AA တပ်ႉသိုၵ်းရၶႅင်ႇလႄႈ ၸၵၸ သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်း ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ်ၵႂႃႇ ၼႂ်းႁၢင်လိူၼ် ၼူဝ်ဝႅမ်ႊပႃႇၼၼ်ႉၼႆႉ ယွၼ်ႉတၢင်းၸဵပ်းယူၼ်ႈမီးၼင်ႇၵၼ်လႄႈၼႆ ႁဝ်းၶႃႈပၢႆးတမ်းၼႄၵၼ်မႃး ဝူင်ႈပူၼ်ႉၼႆႉ တေၶုၵ်းၸႂ်ႈလႆႈယူႇၶႃႈၼေႃႈ။ၼႂ်းငဝ်းလၢႆးလၢႆလၢႆပိူင်ၼၼ်ႉ ၾၢႆႇ AA လူဝ်ႇလႆႈပၢတ်ႇၶဝ်ႈ ပေႃႉၶဝ်ႈ ႁွမ်ႁႅင်းယဵၵ်ႉၶႃႇမၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉ ၼၼ်ႉၵေႃႈပႃးယူႇလွင်ႈၼိုင်ႈၼင်ႇဝႃႈမႃးၶႃႈယဝ်ႉ။
ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်း တတ်းၶၢတ်ႇပႅတ်ႈသၢႆႈသဵၼ်ႈတၢင်းတေႃႉတၢင်ႇၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်၊ ယႃႈယႃ၊ ၶိူင်ႈၶူဝ်းၵေႃႇၵၢႆႇၸိူဝ်းၼႆႉ ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး တိၺွပ်းၵူၼ်းၵမ်ၵၢၼ်ၾၢႆႇဢုပ်ႉပိူင်ႇၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ AA ၸင်ႇတၵ်းတူၺ်းထိုင်တင်းယၢပ်ႇယၢၵ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းသေ ယွမ်းႁပ်ႉပိူဝ်ႈတႃႇၵိုတ်းတိုၵ်းၼႆ တၢမ်တူဝ်ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇၶဝ်ၵေႃႈ တိုၼ်းလၢတ်ႈဢွၵ်ႇပၢၵ်ႇဝႆႉယူႇ။
ယွၼ်ႉပၢင်တိုၵ်း AA လႄႈၼႂ်းၵႄႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉသေ ၼႂ်းပီ 2018 လိူၼ် ၵျၼိဝ်ႊရီႊ တေႃႇထိုင် ပီ2020 လိူၼ် ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊပိူဝ်ႊၼၼ်ႉ ၼႂ်းပၢင်သဝ်း ၵူၼ်းတုၵ်ႉယၢၵ်ႈမီးယူႇ 120,000 ။ၼွၵ်ႈပၢင်သဝ်းသမ်ႉမီးယူႇ 6 မိုၼ်ႇပၢႆ။ ၽိူဝ်ႇပဵၼ်သိုၵ်းထႅင်ႈၼႂ်းႁူဝ်ပီ 2022 တေႃႇထိုင် ၶဝ်တေၵိုတ်းတိုၵ်းၵၼ်ၼၼ်ႉၼႆ ၵူၼ်းတုၵ်ႉယၢၵ်ႈ မီးယူႇ 4မိုၼ်ႇပၢႆ- ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵမ်ႈၼမ် တိုၼ်းဢမ်ႇလႆႈလူင်းႁႆႈၼႃး။ ၵမ်ႈဢႄႇတႄႉ လႆႈၽုၵ်ႈလႆႈသွမ်ႈယူႇ။
ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇတၼ်းလႆႈပၢတ်ႇလႆႈပေႃႉ ။
ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇၼႆႉ ပေႃးဢဝ်သဵၼ်ႈမၢႆ တီႈႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ၾၢႆႇၽွင်းငမ်း ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈဝႃႈၸိုင် ၼႂ်းပီ 2020 ၼၼ်ႉ တႃႇပတ်းပိုၼ်ႉၸႄႈမိူင်းတေ လူဝ်ႇၶဝ်ႈပိူၵ်ႈ 38,005,000 တၢင်၊ၶဝ်ႈပိူၵ်ႈဢၼ်ဢွၵ်ႇသမ်ႉမီးယူႇ 58,041,000 ၼႆလႄႈ ယင်းလိူဝ်ဝႆႉ ဝဵၼ်ႉဝႆႉလႆႈယူႇ 20,405,000 တၢင်ၵွၼ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းပီ 2022 ၼႆႉတႄႉ ၶဝ်ႈပိူၵ်ႇ ဢၼ်ဢွၵ်ႇမီးယူႇ 35,046,000 ၵူၺ်းလႄႈ တႃႇတေၵုမ်ႇၵိၼ်တႃႇ ပီ 2023 ၼႆႉ လူဝ်ႇဝႆႉ ၶဝ်ႈပိူၵ်ႇ 3,000,000 တၢင်ၸမ်ၸမ်ယူႇယဝ်ႉ။
ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇဢၼ်မီးယူႇၸႄႈဝဵင်း 17 လုၵ်ႈၼႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ၸႄႈဝဵင်းမွင်ႇတေႃးၼႆ ၼႂ်းပီ 2020 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်ႈပိူၵ်ႇဢွၵ်ႇယူႇ 350,000 တၢင်ၵူၺ်း။ ႁႅင်းၵိၼ်သမ်ႉမီးထိုင် 1,570,000 ပၢႆ။ၽိူဝ်ႇထိုင်မႃးၼႂ်းပီ 2022 ၶဝ်ပိူၵ်ႇၼႆႉ ယိုင်ၶႅၼ်းဢႄႇၵႂႃႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇၸႄႈဝဵင်းမွင်ႇတေႃး၊ၵျွၵ်ႉၽျူႇ၊ ၸိတ်ႉတူၺ်ႇ၊ပူးတီးတွင်ႇ ပႃးၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁူမ်ႈသဵၼ်ႈ မီး 11 ၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ ၶဝ်ႈၵိၼ် ဢမ်ႇၵုမ်ႇ။
ၵွပ်ႇပိူဝ်ႈတိူၵ်ႇႁႆႈလွၵ်းၼႃး 15 ဝၢၵ်ႈတေႃႇထိုင် 40 ဝၢၵ်ႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈထႆလႆႈသွမ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ၵွပ်ႈၼႆ ပေႃးၶိုၼ်းႁူမ်ႈသေ လၢတ်ႈဝႃႈ AA တူၺ်းထိုင်ႁၼ်ၸႂ်တေႃႇ ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းသေ ၵိုတ်းတိုၵ်းတေႃႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်းၼႆႉ ယွၼ်ႉတၢင်းလူဝ်ႇၵၢၼ်မိူင်းၵေႃႈတေပႃး ၊ ယွၼ်ႉတၢင်းလူဝ်ႇၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ် ယိုင်ႈၶႅၼ်းတေပဵၼ်ယႂ်ႇၼႆ ဝႃႈၵေႃႈတေဢမ်ႇၽိတ်း။
ၵမ်းၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈတူၺ်းၶိုၼ်းၼႂ်းမိူင်းတႆး ပေႃးဢဝ်သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း မိူဝ်ႈ 2014 ဝႃႈၼႆ ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ မီးၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် 2,800,000 သေ ၼႂ်းၶဝ် 71 ဝၢၵ်ႈၼၼ်ႉသမ်ႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၽုၵ်ႇသွမ်ႈလဵင်ႉလူ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၶဝ်ႈပိူၵ်ႇၶဝ်ႈသၢၼ်လႄႈမၢၵ်ႇဝၢၵ်ႈတၢင်းၵိၼ်ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ မီးသၢႆငၢႆတႃႇၵုမ်ႇလဵင်ႉလႆႈၶိုၼ်း ၵူၼ်းမိူင်း တႆးယူႇ။
ၸွမ်းၼင်ႇသဵၼ်ႈမၢႆတီႈႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ၾၢႆႇၽွင်းငမ်း ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈၸိုင် မီးလိၼ်ၽုၵ်ႈသွမ်ႈ 1,196,000 ဢေႊၶိူဝ်ႊ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉပႃးၸဵမ်ဢၼ် ၽုၵ်ႇၶဝ်ႈ မၢႆၼိုင်ႈ 119,000 ဢေႊၶိူဝ်ႊ။ ၸဵမ်ၶဝ်ႈၼႃးၶဝ်ႈႁႆႈ ၼိုင်ႈပီလႂ် ဢွၵ်ႇ ၶဝ်ႈပိူၵ်ႇ 84,000,000 တၢင်ဝႃႈၼႆ။
ၼႂ်းၼၼ်ႉပေႃးၶိုၼ်း သွၼ်ႇၼပ်ႉ ၽတ်ႉၽဵင်ႇဝႃႈ တႃႇသိုၵ်း ၼိုင်ႈၵေႃႉ 15 တၢင်၊ တႃႇၵူၼ်းဝဵင်းၼိုင်ႈၵေႃႉ 12 တၢင်ၼႆၸိုင် ၼိုင်ႈၶူပ်ႇပီၼႆႉ တႃႇၵူၼ်းမိူင်းတႆး တေသဵင်ႈယူႇ ၶဝ်ႈပိူၵ်ႇ 70 လၢၼ်ႉတၢင်ၵူၺ်းလႄႈ ဢၼ်လႆႈလိူဝ်လႆႈဝဵၼ်ႉ ၵိုတ်းယူႇ 14 လၢၼ်ႉတၢင်ၵွၼ်ႇ ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်သဵၼ်ႈမၢႆ ၼႂ်းပီ 2020 ပုၼ်ႉ။
ၼႂ်းမိူင်းတႆး 55 ၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ ပေႃးဝဵၼ်ႉဝႆႉ ပၢင်သၢင်း၊မိူင်းလႃး၊မိူင်းမႂ်ႇ၊ၼႃးၽၢၼ်း၊ပၢင်ဝၢႆ ဢၼ်ပဵၼ်ၸႄႈဝဵင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈဢမ်ႇၶဝ်ႈလႆႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၼႆၸိုင် တေၵိုတ်းယူႇ 50 ၸႄႈဝဵင်း။ၼႂ်းၼၼ်ႉ တႃႇ 37 ၸႄႈဝဵင်းတႄႉ ၶဝ်ႈၼႃးၼႂ်းၼႃႈတီႈတူဝ်ၵဝ်ႇ လဵင်ႉၵုမ်ႇလႆႈၵူၼ်းဝဵင်းတူဝ်ၵဝ်ႇယူႇ။ ၵိုတ်းယူႇ 13 ဝဵင်းတႄႉ ဢမ်ႇၵုမ်ႇလႆႈ။
ပေႃးၼပ်ႉၸွမ်းႁႅင်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇ ဢေႇသုတ်းမၼ်း ၼပ်ႉမႃးၼႆႉ ၼမ်ႉသၼ်ႉ၊ပၢင်လွင်း၊လၢဝ်ႇၵၢႆး၊တွင်ၵီႈ၊ ၵုင်းၸၢင်ႉ၊ယွႃႇငၢၼ်ႇ၊လႃႈသဵဝ်ႈ၊လွႆလႅမ်၊ၵၢတ်ႇလေႃႉ၊လွၵ်ႉၸွၵ်ႇ၊တႃႈၶီႈလဵၵ်း၊ၵျွၵ်ႉမႄးလႄႈယွင်ႁူၺ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ။
မိူၼ်ၼင်ႇၼမ်ႉသၼ်ႇၼႆ ၵုမ်ႇလဵင်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းတႃႇ 12 ဝၢၵ်ႈၵူၺ်းၵွၼ်ႇ။ ပေႃးဢဝ်တီႈလိၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ၼပ်ႉသွၼ်ႇၼႆတႄႉ မိူင်းတႆးၼႆႉ မၢၵ်ႈၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉ ၵုမ်ႇလဵင်ႉလႆႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးၶိုၼ်းယူႇ ဝႃႈလႆႈသေတႃႉ ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆး ၵၢၼ်သိုၵ်းၵၢၼ်မိူင်း ဢမ်ႇၼိမ်ဢမ်တဵင်ႈ ၵူၼ်းၶၢႆႉပၢႆႈၽၢတ်ႇႁႆႈၽၢတ်ႇၼႃး လိူင်ႇၼမ် လႄႈ သူင်ၵၼ်ၽုၵ်ႇၶဝ်ႈၵၢပ်ႇ ၊တႅင်ၸမ်ႇပူႇ၊ဢွႆႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၼမ်ၶိုၼ်ႈမႃးတိၵ်းတိၵ်းလႄႈ ၼိုင်ႈပီလႂ် တႃႇတေဢွၵ်ႇလႆႈၶဝ်ႈပိူၵ်ႇ 84လၢၼ်ႉတၢင် ၼင်ႇပီ ဢွၼ် ပူၼ်ႉမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ တေဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈငၢႆႈငၢႆႈ။
ၸင်ႇၼၼ် ယူႇတီႈၵူၼ်းပွင်မိူင်း၊ၵူၼ်းၵွၼ်းတပ်ႉၵွၼ်းသိုၵ်းၶဝ် ႁႂ်ႈလႆႈဢဝ်တွၼ်ႈသွၼ် တီႈပိူင်ပဵၼ် မိူင်းရၶႅင်ႇသေ ၼပ်ႉသၢင်ႈၸတ်းၽႅၼ်ပႃး ပၵ်းပိူင်ၾၢႆႇၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ် ပၵ်းပိူင်ၾၢႆႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈလဵင်ႉလူ ႁႂ်ႈပေႃးၵုမ်ႇထူၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်းတႆးသေၵမ်းၼႆ ယွၼ်းပၢႆးၼႄမွၵ်ႈၼႆႉသေ တေၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆ ၵႂၢမ်းၵွၼ်ႇၶႃႈ၊မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ။
