ၾၢႆႇၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း လဝၵ ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၵွင် ၸႄႈမိူင်းၶၢင် လူင်းၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း တၢင်းဝၢၼ်ႈဢိူင်ႇသေ ပူတ်းၸိုဝ်ႈၶိူဝ်းၵူၼ်း “တႆး” ၼၼ်ႉဢွၵ်ႇ၊ ဝႆႉၵိုတ်း ”မၢၼ်ႈ” ၼႆတူဝ်လဵဝ်ၵူၺ်းလႄႈ ပီႈၼွင်ႉတႆးလႅင် ပိုၼ်ႉတီႈဢမ်ႇပဵင်းပေႃးၸႂ် ဢမ်ႇၸၢင်ႈတၢင်ႇလၢတ်ႈတီႈလႂ် ။
တီႈၽိုၼ်သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီႈၼွင်ႉတႆးလႅင် တၢင်းဢိူင်ႇပဵင်းပေႃ ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၵွင် ၼၼ်ႉ ၾၢႆႇလဝၵ လူင်းထတ်း တူၺ်းႁူဝ်ၵူၼ်း၊ ထႅမ်ထွၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းၸိူဝ်း ၵိူတ်ႇ/တၢႆ ယဝ်ႉသေ တီႈလွၵ်းဢၼ်သႂ်ႇဝႆႉၸိုဝ်ႈၶိူဝ်းၵူၼ်း ”တႆး+မၢၼ်ႈ” ဢမ်ႇၼၼ် ”တႆး” ၼၼ်ႉ လဝၵ လူပ်းဢွၵ်ႇပႅတ်ႈ ”တႆး” သေယဝ်ႉဝႆႉၵိုတ်း (ဢမ်ႇၼၼ်) လႅၵ်ႈ ပဵၼ် ”မၢၼ်ႈ ” ၼႆ မူတ်း။
ပီႈၼွင်ႉတႆးလႅင် ဢၼ်ယူႇၼႂ်းဢိူင်ႇပဵင်းပေႃ ဢၼ်ၺႃးလူပ်း ”တႆး” ဢွၵ်ႇၼၼ်ႉလၢတ်ႈဝႃႈ – ”ၼႂ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်းႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ်ပူႇမွၼ်ႇၼၢႆးယႃႈ ၶဝ်သႂ်ႇဝႆႉပၼ်ၶိူဝ်းၵူၼ်းပဵၼ် ” တႆး+မၢၼ်ႈ” ၼႆၶႃႈၼႃႇ။ ၵမ်းၼႆႉ ၶဝ်မႃးလူပ်း ” တႆး ” ၼၼ်ႉဢွၵ်ႇသေ ဝႆႉၵိုတ်း မၢၼ်ႈ ၼႆၼၼ်ႉၵူၺ်း။ ႁဝ်းၶႃႈ ထဵင်ၶိုၼ်းယူႇဢေႃႈ ႁႂ်ႈသႂ်ႇပၼ်ၶိုၼ်း တႆး ၼႆၼၼ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈၶဝ်ဢမ်ႇသႂ်ႇပၼ်။ ၶႃႈထၢင်ႇဝႃႈ ပဵၼ်ႁိူၼ်းၶႃႈ ႁိူၼ်းလဵဝ်ၵူၺ်းၼႆဢၼ်ၺႃးၼၼ်ႉ။ တၢင်ႇႁိူၼ်းၵေႃႈၺႃးမိူၼ်ၶႃႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ”- ဝႃႈၼႆ။
မၢင်ႁိူၼ်းၼႆႉ ပူႇမွၼ်ႇၼၢႆးယႃႈၶဝ်ယင်းတိုၵ်ႉလိပ်းၶီးမီးသၢႆၸႂ်ယူႇ၊ ၼႂ်းမၢႆၾၢင်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ယင်းတႅမ်ႈဝႆႉ ပဵၼ်ၶိူဝ်းၵူၼ်း တႆး+မၢၼ်ႈ ၼႆယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၽိူဝ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းမိူင်းမႃးၶၢဝ်းတၢင်းပီပၢႆၼႆႉ လဝၵ လူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ႁဵတ်းမၢႆၾၢင်ပၼ်ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢႃယုတဵမ် 18။ ၶိုၼ်းမႄးႁဵတ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်းပၼ်ဢၼ်မႂ်ႇ လႄႈ ပီႈၼွင်ႉတႆးလႅင် ထုၵ်ႇပူတ်းၸိုဝ်ႈ ” တႆး ” ၼၼ်ႉဢွၵ်ႇပႅတ်ႈ။
ပီႈၼွင်ႉတႆးလႅင်တၢင်းထုင်ႈႁူဝ်ၵဵဝ်ၼႆႉ ႁပ်ႉတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဝႃႈပဵၼ် ”တႆး” ယူႇသေတႃႉ ပၢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၽွင်းငမ်းမိူင်းမႃးပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ဢမ်ႇယွမ်းသႂ်ႇပၼ်ဝႃႈပဵၼ် ၶိူဝ်းတႆးလႅင်။ ၼႂ်းမၢႆၾၢင်ၼၼ်ႉ တိုၼ်းတဵၵ်းသႂ်ႇပၼ်ဝႆႉ တႆး+မၢၼ်ႈ ၼႆမႃးၸဵမ်ပိုင်း။
ပေႃႈထဝ်ႈတႆးလႅင်ဢႃယု 60 ပၢႆၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ – ”ႁဝ်းယၢမ်ႈတုၵ်းယွၼ်းမႃးလၢႆပွၵ်ႈလၢႆပၢၼ်ယဝ်ႉ ဝႃႈႁႂ်ႈသႂ်ႇပၼ်ႁဝ်း တႆးလႅင် ၼႆ။ ၶဝ်ဢမ်ႇႁတ်းသႂ်ႇပၼ်လႃးလႃး။ ၶဝ်ဝႃႈ ထုၵ်ႇႁၢမ်ႈဝႆႉ ဢမ်ႇပၼ်သႂ်ႇ တႆးလႅင် ၼႆဝႃႇ။ ၶဝ်ၵူဝ်ၶိူဝ်းတႆးပဵၼ်ယႂ်ႇၶႃႈဢိူဝ်ႈ ။ ၶဝ်ၵူဝ်လႆႈပၼ်သုၼ်ႇလႆႈႁဝ်းၼၼ်ႉၼႃႇ။ ၵွပ်ႈၼႆၶဝ် ဢမ်ႇယွမ်း မၵ်းမၼ်ႈသႂ်ႇပၼ်ႁဝ်း ဝႃႈပဵၼ်တႆး ”- ဝႃႈၼႆ၊
ပီႈၼွင်ႉတႆးလႅင်တၢင်းထုင်ႉႁူဝ်ၵဵဝ်ၼႆႉ ယၢမ်ႈဢုပ်ႇလၢတ်ႈၵၼ်ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆးလႅင် သေ တုၵ်းယွၼ်းတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်ဝႃႈ ႁႂ်ႈမၵ်းမၼ်ႈပၼ် ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးလႅင် ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် ၼႆသေတႃႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ပၢၼ်သိုၵ်းလႄႈပၢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၽွင်းငမ်း ဢမ်ႇတွၼ်ႉသႂ်ႇၸႂ် ဝူၼ်ႉၶွပ်ႈ မၵ်းမၼ်ႈပၼ်သေပွၵ်ႈ သေၵမ်း။
Source :Shanni Voice
 လႅၵ်ႈ ပဵၼ် ”မၢၼ်ႈ ” ၼႆ မူတ်း။){kind=link}