သင်ၶ – တၵ်ႉၵႃႇ ႁူမ်ႈၵၼ် လုမ်းလႃးသၢင်းၵဵဝ်ႇ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ဝၸီႇရၺႃႇၼ ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း

ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ဝိၸီႇရၺႃႇၼ လႆႈၶဝ်ႈသူၼ်မၢၵ်ႇႁၢၵ်ႈၶမ်းၵႂႃႇ ၶွပ်ႈတဵမ် 100 ဝၼ်းယဝ်ႉသေ သင်ၶ – တၵ်ႉၵႃႇ လုၵ်ႈၼွင်ႉ ပွင်ႈပၢႆ ဢွၼ်ၵၼ် ပူၼ်ႉၶၢပ်ႈတူဝ် လုမ်းလုမ်းသၢင်းၵဵဝ်ႇၵႂႃႇ ယဝ်ႉတူဝ်ႈလီငၢမ်း။

မိူဝ်ႈဝႃး ဝၼ်းတီႈ 5/12/2022 ယၢမ်းဝၢႆးဝၼ်း 1 မူင်း ယူႇတီႈသင်ၶၸဝ်ႈ – တၵ်ႉၵႃႇသတ်ႉထႃး တီႈၸမ်ၵႆ လႄႈ လုၵ်ႈၼွင်ႉ ပွင်ႈပၢႆ ႁူမ်ႈၵၼ် လုမ်းလႃးသၢင်းၵဵဝ်ႇ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ဝၸီႇရၺႃႇၼ ဝတ်ႉရႃၸထၢၼ်လူင် ဝၢၼ်ႈလူင်ႁွင်ႈလိုၵ်ႉ ဝဵင်းတႃႈ ၶီႈလဵၵ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း တီႈပႃႇႁဵဝ်ႈၵဝ်ႇ (ပႃႇၸႃႉ) ႁွင်ႈလိုၵ်ႉ မီးတၵ်ႉၵႃႇသတ်ႉထႃး ၶဝ်ႈႁူမ်ႈတင်းၼမ်လၢႆ။

ၽူႈတူင်ႉၼိုင် ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း လၢတ်ႈတီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ – “ၸႂ်ႈၶႃႈဢေႃႈ မိူဝ်ႈဝႃး ယၢမ်းဝၢႆးဝၼ်း 1 မူင်း ယူႇတီႈသင်ၶၸဝ်ႈလႄႈ တၵ်းၵႃႇ လုၵ်ႈၼွင်ႉပွင်ႈပၢႆ ႁူမ်ႈၵၼ် လုမ်းလႃးၸဝ်ႈသြႃႇႁဝ်းၶႃႈၵႂႃႇယဝ်ႉ။ တီႈပႃႇႁဵဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁွင်ႈလိုၵ်ႉ ယၢၼ်ဝတ်ႉမွၵ်ႈ 500 မဵတ်ႉၼႆႉၶႃႈ။ မီးတၵ်ႉၵႃႇ တီႈၸမ်ၵႆ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈတင်းၼမ်ၶႃႈ”- ဝႃႈၼႆ။

ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ၽတ်ႉတၼ်တဝၸီႇရၺႃႇၼ (ႁွင်ႉ) ၸဝ်ႈသြႃႇလၢႆးၼႆႉ လႆႈၶဝ်ႈသူၼ်မၢၵ်ႇႁၢၵ်ႈၶမ်းၵႂႃႇ တီႈဝတ်ႉဝၢၼ်ႈလူင် ႁွင်ႈလိုၵ်ႉ ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ၽွင်းဢႃယု ၸဝ်ႈ 81 ပီ ဝႃႇသႃ 61 ဝႃႇ လူၺ်ႈတၢင်းပဵၼ်ၵူၼ်းထဝ်ႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 27/8/2022 ယၢမ်းၵၢင် ၶိုၼ်း 12:50 မူင်း။  

ပိုၼ်းၵႅဝ်ႈ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ဝၸီႇရၺႃႇၼ (ၸဝ်ႈသြႃႇလၢႆး) ဝတ်ႉရႃၸထၢၼ်လူင် ဝၢၼ်ႈလူင် ႁွင်ႈလိုၵ်ႉ ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း –

ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ – ၸၢႆးသၢမ်

ဝၼ်းၵိူတ်ႇ – 1303 ၼီႈ လိူၼ်သီႇမႂ်ႇ 5 ၶမ်ႈ ဝၼ်းပုတ်ႉ 18/2/1942 ။

ၸိုဝ်ႈပေႃႈမႄႈ – ပေႃႈၸၢင်းၼွႆႉယူၼ်း + မႄႈၸၢင်းၺုၼ်ႉ။

တီႈယူႇ – ဝၢၼ်ႈပႃႇမၢၼ်ႈ ပွၵ်ႉတႂ်ႈ၊ ၶဵတ်ႇ 3 ဝဵင်းၵဵင်းတုင်။

ပီႈၼွင်ႉႁူမ်ႈတွင်ႉ – တင်းမူတ်း 5 ၵေႃႉ။ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵေႃႉထီႉၼိုင်ႈ ယူႇမိူင်းပဵင်း (သဵင်ႈၵၢမ်ႇယဝ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈႁူႉၸိုဝ်ႈ) ၊ ၵေႃႉထီႉ သွင် လုင်းၶမ်း ယူႇဝႆႉဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း။ ၸၢႆးသၢမ် (ၸဝ်ႈသြႃႇဝၸီႇရၺႃႇၼ)၊ ၵေႃႉထီႉသီႇ ၼၢင်းၸိင်ႇလႄႈ ၵေႃႉထီႉႁႃႉ လုင်း လႃႈ ဝဵင်းၵဵင်းတုင် ၸိူဝ်းၼႆႉ။  

ၶၢမ်ႇပဵၼ်ၸဝ်ႈသၢင်ႇ – မႄႈၸၢင်းၽိတ်ႈ ဝၢၼ်ႈၼွင်လႅင်ႉ ႁဵတ်းပဵၼ်မႄႈဢွၵ်ႇ ၸဝ်ႈၵႂၢၼ်းပၢႆးလူင် ၸဝ်ႈသြႃႇဢိၼ်ႇတႃႇ ၸၵ်ႉ ၵ ၵျွင်းၸွမ်မူၼ်း ဝဵင်းၵဵင်းတုင် ပဵၼ်ဢုပိတ်ႉၸေႇသြႃႇသေ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸၢဝ်ႈသၢင်ႇ။

ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸၢင်း – ပေႃႈၸၢင်းလုင်းၼွႆႉယူၼ်း + မႄႈၸၢင်းၼၢင်းၺုၼ်ႉ ဝၢၼ်ႈပႃႇမၢၼ်ႈ ပွၵ်ႉတႂ်ႈ ပဵၼ်ပေႃႈဢွၵ်ႇမႄႈယေႃး သေ ၸဝ်ႈသြႃႇဢိၼ်ႇတႃႇၸၵ်ႉၵ (ၸဝ်ႈၵႂၢၼ်းပၢႆးလူင်ၾၢႆႇတႆး ယၢမ်းၼၼ်ႉ) ၵျွင်းၸွမ်မူၼ်း ပဵၼ်ဢုပၸ်ႉၸေႇသြႃႇ၊ ၸဝ်ႈ သြႃႇလူင်ဢႃႇၸေႇယ ပဵၼ်ၵမ်ႇမဝႃႇသြႃႇသေ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸၢင်း တီႈၼႂ်းသိမ်ႇၵျွင်းမိူင်းၼၢႆး တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈထမ်ႇမေႃးတယ ဝဵင်းၵဵင်းတုင်ယဝ်ႉ။

ႁဵၼ်းတၢင်းမေႃပၺ်ႇၺႃႇ – မိူဝ်ႈပဵၼ်သၢင်ႇဢွၼ်ႇ ႁဵၼ်းသွၼ်လိၵ်ႈတီႈၵျွင်းၸွမ်မူၼ်း ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၶၢႆႉၵႂႃႇႁဵၼ်းတီႈတိူၵ်ႈသွၼ် လိၵ်ႈထမ်ႇမေႃးတယ ဝဵင်းၵဵင်းတုင်။ ဝၢႆးပဵၼ်ၶူးသွၼ် ၼႂ်းၵျွင်းထမ်ႇမေႃးတယ သေၵေႃႈ ၵႂႃႇသိုပ်ႇလဵပ်ႈႁဵၼ်း တီႈဝဵင်းတႃႈ ၵုင်ႈ၊ ႁဵၼ်းဢဝ်လိၵ်ႈလႄႈ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းဢင်းၵိၼ်း တီႈသြႃႇဢူးဢွင်ႇၵျေႃႇ(ကျူရှင်)။ ပဵၼ် ၸဝ်ႈၼင်ႈၵျွင်းဝေႇလုဝုၼ်ႇ တႃႈၵုင်ႈ (4) ပီ မိူဝ်ႈပီ 1972-1976) ။

ၽူႈၵေႃႇတင်ႈၸုမ်းသင်ႇၶႃႇၼုမ်ႇတႆးလႄႈ ၼႃႈၵၢၼ်ၶဝ်ၸဝ်ႈ – မိူဝ်ႈယူႇတီႈတႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇဝၸီႇရၺႃႇၼ လႆႈ ဢွၼ်ႁူဝ်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ မုၵ်ႉၸုမ်းသင်ႇၶႃႇၼုမ်ႇတႆး မိူဝ်ႈၼႂ်းပီ 1974 ။ မၼ်းၸဝ်ႈသေႃႇသူၼ်းပၼ်ႁႅင်း ၸဝ်ႈသၢင်ႇၶဝ်ၸိူဝ်း မႃးႁဵၼ်းလိၵ်ႈ ႁႂ်ႈၶတ်းၸႂ်ၼႂ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်း။ ပေႃးဢိုတ်းႁူင်းႁဵၼ်းၶၢဝ်းမႆႈ မၼ်းၸဝ်ႈဢွၼ်ႁူဝ်သင်ႇၶႃႇၶဝ်ၸဝ်ႈ လူင်းသွၼ် လိၵ်ႈတႆး / ၵႂၢမ်းတႆး ၸွမ်းဝၢၼ်ႈတႆး ထုင်ႉလိၼ်ပဵင်း ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ။

ႁဵတ်းဢွၵ်ႇပပ်ႉလိၵ်ႈ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ – “လႅင်းႁၢၼ်” ယိူင်းဢၢၼ်း ႁႂ်ႈမေႃဢၢၼ်ႇ/ မေႃတႅမ်ႈ – ပွင်ႈၵႂၢမ်း/ လိၵ်ႈဝွၵ်း(လင်ႇၵႃႇ) ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ႁႂ်ႈမေႃႁူႉၸၵ်းထိင်းသိမ်း ၾိင်ႈငႄႈလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈ ၾိင်ႈထုင်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ၊ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ပႃးတင်းမၼ်းၸဝ်ႈ ၶတ်း ၸႂ်ႁႂ်ႈလႆႈတီႈလိၼ် တႃႇၵေႃႇသၢင်ႈ ႁႂ်ႈမီးၵျွင်းတႆး “ဝတ်ႉလႅင်းႁၢၼ်” တီႈမျွၵ်ႇဢုၵ်ႉလႃႇ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ။

မိူဝ်ႈပီ 1978 ၸဝ်ႈသြႃႇဝၸီႇရၺႃႇၼ မႃးၸွႆႈပဵၼ်ၶူးသွၼ် တီႈၵျွင်းမၢၵ်ႇၵႃႇႁူဝ်ၶမ်း (ၵိင်ႇၽႄတိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈထမ်ႇမေႃး တယ ဝဵင်းၵဵင်းတုင်) ။ မိူဝ်ႈပီ (1979 ၼီႈ) ၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈၵၼ်တင်းၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈ ၾိင်ႈငႄႈတႆး ပိုတ်ႇပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး “မ” ႁႃတူဝ် ၶၢဝ်းမႆႈ ၸႄႈဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ပွၵ်ႈၵမ်းႁႅၵ်ႈ။

ပၢၼ်ၸဝ်ႈၼင်ႈၵျွင်းဝၢၼ်ႈလူင်လႄႈ ၵျွင်းႁူၺ်ႈလိၼ်လမ် – မိူဝ်ႈပီ 1981 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇဝၸီႇရၺႃႇၼ လႆႈမႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ၵွၼ်းၵျွင်းဝၢၼ်ႈလူင်ႁွင်ႈလိုၵ်ႉသေ ဢွၼ်ႁူဝ်တၵ်ႉၵႃႇသတ်ႉထႃးၶဝ် ႁဵတ်းသၢင်ႈဝိႁၢရ် ၵၢၼ်ႇၵျွင်းႁႂ်ႈပဵၼ်လင်မႂ်ႇမႃး လၢႆလၢႆ လင်၊ ဢဝ်ဢဵၼ်ႁႅင်းတပ်ႉသိုၵ်းသေ မႄးသိူဝ်ႇတၢင်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇဝၢၼ်ႈ ႁႂ်ႈၵႂႃႇမႃးလႆႈလီလီတင်းသၢမ်ၶၢဝ်း၊ သွၼ်ပၼ်လိၵ်ႈလၢႆး လုၵ်ႈဢွၼ်ႇယိင်း/ ၸၢႆးၶဝ်လႄႈ သူင်ႇသင်ႇၶႃႇၵႂႃႇႁဵၼ်းထိုင်မိူင်းမၢၼ်ႈ တေႃႇထိုင်ၼွၵ်ႈမိူင်း။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈႁဝ်းသိုပ်ႇၵႂႃႇ သၢင်ႈ ဝိႁၢရ်ဝတ်ႉဝႃး ၵူႈပိူင်ပိူင် တီႈဝၢၼ်ႈႁူၺ်ႈလိၼ်လမ် ႁႂ်ႈပေႃးႁိူဝ်ႈႁိူင်းပိူင်းသႂ်မႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇ။ ဢဝ်သင်ႇၶႃႇလႄႈ တၵ်ႉၵႃႇ သတ်ႉထႃးတီႈၸမ်ဢိၵ်ႇတီႈၵႆ ၵႂႃႇဝႆႈၽြႃးမိူင်းမၢၼ်ႈ ၵူႈတီႈၵူႈလႅၼ်၊ ၼမ်းၼႃႈသင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၼႂ်းဢိူင်ႇ ၶဝ်ႈသိမ်ႇၵူႈဝၼ်း သိလ်လူင်။

ၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင် ႁဵတ်းသၢင်ႈၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း – ၸဝ်ႈႁဝ်း တင်ႈၸုမ်းတွႆႇတိုင်ႈ ပၼ်ႁႅင်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼုမ် ႁႂ်ႈပဵၼ်ၵုမ်ႇပဵၼ် ၵေႃသေ သႂ်ႇၸိုဝ်ႈပၼ်ဝႃႈ “ႁွၼ်ၼမ်ႉသၢႆ”၊ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈလႆႈတင်ႈၸုမ်းလဵၼ်ႈႁႅင်း ဢၼ်လႆႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ “ဢၢႆႈယၵ်ႉ” ၊ တင်ႈ ၸုမ်းပိတ်ႉမၢၵ်ႇၼင် ၶႄႉၶဵင်ႇၵၼ် ထိုင်ၸၼ်ႉၸႄႈဝဵင်းၵူႈပီပီ။ ဢမ်ႇလိူၵ်ႈၽႃႇသႃႇ သႃႇသၼႃႇ ၸွႆႈထႅမ်တၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉ ၶိူင်ႈၸႂ်ႉ ၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းဝႆ ပၼ်ၵူၼ်းတုၵ်ႉယၢၵ်ႈ။ ၸွႆႈၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃ လွၵ်ႈၵိတ်ႇၶွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵူႈပိူင် မိူဝ်ႈမီးၵူၼ်းမႃး ပိုၵ်းသႃ။ ပၢၼ်မိူင်းလၢဝ်းသုၵ်းယုၵ်ႈ ၸဝ်ႈလႆႈၸွႆႈထႅမ် လဵင်ႉလူၵူၼ်းလၢဝ်း ဢၼ်ပၢႆႈၽေးမႃးၽင်ႇမိူင်းႁဝ်း မွၵ်ႈပၢၵ်ႇပၢႆ။ ႁူမ်ႈ မိုဝ်းၵၼ်တင်း ၸုမ်း UN လႄႈ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၾၢႆႇၽွင်းငမ်းသေ ႁဵတ်းပၢင်ပၼ်တၢင်းႁူႉၵူၼ်းမိူင်း ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၸဝ်ႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်းၼႃႈသေ ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ပွႆးပီမႂ်ႇတႆး ၶိုင်ပွင်ႁႂ်ႈပဵၼ်မႃး ႁူင်းႁေႃ – ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးတႆး ဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း။ ပၼ်ႁႅင်းႁႂ်ႈပဵၼ် ပၢင်ၵျၢင်ႉၵမ်တြႃးလႄႈ ပၢင်ပွႆးႁေႃးတြႃး၊ သၢင်ႈႁေႃၸဝ်ႈမိူင်း။ သိမ်ႇလူင်လႄႈ ၵျွင်းၵမ်ႇမထၢၼ်း ထၢတ်ႈ ၸႂ် မိူင်း ဝၢၼ်ႈလူင် ဢိူင်ႇႁွင်ႈလိုၵ်ႉ။ ဢဝ်သူပ်းတူဝ် ႁူဝ်ၸႂ် ငိုၼ်းတွင်းသေ ၸွႆႈထႅမ်ႁဵတ်းသၢင်ႈမႃး တေႃႇၸိူဝ်းပၢၼ်ၸဝ်ႈ ပေႃး သုတ်းယူႇယဝ်ႉ။