ပိၼ်ႇ! လႅၵ်ႈလၢႆႈ

မိူဝ်ႈလိၼ်ၾႃႉဢႃးၵၢသ်ႇ မိူဝ်ႈၵၢပ်ႈဝၢၼ်ႈပၢၼ်မိူင်း မိူဝ်ႈသၢႆငၢႆ ငဝ်းလၢႆး ပိၼ်ႇပႅင်လႅၵ်ႈလၢႆႈ မၼုသ်းလူၵ်ႈၵေႃႈ ပိၼ်ႇပႅင်လႅၵ်ႈလၢႆႈ ႁႂ်ႈၶဝ်ႈၸွမ်းငဝ်းလၢႆးၵၢပ်ႈၸွမ်းပၢၼ်ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇ ၸင်ႇတေယူႇလႆႈၸွမ်းၼႂ်းတူင်ႇဝူင်း။ ဢမ်ႇဝႃႈ ၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ ၵၢၼ်ယူႇၵိၼ်ၵႂႃႇဝၼ်းဝၼ်းယၢပ်ႈၾိုတ်ႇလိူဝ်ၵဝ်ႇလႄႈႁတ်ႉႁႅတ်ႉတူဝ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈတူင်ႇဝူင်း ၵႅပ်ႈၵိတ်ႇလူင်းၵူႈဝၼ်း။

ၽွင်းယၢမ်းဢၼ်လူၵ်ႈႁွၼ်ႉမႆႈ ၾႃႉၾူၼ်ဢမ်ႇပဵၼ်မိုဝ်ႉပဵၼ်ၶၢဝ်း လိူဝ်ၼၼ်ႉယင်းမီးတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ဢၼ် ပဵၼ်ၸိူဝ်ႉမႅင်း ၵိၼ်ပွတ်ႇႁၢႆႉႁႅင်းတူဝ်ႈတင်းလူၵ်ႈ ထိုင်မႃး 2022 သမ်ႉၵိူတ်ႇမီးမႃးပၢင်တိုၵ်း သိုၵ်းရသ်းသျိူဝ်ႊ ၶဝ်ႈတိုၵ်းပိုတ်ႇသိုၵ်းတေႃႇၸိုင်ႈမိူင်းယူႊၶရဵၼ်ႊထႅင်ႈလႄႈတုမ်ႉယွၼ်ႈတူဝ်ႈၸွတ်ႇၵႂႃႇၵူႈဝၢၼ်ႈၵူႈမိူင်း ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ် မၢၵ်ႈမီးၵပ်ႉၵိၼ်းတင်းလူၵ်ႈ ၵႃႈၶၼ်ငိုၼ်းတူၵ်း ၵႃႈၶၼ်ၼမ်ႉမၼ်းသုင်ၶိုၼ်ႈ ႁၢမ်းၵၢၼ်ႁၢမ်းငၢၼ်း ၶဝ်ႈၵႃႈမၢၵ်ႇပႅင်း ၵူၼ်းမီးယင်းၶၢင်း ၵူၼ်းႁႃၸဝ်ႉ ၵိၼ်ၶမ်ႈ ၶႅၼ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈဝႃႈႁိုဝ်။

ၽွင်းႁၢင်ပီ 2019 ၶူဝ်ႊဝိတ်ႉ 19 ၶဝ်ႈမႃး ပေႃးမႆႈပေႃးၶီၵၼ်ယူႇယဝ်ႉ ၶၢဝ်းတၢင်း 3 ပီ ယိုတ်ႈယၢဝ်း ဢၼ်မႃးထပ်ႉထူမ် ပၼ်ႁႃလူင်ၼႂ်းမိူင်းတႆးထႅင်ႈ ၵွမ်ႉၵႃႈပၢင်တိုၵ်းၵွႆးၵေႃႈပေႃးလိူဝ်ၸႂ်လိူဝ်ၶေႃးယူႇယဝ်ႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း လႆႈလူႉ လႆႈတၢႆ လႆႈပၢႆႈလႆႈၼီ လႆႈဢိုပ်းလႆႈၵၼ်ႈ တုၶ်ႉၵိၼ်းၶၢၼ်ၸႂ်ပီႈယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင် ဢမ်ႇသုတ်းဢမ်ႇဝၢႆးတေႃႇဝၼ်းၼႆႉ။ ၸိူဝ်းႁဝ်းထုၵ်ႇတင်းၽူႈၶဵၼ်ထုၵ်ႇတင်းတၢင်ႇၸိူဝ်ႉတၢင်ႇၶိူဝ်းမႃးၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင်ပေႉၵိၼ်လူလၢႆၵေႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇမီး ႁႅင်းသင်မႃးတႃႉၶႅင်ႇလႆႈ လိူဝ်သေထုၵ်ႇပိူၼ်ႈဢဝ်တၢႆ ထုၵ်ႇပိူၼ်ႈတဵၵ်းတဵင် ထုၵ်ႇပိူၼ်ႈပေႉၵိၼ်လူလၢႆ ႁူမ်ႈဝႃႈ ႁူဝ်ၵူၼ်းမၢၵ်ႈၼမ်ၵေႃႈ မိူၼ်ၶီႈၵႂၢႆးပၢၼ်ႈၼမ်ႉၵွႆး။

တၢင်ႇၸၢတ်ႈတၢင်ႇၶိူဝ်း ပိူၼ်ႈၽွမ်ႉၵၼ် လီၸႃႉၽိတ်းထုၵ်ႇၵေႃႈ တိုၼ်းယူႇၾၢႆႇလဵဝ်ၵၼ် ၸွႆႈထႅမ်ၵၼ် ပၼ်ႁႅင်းၵၼ် ယူၵ်ႉယွင်ႈၵၼ် ၼပ်ႉၼႃႈထိုဝ်တႃၵၼ် ယူၵ်ႉယွင်ႈဢူငဝ်းၵၼ်။ ဢၼ်ဝႃႈ မူၼမ်မူပေႉမႃ မႃးၼမ်မႃးပေႉမူၼႆ ဢမ်ႇၸႂ်ႈယဝ်ႉ ၽိတ်းပိူင်ၵၼ်မူတ်းယဝ်ႉ။

ပေႃးၶိုၼ်းတူၺ်းၾၢႆႇႁဝ်းလူး တၢင်းဢဵၼ်းဢၢၼ်းယိူင်းမၢႆလူင်ႁဝ်းၵေႃႈဢမ်ႇၵၢၼ်ႉပိူၼ်ႈတၢင်းႁူႉတၢင်းမေႃႁဝ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇတႅမ်ႇလိူဝ်ပိူၼ်ႈ ၼမ်ႉၵတ်ႉတၢင်းၶႅၼ်ႇၵေႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇယွမ်းပိူၼ်ႈ ၵွပ်ႈသင် ႁဝ်းသမ်ႉယူႇၾၢႆႇၵၢၼ်ႉ ၾၢႆႇၸဵပ်း ၾၢႆႇပၢႆႈ ယူႇၾၢႆႇဢၼ်ထုၵ်ႇပိူၼ်ႈႁဵတ်းၼိူဝ်ႁဝ်းလၢႆလၢႆ။

ပေႃးမႃးထတ်းတူၺ်းၶိုၼ်းၸိုင် ပိူင်ၼိုင်ႈဢၼ်ႁၼ်ၸႅင်ႈလႅင်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉၵၼ် ဢမ်ႇၸွႆႈထႅမ်ၵၼ် ဢမ်ႇပၼ်ႁႅင်းၵၼ် ဢမ်ႇယူၵ်ႉယွင်ႈၵၼ် ဢမ်ႇၼပ်ႉၼႃႈထိုဝ်တႃၵၼ် ဢမ်ႇဝႆႉဢူငဝ်းၵၼ် ဢမ်ႇယွမ်းၶဝ်ႈၸႂ်ၼိူဝ် ၵၼ်လႄႈဢမ်ႇမီးၸႂ်ႁၵ်ႉၵၼ်တႄႉတႄႉ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ႁႄႈဝႃႈပဵၼ်ၵူၼ်းႁၵ်ႉဝၢၼ်ႈႁၵ်ႉဝၢၼ်ႈႁၵ်ႉမိူင်းဝႃႇ ပဵၼ်ၵူၼ်း ႁၵ်ႉၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းဝႃႇ – ႁဝ်းၵေႃႈယင်းသႄႉၼႄးၵၼ် ထၢင်ႇလဵၵ်ႉၵၼ် ၵိူဝ်ႉၵၼ် ယႃႉၵၼ် ၵဝ်းၵၼ် လႃႇၵၼ်ထိုင်တႂ်ႈသိၼ်ႈတႂ်ႈသိူဝ်ႈ ၽိတ်းၵၼ် ၸင်းၵၼ် ၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင်ၵၼ် ပေႉၵိၼ်လူလၢႆၵၼ် ၶႃႈႁႅမ်ဢဝ် ၵၼ်တၢႆ လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၵွမ်ႉၵႃႈ 64 ပီ ပူၼ်ႉမႃး ထႅင်ႈပၢၵ်ႇပီၵေႃႈ ယင်းတူၺ်းပႆႇႁၼ်ၵွၼ်းၶေႃ ယင်းတူၺ်း ပႆႇႁၼ်ယိူင်းမၢႆ ပေႃးတိုၵ်ႉသိုပ်ႇပဵၼ်ၼႆ ။

ယွၼ်ႉၼၼ် ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈဢၼ်ႁဝ်းႁဵၵ်ႈၶၢၼ်ၵၼ်မႃး လၢႆၸူဝ်ႈလၢႆပၢၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တိုၼ်းဢမ်ႇၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈပဵၼ် မႃးလႆႈ တေႃႉတႄႉ ပဵၼ်လႆႈမွၵ်ႈၵႃႈ မွၵ်ႈ ၵုမ်ႇ  မူႇ ၸုမ်းဢွၼ်ႇလဵၵ်ႉလဵၵ်ႉၵွႆး ယဝ်ႉၵေႃႈဢမ်ႇယူႇယိုၼ်းၼၢၼ်း ဝၢႆးၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶိုၼ်းတႅၵ်ႇယၢႆႈၵၼ် ဝွတ်ႈဝၢႆးၸူမ်ႁၢႆၵႂႃႇၸွမ်းလႅတ်ႇၸွမ်းလူမ်း ယွၼ်ႉလူၺ်ႈႁဵတ်ႇၽူလ် မိူၼ်ၼင်ႇ ၵၢဝ်ႇလၢတ်ႈမႃးပႃႈၼိူဝ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်ထတ်းသၢင်ၵၼ်ၼၼ်ႉပဵၼ်လွင်ႈလီ ဢွၼ်ၼႃႈတေထတ်းသၢင်ၵေႃႈ ထုၵ်ႇလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉလွင်ႈၵၢၼ်ပဵၼ်မႃး လူၺ်ႈလွင်ႈလိူင်ႈတၢင်းပဵၼ်မၼ်းသေ မိူဝ်ႈႁဵၼ်းႁူႉလွင်ႈမၼ်းမီးၶေႃႈမုလ်းမၼ်းယဝ်ႉၸင်ႇထတ်းသၢင် မိူဝ်ႈထတ်း သၢင်ၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီၸီႉၼမ်းတၢင်းပၼ် ဢိၵ်ႇတင်းထုၵ်ႇလီၸွႆႈဝူၼ်ႉမႄးပၼ်လႄႈ ၸၢင်ႈၸွႆႈထႅမ်ပၼ် ၶႅၼ်းႁႃတီႈဝႃႈ ဢမ်ႇမီး။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ထတ်းသၢင်သႄႉၼႄး တင်းတီႈတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵေႃႈဢမ်ႇႁူႉလိူင်ႈ ဢမ်ႇၶဝ်ႈၸႂ် ဢမ်ႇပွင်ႇၸႂ် သမ်ႉၵုမ်ထတ်းသၢင်ပိူၼ်ႈ ၽိတ်းၽိတ်းထုၵ်ႇထုၵ်ႇ ဢဝ်ပဵၼ်တၢင်းၵိူဝ်ႉလဵၼ်ႈ ဢဝ်ပဵၼ်ၵႂၢမ်းပႅင်းၸင်းတေႃႇၵၼ် လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

မိူဝ်ႈမႃးထိုင်ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇႁုၼ်ႈသႅၼ်းမႂ်ႇ ၵၢပ်ႈထဵၵ်ႉၼူဝ်ႊလူဝ်ႊၵျီႊၼႆႉ ၵၢၼ်ၶႅင်ႇၶၼ်ၵၼ်ယိင်ႈၶႅၼ်းသုင် လွၵ်းလၢႆးၵဝ်ႇၵဝ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းၶတ်းၵၼ်တင်း ဢဵၼ်းဢၢၼ်းလႄႈယိူင်းမၢႆၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵေႃႈဢမ်ႇႁူႉ လွင်ႈဝႃႈမၼ်းပဵၼ်ၵၢၼ်တုမ်ႉတိူဝ်ႉတေႃႇ သဵၼ်ႈတၢင်းဢၼ်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇပႆယူႇၼႆၵေႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢမ်ႇႁူႉ (ဢၼ် ႁဝ်းလႃႇ ဢၼ်ႁဝ်းၶတ်းၶႂၢင် ဢၼ်ႁဝ်းသႄႉၼႄး ဢၼ်ႁဝ်းၵိူဝ်ႉလဵၼ်ႈ တႆး ၼၼ်ႉ ပွင်ႇဝႃႈ ႁဝ်းဝႃႈႁင်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ႁဝ်းၶိုၼ်းၵွႆးဢမ်ႇၵႃး တူဝ်ႁဝ်းပဵၼ်ၵေႃႉယႃႉဢဵၼ်းဢၢၼ်းလႄႈယိူင်းမၢႆႁဝ်းၶိုၼ်းၵွႆး)  ဢမ်ႇဝႃႈၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး ၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ၺႃ ၵၢၼ်သိုဝ်ႇတူင်ႇဝူင်း Social Media ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းတေယူႇပၵ်းၵဝ်ႇ ပိူင်ၵဝ်ႇ မၢင်ႇၽဝ်ႇလိူဝ်သေ ဢမ်ႇတၼ်းပိူၼ်ႈ ယင်းတေယူႇတူၵ်းလိုၼ်းလႃႈလင် လူၺ်ႈၵႂၢမ်းယၢၵ်ႈသႅၼ်ၶဵၼ် လိူဝ်ၵဝ်ႇပူၼ်ႉမႃးထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ။

ယၢမ်းၼႆႉလိူဝ်သေၵၢၼ်ႁဵၼ်းႁူႉ ၵၢၼ်ၾိုၵ်းၾွၼ်ႉ ၵၢၼ်ပၢႆးဝူၼ်ႉလႄႈတၢင်းႁဵတ်း ႁႂ်ႈၶိုတ်းတၼ်းငဝ်းလၢႆး ဢၼ်ပဵၼ် ယူႇၸွမ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်ယၢမ်းလီဝ် ထုၵ်ႇလႆႈပိၼ်ႇ လႅၵ်ႈလၢႆႈလၢႆယၢင်ႇ ထုၵ်ႇလႆႈယူၵ်ႉမုၼ်း သူပ်း တူဝ် ႁူဝ်ၸႂ် ဢၼ်လႂ် တေၸၢင်ႈပဵၼ်လွင်ႈၶွင်ႈၶမ် တိုတ်ႉၼွင်ႇၸၼ်ႁဝ်းဝႆႉ ႁႂ်ႈႁဝ်းတူၵ်းလႃႈလိုၼ်းလင်လႄႈၶမ်မူၵ်းယူႇ ၼႂ်းလွၵ်းၶုမ် ပၼ်ႁႃလူင်မႃးႁိုင်ၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလႆႈပွႆႇၽႃႈ ပိုၼ်ႉပႅတ်ႈယဝ်ႉ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီဢဝ်မႃးၽုၵ်ႇၾင်ယူႇၼႂ်းၸႂ် ထုၵ်ႇလီ ဝႆႉၶိုၵ်ႉၼၵ်းလိုၵ်ႉၼိူဝ်ဢဵၼ်းဢၢၼ်းလႄႈယိူင်းမၢႆႁဝ်းပဵၼ်ပိူင်လူင် ပေႃးၼၼ်ၸင်ႇ ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈတၵ်းလီၶိုၼ်ႈ တၵ်းၶဝ်ႈၸႂ်ၵၼ် တၵ်းၽွမ်ႉၵၼ်မႃးလူၺ်ႈထမ်းမၸၢတ်ႈၶွင်မၼ်း ဢမ်ႇတၢပ်ႈႁဵၵ်ႈၶၢၼ်ႁႃလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵေႃႈ တၵ်းပဵၼ်မႃးႁင်းမၼ်းယူႇယဝ်ႉ။

ထုၵ်ႇလႆႈ ပိၼ်ႇ လႅၵ်ႈလၢႆႈ ပၢႆးဝူၼ်ႉၵဝ်ႇၵဝ်ႇ တၢင်းႁဵတ်းတၢင်းယၢမ်ႈၵဝ်ႇၵဝ်ႇ မႃးပဵၼ် ၵၢၼ်ၼပ်ႉၼႃႈထိုဝ်တႃၵၼ် ပၼ်ႁႅင်းၵၼ် ၸွႆႈထႅမ်ၵၼ် ယူၵ်ႉယွင်ႈၵၼ် ယုမ်ႇယမ်ၵၼ် ပိၼ်ႇပႆႇၼပ်ႉယမ်ၵၼ် ပွႆႇဝၢင်းပၼ်ၵၼ် လႄႈ ဢမ်ႇၼိင်ႈၵၼ် ဢမ်ႇၵိူဝ်ႉၵၼ် ဢမ်ႇသႄႉၼႄးၵၼ် ဢမ်ႇသႄႇတမ်ယွၵ်ႈမွၼ်ႁႃလိူင်ႈၵၼ် ဢမ်ႇဝႃႈၶိတ်ႇပၢႆႇၵၼ် ဢမ်ႇထဵင်ဢဝ်ၵႂၢမ်းပေႉပုၼ်ႈၼိူဝ်ၵၼ် ဢမ်ႇၽိတ်းမေႃးၵၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶိူင်ႈမိုဝ်းလူင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ လႄႈ ပဵၼ်ႁႅင်းလူင်လမ်ႇလွင်ႈတႃႇၶႅင်ႇတႃႉၽူႈၶဵၼ်လႄႈပဵၼ်ၵၢၼ်မီးၸႆးပေႉၽူႈၶဵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။