလီႊယိူဝ်ႊ (ၼႂ်းယူႊရူပ်ႊ)။

1951 – ၼၢင်းဢိင်းငႄး လႆႈႁပ့်ငိုၼ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်း Fulbright Scholarship လႄႈ ၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းတီႈ ဝဵင်းၶူဝ်ႊ လူဝ်ႊရႃႊတူဝ်ႊ မိူင်းဢမေႊရိၵ။ လႆႈႁူပ့်ထူပ်းၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင် ၽွင်းတိုၵ့်ၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁဵၼ်း တီႈၸၼ့်ၸွမ်ၾၢႆႇ ၵၢၼ်ႁႄႈ တီႈဝဵင်းၶူဝ်ႊလူဝ်ႊရႃႊတူဝ်ႊ ၼႂ်းၵႄႈပီ 1949 -1953 ။

1953 – ၸဝ်ႈၾႃ့လူင် ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင်လႄႈ ၼၢင်းဢိင်းငႄး တႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၵူပ့်ၵူႈၵၼ်တီႈမိူင်းဢမေႊရိၵ။

1954 – တင်းသွင်ၸဝ်ႈလႆႈပွၵ်ႈမႃးၶိုၼ်းမိူင်းတႆး။

1957 – ၼၢင်းဢိင်းငႄး လႆႈႁပ့်တၢင်ႇၶိုၼ်ႈပဵၼ် “ၸဝ်ႈၼၢင်းသုၸၼ်ႇတီႇ” မႁႃႇတေႇဝီႇ ၸဝ်ႈၾႃ့လူင် သီႇပေႃ့။ မီးလုၵ်ႈယိင်းႁူမ်ႈၵၼ် 2 ၵေႃ့ ၸိုဝ်ႈႁွင့် ၸဝ်ႈမႃႇယႃႇရီႇလႄႈ ၸဝ်ႈၵိၼ်ႇၼရီႇ။

1962 – သိုၵ်းမၢၼ်ႈၼေႇဝိၼ်း သိမ်းဢႃႇၼႃႇ (Ne win coup) ၸဝ်ႈၾႃ့လူင် ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင် ထုၵ်ႇသိုၵ်း မၢၼ်ႈတီ့ၺွပ်း ႁိမ်းဝဵင်းလူင်တူၼ်ႈတီး ၵႂႃႇဝႆ့တီႈတပ့်မၢၼ်ႈပႃ့ထူး ဝၢႆးသေၼၼ့် ဢမ်ႇမီးၽႂ်ႁၼ်တူဝ် မၼ်း ၸဝ်ႈထႅင်ႈသေပွၵ်ႈ။

1964 – ၸဝ်ႈၼၢင်းသုၸၼ်ႇတီႇ လႆႈဢွၼ်လုၵ်ႈယိင်းတင်းသွင်ၵေႃ့ လွမ်ပၢႆႈဢွၵ်ႇမိူင်းမၢၼ်ႈသေ ပွၵ်ႈမိူဝ်း ၶိုၼ်း မိူင်းဢေႃႊသတြေႊလီႊယိူဝ်ႊ။

1966 – ၸဝ်ႈၼၢင်းသုၸၼ်ႇတီႇ လႆႈၶၢႆ့ၵႂႃႇယူႇမိူင်းဢမေႊရိၵ လႄႈၶဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ပဵၼ်ၶူးသွၼ် ႁူင်းႁဵၼ်း ၸၼ့်သုင်။

1968 – လႆႈတႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၸွမ်း ႁႃးဝိူတ့်(ထႅတ့်) သႃးၵျိၼ်း Howard (Tad) Sargent ။

1994 – ဝၢႆးသေ လိုဝ်ႈၵၢၼ်ၶူးသွၼ်ယဝ့် မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈတႅမ်ႈပပ့်ပိုၼ်းတူဝ် မၼ်းၼၢင်း ဢၼ်သႂ်ႇၸိုဝ်ႈ ပပ့် ဝႃႈ – Twilight Over Burma “ၾႃ့လမ်သုမ်ႇမိူင်း”။

1995 – လႆႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈမုၵ့်ၸုမ်း “Burma Lifeline” သူင်ႇငိုၼ်းၸွႆႈထႅမ် ထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ပၢႆႈ ၽေးသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ တၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်။

2008 – လႆႈတႄႇမွပ်ႈယိုၼ်ႈပၼ်သူး “Sao Thusandi Leadership Award” ထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် “သူးၸဝ်ႈ ၼၢင်းသုၸၼ်ႇတီႇ” မီးယိူင်းဢၢၼ်းမွပ်ႈယိုၼ်ႈဢဝ်ၵုင်ႇမုၼ် ပၼ်ႁႅင်းၵူၼ်းၼုမ်ႇၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး ၸိူဝ်းတူင့် ၼိုင်ႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်း တွၼ်ႈတႃႇၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်မိူင်းတႆး ႁႂ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈငမ်းယဵၼ်လွင်ႈ ထၢင်ႇ ႁၢင်ႈ လွတ်ႈလႅဝ်းလႄႈ တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊလႄႈ ၸိူဝ်းတူင့်ၼိုင်တႃႇၾိင်ႈထုင်းလိၵ်ႈလၢႆးၸိူဝ့်ၶိူဝ်းၸဝ်ႈ ၵဝ်ႇ” ၼၼ့်ယဝ့်။