တႄႇဢဝ်ပီ 2020 မႃးၼႆႉ လွင်ႈၸတ်းႁႅၼ်းပၢင်ႁူတ်းၼမ်ႉၽွင်းသၢင်းၵျၢၼ်ႇ ၶႂ်ႈၵိၼ်းမႃး။ ယွၼ်ႉလူဝ်ႇႁႄႉၵင်ႈၵၢၼ်ၸပ်းၽႄႈ ၶူဝ်းဝိတ်ႉ (Covid 19) ၵၼ်။ မိူၼ်ဝၢၼ်ႈတီႈၶႃႈယူႇပဵင်းလူင်ၼႆၵေႃႈ ၵူႈပီၵႆႉမီးပၢင်လမ်ႁူဝ် ၵူၼ်းထဝ်ႈၵူၼ်းၵႄႇ လႆႈၵိုတ်းၵႂႃႇပႅတ်ႈ။
ယွၼ်ႉၼၼ် လီလႆႈဝူၼ်ႉၶႆႈႁႃတၢင်းဝႃႈ ထုၵ်ႇလီမၵ်းမၢႆ သၢင်းၵျၢၼ်ႇၸိူင်ႉႁိုဝ် ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။
ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းတႄႉ လီဢွၼ်ၵၼ် ၶူၼ်ႉၶႆႈႁႃၶိုၼ်းဝႃႈ သၢင်းၵျၢၼ်ႇၸွင်ႇထုၵ်ႇ မႅၼ်ႈၸွမ်းၵႂၢမ်းသင်ႇသွၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈႁဝ်း။
လွင်ႈမၼ်းတႄႉ မီးယူႇဝႃႈ သၢင်လူင် ဢမ်ႇၼၼ် ပရမ်ႇမႃႇ (Brahma) လူင်ၼႆႉ ထုၵ်ႇတတ်းႁူဝ်သေ လုၵ်ႈယိင်းမၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ လႆႈပုတ်ႈၵၼ်ႁွပ်ႇဢဝ်ၵေႃႉပီ။ မၼ်းၶႂ်ႈၶဝ်ႈဝွင်ႇၸွမ်း တၢင်းထုင်းၵဝ်ႇႁဝ်းဝႃႈ တႆးပဵၼ်ၶိူဝ်းသၢင် ၶႆးသၢင်။ လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ၽူႈတႅမ်ႈတေဢမ်ႇတၢပ်ႈလႆႈၶႆႈၶိုၼ်းၼမ်။
ၼႂ်းပပ်ႉထမ်း ပုတ်ႉထၸဝ်ႈသမ်ႉ ဝႃႈၸိူဝ်ႉႁိုဝ်?
ၶဝ်ဝႃႈ ၼႂ်းလေႃးၵလူင်ၼႆႉ မီး 31 ၶူင်းပႃးလူၺ်ႈ
မိူင်းသၢင် 20 ၶူင်း
မိူင်းၽီ 6 ပၢင်
မိူင်းၵူၼ်း 1 ၶူင်း
တိရတ်ႉသၼ်ႇ 1 ၶူင်း
ပရဵတ်ႉတႃႇ 1 ၶူင်း
ဢသူရၵၢႆ 1 ၶူင်း
ငရၢႆး 1 ၶူင်း
မိူင်းၽီၼႆႉ ၸၼ်ႉသုင်လိူဝ် မိူင်းၵူၼ်း။ မီးတၢင်းၵိၼ်သေတႃႉ ၵိၼ်ယဝ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈပႅတ်ႈလၢႆ။ ၵႂႃႇပဵၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်းၼႂ်းတူဝ်ၵူၺ်း။ မီးၸၢႆးမီးယိင်း မီးၽူဝ် မီးမေးၵၼ်။ မီးလုၵ်ႈမီးလၢၼ်ၵၼ်။
မိူင်းသၢင်ၼႆႉ ၸၼ်ႉသုင်လိူဝ် မိူင်းၽီထႅင်ႈ။ ဢမ်ႇမီးတၢင်းၵိၼ်ၵေႃႈယူႇယိုၼ်းလႆႈ။ ဢမ်ႇမီးယိင်းမီးၸၢႆး။ ဢမ်ႇမီးၽူဝ် မီးမေးၵၼ်။ ပေႃးၼၼ် လုၵ်ႈလၢၼ်ၵေႃႈ ၶႅၼ်းဝႃႈ ၵႆၵႆယဝ်ႈ။
ၸင်ႇဝႃႈ လုၵ်ႈသၢဝ်ႁွပ်ႇ ႁူဝ်သၢင်ၼႆၼၼ်ႉမၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈၼႂ်း တၢင်းယုမ်ႇယမ် ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ။ ပဵၼ်တၢင်းယုမ်ႇယမ် တၢင်းသႃႇသၼႃႇ ဢၼ်ပဵၼ် ႁိၼ်ႇတူႇ (Hindu) ၵူၺ်းဝႃႈၼင်ႇၼႆ။
တီႈၼႆႈၼႆႉ တႆးႁဝ်းၸိူဝ်းတိုၵ်ႉယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ႁဝ်းပဵၼ်ၶိူဝ်းသၢင်/ၶႆးသၢင် ၼႆၼၼ်ႉ လီသိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄယူဝ်ၶႄးၸၢင်ႈၸႂ်လီ။ သၢင်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ယူႇယိုၼ်းသေတႃႉ မႃးထိုင်ဝၼ်းၼိုင်ႈၵေႃႈ သုတ်းသဵင်ႈၵၢမ်ႇသေလႆႈလူင်းမႃးပဵၼ်ၵူၼ်း။ ပေႃးပဵၼ်ၵူၼ်းၵေႃႈၽႂ်မီးဝၼ်းလင်ပဵၼ်ၸၢႆး လႆႈတႄႇပဵၼ်ၸၢႆး။ ၽႂ်မီးဝၼ်းလင် ပဵၼ်ယိင်းၵေႃႈ လႆႈတႄႇပဵၼ်ယိင်း။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ တႆးႁဝ်းၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈ ၶဝ်ၸဝ်ႈမႃးၼႆၼၼ်ႉ ပေႃးၶႂ်ႈယုမ်ႇၵေႃႈယုမ်ႇလႆႈယူႇ။
တီႈၼႆႈမီးၵႂၢမ်းထၢမ်ထႅင်ႈဝႃႈ ပေႃးဢမ်ႇၸႂ်ႈ ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇၸိုင် တိုဝ်းၵမ်ပဵၼ် ၾိင်ႈထုင်းႁဝ်းၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း ၼၼ်ႉၽိတ်းယဝ်ႉယူဝ်ႉ ? လွင်ႈၼႆႉတႄႉ ၸၢင်ႈတွပ်ႇ ႁႂ်ႈသၢင်ႇထုၵ်ႇဝႃႈ-
ဢမ်ႇတိုဝ်းၵမ် ၸွမ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်သင်။ ၵူၺ်းၵႃႈၸႂ်လီၾိင်ႈလီဢၼ်တိုဝ်းၵမ်ၼႂ်း ၶၢဝ်းသၢင်းၵျၢၼ်ႇၼႆ ဢမ်ႇလီပိုၼ်ႉပႅတ်ႈ။
1. ၸႂ်ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵူၼ်းတၢင်ႇၵေႃႉလႆႈၵတ်းလႆႈယဵၼ်။
2. ၸႂ်ဝူၼ်ႉထိုင် ၵုင်ႇမုၼ် ၵူၼ်းထဝ်ႈၵူၼ်းၵႄႇ။
3. ၸႂ်ၶႂ်ႈႁႂ်ႈ ၵူႈၵေႃႉ မီးမင်ႇၵလႃႇၵၼ်။
ၸင်ႇဝႃႈ လွင်ႈလွတ်ႈမင်ႇၵလႃႇသုတ်ႈ (မင်ႇၵလႃႇ 38) ၼႆႉၵေႃႈပေႃးယူႇမိူင်းမၢၼ်ႈ မိူင်းတႆးတေၵႆႉႁၼ်ၵႆႉငိၼ်းၵၼ်။ မၼ်းပဵၼ်ၾိင်ႈထုင်းဢၼ်လီ မႅတ်ႇပႅင်းႁၵ်ႉ သႃယူႇ။
လိူဝ်သေၶႂ်ႈၽိူမ်ႉတိူမ်းဝႃႈ မၢင်ႇၵလႃႇသုတ်ႈၼႆႉ ယႃႇလွတ်ႈဢူမ်သူပ်းလၢႆလၢႆ။ ႁႂ်ႈတိုဝ်းၵမ်ၸွမ်း တင်း 38 ပိူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ပႆႇတိုဝ်းၵမ်လႆႈ မူတ်းမူတ်း ပီၼႆႉၵေႃႈတိုဝ်းၵမ်ၵႂႃႇ ယေႈပီယေႈပိူင်ႁိုဝ် သွင်ပိူင်ၵေႃႈလႆႈ။
တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်း-မင်ႇၵလႃႇသုတ်ႈ တွၼ်ႈသၢမ်ၼႆႉသွၼ်ဝႃႈ “မီးတၢင်းႁူႉ-မီးတၢင်းမေႃ-မီးပၵ်းပိူင်-သူပ်းလီသဵင်ဝၢၼ် ၸိုင်ပဵၼ်မင်ႇၵလႃႇ ယႂ်ႇသုင်သုတ်း” ၼႆလႄႈ ၽိူဝ်ႇတေလွတ်ႈ ဢၢၼ်ႇတင်း သူပ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ တႃႉဢမ်ႇလီတိုဝ်းၵမ်ႁႂ်ႈ ၸပ်းၼိူဝ်ႈၸပ်းတူဝ်ၸပ်းၸႂ်တႃႇသေႇႁိုဝ်။ ပေႃးၼၼ်တေဢမ်ႇမီးမင်ႇၵလႃႇ တႄႉႁိုဝ်။
ယွၼ်ႉၼၼ်ၶႂ်ႈတိုၵ်းသူၼ်း တႆးႁဝ်း ၶိူဝ်းသၢင်ၶႆးသၢင်ႁႂ်ႈဢွၼ်ၵၼ်တိုဝ်းၵမ် ပီဢိတ်း ပီဢွတ်းၵႂႃႇ။ တင်းမူတ်း 38 ပိူင်ၼႆသေတႃႉ လင်ႇၵႃႇမၼ်း မီး 10 တွၼ်ႈလႄႈ 1 ပီ 1 တွၼ်ႈ တိုဝ်းၵမ်လႆႈၸိုင်10 ပီ ၵေႃႈႁူႉတၵ်းလႆႈပဵၼ်ယွတ်ႈၵူၼ်း ယဝ်ႉ။ ႁႂ်ႈတႆးႁဝ်းပဵၼ်ယွတ်ႈၵူၼ်း တင်းယိင်းတင်းၸၢႆးတႄႇ ဢဝ်ပီၼႆႉၵႂႃႇသေ ၵမ်း။
ၶုၼ်သူင်