ၶွမ်ႊပၼီႊ ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်မိူင်းၵူၵ်း ၸၢမ်းၶုတ်းထၢၼ်ႇဝႆႉ 6 လုမ် ဢမ်ႇထွမ်ႇသဵင်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း  

ၶွမ်ႊပၼီႊ 3 ဢၼ် ၸၢမ်းၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် ၾၢႆႇၸၢၼ်းမိူင်းၵူၵ်း ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမိူင်း သၢတ်ႇထႅင်ႈ 6 လုမ်(ႁူး) ၊ လႅပ်ႈတေဢမ်ႇထွႆထွၼ်သေ တေသိုပ်ႇၶုတ်းထႅင်ႈလႄႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈမႆႈၸႂ် တေထူပ်းၽေးသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉ။

 ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်း ၶွမ်ႊပၼီႊပၢႆးမၢၵ်ႈမီးမၢၼ်ႈ Myanmar Economic Corporation (MEC) တင်း ၶွမ်ႊပ ၼီႊၼွင်ၶမ်းမၢၼ်ႈ (Golden Lake) မႃးၸၢမ်း ၸမ်းၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် တၢင်းၾၢႆႇၸၢၼ်း ၵိင်ႇၽႄၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၵူၵ်း တင်ႈတႄႇၵၢင်ပီ 2022 ၼႆႉမႃးတေႃထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ။ ရူတ်ႉၵႃးၶုတ်းလိၼ်ထႆလိၼ်ၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၵႂႃႇမႃးၼႂ်းဝၢၼ်ႈၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈပဵၼ်ၶီႈလိၼ်ၶီႈၾုၼ်ႇ။   

ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ မိူင်းၵူၵ်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ ၶဝ်ၸၢမ်းၶုတ်းဝႆႉမီးယူႇမွၵ်ႈ 6 လုမ်ၼႆႉ။ ၶဝ်ၸၢမ်းၶုတ်းၵူၺ်းဝႃႈၼႆသေတႃႉ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ၵူၼ်း ၶွမ်ႊပၼီႊ MEC တင်း Golden Lake လႄႈတင်း ၶိူင်ႈၸႂ်ႉသွႆၶဝ် ၊ ဢိၵ်ႇပႃးတင်းၵႃးမႄႈၶူဝ်း (ၵႃးထုၺ်လိၼ် ၵႃးၶုတ်းလိၼ်)  2 လမ်း၊ ရူတ်ႉၵႃးၵိင်ႈတႅတ်ႈ 1 လမ်း၊ ၵႃးတၢင်ႇထၢၼ်ႇႁိၼ် 10 လေႃႉ 5 လမ်း၊   ၸၢၵ်ႈၸူင်လိၼ် 1 လမ်းၸိူဝ်းၼႆႉတိုၵ်ႉမီးယူႇတီႈၼႆႉဢေႃႈ။  ၶဝ်တႄႉဢမ်ႇထွႆငၢႆႈငၢႆႈယဝ်ႉၶႃႈယူဝ်ႉ။ တီႈလိၼ်သူၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢမ်ႇၽွမ်ႉၶဝ်ၼႆသေတႃႉ ၶဝ်ပေႃးတဵၵ်းငႅၼ်းသၢႆႈတႅၼ်းပၼ်ယဝ်ႉၽွင်ႈၶႃႈလူး”- ဝႃႈၼႆ။

ၶွမ်ႊပၼီႊၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈၶႂၢင်ႉၶုတ်းထၢၼ်ႇဝႆႉတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈပၢၼ်တီႊမူဝ်ႊၵရေႊသီႊ  တီႈမိူင်းၵူၵ်းၼႆႉ တင်းမူတ်း 3,200 ဢေႊၶိူဝ်ႊ။ ၶၢဝ်းယၢမ်းၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် 28 ပီ။   ၵူၼ်းမိူင်းၵႂႃႇလၢတ်ႈၶဝ်ဝႃႈဢမ်ႇၽွမ်ႉ ဢမ်ႇပၼ်ၶုတ်းၼႆသေတႃႉ ၶွမ်ႊပၼီႊတဵၵ်းႁႂ်ႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်း သၢႆႈတႅၼ်းပၼ် ၵႃႈၼႃးၵူၼ်းဝၢၼ်ႈႁူဝ်ၶၢင်ႉတင်း ၵူၵ်းတႂ်ႈ တႃႇ 100 ဢေႊၶိူဝ်ႊပၢႆ ။ 1 ဢေႊၶိူဝ်ႊ ၶဝ်ပၼ် 20,000 ဝၢတ်ႇ (ငိုၼ်းထႆး)။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ တႃႇ 50 ဢေႊၶိူဝ်ႊ ၶဝ်ပေႃးထူမ်လိၼ်သေ တေႁဵတ်းႁူင်းၸၢၵ်ႈၾႆးၾႃႉယဝ်ႉ – ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ  လၢတ်ႈ ၼႄၸူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၼင်ႇၼႆ။

ပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊ ၶိူင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းသႁႃၵွၼ်း (Thaiand’s Sahakol Equipment) ထႆးလႄႈ ၶွမ်ႊပၼီႊၼွင်ၶမ်းမၢၼ်ႈ (Golden Lake) ၶဝ် ႁူမ်ႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းတင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈဝႆႉ ၼႂ်းလိူၼ်ၵျုႊလၢႆႊ 2019 ။

ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈတႄႉလၢတ်ႈဝႃႈ ၶွမ်ႊပၼီႊၼွင်ၶမ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ- ဢၼ်ပဵၼ် ၶွမ်ႊပၼီႊပၢႆးမၢၵ်ႈမီးမၢၼ်ႈ Myanmar Economic Corporation (MEC) ၶွင်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼၼ်ႉ ယူႇလင်ၵမ်ႉယၼ်ဝႆႉလႄႈ မီးဢႃႇၼႃႇၵႂၢင်ႈၶႂၢင်သေ ဢွၼ်ၼမ်းၶုတ်းႁႄႈၶုတ်းၶမ်း ယႃႇထိူၼ်ႇပႃႇမိူင်းတႆးဝႆႉၵူႈတီႈ။

ၶွမ်ႊပၼီႊ MEC သိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ တိုၼ်းပဵၼ်ၽူႈႁူမ်ႈလူင်းတိုၼ်းၸွမ်း ၶွမ်ႊပၼီႊ သႃႊရႃႊပူႊရီႊၶူဝ်ႊ (Saraburi Coal) (ပဵၼ်ၵိင်ႇၽႄ ၶွမ်ႊပၼီႊ Italian Thai Development Company) ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 2008 တႃႇၶူင်းၵၢၼ်ထၢၼ်ႇႁိၼ်မိူင်းၵူၵ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းထႆး ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် ႁူမ်ႈၵၼ်သၢၼ်ၶတ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်းလႄႈ ၶူင်းၵၢၼ်ဢၼ်ၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇသင်ႇၵိုတ်းယင်ႉၼႂ်းပီ 2011  ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၸုမ်း MEC သိုၵ်းမၢၼ်ႈသမ်ႉ သိုပ်ႇပၼ်ႁႅင်းၶူင်းၵၢၼ်ဢၼ်ၼႆႉဝႆႉသေဢမ်ႇယွမ်း ၵိုတ်းယွမ်းယင်ႉ ။ ဢမ်ႇထွမ်ႇသဵင်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ။

 ၼႂ်းၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်း   Myanmar EITI ဢၼ်ယူႇတီႈ ၵေႃၵပ်းသၢၼ်တူင်ႉၼိုင် တႃႇမႄႈ ၼမ်ႉမိူင်းတႆး ဢွၵ်ႇဝႆႉၽိုၼ်တၢမ်းငဝ်းလၢႆး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 6/12/2019  ၼၼ်ႉတႅမ်ႈ/လၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ “MEC ၼႆႉ လႆႈၶႂၢင်ႉတႃႇၶူင်းၵၢၼ် 20 ပီ (တင်ႈတႄႇ ဝၼ်းတီႈ 18/11/2018- 17/3/2035) ပိူဝ်ႈတႃႇ ၶုတ်း ထၢၼ်ႇႁၼ် ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ 13.7596 သီႇၸဵင်ႇၵီႊလူဝ်ႊမေႊတိူဝ်ႊ ၼႂ်းမိူင်းၵူၵ်းၼႆႉ”  -ဝႃႈၼႆ။

ၸၢႆးႁေႃသႅင် ၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း ၸိုင်ႈတႆး လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ပေႃးလႆႈငိၼ်းႁူႉၶၢဝ်ႇ မၼ်းဝႃႈ မီးၶွမ်ႊပၼီႊ ဢၼ်လႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ပေႃးတေလူင်းမႃးၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်၊ မႃးၶုတ်းယႃႉ ၶူဝ်းတိုၼ်းသၽႃႇဝ၊ ၶူဝ်းတိုၼ်းၼႂ်းမိူင်းႁဝ်းၼႆတႄႉ ႁဝ်းၶႃႈ တိုၼ်းသၢၼ်ႇၶတ်း ၵမ်းလဵဝ်ၶႃႈယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ မၼ်းတေတုမ်ႉတိူဝ်ႉသၽႃႇဝ၊ တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ဢၼ်ယူႇၸွမ်းထႅဝ် ၼၼ်ႉ တေၺႃးပႃး။ ထိူၼ်ႇၶိူဝ်း၊ မႄႈၼမ်ႉၵူၵ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၵႃးၼႂ်းမိူင်းတႆးၵူၺ်း မိူင်းထႆးၵေႃႈ တေပႃးလႄႈ ၵွပ်ႈၼႆ ႁဝ်းၶႃႈ ၸင်ႇသၼ်ၶတ်းမႃးၸဵမ်လႂ်ယဝ်ႉ။ လွင်ႈၶဝ်ႁဵတ်းၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ ဢဝ်တိုဝ်ႉတၢင်းဝၢၼ်ႈမိူင်းသုၵ်ႉသေ မႃးႁဵတ်းၼႆ ႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇ ႁၼ် လီၸွမ်း မၼ်းပွင်ႇဝႃႈ ငုမ်းပႃမိူဝ်ႈၼမ်ႉၶိုၼ်ႇၼၼ်ႉၵူၺ်း ႁဝ်းၶႃႈ တိုၼ်းသၢၼ်ၶတ်း တေႁူမ်ႈၵၼ် ႁႃလွၵ်းလၢႆးသေ ၵေႃႈ သိုပ်ႇသၢၼ်ၶတ်းၵႂႃႇ တေႃႇၶဝ်ပေႃး ၵိုတ်းပေႃးယင်ႉ”– ဝႃႈၼႆ။

သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇထႆးဢွၵ်ႇဝႃႈ- တီႈမိူင်းၵူၵ်းၼႆႉ ၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ်ၽႅၼ်ၵၢၼ်တေၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် 300,000 တၼ်ႊတေႃႇပီ ။ ပိူင်လူင်မၼ်း တေႁဵတ်းပႃးႁူင်းၽဝ်ထၢၼ်ႇႁိၼ် ဢၼ်မီးႁႅင်း 600 မေႊၵႃႊဝတ်ႊ ။ ပိူဝ်ႈတႃႇၸႅၵ်ႇၽေသူင်ႇႁႅင်းၾႆးၶဝ်ႈပၼ် ႁႅင်းၾႆးၾႃႉ မိူင်းထႆး – ဝႃႈၼႆ။

ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊထႆး လၢတ်ႈဝႃႈ ထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼႆႉ ဢၢၼ်းတေ ဢဝ်တီႈ မိူင်းၵူၵ်းၵႂႃႇတၢင်းမိူင်းလုင်း – မိူင်းႁႆး ထိုင်တေႃႇၵေႃႉ တႃႈၶီႈလဵၵ်းသေ တေဢဝ်ၶၢမ်ႈၶူဝ် မိုတ်ႈၵိုဝ်းမၢႆ 2 ၶဝ်ႈထိုင်မႄႈသၢႆ ၼႂ်းမိူင်းထႆး ဝႃႈၼႆဝႆႉ။

တႂ်ႈၵိင်ႇၽႄၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၵူၵ်းၼႆႉ တင်းမူတ်း မီး 8 ဝၢၼ်ႈ။  ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈၵူၵ်းတႂ်ႈ၊ ဝၢၼ်ႈႁူဝ်ၶၢင်ႉ၊ ဝၢၼ်ႈ ဝဵင်း၊ ဝၢၼ်ႈၵၢတ်ႇ၊ ဝၢၼ်ႈလဝ်ႇ၊ ဝၢၼ်ႈပုင်ႇ၊ ဝၢၼ်ႈၼွင်ဢူၼ်းလႄႈ ဝၢၼ်ႈၼွင်တုင် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ႁူဝ်ၵူၼ်းတေမီးမွၵ်ႈ 1,000 ၵေႃႉ ၵမ်ႈၼမ် တေႁဵတ်းၵၢၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃးလဵင်ႉတွင်ႉ။

မိူင်းၵူၵ်းၼႆႉ တေမီးၾၢႆႇဢွၵ်ႇဝဵင်းမိူင်းသၢတ်ႇ ယၢၼ်ဝဵင်း 38 လၵ်း တေမီးဝႆႉတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ၶမယ 579 ၊ ၶမယ 580 လႄႈ တပ်ႉၵွင်ႈလူင် ၸိူဝ်းၼႆႉ။

မိူင်းၵူၵ်းၼႆႉ ႁၢင်ႇၵႆလႅၼ်လိၼ်ထႆး မွၵ်ႈ 40 ၵီႊလူဝ်ႊ ပဵၼ်မိူင်းႁူၺ်ႈလွႆ၊ ယူႇၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမိူင်းသၢတ်ႇ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈမိူင်း သၢတ်ႇ ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း၊ ယူႇႁိမ်း ၸမ်ႁူဝ်မႄႈၼမ်ႉၵူၵ်း ဢၼ်လႆႈလဵင်ႉလူ သၢႆၸႂ်သတ်းလႄႈ တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း လၢႆ လၢႆၶိူဝ်းၵူၼ်း။ ၵဵဝ်ႇၵပ်း ၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်မိူင်းၵူၵ်းၼႆႉသေ ၸၢႆးႁေႃသႅင်လၢတ်ႈဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်း ယူႇတွၼ်ႈတၢင်းတႂ်ႈ မႄႈၼမ်ႉ တၢင်းမိူင်းထႆး ၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းမႆႇ – ၵဵင်းႁၢႆး ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တေတုမ်ႉတိူဝ်ႉပႃး။